27.02.2015. Kıt malların veya hizmetlerin miktarını veya faydasını arttırmak amacıyla yapılan çabaların bütünüdür.



Benzer belgeler
ÜRETİM YÖNETİMİ VE SİSTEMİ

YÖNETİMİ KISA ÖZET KOLAYAOF

Temel üretim sistemleri sınıflandırması:

Üretim/İşlemler Yönetimi 2. Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN

Sağlık Kurumlarında Kaynak Planlaması DERS-2

ÜRETİM -YÖNETİM. Ürün nedir? Üretim ve Hizmet nedir? Sizin üretmeyi düşündüğünüz ürün/hizmet nedir?

Üretim Sistemleri Analizi

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ

GENEL İŞLETME. Dr. Öğr.Üyesi Lokman KANTAR

DEĞER MÜHENDİSLİĞİ. Veli KOÇAK Yazılım Mühendisi. Maltepe Üniversitesi

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ

Tedarik Zinciri Yönetimi

1.ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ KAVRAMI

1 ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ

STOK VE STOK YÖNETİMİ.

DENEME SINAVI A GRUBU / İŞLETME. 1. İşletmenin yapısal özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

YALIN SİSTEM VE KAZANIMLARI

Gürcan Banger 21 Mayıs 17 Haziran 2012

TAM ZAMANINDA ÜRETİM (JUST IN TIME MANUFACTURING)

ÜRÜN TASARIMI KAVRAMI VE ÖNEMİ

ÜRETİM SİSTEMLERİ GELENEKSEL

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ

Tedarik Zinciri Yönetimi

imalat: Ham maddenin işlenerek mala dönüştürülmesi.

İşlevsel veya Bölümsel Stratejiler. İş Yönetim Stratejileri : İşlevsel Stratejiler. Pazarlama: İşlevsel/Bölümsel Stratejiler

Tedarik Zincirinde Satın Alma ve Örgütsel İlişkiler

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ

Bölüm 10. İşlevsel Stratejiler (Fonksiyonel/Bölümsel Stratejiler) İşlevsel veya Bölümsel Stratejiler. İşlevsel Stratejiler KURUMSAL STRATEJİLER

Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik Zinciri Yönetimi -Temel Kavramlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ II

Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN

Üretim Yönetimi. Yrd. Doç. Dr. Selçuk ÇEBİ

KAPASİTE PLANLAMASI ve ÖLÇME KRİTERLERİ

GRUP TEKNOLOJİSİ VE HÜCRESEL ÜRETİM


Profesyonel, verimli, yenilikçi sistemler...

KIRMACI ENDÜSTRİ IV.0 DEĞİŞİM SÜRECİ DANIŞMANLIĞI İŞ PLANI. KIRMACI MÜHENDİSLİK DANIŞMANLIK TİC. 1

Bölüm 9 Üretim Fonksiyonu

İŞ AKIŞI ve YERLEŞTİRME TİPLERİ

İŞLETME VE ORGANİZASYON STAJI UYGULAMA ESASLARI

Tedarik Zinciri Yönetimi -Bileşenler, Katılımcılar, Kararlar- Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

Ancak işletmelerin ürün inovasyonu yapmak için illa ki yeni bir ürün üretmeleri gerekmez. Zaten var olan ürünlerini daha iyi, daha kaliteli, daha

Üretim Nedir? Üretim Planı

Bölüm 6 - İşletme Performansı

Endüstri Mühendisliğine Giriş

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA SİSTEMLERİ YÖNETİMİ

Önemli KPI Örnekleri

cevap verebilmek için hazır olarak elinde bulundurduğu madde ve malzemelerin en genel

ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ

Üretim Yönetimi Nedir?

Bölüm 4. İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir.

TOS 408 EKONOMİ İnşaat Mühendisliği Bölümü

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

Stok (envanter)yönetimi

Üretim Yönetimi Ürün Tasarımı Ürün Tasarımını Etkileyen Faktörler. Bölüm 3. Üretim Sistemlerinin Tasarımı ve Kuruluşu

Her işletmenin amacı, müşterilerin satın almaya istekli olduğu mal ve hizmet üretmektir. Ancak, müşteri ihtiyaçlarının ve tercihlerinin sürekli

de i im Kaizen Kamil BOLAT

Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN

İŞLETMENİN KURULUŞ ÇALIŞMALARI. Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT

