Böbrek nakli hastalarında akut rejeksiyon gelişiminde CTLA-4 tek gen polimorfizmlerinin ve soluble CTLA-4 düzeylerinin rolü varmıdır? Çağlar Ruhi 1, Nilgün Sallakçı 2, Fevzi Ersoy 1, Olcay Yeğin 2, Gültekin Süleymanlar 1 1 Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı, 2 Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Immunoloji Bilim Dalı,
Transplant İmmunolojisi T lenfositler graft rejeksiyonda önemli rol oynar Grafte ait antijenlerin-mhc ile kompleks oluşturup sunulmasını takiben 2 sinyal ile T hücre aktivasyonu gelişir 1. sinyal; APC tarafından sunulan antijenin T hücre reseptörü (TCR) ile etkileşimi ile olur 2. sinyal ise T hücre/apc yüzeyinde gelişen ko-stimulatör reseptör/ligand etkileşimidir
CTLA-4/CD28/B7 CTLA-4/CD28/B7 yolağı, antijen sunumunu takiben T hücre aktivasyonu için önemli bir kostimulatör yolak T hücre klonal proliferasyon ve farklılaşmasını sağlayan, T hücre reseptör (TCR) aracılıklı stimulatör sinyalleri modifiye eder CD28 ve CTLA-4, sitoplazmik, transmembran ve hücre dışı IgV içeren alanlardan oluşan CD28 ko-reseptör ailesinin üyeleridir
T hücre, APC (antijen sunucu hücre) etkileşiminde CTLA-4 un fonksiyonu; Hem CD28, hemde CTLA-4, B7-1/2 ligandına bağlanabilir Trends in Immunology Vol:29 No:6 Valk E. ve arkadaşlarından
CTLA-4/CD28/B7 CD28 sürekli olarak T lenfositlerin yüzeyinde eksprese edilir, ko-stimulatör olarak rol alır, sitokin ve sitokin reseptörlerin ekspresyonunu arttırarak potansiyelize eder CTLA-4 ise ko-inhibitör reseptördür, bazal olarak ekspresyonları düşük düzeydedir. T hücre aktivasyonunu takiben, ekspresyonu artar ve immun yanıtın sınırlandırılmasından sorumludur
CTLA-4/CD28/B7 CD28 ve CTLA-4 etkilerini, B7 ailesinin alt üyeleri olan B7.1 (CD80) ve B7.2 (CD86) ligandlarına bağlanarak gösterir. CTLA-4, B7 ligandlarına CD28 göre yaklaşık 20 kat fazla bir afinite ile bağlanır
CTLA-4 Fonksiyonları TCR sinyalizasyonu inhibe eder IL-2 üretimini bloke eder T hücre proliferasyonu durdurur NFkB, NFAT CD4 + CD25 + regulatuvar T lenfosit prol.
Soluble CTLA-4 sctla-4 transmembran ligandı yoktur sctla-4, serumda tespit edilebilir CD80 ve CD86 ligandlarına bağlanabilir Kompetatif inhibisyon İmmun yanıtı baskılayacak negatif sinyalleri bloke ederek etki olabilir Otoimmun hastalıklarda( Graves, SLE, Hashimato tiroiditi, Myastina Gravis) düzeyi yüksek CTLA-4 izoformları(flctla-4 ve sctla4 ; Trends in Immunology Vol:29 No:6 Valk E. ve arkadaşlarından
CTLA-4/Otoimmun hastalıklar CTLA-4 gen SNP lerinin otoimmun hastalıklarla ilişkisi ortaya konmuştur Tip 1 diabetes mellitus Sistemik lupus eritamatozis Graves hastalığı Romatoid artrit Multipl skleroz
CTLA-4/Transplantasyon Transplant immunolojisinde akut rejeksiyon gelişim üzerine etkileri net değildir Slavchena ve arkadaşları, karaciğer ve böbrek hastalarında +49A/G ve (AT)n tekrarlayan polimorfizmi Gendzekhadze ve arkadaşları, böbrek naklinde +49A/G Wisniewski ve arkadaşları, böbrek naklinde -318C/T, +49A/G polimorfizmi üzerinde çalışmıştır Marder ve arkadaşları, Kc naklinde -318C/T, +49A/G ve (AT)n tekrarlayan polimorfizm de Reuver ve arkadaşları, Kc naklinde 49G/G polimorfizmi
Amaç CTLA-4 tek gen polimorfizmlerinin (SNP) ve sctla-4 düzeylerinin akut rejeksiyon gelişimindeki rolü -318C/T, +49A/G,-1661A/G, CT60A/G tek nükleotid polimorfizmlerinin ve sctla-4 düzeylerinin değerlendirilmesi
Yöntem Çalışmaya canlı donörden nakil olmuş 96 hasta alındı SNP lerinin etkisi değerlendirmek üzere 3 grup Grup 1; Akut rejeksiyon geçiren BTx hastaları (n=49) Grup 2; Akut rejeksiyon geçirmeyen BTx (n=47) Grup 3; Sağlıklı kontrol grubu (n=50)
Yöntem Grup 2, rejeksiyon riskini değiştiren faktörlerin etkisini ortadan kaldırmak amacıyla; yaş, cinsiyet, HLA-missmatch, immunsupresif protokoller açısından Grup1 e benzer hastalardan oluşturuldu Grup 3 toplumdaki SNP lerin sıklığını değerlendirmek amacıyla sağlıklı bireylerden oluşturuldu
Yöntem Çalışmaya Alınma kriterleri 18-65 yaş arası olmak Canlı donörden nakil olmak Total missmatch 0-4 arası olması Grup 1 de akut rejeksiyon öyküsü Çalışmadan Dışlanma Kriterleri <18 veya >65 yaş olmak Kadavra donörden nakil olmak 5 veya 6 missmatch olması Primer non-fonksiyone böbrek Otoimmun-inflamatuvar hastalık
Yöntem Genomik DNA, periferik kan mononükleer hücrelerden izole edildi CTLA-4 polimorfizmleri, PCR-RFLP (restriction fragment length polymorphism) yöntemiyle genotiplendirildi -318C/T, +49A/G,-1661A/G, CT60A/G bölgelerindeki SNP ler bakıldı. sctla-4 düzeyleri ELISA yöntemiyle saptandı.
