Arazi Toplulaştırma Çalışmalarının Kırsal Kalkınmaya Etkilerinin Değerlendirilmesi (Eskişehir - Merkez / Gündüzler Örneği İle)

Transkript

1 Arazi Toplulaştırma Çalışmalarının Kırsal Kalkınmaya Etkilerinin Değerlendirilmesi (Eskişehir - Merkez / Gündüzler Örneği İle) M. Türker 1, K. Eren, Z. Parlak 1 Dr. Gn.Müd.Yrd.Gıda Tarım ve Haycancılık Bakanlığı, Gıda Reformu Genel Müdürlüğü ÖZET Ülkemizde tarım sektörünün temel sorunlarının başında işletme arazilerinin küçük, parçalı ve dağınık olması gelmektedir. Söz konusu yapısal sorunlar özellikle sulama alanlarında sulama yönetimi ve tarım işletmeciliğini zorlaştırmakta, işgücü, sermaye ve üretim kayıplarına yol açmaktadır. Bu nedenle ekonomik olarak üretime imkan vermeyecek şekilde parçalanmış tarım arazilerinin birleştirilmesi ve sürdürülebilir politikaların geliştirilmesi ve uy gulanması sağlıklı işletme yapısının oluşturulması ve işletmelerin rekabet güçlerinin artırılması açısından büyük önem taşımaktadır. Ülkemizde, 1950 yılında 2,2 milyon olan işletme sayısı 2001 yılında 3,1 milyona çıkmıştır. Buna paralel olarak 1950 yılında 100 dekar olan ortalama işletme büyüklüğü 2001 tarım sayımı sonuçlarına göre ise 61 dekar tespit edilmiştir. Arazi toplulaştırma ile ana hedef daha ekonomik ve verimli tarımsal faaliyet yapılabilir optimum büyüklüğe getirilmiş ve sahiplendirilmiş tarımsal işletme büyüklüğüne ulaşmaktır. Burada ihmal edilmemesi gereken diğer bir husus ise bu çalışmaların, tarla içi geliştirme hizmetleri adını verdiğimiz tarımsal alt yapı çalışmalarıy la desteklenmesidir. Bu bildiride, Eskişehir İli Merkeze bağlı Gündüzler Beldesi ile Yakakayı, Kızılcaören, Danişment ve Gökdere Köylerini kapsayan Arazi Toplulaştırma Projesi (Gündüzler ATP) incelenmiş olup, projenin uygulanması ile ortalama parsel büyüklükleri ve toplam parsel sayısındaki iyileşme ile proje öncesi ulaşım olanağı bulunmayan çok sayıdaki parselin, proje sonrasında yapılan yeni parsel planlamaları sonucu yeni uygulanan yollardan ve proje çerçevesinde yapılan sulama sisteminden doğrudan yararlanmaları ve sonucunda kırsal kalkınmaya katkısı ele alınmıştır. Anahtar kelimeler: Kırsal kalkınma, arazi toplulaştırması, işletme büy üklüğü, t arımsal yapı, Eskişehir-Gündüzler A.T.P. ABS TRACT The Main problem of t he agricultural sector in our country is having small, fragmented and scattered farm land. These structural problems causes some difficulties especially in the irrigation areas about irrigation and agricultural management also causes labor, capital and production losses. Therefore combining of the fragmented areas,which are not allowed to have production, development and implementation of sustainable policies,creation of healty bussiness structure have great importance in terms of increasing of competitiveness of t he enterprises. In our country, the number of enterprises was 2.2 million in 1950 and rising up to 3.1 million in In parallel, the avarage size of the enterprises was 100da in 1950 and it was identified as 61 da in Prepared to agricultural infrastructure for development to soil and water resources projects aim to increase the value of agricultural production and ultimately to maximize the welfare of workers in agriculture. Soil and water resources development and evaluation of a more effective manner possible through the implementation