İÇ TETKİKÇİ DEĞERLENDİRME SINAVI

Tedarik Zinciri Yönetimi

ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

ÜRETİM SİSTEMLERİ ve ÖZELLİKLERİ

ÜRETİM/İMALAT SİSTEMLERİ

ÜNİTE:1. İşletmeler ve Özellikleri ÜNİTE:2. İşletme Çevresi ÜNİTE:3. Etik ve Sosyal Sorumluluk ÜNİTE:4. İşletmelerin Kuruluşu ve Büyümesi ÜNİTE:5

Pazarlama Yönetiminin 2 temel fonksiyonu: Talep Yaratma ve Talep Tahminidir. Pazarlama; hangi mamullerin üretileceği ve özellikleri ile hangi

2- PROJE YÖNETİMİ BİLGİ ALANLARI Y R D. D O Ç. D R. K E N A N G E N Ç O L

Trakya Kalkınma Ajansı. İhracat Planı Hazırlanması Süreci

İŞLETME BİLGİ SİSTEMLERİ

2. Hafta DEPOLAR VE DEPOLAMA 1. DEPO VE DEPOLAMA KAVRAMLARI. 2. Hafta

DEPO YÖNETİMİ VE DEPO YÖNETİM SİSTEMLERİ ÖNEMİ

Girişimcilik GİRİŞİMCİLİK. Ders 04. ŞENYURT / 1

Stok Yönetimi. UTL510 Lojistik Yönetimi Doç. Dr. Dilay Çelebi Stok Yönetimi. UTL 510 Lojistik Yönetimi

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... iii. 1. Bölüm EKONOMİK GÖSTERGE ANALİZİ

KAPASİTE KAVRAMI ve KAPASİTE ÇEŞİTLERİ

Kısaca. Müşteri İlişkileri Yönetimi. Nedir? İçerik. Elde tutma. Doğru müşteri Genel Tanıtım

İŞLETMELER AÇISINDAN KAPASİTE

Bir ürün yada hizmetin belirlenen yada olabilecek ihtiyaçları karşılama yeterliğine dayanan özelliklerinin toplamıdır.

Stok Yönetimi. Pamukkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü IENG 227 Modern Üretim Yaklaşımları

İÇİNDEKİLER. Contents I. KISIM İŞLETMECİLİK İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER

Sağlık Kurumlarında Kaynak Planlaması DERS-1

PROJE YAPIM VE YÖNETİMİ İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ ŞEYMA GÜLDOĞAN

Tüm Kurumsal İşlerinizde Profesyonel Çözümler

Maliyet Muhasebesi GENEL BİLGİLER

PAZARLAMA YÖNETİMİ KISA ÖZET KOLAYAOF

IENG 227 Modern Üretim Yaklaşımları

TEKP 409 TEKSTİL TERBİYESİNDE ÜRETİM VE MALİYET HESAPLARI

Birinci Bölüm ve İkinci Bölüm : Tekrar ve Hatırlatma Hazırlayan

İŞLETME BÜTÇELERİ VE KONTROL. Prof. Dr. Dursun ARIKBOĞA

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

Rekabetçi Üretim Yönetimi

YÖNT 101 İŞLETMEYE GİRİŞ I

DENEME SINAVI A GRUBU / İŞLETME. 1. Aşağıdakilerden hangisi işletmenin yapısal özellikleri arasında yer almaz?

8.0 PLANLAMA UYGULAMA ARAÇLARI

İşletmeye Giriş. İşletmenin Fonksiyonları Üretim Fonksiyonu. Üretim Kavramı. larını karşı. Üretim; insanların n ihtiyaçlar. Finansman İnsan Kaynakları

Değeri Yönetemeyenler. Toysrus Lehman Brothers WordCom Refco Delta Airlines Teba Vanet KTHY Aria ve Aycell

Bölüm 10 Pazarlama Fonksiyonu. I) Pazarlama Stratejilerine Giriş

Transkript:

Kıt malların veya hizmetlerin miktarını veya faydasını arttırmak amacıyla yapılan çabaların bütünüdür. Ekonomistlere göre üretim, fayda yaratmak şeklinde tanımlanmaktadır. Öğr. Gör. Volkan Yavaş İşletme açısından üretim, yeni bir fiziksel varlık veya hizmet ile sonuçlanan bir fayda yaratmak amacı ile girişilen faaliyettir. Üretimden sağlanan faydalar: Şekil faydası Mekan faydası Zaman faydası Mülkiyet faydası Şekil faydası: Bir malın fiziksel ve kimyasal yapısı üzerinde bir takım değişiklikler yaparak insanlara yararlı hale getirmektir. Mekan faydası: Bir malın daha çok ihtiyaç duyulan mekana taşınması ve orada bulundurulması; kullanıma sunulmasıdır. 1