Bulgular Grup 1 n=49 Grup 2 n=47 Grup 3 n=50 p G1 vs G2 p G1 vs G3 Yaş (ortalama-yıl) 38,1 ±13,8 34,5 ±10,4 34,2±6 0,154 0,155 Cinsiyet (Erkek) 37 - %77,6 35 - %74,5 26- %52 0,725 p<0,006 Diyaliz Süresi 25,3±31,4 ay 25,8±12,3ay NA 0,879 NA İnduksiyon NA 0,352 NA -ATG %9,8 %17 -Basiliximab %63,3 %53 -Dacluzimab %18,4 %13 İdame tedavi NA 0,294 NA -Kalsinörin inh. %47 %59 -M-TOR inh %53 %41 Total missmatch 2,98 ±1,1 2,77 ±1,1 NA 0,358 NA
+49A/G,-1661A/G, CT60A/G pozisyonlarında genotip ve allel sıklığı açısından SNP lerinde anlamlı farklılık yoktu Promotor bölgedeki -318C/T, tek nükleotid polimorfizmi; G1 de G2 ye göre 3 kat (p<0,011, OR 4,3; 95%CI) G3 e göre ise 2 kat (p<0,021, OR 3,5; 95%CI) sıktı -318 pozisyonunda T alleli varlığı; G1 de G2 ye göre anlamlı düzeyde daha fazla izlendi ( 14% vs 5%, p<0,017,or 3,7; 95%CI) Soluble CTLA-4 düzeyleri 3 grup arasında benzerdi
CTLA-4 genotip frekans dağılımı Grup 1 Grup 2 Grup 3 p değeri Odds Ratio -318CC 35(%71) 43(%91) 44(%88) NS CT 14(%29) 4(%9) 6(%12) *p<0,011 4.3 TT 0 0 0 NS +49A/A 24(%49) 23(%50) 24(%48) NS A/G 20(%40) 20(%42) 22(%44) NS G/G 5(%11) 4(%8) 4(%8) p=0.90 1,0 CT60A/A 13(%26) 17(%36) 17(%34) NS AG 24(%49) 19(%40) 24(%48) NS GG 12(%25) 11(%24) 9(%18) p=0.47 1,2-1661A/A 31(%63) 35(%75) 34(%68) NS AG 18(%37) 11(%23) 16(%32) NS GG 0 1(%2) 0 p=0.36 1,5
Promotor bölge -318C/C genotip ve allel frekans dağılımı GRUP1 (AR) N=49 GRUP 2 (NAR) N=47 GRUP 3 KONTROL N=49 P/OR G1vsG2 P/OR G1vsG3-318 C/T C/C 35 (%71) 43 (%91) 44 (%89) C/T 14 (%29) 4 (%9) 5 (%11) T/T 0 0 0 p<0,011 / 4,3 p<0,021 / 3,5 C 0,840 0,950 0,890 T 0,160 0,050 0,110 p<0,017 / 3,7 NS
Sonuç Akut rejeksiyon geçiren böbrek nakli hastalarında; CTLA-4 geni, promotor bölgede -318 pozisyonunda C/T tek nükleotid polimorfizmi Bu pozisyonda T alleli varlığı anlamlı olarak yüksek oranda bulunmuştur Akut rejeksiyon gelişiminde CTLA-4 tek gen polimorfizmlerinin rolü olduğunu düşündürmekte Soluble CTLA-4 düzeylerinin, akut rejeksiyonda değişimi ile ilgili ileri çalışmalar gereklidir