of land consolidation and farm development services. With primary target of land consolidation can be made more economical and efficient agricultural activity was brought to the op timum size to reach the size of agricultural holdings. Another issue here is not to be neglected in this work, the name of the farm development services to support the work of our agricultural infrastructure. In this paper, Gündüzler-Eskişehir province center town and covering the villages of Yakakayı, Kızılcaören, Gökdere and Danişment Land Consolidation Project (Gündüzler LCP) were studied, with the average parcel size of implementation of the project and parcel number of the total recovery is not possible to transport a large number of pre-project parcel, the parcel after the project plan as a result of the new roads and irrigation system applied in the framework of the project as a result of direct benefit and contribution to rural development are discussed. Key words: Rural Development, land consolidation, scale of agricultural enterprises, agriculturel structure, Gündüzler LCP 1. GİRİŞ Tarımsal verimliliğ in artırılması için ülkemizde, tarımsal işletmelerin ortalama arazi büyüklüğünün hızla artırılması gerekmektedir. Bunun için de sulu ve kuru tarım alanlarında arazi toplulaştırmasının yapılması ve parçalanmayı engelleyecek tedbirlerin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. XIX. yüzyılın başında 900 milyon olan dünya nüfusu, XX. yüzyılın başında % 60 dolayında bir artışla 1,5 milyara, buna karşın 60 yıllık zaman aralığında %100 lük bir artışla 1960 yılında 3,0 milyara ve 1987 yılında 5,0 milyara günümüzde ise 7 milyar geçmiştir. Ülkemizde de durum dünyadakinden farklı değildir. Türkiye nin nüfusu 1927 yılında 13,5 milyon iken, 1960 yılında, dünyadaki artış hızından daha yüksek oranda artışla 33 yılda iki katına, 28 milyona yükselmiştir. 30 yıllık bir zaman aralığında % 100 den fazla artarak, 1990 yılında 57 milyona, 2000 tarihli nüfus sayımına göre 67,8 milyona günümüzde ise 75 milyona yükselmiştir. Türkiye deki nüfus artışının, dünya nüfus artış hızından daha yüksek bir ivmede olduğu görülebilmektedir. Yıllardır tarım konusundaki yazıların çoğunda bahsedildiği gibi Dünyanın önünde duran temel sorunların başında, hızlı nüfus artışına karşın artırılmayan tarım toprakları ile mevcut ve artan nüfusun beslenmesi sorunu gelmektedir. Tarım yapılabilecek alanların, nüfusun artışına göre çoğaltılması mümkün olmadığına göre, mevcut tarım topraklarından daha fazla miktarda verim alınmasını sağlayacak yol ve yöntemlerin bulunmasını sağlamak gerekmektedir. 240

2 XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 3-5 Eylül 2014, Samsun Kırsal kalkınmanın sadece tarım politikaları kapsamında değil; eğitim, sağlık, sosyal güvenlik, istihdam, nüfus, kültür, konut, enerji, turizm ve çevre sektörleri açısından da dikkate alınması gerekmektedir. Kırsal kesimdeki söz konusu potansiyelin açığa çıkarılmas ı; kırsal kesimin ihtiyaçlarını, hizmetlerin ve yatırımların gerçekleştirilmesini, kaynak kullanımının etkinliğini artırmak gerekliliği doğurmuştur. Dünyada kırsal kalkınma alanında değişen yeni yaklaşımları dikkate alan, AB uyum sürecini kolaylaştırıcı, ancak ülkemizin ihtiyaçlarını, önceliklerini ve yerel koşullarını gözeten bir Kırsal Kalkınma Planı ile yaşanabilir