Zaman faydası: Bir malın ona ihtiyaç duyulan zamanda piyasaya sürülmesidir. Mülkiyet faydası: Bir malın, ihtiyacı olana aktarılması ve sahiplenilmesinin sağlanmasıdır. Sahiplik değeri, iki yolla yaratılabilir. Birincisinde, tanıtım ya da reklam yolu ile müşterinin sahip olmak isteyebileceği bir ürünün varlığı hakkında müşteriye bilgi verilmektedir. İkincisinde ise müşterinin ürüne sahip olmak için dağıtım kanalları aracılığı ile gerekli araçları sağlayarak yaratılmaktadır. Sistem; aralarında ilişkiler bulunan ve belli bir amacı gerçekleştirmek üzere bir araya getirilmiş elemanlardan oluşan bir bütündür. Her sistem daha büyük bir sistemin parçasıdır. Örneğin bir montaj hattı bir fabrikanın, fabrika bir holdingin, holding bir sektörün alt sistemidir. Basit olarak, girdileri mal ve hizmetlere dönüştüren sisteme üretim sistemi adı verilmektedir. Bir işletmenin üretim sistemi işletmenin mal ve/veya hizmet üretimi gerçekleştiren bölümüdür. Üretim sistemi de çeşitli elemanlardan oluşmakta ve sistem içinde gerekli girdiler kullanılarak istenilen çıktılar elde edilmeye çalışılmaktadır. Üretilenler, bazı işletmelerde fiziki bir mal (bilgisayar, koltuk, bardak) olurken, bazı işletmelerde de hizmet (lokanta, sağlık, sigorta) olmaktadır. 2

Dönüşüm Sistem Girdiler Bileşenler Süreci Hemşireler, Sağlık Hastane Hastalar doktorlar, alet, hizmetleri ekipman Lokanta Otomobil fabrikası Üniversite Aç müşteriler Hammaddeler, yarı mamuller Lise mezunları Yemek, aşçı, garsonlar, iyi bir çevre Alet, ekipman, ve işgörenler Öğretmenler, kitaplar, bina, sınıflar, vs. İyi hizmet, iyi servis, hoş bir ortam Fabrikasyon, montaj Bilgi aktarımı Çıktılar Sağlıklı bireyler Tatmin olmuş müşteriler Tamamlanmış arabalar Mezun bireyler Üretim prosesi, sisteme giren unsurların bir fayda (katma değer) yaratacak şekilde bir mamule yada hizmete dönüştürülmesidir. Bu değiştirmede ya bir hammaddenin fiziksel ve kimyasal yapısı değiştirilir, ya bir mamul taşınır, ya depolanır ya da kalite kontrol amacı ile incelenir. Bir üretim prosesini karakterize eden unsurlar şunlardır: Verimlilik: Birim girdi başına üretilen çıktıdır. Genel olarak, verimlilik çıktı miktarının girdi miktarına oranıdır. İşletmelerin en yoğun olarak üzerinde durduğu konulardan biridir. Verimliliği basit olarak artırmanın yolu, girdi miktarını aynı tutarken çıktı miktarını arttırmak ya da çıktı miktarını aynı tutarken girdi miktarını azaltmaktır. Etkinlik: Üretim sisteminin amaçlarını gerçekleştirme derecesidir. Verimlilik bir şeyi doğru yapmak ise, etkinlik doğru şeyi yapmaktır. Verimlilik, üretim kaynaklarının(girdiler) ne kadar iyi kullanıldığını ölçerken, etkinlik amaçların ne ölçüde gerçekleştiğini belirler. 3

