T.C. HİTİT ÜNİVERSİTESİ SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ANTRENÖRLÜK EĞİTİMİ BÖLÜMÜ İKİNCİ ÖĞRETİM SPORDA YETENEK SEÇİMİ ORYANTİRİNG BRANŞI İÇİN YETENEK SEÇİMİ Kahraman GÖÇMEZOĞLU 118428005 DERS SORUMLUSU Yrd. Doç. Dr. Yetkin Utku KAMUK ÇORUM 2017
ORYANTİRİNG SPORU Oryantiring, harita yardımı ile yön bulmayı içeren, zamana karşı yapılan bir spor dalıdır. Farklı arazi koşullarında yapılabilse de, genellikle ormanlık arazide yapılması tercih edilmektedir. Oryantiring sporcularının genel aerobik dayanıklılıklarının iyi düzeyde, süratte devamlılık özelliğine sahip ve yön bulma/denge duyularının gelişmiş olması, başarının ön şartlarıdır. Yetenek seçiminde, genel dayanıklılık, süratte devamlılık ve denge özellikleri gelişmiş olan adayların seçilmesi, başarılı bir oryantiring sporcusu yetiştirme yolunda önemli bir adım olacaktır. ORYANTİRİNG SPORUNDA YETENEK SEÇİMİ TEST PROTOKOLÜ Bu test protokolü; a. Harvard step testi b. Flamingo denge testi testlerini içermektedir. HARVARD STEP TESTİ Harvard step testi maksimal performansı belirlemek için egzersiz sonrası toparlanma kalp atım sayısını kullanmaktadır bu test kişinin 5 dakika ya da bu süre içerisinde yoruluncaya kadar dakikada 30 defa basamak çıkıp inmesini içerir. Test sonunda kişinin toparlanma kalp atım sayısı belirlenir ve bu, kişinin fiziksel verimlilik indeksinin bulunmasında kullanılır. Harvard step testinde basamağı dakikada 30 defa çıkar ve inilir. Bu işlem dört sayımda olur: 1. Bir ayak ile basamak üzerine basılır. 2. Basamak üzerinde vücut dik ve bacaklar gergin olacak şekilde ikinci ayakla basamak üzerine çıkılır. 3. Basamak üzerine konulan ilk ayak aşağı indirilir. 4. Diğer ayak ilk hareket eden ayağı takip eder. Kişi bu dört sayım sırasını takip ederek her sayımda aynı ayakla veya istediği zaman ayak değiştirerek işleme devam eder. Metronom dakikada 120 vuruşa kurulur ve her vuruşta kişi bir hareket yaparak dakikada 30 defa basamağa çıkar ve iner. Kişi metronomun her vuruşunda bir ayağını hareket ettirmelidir. Bu işleme kişi yorgunluk hissetmediği takdirde 5 dakika devam edilir. Eğer kişi test sırasında ritme uyamıyor ise test durdurulur
ve geçen süre saniye cinsinden kayıt edilir. Basamak sehpasının ölçüleri; önden arkaya 35 santimetre, yüksekliği 50 santimetre, boyu ise 75 santimetre olmalıdır. Test süresini kesin olarak ölçebilmek için kronometreye ihtiyaç vardır. Test bittikten hemen sonra kişi dinlenmek için bir sandalyede oturur ve kalp atışları 60, 120 ve 180 nci saniyelerde başlamak üzere 30 ar saniye süreyle ölçülür. Harvard Fiziksel Verimlilik İndeksi şu formüle göre hesaplanır: FVİ = Test süresi (sn) x 100 2 x (Nabız 1 + Nabız 2 + Nabız 3) Değerlendirme Tablosu FVİ Değeri Sonuç >96 Mükemmel 83-96 İyi 68-82 Orta 54-67 Ortanın altı <54 Zayıf FLAMİNGO DENGE TESTİ Bu test prosedürü kullanılarak vücut dengesi ölçülmektedir. 50 cm. uzunluğunda, 4 cm. yüksekliğinde ve 3 cm. genişliğinde ahşap veya metal kiriş ve sabitliği sağlamak için 15 cm. uzunluğunda 2 cm. genişliğinde iki destek gereklidir. Kişiden kiriş üzerine çıkarak, denge bacağının üzerinde ayakta durması ve diğer bacağını dizden bükerek ayak tabanını dik duran bacaktaki dize temas edecek şekilde yerleştirmesi istenir. Test sırasında kişi çıplak ayak ile, kirişin üzerindeki uzun eksende olabildiğince uzun süre flamingo duruşuna benzer bir şekilde tutmaya çalışır. Komut ile kronometre başlatılır. Denge bozulduğunda zaman durdurulur. Dengenin tekrar oluşturulması ile süre başlar ve bir sonraki denge kaybına kadar zaman ilerler. 1 dk. içerisindeki denge kayıpları sayılır. İlk 30 sn. içerisinde 15 ten fazla denge kaybı olması durumunda test sonlandırılır ve sıfır puan verilir. Katılımcı, testi bir defa deneyerek testi tanır ve açıklamaları doğru anladığını gösterir. Bu denemeden sonra test başlar. Kronometre, katılımcının test liderinin kolunu bıraktığı anda çalıştırılır. Kronometre, her seferinde, deneğin ayağını bırakması veya vücudunun herhangi bir parçasının yere değmesi sonucu bozulmasıyla durdurulur. Her denge bozulmasını takiben test lideri deneğin kendisini doğru pozisyona sokması için katılımcıya yardım eder.
Değerlendirme Tablosu Hata Sayısı Sonuç <3 Mükemmel 3-7 İyi 8-12 Orta 13-17 Ortanın altı >17 Zayıf
KAYNAKLAR Bogle A. Talent Pathway Northern Ireland Orienteering. Erişim Linki: www. niorienteering.org.uk/nioa/downloads/coaching/draft%20talent%20pathway%20%28ju ne%202012%29.pdf (Erişim Tarihi: 30 Ekim 2017) Günay M, Tamer K, Cicioğlu İ. Spor Fizyolojisi ve Performans Ölçümü. Gazi Kitabevi. 2006. Ankara.