kırsal alanlar oluşturmak gerekmektedir. Kırsal Kalkınma Planlarında arazi toplulaştırması etkin ve etkili bir arazi yönetim aracı olarak sadece arazi parçalanması sorunlarına çözüm getirmemekte aynı zamanda kırsal kalkınma içinde bir araç olmaktadır. Türkiye tarım sektörünün diğer devletlerle rekabet edebilir bir duruma gelebilmesi, kırsal alanda yapılan yatırımlardan beklenen faydanın sağlanması ve tarımsal yeniliklerin parsellerin içerisine kadar götürülebilmes i için herşeyden önce tarımsal bünye bozukluğunun düzeltilmesi gerekmektedir. Öte yandan tarımsal kalkınma için Avrupa Topluluğu ülkelerinde ve ülkemizde önemli tarım politikası, tarımsal yapının entegre olarak iyileştirilmesidir. Bunlar arasında "Arazi Toplulaştırması" önemli bir yer almaktadır (Yıldız, 1974). Bu sebeplede ülkemizde A.T. projeleri uygulanmaktadır. Eskişehir İli Merkez İlçe Gündüzler AT Projesi ile AT Projelerinin kırsal kalkınmada rolünu incelemeye çalışalım. 2. MATERYAL ve YÖNTEM Bildirinin verileri, daha önce yapılmış olan lisans ve yüksek lisans tezleri, bununla birlikte internetten bulunmuş kaynaklar, Mülga Tarım Reformu Ankara Bölge Müdürlüğünce yürütülüp sonuçlandırılmış Eskişehir - Gündüzler Arazi Toplulaştırma projesinin istatistikleri, kütüphane araştırmaları ve uzman kişilerle görüşme yapılarak sağlanmıştır. Ayrıca konuya ilişkin araştırma, inceleme ve genel tarım sayımı gibi istatiksel verilerden yararlanılmıştır. 3. ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI ve KIRSAL KALKINMA KAVRAMLARI 3.1. Arazi Toplulaştırmasının Tanımı Arazi Toplulaştırması; tarımsal üretimin arttırılması amacıyla, küçük parseller halinde birden fazla parçaya bölünmüş, değişik yerlere dağılmış veya elverişsiz biçimde şekillenmiş arazilerin; modern tarım işletmeciliğ i esaslarına göre yola ve sulama kanallarına bağlantılı olacak şekilde en uygun bir şekilde birleştirilmesi, şekillendirilmesi ve düzenlenmesi işlemine denir Arazi toplulaştırmasının faydaları Arazi Toplulaştırmasının faydaları başlıklar halinde şu şekilde sıralanabilir: 1. Nüfus artışı, miras, alım-satım, kiracılık, ortakçılık gibi nedenlerle ortaya çıkan arazi parçalılığı ve dağınıklılığını ortadan kaldırarak işletmelerin uygun büyüklüğe getirmektedir. 2. Çok parçalı oluşun ortaya çıkardığı tarla sınırı, yol ve su arklarından doğan arazi kayıplarını azaltmaktadır. 3. Küçük parsellerde, ekim esnasında tarla sınırına fazla yaklaşılmama nedeniyle doğacak ürün kayıplarını azaltmaktadır. 4. Toplulaştırmadan sonra, parseller daha büyük ve şekilleri daha düzgün olduğundan, makineli tarım daha kolay yapılmakta ve giderlerde önemli oranda azalmalar olmaktadır. 5. Küçük parseller bir araya getirileceği için, işletme merkezi ile parseller arasındaki uzaklık kısalmakta ve buna bağlı olarak ulaşım giderleri azaldığından; zaman, işçilik ve yakıttan tasarruf sağlanmaktadır. 6. Parsel sayısı azaldığı, şekilleri düzeldiği ve büyüklükleri arttığı için; tohum, gübre, ilaç gibi tarımsal girdiler, daha uygun bir düzeyde kullanılmaktadır. 7. Sulama projelerinin uygulanmasında; eski, dağınık ve şekilsiz parsellerin sınırlarına bağlı kalma zorunluluğu olmayacağından, yatırım giderlerinden tasarruf sağlanmaktadır. 8. Her parselin yola ve kanala sınırı olacağından sulama ve ulaşım randımanı artmaktadır. 9. Parsellerde müştereklikten doğan huzursuzluklar giderilmektedir. 