Kapasite: Üretim sisteminin gerçekleştirebileceği üretim düzeyini ölçer. Yüzde olarak veya birim zamanda üretilen miktar cinsinden ifade edilir. Örneğin bir fabrikaya alınan yeni makineler kapasiteyi arttırabilir. Esneklik: Bir üretim sisteminin ani talep değişmelerine cevap verebilmesi veya yeni mamul üretimine kolay geçebilmesidir. Günümüz işletmelerinin, rekabetçi olabilmelerinde önemli faktörlerden biri olarak ortaya çıkmaktadır. Fakat yatırım ve işletme masrafları yüksek ise işletme verimliliği düşer. Dolayısıyla verimlilik ile kapasite farklı ölçülerdir Üretim Sistemlerini; sürekli üretim, kesikli üretim(sipariş üzerine üretim), karma üretim ve proje üretimi şeklinde sınıflandırabiliriz Sürekli Üretim: Mevcut makine ve tesislerin sadece belirli bir mal üretecek şekilde tasarlanan üretimdir. Süreli üretim, kütle üretim ve akış(proses) üretimi olarak iki alt gruba ayrılmaktadır. Kütle üretiminde bir maldan çok büyük miktarlarda ve uzun süre üretim yapılmaktadır. Kütle üretiminde makine, fabrika ve yerleşme düzeni vb. faktörlerde bazı değişiklikler yapmak suretiyle başka bir üretime geçilebilir. 4

Sürekli Üretim: Akış veya proses üretiminde makine ve tesisler sadece bir çeşit mamulü üretecek şekilde tasarlanarak yerleştirilmiştir. Akış veya proses üretimi sisteminde başka bir mal üretimi mümkün değildir. Örn. Tekstil, şeker, petrol rafinerileri vb Sürekli üretim sistemlerinin özellikleri Az çeşitli çok sayıda mal, tekrarlanan mal Düzenli talep Süreklilik Serilik Bölümlere ayırmak Özel amaçlı makineler kullanmak İşlemler arası taşıma Yarı yetenekli işgücü Yüksek mal stokları, düşük ara malı stokları İşbölümü sonucu uzmanlaşma, etkinlik verimlilik Sipariş Üzerine Üretim Sipariş Üzerine Üretim Müşterinin özel sipariş şartlarına uygun olarak, istenilen kalite özelliklerinde mal üretilmektedir. Değişik tür ve nitelikte olan mallar partiler halinde üretilir. Üretimde özel amaçlı makineler yerine genel amaçlı makineler kullanılır. Her malın üretimi sadece bir defa yapılır. Makine ve işgücü kapasite kullanımı oranı oldukça düşüktür. Özellikle siparişlerin düzensiz olduğu aşırı yükleme durumlarında kuyrukta bekleme süresi fazladır. Müşteri talebine uygun olarak kaliteli üretim yapıldığı için üretim maliyeti yüksektir. Planlama ve kontrol işlemleri mallara göre değişiklik gösterir. Sonuçta her bir siparişin kalite durumu farklı olacaktır. 5

Sipariş Üzerine Üretim Sistemini Özellikleri Karma Üretim Düzensiz bir talep olması Genel amaçlı makinelerin kullanımı Az miktarda çok çeşitli mal üretimi Partiler halinde girdi ve çıktı Bölümlere ayırmanın olması Bölümler arası taşıma işlemi Kaliteli üretim ve kalifiye işgücü bulunması Yüksek miktarda ara stoklar ve düşük miktarda mal stokları Örn. elektronik cihazlar üretimi, özel makine imalatları, özel nitelikli giysiler vb. Sürekli Üretim ve Sipariş Üzerine Üretimin karışımından meydana gelir. Piyasa talebine bağlı olarak sürekli üretim ön planda tutulur. Ancak müşterilerin özel sipariş şartlarına bağlı olarak sipariş üzerine üretim de yapılır. Bu üretim tipi hem Sürekli Üretim hem de Sipariş Üzerine Üretimin özelliklerini taşır. Karma Üretim İşletme piyasanın talebini karşılamak üzere sürekli üretimde bulunmakla birlikte, müşteri özel siparişine uygun üretim de yapılır. Örn. normal bir tekstil firmasının özel siparişle ısıya dayanıklı kumaş üretmesi olabilir. Karma üretimi yapabilecek üretim tipleri, tekstil sanayi, soğutucu üretimi, tuğla üretimi, gıda maddeleri üretimi vb. olabilir. Proje Üretim Üretim sistemi, bir tek mala göre üretim yapabilecek şekilde düzenlenmiştir. Sürekli Üretim ve Sipariş Üzerine Üretimin ortak özelliklerini taşımasına karşılık daha çok sipariş üzerine üretimin özelliklerine sahiptir. Proje üretiminde üzerine çalışılan proje tamamlandığında üretim sona ermektedir. Başka projede üretim yeniden başlar. 6

