TÜRKİYE YASSI ÇELİK TALEP TAHMİN MODELİ VE PROJEKSİYONLAR

Transkript

1 TÜRKİYE YASSI ÇELİK TALEP TAHMİN MODELİ VE PROJEKSİYONLAR İbrahim BAYRAKTAROĞLU Berk ONAY Özet: Türkiye yassı çelik tüketiminin tahmin edilmesi amacıyla kullanılabilecek bir modelin oluşturulması ve bu model kullanılarak döneminde ürün türlerine göre yassı çelik tüketimi tahminlerinin yapılması amacıyla öncelikle modelde kullanılabilecek alternatif tüketim tahmin teknikleri değerlendirilmiş ve regresyon analizi uygun teknik olarak belirlenmiştir. Daha sonra tüketim tahmin modeli, modeli oluşturan bileşenler (modelde kullanılacak ürün ayrımı, bu ürün ayrımında Türkiye pazarında yürütülen birincil ve ikincil üretim faaliyetleri, yassı çelik ithalat ve ihracatı, tüketim eşitliği vb.) ayrıntılı bir şekilde açıklanarak tanımlanmıştır. Çalışmanın sonraki adımında, yapılacak tahminlere esas olacak tüketim serileri, ortaya konan model çerçevesinde, yıllan için oluşturulmuştur. Dördüncü adımda, regresyon analizinde tüketimle ilişkisi incelenecek bağımsız değişkenler belirlenmiş ve bu değişkenlerin, belirlenen ürün ayrımındaki her bir ürün grubuyla olan ilişkileri araştırılarak her ürün grubu için ayrı ayrı tüketim fonksiyonları oluşturulmuş ve bu fonksiyonlar fiili tüketim değerleriyle test edilmiştir. Beşinci adımda tüketim fonksiyonlarında yer alan bağımsız değişkenlerin her biri için tahmin döneminde kabuller yapılmış ve bu kabullerle tüketim fonksiyonları işletilerek tüketim tahminleri üretilmiştir. Anahtar sözcükler: Tüketim, Tahmin, Regresyon, İthalat, İhracat. 1. TALEP TAHMİN MODELİNİN BELİRLENMESİ Ülkemizin yassı çelik ürünleri talep tahminine ilişkin bugüne değin, birçok çalışma yapılmış, bu çalışmalarda, basit ve karmaşık çeşitli yaklaşımlar izlenmiştir. Gerçekten de gelecek yıllardaki talebi tahmin etmek için uygulanabilecek bir çok alternatif yaklaşım ve tahmin tekniği önerilebilir. Basit bir yaklaşımın uygulanması, ulaşılan sonuçların sağlıksız olacağı anlamına gelmeyeceği gibi, kullanılan model ve tekniklerin çok karmaşık olması da doğruya en yakın tahminleri garanti etmez. Zira ekonomik faaliyetler çeşitli düzeyde belirsizlik içeren piyasa koşulları içerisinde yapılmaktadır. Dolayısıyla tamamıyla doğru tahminlere ulaşmak olanaksızdır. Her tahmin yaklaşımı geçmişe ve geleceğe ilişkin bazı veri ve kabullerle uygulanmaktadır. Ulaşılacak sonuçların güvenilirliği bu veri ve varsayımların gerçeğe ne derece yakın olduğuna büyük ölçüde bağlıdır. Talep tahmin modeline ve tahminlerin yapılmasında hangi tekniğin uygulanacağına karar verilirken daha önce yapılan benzer çalışmalar, bu çalışmaların ortaya koydukları tahminler ve elde edilen isabet oranları, dünyada bu amaçla kullanılan bazı modeller incelenerek model için genel yaklaşım oluşturulmuş, bu model çerçevesinde tahminlerin üretilmesi için de bir nedensel tahmin tekniği olan regresyon analizi tercih edilmiştir. Çeşitli Talep Tahmin Yöntemlerinin Karşılaştırılması Artan Maliyet Ekonometrik Modeller Regresyon Karma İstatistik Modeller Basit İstatistik Modeller Sezgisel Tahminler Azalan Doğruluk 11