10. Köy sınırları sabit noktalara dayandırılarak, köyler arasındaki sınır ihtilafları ortadan kalkmaktadır. 11. Varsa, dağınık ve müşterek haldeki hazine arazisi birleştirilerek dağıtıma hazır hale getirilmektedir. 12. Kırsal alana yönelik olarak: Çevre koruma, erozyonu önleme, ağaçlandırma, köy yenilemesi, her türlü yolların planlaması, köy imar planlarının yapılması, arazi kullanım planlarının hazırlanması gibi tüm hizmetler; toplulaştırma projeleri ile birlikte planlanıp uygulanabilmektedir. 13. Proje alanlarındaki sulama projeleri gibi kamu yatırımları için gerekli araziler, proje alanına giren parsellerden uygun şekilde kesinti yapılmak suretiyle kamulaştırma yapılmaksızın karşılanabilmektedir. ( 241

3 Arazi toplulaştırmasını zorunlu kılan nedenler Arazi toplulaştırmasını zorunlu kılan nedenler şunlardır: a) Arazi parçalanmasının tarım işletmelerinde işgücü, girdi, sermaye ve üretim kayıplarını artırması, b) Arazilerin bir kısmının mevcut servis yolları, sulama ve drenaj kanallarından yararlanamaması, c) Parsellerin miras yoluyla bölünmesi veya şekillerinin bozuk olması, d) Sulama, toprak muhafaza veya devlet yolu gibi projelerle yeni kanal ve yollarla parsellerin daha da parçalanması, e)topoğrafik yapının parsel sınırlarına bağlı kalmaksızın arazi tesviyesini gerektirmesi, f) Sulama, karayolu, otoyol ve demiryolu gibi kamu yatırımlarında kamulaştırma bedellerinin yüksekliği vb gerekçelerden biri veya birkaçının bir arada mevcut olması arazi toplulaştırmasını gerekli kılmaktadır. ( m) Tarım işletmelerinde arazi parçalılık durumu Arazi parçalanması; tarım işletmelerinin sahip olduğu arazilerin başta miras olmak üzere çeşitli nedenlerle parçalanması, şekillerinin bozulması ve işletmenin toprak genişliğinin giderek daha da küçülmesidir. Tarım arazisinin aşırı parçalanması tarımsal yapıyı bozmakta ve üretimi tehdit etmektedir. Özellikle tarım işletmelerinin büyük çoğunluğunun küçük aile işletmelerinin oluşturması, işletme arazilerinin ise küçük ve parçalı olması, işletmenin teknoloji, bilgi ve sermaye kullanımını güçleştirmekte, gird i kayıplarının ve üretim maliyetlerinin artmasına yol açmaktadır. Çizelge 3.1. Tarım arazilerinde parça sayısı ve işletme başına araz büyüklüğü (da.) Yıllar İşletme Sayısı (Adet) Toplam Arazi (Da.) Toplam Parsel Sayısı (Adet) İşletme Başına Parsel Sayısı (Adet) Ortalama Parsel Genişliği (Da.) Ortalama İşletme Büyüklüğü (Da.) ,1 15,0 61, ,1 10,9 59, ,4 9,9 64, yılı Genel Tarım Sayımına göre parça tarım alanı bulunmakta ve işletme başına ortalama 5 parça arazi isabet etmektedir yılı Genel Tarım Sayımına bakıldığında ise; parça sayısında azalma olduğu ve işletme başına düşen parça sayısının 4 e indiği görülmektedir. İşletme başına parsel sayısının azalması ve parsel büyüklüğünün artması, Türk traımında parçalı işletme sorununun hafiflediğini gösterse de,ortalama işletme büyüklüğünün dönem sonunda başlangıç düzeyine yakın olması, işletme büyüklüğü sorununun varlığını koruduğunu göstermektedir Kırsal Alan ve Kırsal Kalkınma Kavramları Kırsal alan ve kırsal kalkınmanın tanımı Kısal Alan, idari sınırlar itibariyle nüfus yoğunluğu km2 başına 150 kişiden az olan yerler kırsal alan olarak kabul edilmektedir. Nüfusu 20 binden fazla olan yerleşim birimleri kent, diğer yerleşim birimleri kırsal alan kabul edilmektedir. Kırsal