Proje Tipi Üretimin Özellikleri Tek çeşit ve tek mal üretimi Tek çeşit az sayıda mal üretimi Çok sayıda seri girdi, bir kerelik mal Özel talebe bağlı üretim Teknik uzmanlaşmanın yüksek olduğu kalifiye işgücü Belirli sektörlerde kullanılabilir. Proje üretme; gemi yapımı, uzay taşıtı projeleri, uçak köprü baraj üretimi örnek olarak gösterilebilir. Üretim yönetimi; işletmenin elinde bulunan malzeme, makine ve insan gücü kaynaklarının belirli miktarlardaki ürünün istenilen niteliklerde (kalitede), istenilen zamanda ve en düşük maliyetle üretimini sağlayacak biçimde bir araya getirilmesidir. Üretim yönetimi disiplinin amacı, uygun araç ve yöntemler kullanarak yöneticinin karar verme yeteneğinin geliştirilmesi olarak tanımlanabilmektedir. Üretim yönetimi kapsamında, ürün ve hizmet tasarımı, süreç seçimi, teknoloji yönetimi ve seçimi, iş tasarımı, insan kaynakları planlaması, tesis yeri seçimi, tesis yerleşimi ve planlaması, talep tahmini, kapasite planlaması, bakım planlaması, stok kontrolü, üretim planlaması ve kontrolü, kalite kontrolü ve tedarik zinciri yönetimi önemli olarak yer almaktadır. Üretim Yönetiminin amacı iki noktada toplanmaktadır: 1. Müşteri taleplerini istenilen fiyat, zaman, miktar ve kaliteye uygun olarak üretmeye çalışmak 2. Mal ve hizmetleri en düşük maliyetle üretmeyi sağlamak Bu amaçlara ulaşabilmek için üretim yöneticilerinin şu işlemleri yerine getirmesi gereklidir; 7

1. Üretim yöneticileri, belirli bir malın üretiminde çeşitli üretim metotları uygulayabilirler. Alternatif üretim metotları analiz edilerek en etkin metodun belirlenmesi gerekir. Bu çalışmaya metot analizi denilmektedir. 2. Üretim yöneticileri, üretim surecinde kullanılan malzemenin bir yerden bir yere taşınmasındaki taşıma maliyetlerini minimize etmelidir. Ayrıca bolümler ve iş istasyonları etkin bir şekilde düzenlenmelidir 3. Üretim surecinde kullanılmakta olan hammadde, yarı mamul, yardımcı malzeme, mal ve diğer kalemlerin stok miktarlarının ekonomik düzeyde olmasını sağlamak amacıyla stok kontrolü yapılmalıdır. 4. İsletmenin gelecekte üreteceği mallar için gerekli imkânlar, takip edilmesi gereken politikalar, üretim süreçlerinin belirlenmesi, üretim kapasitesi ve geleceğe ilişkin diğer konular belirlenerek üretim planlamasının yapılması gereklidir. 5. Üretim planlamasıyla tespit edilen konuların öngörülen biçimde uygulanıp uygulanmadığını belirlemek amacıyla üretim kontrolünün gerçekleştirilmesi gereklidir. 6. İstenilen kalitede üretimin yapılmasını sağlamak amacıyla üretim yöneticileri kalite kontrolü yapmalıdırlar. 7. İşçilik maliyetlerini kontrol edebilmek amacıyla hareket ve zaman çalışmalarının yapılması gerekir. 8. Çalışan personele etkin bir ücret yönetimi ile adil bir ücret ödeyebilmek için gerekli ücret politikaları belirlenmelidir. Üretim yöneticilerinin yukarıdaki işlemleri yerine getirebilesi üretim planlaması ile mümkün olabilecektir. 8

İşletmelerde üretim işlevinin kapsamını belirlemede işletme büyüklüğü, üretim yönetimi politikası, örgüt yapısı, üretim sistemi çeşidi, bulunduğu sektör, üretim miktarı, üretim teknolojisi gibi faktörler etkili olmaktadır. Müşterilerin istediği ürün miktarı, özellikleri gibi bilgiler pazarlama bölümü tarafından saptandıktan sonra, bunları karşılamaya yönelik gerekli teknik bilgi, makine ve insan gücü olanaklarını belirlemek, üretim bölümünün görevidir. İşletmenin üretim tipine, ürün çeşitliliğine ve üretim miktarına bağlı makine ve teçhizatın belirlenerek bunların nasıl kullanılacağı, hangi ürün parçalarının üretilip hangilerinin dışarıya yaptırılacağı, mevcut kapasitenin arttırılmasına gerek olup olmadığı kararları, verilmesi gereken temel kararlardır. a) Üretimi yapılacak olan malın talep durumu dikkate alınarak, müşterilerin istediği malın özellikleri, fiyatı, kalitesi ve miktarıyla ilgili bilgiler toplanarak, bu bilgiler değerlendirilmelidir. Müşterilerin taleplerinde meydana gelen değişiklikler sürekli takip edilerek müşteri taleplerine uygun üretim yapılması sağlanmalıdır. Üretim teknolojisinde ve malın temel fiziksel kimyasal özelliklerinde değişiklikler oluştuğunda düzeltme işlemi yapılarak talep edilen malın üretimi yapılmalıdır. b) Pazarlama araştırması ile; müşterilerin zevk ve tercihlerine uygun üretilen maldan beklenen fonksiyonel özellikler, üretim teknolojisi ve kalite özellikleri dikkate alınarak, standart kalite özelliklerine dönüştürülür. c) İşletmenin üretim kapasitesi belirlenerek, işletmenin buna uygun üretim yapabilecek makine ve teçhizat sağlanmaya çalışılır. İşletmenin mevcut kapasitesi ve gelecekteki kapasitesi dikkate alınarak yatırım kararları verilir. d) Üretim planlarına uygun olarak işyeri düzenlemesi yapılır. İş akışı ve işgücü hareketleri dikkate alınır 9

Kendisinden beklenen amaçları gerçekleştirebilmek için öncelikle Planlama, Organizasyon ve Kontrol Aşaması ndaki işlemleri yerine getirmelidir. Planlama Aşaması nda işletmenin üretim yönetimi amaçları dikkate alınarak; üretim alt sistemlerinin organizasyonu, üretim politikaları, programları ve faaliyetleri ile ilgili gerekli çalışmalar yapılır. Ayrıca talep tahminlerine uygun olarak üretim, işgücü, malzeme, ihtiyaç, gelişim, personel ve finansal planlama gibi işlemler yapılmaktadır. Planlama işleminin temelinde üretim planlaması vardır. Üretim planlamasının üç önemli fonksiyonu vardır. Bunlar üretim araştırması, üretim geliştirmesi ve ürün tasarımıdır. Üretim Yöneticisi elindeki üretim imkânlarını göz önüne alarak üretim planlaması yapar. Organizasyon Aşaması nda üretim alt sistemlerinin görev ve sorumlulukları, bilgi akışı ve görevlerin dağılımı, belirlenir. Kontrol Aşaması, üretim yönetiminin temelini oluşturur. Kontrol sisteminde görevli personelin hazırladığı üretim denetimi ile ilgili bilgiler değerlendirilerek üst yönetime sunulur. Üretimde planlama ile gerçekleşme dereceleri karşılaştırılır. Planlanan ile gerçekleşen üretim arasında fark varsa farkın nedenleri araştırılır. Üretimde, doğrudan etkin olan dört faktör, malzeme, üretim yöntemi, makine ve iş gücüdür. Üretim faaliyetlerinde bu dört faktörün özenle planlanması çok önemlidir. Üretimde kullanılacak malzemenin üretim öncesinde hazır tutulmasından, üretim yönteminin belirlenmesine, makine ve teçhizatın üretim için uygun olup olmadığından, kullanılacak farklı nitelikteki iş gücüne kadar üretim ile ilgili tüm konular belirlenmelidir. 10

Üretim Yönetimi Bölümünün; pazarlama, muhasebe ve finansman ve bilgi işlem gibi alt bölümlerle sürekli bir ilişkisi bulunmaktadır. Özellikle pazarlama ve finansman bölümleri ile birbirine çok bağlı bir bilgi alışverişi içerisindedir. Üretim Yönetimi Bölümü öncelikle Pazarlama Bölümü nün ihtiyaçlarına uygun kalite, miktar ve maliyette mal üretimini yapabilmelidir. İşletme faaliyetlerinin başarılı olabilmesi için müşteri beklentileri önem taşır. Pazarlama Bölümü gelecek dönemlere ait talebi belirler ve bu talebi karşılayacak miktarda üretim bölümünün üretim yapmasını ister. Pazarlama Bölümü ile Üretim Yönetimi Bölümü; birlikte ürün tasarımı, kalite kontrolü, stok kontrolü, üretim planlaması ve kontrolü, talep tahminleri, üretim maliyetleri, pilot(örnek) üretim ve denetim yaparlar. Pazarlama Bölümü, Üretim Yönetimi Bölümüne şu bilgileri sağlar: Potansiyel pazar büyüklüğü, pazar hacmindeki gelişmeler, piyasanın ihtiyacını karşılayacak olan üretim miktarı, en uygun mal stok miktarı, diğer malların üretiminde beklenen değişmeler, pazara sunulacak olan malın fonksiyonel özellikleri, miktar, zaman ve yer ile ilgili tahmini teslim programları, ambalaj ihtiyaçları, kalite ile ilgili özellikleri sağlar. Üretim Yönetimi Bölümü nün Finansman Bölümü ile de yakın ilişkisi bulunmaktadır. İşletmelerin üretim bütçelerinin hazırlanması, maliyet ve ücret analizlerinin yapılması, makine ve teçhizat yenileme, üretim planlama ve kontrolü için finansman bölümünün desteğine ihtiyaç vardır. 11