kalkınma, çok boyutlu etkinlikleri içinde barındırdığından net bir tanımı yoktur. Ancak, BM tarafından yapılan tanımna göe ise küçük toplulukların içinde bulundukları ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla geliştirdikleri çabaların, devletin bu konu daki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukalrın ulusun tümüyle kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanmasıdır. (Özkan, 2007) Çizelge 3.2. Kırsal Nüfus Dağılımı Yıllar Toplam Nüfus Şehir Nüfusu Yüzde (%) Köy Nüfusu Yüzde (%) , , , , , ,46 242

4 XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 3-5 Eylül 2014, Samsun Köy nüfusu ifadesi, nüfusu 20 binden az ilçe merkezlerini kapsamaktadır. Ülkemizde belde ve köylerde yaşayan kırsal nüfus azalmaya devam etmektedir yılı ADNKS verilerine göre toplam nüfusun yaklaşık % 25 i köylerde yaşamaktadır. Çizelge 3.3. Temel Ekonomik Büyüklükler Göstergeler GSYH (Milyar TL-Cari Fiy.) 559,00 994, ,00 Kişi Başına Milli Gelir (Dolar) 5.764, , ,00 İşsizlik Oranı (%) 10,8 11,0 9,7 Ülkemizin ekonomik durumundaki son gelişmeler, 2004, 2008 ve 2011 yılları verileri karşılaştırılarak verilmektedir. Kişi başına milli gelir, 2011 yılında 2004 yılına oranlara yaklaşık % 50 oranla artmıştır. İşsizlik oranında ise 2004, 2008 ve 2011 yıllarında büyük bir değişme olmamıştır. Çizelge 3.4. Yıllar İtibariyle sektörlerin GSYİH içindeki payları (1998 bazlı cari fiyatlarla) Sektörler Tarım 12,5 9,9 7,6 Sanayi 26,8 20,9 19,7 Hizmetler 60,7 69,2 72,7 Toplam 100,0 100,0 100,0 Tarımın ülke ekonomisindeki payı oransal olarak düşmekle birlikte, tarımsal dış ticarette gözlemlenen büyüme, tarım sektörünün dinamik bir pazara sahip olduğunu göstermektedir Kırsal alanda verimi etkileyen başlıca etkenler Kırsal alanda verimi etkileyen başlıca etkenler aşağıdaki gibidir. a) Tarımsal işletmelerin küçük ve parçalı olması, b) Tarımsal işletmelere düşen arazinin ekonomik üretim için yeterli olmaması, c) Arazinin kabiliyet sınıflarına göre kullanılmaması ve amaç dışı kullanılması, d) Arazinin tekniğine göre işleme ve gübrelemenin yapılamaması, Tarımsal üretim planlanmasının olmaması, e) Fiziki alt yapı ve tarımsal alt yapı yetersizliklerin varlığı, f) Hayvan varlıklarında genetik verim kapasitesinin düşüklüğü, g) İşletme başına düşen hayvan varlığının azlığı (Büyükbaş hayvancılık işletmelerin yaklaşık %72 si 5 başın altında, küçükbaş işletmelerin %32 si 20 başın altında) h) Hayvanların besleme, bakım ve sağlıklarının yeterince korunmaması, ı) Girdi kullanımında yetersizlikler, i) Birim alanda verim düşüklüğü, j) İşletme düzeyinde, finansman, girdi temini ve Pazar sorunlarını giderici mekanizmanın oluşturulmaması, k) Tarım ve sanayi entegrasyonun kurulmaması, l) Tarımsal yayım ve eğitiminin etkin olmayışı, m) Enformasyon ve dokümantasyon merkezlerinin yeterli olmaması ve bu merkezlere ulaşmadaki güçlükler çerçevesinde özetlemek mümkündür. (TRGM Kayıtları, 2008) Kırsal kalkınmanın amaçları Türkiye nin uzun vadeli gelişme perspektifine paralel olarak, kırsal kalkınmada temel amaç; temelde yerel potansiyelin ve kaynakların değerlendirilmesini, doğal ve kültürel varlıkların korunmasını esas alarak; kırsal toplumun iş ve yaşam koşullarının kentsel alanlarla uyumlu olarak yöresinde geliştirilmesi ve sürdürülebilir kılınmasıdır. 243