Üretim Yönetimi Bölümü Finansman Bölümüne üretim hacmi ve kaynakların kullanım düzeyi, hammadde-mal stok miktarı ve üretim sürecine ilişkin bilgiler sağlar. Eskimiş olan makine ve araç gereçlerin yenilenmesi ve korunması, kapasitenin genişletilmesi, fiziksel dağıtım imkânlarının arttırılması, mal kalitesinin iyileştirilmesi, işletmede etkinlik ve verimlilik sağlanması için çalışma şartlarının iyileştirilmesi, çalışanların verimliliğinin arttırılması, ücretler ve genel işletme giderleri; Üretim Yönetimi Bölümü ile Finansman Bölümünün ilişkilerini sürekli hale getirecektir. Bilgi İşlem Bölümü Üretim Yönetimi Bölümüne; stok kontrolü, maliyet kontrolü, siparişlerin ve satışların rapor edilmesi, üretim planlanması ve programlanması, standartların kullanılarak devam ettirilmesi, üretim sürecinin kontrolü, kalite kontrolü, makine yükleme işlemi, stok kontrolü, bakım planlama, ürün tasarımı ve kontrolü gibi konularda yardımcı olabilmektedir. Üretim sistemleri, günümüze kadar birçok değişime uğrayarak gelmiştir. Bu değişimin temel nedenlerine bakılacak olursa değişen ve gelişen çevre önemli etkenlerden biri olarak gözükmektedir. Değişen ve gelişen çevre ile başta müşteri istek ve gereksinimlerinin değişmesi olmak üzere, rekabetin küreselleşme ile artması, ileri teknolojilerin geliştirilmesi, gelişen dünya ekonomisi, çevre duyarlılığının artması gibi etkenlerden söz edilmektedir. işletmeler bu etkenlerin etkisi ile üretim sistem ve yöntemlerinde değişiklik yapmak zorunda kalmaktadırlar. Aksi takdirde, rekabet edebilme olanakları kalmamaktadır. Günümüzde, sektörlerinde lider konumda olan işletmeler incelendiğinde, yeni üretim yaklaşımlarını en iyi uygulayan işletmeler oldukları görülmektedir. 12

Esnek Üretim Sistemleri Kendilerine ait tam otomatik yükleme-boşaltma üniteleri olan bu sistemler sayısal kontrollü bir grup benzer tezgâhtan oluşmaktadır. Arıza hâlinde üretimin aksamadan devam etmesini sağlamak amacıyla aynı işlem sistem içinde birden fazla makinede yapılabilmektedir. Bu sistemde tüm makineler ve malzeme akışı merkezi bir bilgisayar tarafından kontrol edilmektedir. Ayrıca sistemde robotlar ve gerekli yerlerde akışı kontrol eden algılayıcılar kullanılmaktadır. Çok maliyetli olan bu sistemlerde hem işçilikten hem üretim süresinden hem de kapasite ve tesis alanı kullanımında çok büyük avantajlar sağlanmaktadır. Toplam Kalite Yönetimi 1980 li yıllarda toplam kalite yönetimi ile ön plana çıkmaya başlayan kalite kavramı işletmelerin mal ve hizmet üretiminde değişikliğe neden olmuştur. Bundan önce, üretimde kalite kontrolden söz edildiğinde, sadece bitmiş ürünlerin muayenesi ile kusurlu ürünlerin müşteriye ulaşmasının engellenmesi anlaşılmaktaydı. Hâlbuki bu yönetim tarzında amaç, kalite problemlerini yerinde belirleyerek çözüme kavuşturacak kalite güvence sistemlerini kurmak olmaktadır. Kalite güvence sistemleri ile aynı kalitede ürünlerin her defasında aynı standartlarda üretilmesi hedeflenmektedir. Yalın Üretim Yalın üretim, gereksiz işlerden tamamen arınmış ve hata, maliyet, stok, işçilik, geliştirme süreci, üretim alanı, fire, müşteri memnuniyetsizliği gibi unsurların, en aza indirgendiği bir üretim sistemidir. Yalın üretimin ana stratejisi hızı artırıp akış süresini azaltarak kalite, maliyet, teslimat performansını aynı anda iyileştirmektir. Kısaca yalın üretim: En az kaynakla, en kısa zamanda, en ucuz ve hatasız üretimi, müşteri talebine bire bir uyacak, yanıt verebilecek şekilde, israfsız ya da en az israfla ve tüm üretim faktörlerini en esnek şekilde kullanıp potansiyellerinin tümünden yararlanıp nasıl gerçekleştiririz? arayışının bir sonucudur. Süreç Odaklı Yönetim Süreç odaklı yönetim anlayışı içinde, yönetim sistemleri kapsamındaki ve sistem dışındaki yapılandırılmak ve yönetilmek istenen tüm süreçlerin süreç ve iş akışlarının hazırlanmasını kapsamaktadır. Bir işlemin tamamını oluşturan alt süreçlerin belirlenip performanslarının izlenmesi ve sistemin daha iyi duruma getirilme çabasından ortaya çıkmış bir yönetim yaklaşımıdır. Bu yaklaşımın önemli amaçlarından biri de katma değeri olmayan gereksiz faaliyetleri ortadan kaldırarak, verimliliğe katkıda bulunmasıdır. 13

Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik zinciri, ürünlerin bir yerden başka bir yere hareketinden çok daha fazlasıdır. Tedarik zinciri, aynı zamanda bilgi, para hareketi ve entelektüel sermayenin yaratılması ve dağıtılmasıdır. Tedarik zinciri, tedarikçilerden son müşterilere ürün ya da hizmetlerin taşınması için fiziksel, finansal ve bilgi akışını destekleyen yaşam devir sürecidir. Yaşam devir süreci ürün ya da hizmetin müşteriye pazarlanmasından kullanımının bitimine (hurda) kadar geçen tüm zamanı kapsamaktadır. Tam Zamanında Üretim Tam zamanında üretim sistemi, üretim için gerekli olan malzemenin gerektiği anda ihtiyaç noktasında bulunmasını sağlayan ve sıfır envanteri hedef alan bir malzeme yönetim sistemidir. Bu sistemde, en az kaynak kullanımıyla, en kısa zamanda, en az maliyetli ve hatasız üretimi, müşteri taleplerine karşılayacak şekilde en az israfla ve tüm üretim faktörlerini en esnek şekilde kullanıp potansiyellerin tümünden yararlanmak, amaçlanmaktadır. Altı Sigma Altı Sigma, işletmede başarıyı sağlamak, bunu sürekli kılmak ve hatta en üst düzeye çıkartmak için kullanılabilen geniş ve esnek bir sistemdir. Altı Sigma nın başarısı, müşteri istek ve gereksinimlerinin karşılanmasına, faaliyetlerin titizlikle kontrol altında tutulmasına, işletme içi verilerin ve istatistik analizlerinin sistematik kullanımına ve süreçlerin analiz edilerek iyileştirilmesine ve gözden geçirilerek gerekiyorsa iyileştirilmesine dayanmaktadır. Altı Sigma, yüksek standartlar hedef almış bir kalite yönetim felsefesi olup sigma sayısına bağlı olarak hedef ile mesafeniz belirlenmektedir, başka bir ifadeyle kusurlu ürün miktarının ne kadar olacağını öngörmektedir. Bilgisayarla Bütünleşik Üretim Bu üretim sisteminde, bir ürünün tasarımından üretimine, pazarlanmasından müşteriye ulaştırılmasına kadar tüm süreç bilgisayar teknolojisi yolu ile bütünleştirilmektedir. 14

volkanyavas.edu@gmail.com volkan.yavas@ege.edu.tr volkanyavas.jimdo.com Derlenmiştir; AÖF Üretim Yönetimi Kitabı Öğr.Gör.Habibe NAZA ŞENSAN ders notları Yrd.Doç.Dr.Rüstem Barış YEŞİLAY ders notları 15