5 4. BULGULAR VE TARTIŞMA 4.1. Eskişehir-Gündüzler Arazi Tolulaştırma ve TİGH Projesi Örneği Projenin yeri İli : Eskişehir İlçesi : Merkez Köyü : Gündüzler Beldesi, Yakakayı, Kızılcaören, Danişment ve Gökdere Köyleri.(Şekil:4.1) Şekil 4.1. Gündüzler ATP proje alanı Ulaşım durumu Proje alanındaki yerleşim merkezleri muntazam yollarla il merkezine bağlanmaktadır. Yollar her mevsim trafiğe açıktır. İl merkezine ortalama uzaklık 50 km dir Proje alanı Proje alanı sulu ve kuru arazilerden oluşmaktadır. Proje alanının büyüklüğü ha dır. Çizelge 4.1. Mülk sahiplerinin gelir durumları Sıra No Beldede yaşayan veya arazisi olan kişilerin geçim durumları Sayısı Yüzdesi (%) 1 Çiftçilikle geçiniyor ,42 2 Hayvancılıkla geçiniyor ,70 3 Hem çiftçilik hem hayvancılıkla geçiniyor 249 9,22 4 Şehirde çalışıyor ve arazi geliri alıyor 123 4,55 5 Şehirde çalışıyor araziden gelir almıyor 165 6,11 6 Arazi geliri ve köyde işçilik yapıyor - - TOPLAM , Parsellerde parçalanma Proje alanında parsel, işletme bulunmaktadır. Ortalama parsel büyüklüğü 13,26 da, ortalama işletme büyüklüğü 25,9 da dır. 244

6 XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 3-5 Eylül 2014, Samsun Toplulaştırma Çeşitli nedenlerle ekonomik olarak tarımsal faaliyetleri yapmaya imkân vermeyecek biçimde dağılmış, parçalanmış, bozuk şekilli parseller modern tarım işletmeciliği esaslarına göre en uygun biçimde birleştirilmiş t ir. Kullanılmayan küçük araziler birleştirilerek değerlendirilebilir bir hale getirilip ekilebilir alanların artması sağlanmıştır. Aşağıdaki şekillerde (Şekil 4.2 ve 4.3) bir işletmeye ait 63 adet, toplam 690 dekar yüzölçümlü, dağınık ve parçalı kadastro parsellerinin, en uygun şekilde birleştirilerek tek bir parsel haline getirildiği görülmektedir. Şahıs: Mehmet ERÇELEBİ Parsel Sayısı:63 Şekil 4.2. Gökdere Köyü toplulaştırma öncesi Yeni Parsel Sayısı: 1 Alan: 690 da. Proje Toplam Oranı: %80 Şekil 4.3. Gökdere Köyü toplulaştırma sonrası GÜNDÜZLER A.T.P Sulama sistemindeki iyileştirmeler Toplulaştırma ile birlikte sulama projelerinin de yapılması halinde, her tarlanın yapılmış veya yapılacak olan sulama kanalına cephesi olacak, yani tarlalar sulama şebekesinden doğrudan suyunu alabilecektir. Arazilerde sulamanın büyük çoğunluğu kapalı sistemlerle, vahşi sulama olarak yapılmaktadır. Bu sulama yönteminde tarla başı kanalından tarla parseline alınan su parsel boyunca arazi üzerinde rasgele yayılmaya bırakılır. Bu tip sulamada su kaybı fazla sulama randımanı da çok düşüktür ayrıca tarla yüzeyinde üniform bir su dağılımı da sağlanamaz, erozyona neden olur. Eskişehir-Gündüzler Arazi Toplulaştırma ve Tarla İçi Geliştirme Proje Sahasında DSİ ye ait 9 tane sulama kuyusu bulunmaktadır. Toplulaştırma Projesi ile parsellerin şekilleri düzeltilmiş ve yol ile irtibatları sağlanmış olduğundan, yağmurlama sulama sistemine geçiş kolaylaşmış böylece bu kuyuların tam kapasite ile daha verimli kullanılmaları sağlanılmıştır. DSİ ye göre 2004 yılı verileri itibarıyla sulama öncesi projesiz durumda ortalama tarımsal gelir 60,00 TL/da iken, sulama sonrasında 310,00 TL/da olmaktadır Projenin sağladığı fayda ve tasasrruflar Eskişehir-Gündüzler AT ve TİGH Projesinin çiftçilere ve dolayısıyla ülke ekonomisine sağladığı tasarruflar aşağıda yer alan çizelgelerde ki gibidir. 245

7 Çizelge 4.2. AT ve TİGH projesi sonucunda yakıttan elde edilen tasarruflar Sağlanan Tasarruflar Tasarruf Miktarı Ulaşımdan Dolayı Yakıt Tasarrufları 2,5 lt/da. Makine İş Veriminden Dolayı Yakıt Tasarrufu 2,5 lt/da. Toplam Yakıt Tasarrufu 5 lt./da da. Tamamlandığında Toplam Yakıt Tasarrufu lt. Yakıt Tasarrufunun Parasal Karşılığı ,00 TL Çizelge 4.3. AT ve TİGH projesi sonucunda sulamadan elde edilen tasarruflar Toplulaştırmadan Önce Sulama Maliyeti 800 TL/da. Toplulaştırmadan Sonra Dönüm Başına Sulama Maliyetindeki Ortalama Kazanç % 40 Toplam Sulama Alanı da. Dönüm Kazanç 310 TL Toplulaştırma ile Sulamadan Dolayı Elde Edilen Fayda TL Eskişehir-Gündüzler AT ve TİGH Projesinin sonlanmasıyla birlikte, toplamda lt. yakıt tasarrufu, sulamadan dolayı ise dönüm başına 310 TL kazanç elde edilmiştir. Böylece, arazi toplulaştırma ve tigh ile birlikte, makine iş veriminde artış olacağı, parsel sayısı azalacağından yakıt tasarrufu sağlanacağı, işgücü ve masraflarda tasarruf sağlanacağı, sınır kavgalarının sona ereceği, ekilemeyen alanların tarıma kazandırılacağı ve her parsele giden yol ve sulama ağı ile birlikte modern tarım teknikleri kullanılabilecektir. 5. SONUÇ Türkiye de toprak ve su kaynaklarının geliştirilmesi ve bu kaynakların ekonomik şekilde tekniğine uygun olarak kullanılmasını, Türk çiftçisinin kalkınmasında en önemli etkenlerden birisi olarak görülmektedir. Çağdaş tarımın uygulanmasında sulama projeleri ile birlikte drenaj kanalları, tesviye ve tarla içi yolların yapımı gibi hizmetlerin tarım reformu ve arazi toplulaştırması ile birlikte değerlendirilmesi, çevre ve doğanın korunması, köylerin yenilenmesi, kamu yatırımlarında fiziki tesisler için arsa temini, kırsal kalkınma hedefine ulaşmadaki yegâne yoldur. Her sulama projesi aynı zamanda bir kırsal kalkınma projesidir. Kuru şartlarda Hububat-Nadas sistemi ile arazilerini işleyen çiftçiler sulama imkanlarının gelmesi ile her yıl tarlasını ekebilmekte, ürün çeşitliliği artmakta, verim 2-5 kat artarken, tarıma dayalı sanayi gelişme imkanı bulmaktadır. Gıda üretiminin 2/3 ü sulanan alanlardan karşılanmaktadır. Toplulaştırma ile birlikte yağmurlama ve damlama gibi modern sulama sistemlerinin uygulanması, % oranında su tasarrufu sağlamakta ve verim ve gelir artışları sağlamaktadır. Tarımsal altyapı sorunlarının giderilmesi ve kırsal kalkınmanın sağlanması için; kırsal alanlarda arazi düzenlemesi, işletme ölçeğinin büyütülmesi, üretim ve verim artışlarının sağlanması, işletme lerin gelir ve rekabet güçlerinin artırılması, tarım-sanayi entegrasyonunun sağlanması, istihdam imkanlarının artırılması, kırsal çevrenin korunmasına yönelik tedbirlerin uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. 6. KAYNAKLAR Özkan, Emin, Türkiye de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Kırsal Turizm (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı, Ankara, TRGM Kayıtları, 2008, Kırsal Kalkınma Raporu. TÜİK Kayıtları, tüik.gov.tr Dr. Metin TÜRKER; Ziraat Yüksek Mühendisi- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı-Tarım Reformu Genel Müdürlüğü--Genel Müdür Yardımcısı Kemal EREN; Ziraat Yüksek Mühendisi-Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı-Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Müfettiş Ziya PARLAK; Ziraat Mühendisi- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı-Ankara İl Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 246