2 Hazırlanan model 6 ana ürün grubundan oluşmaktadır. Tasarlanan modelin ilk hali ürün ayrımı bakımından bu 6 ana grubun ebat farklılıklarını içeren alt gruplarını da içeriyordu. Ancak, geçmiş tüketim serilerinin bu detayda oluşturulması, dış ticaret değerlerindeki belirsizlikler (GTİP ayrımı ile bu detayda birebir eşleştirme yapılamamıştır) ve ikincil üretim değerlerinin gerekli ayrıntıda temin edilememesi nedenleriyle mümkün olmamış ve sonuçların 6 çeşit ürün grubu bazında hazırlanması yoluna gidilmiştir. Bu sonuçların ebat farklılıklarını da içeren daha detaylı sonuçlara dönüştürülmesi, dış ticaret değerlerinin ebat dağılımında incelenmesi, ayrıca ikinci üreticilerin üretimleri ve tüketimlerinin değerlendirilmesiyle yapılacak ayrı bir yaklaşımla mümkün olabilir. 2. YASSI ÇELİK ÜRÜNLERİNİN SINIFLANDIRILMASI VE TÜKETİM SERİLERİNİN OLUŞTURULMASI Çalışma sonunda üretilen tahminleri mümkün olduğunca işe yarar olması, sonuçların belli bir ayrıntıda olmasına bağlıdır. Bu amaçla yassı çelik grubuna giren ürürlerin tümü 6 sınıfta ele alınmıştır. Bu sınıflandırmanın daha detaylı olmasını kısıtlayan ise ilgili verilerin sağlanabilirliği olmuştur. Yassı çelik tüketimlerini belirlenen 6 çeşit ürün ayrımında oluşturulması için kullanılan hesaplama tarzı aşağıdaki eşitlikle ifade edilebilir. Yassı Çelik Ürün Grupları (Bağımlı Değişkenler) Y 0 Y 1 Y 2 Y 3 Y 4 Y 5 Y 6 : Yassı Ürünler Toplamı : Soğuk Haddelenmiş Rulo ve Sac : Sıcak Haddelenmiş Rulo ve Sac : Levha : Elektrolitik Kalay ve Krom Kaplı Yassı Çelik : Galvanizli Rulo ve Sac : Boyalı Rulo ve Sac Bu arada şunu da belirtmek gerekir ki, tüketim kalıplarını daha ayrıntılı bir şekilde ortaya koymak için tahmin modelinin tam manasıyla sektörel bir yaklaşımla oluşturulması imkânları da araştırılmıştır (zira bu türden bir yaklaşım tüketimleri hem ürün hem de sektör bazında ele alıp her sektörün çok çeşitli özelliklerini dikkate alarak ve böylece konuyu mikro düzeyden makro düzeye doğru araştırdığı için gerçeğe daha yakın ve daha detaylı sonuçlar üretebilen bir model olurdu). Ancak böyle bir modelin çalıştırılabilmesi için hangi sektörün hangi ürünleri ne kadar tükettiği bilgisine geçmişe doğru ulaşılabilmesi gerekir. Maalesef ülkemiz şartlarında bu detayda bir bilgiyi derlemek mümkün olamamıştır. Oluşturulan modelde, tahmin tekniği olarak kullanılan regresyon analizi, bir bağımlı değişken (kriter değişkeni) ile bir veya daha fazla sayıda bağımsız değişken (tahmin değişkeni) arasındaki ilgiyi sayısal hale dönüştürmede kullanılan istatistiksel bir analizdir. Bilgisayarlar sayesinde kullanılmasının kolaylığı, esnekliğinin yüksek oluşu nedeniyle bu teknik talep tahminlerinde çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Bağımsız değişken olarak bir değişken kullanılırsa basit (tekli) regresyon, iki veya daha fazla değişken kullanılırsa çoklu (katlı) regresyon söz konusudur. Bu çalışmadaki tüm tekli ve çoklu regresyon analizleri ve bunlarla ilgili çeşitli istatistik testler STATISTICA istatistik paket programı ile yapılmıştır. Tüketim Eşitliği TÜKETİM nt = ÜRETİM nt - İHRACAT nt + İTAHALAT nt İKİNCİL nt TÜKETİM nt : n ürününün t yılındaki tüketim miktarı ÜRETİM nt : n ürününün t yılındaki üretim miktarı + İKİNCİL nt : t yılında n ürününden ikincil üretimle üretilen miktar İKİNCİL nt : t yılında n ürününden ikincil üretim için tüketilen miktar İHRACAT nt : n ürününün t yılındaki ihracat miktarı İTAHALAT nt : n ürününün t yılındaki ithalat miktarı Bu eşitlikte yer alan (ÜRETİM nt ) terimini Ülkemizdeki tek entegre yassı çelik üreticisi olması nedeniyle ERDEMİR sevkıyatı oluşturmaktadır. ERDEMİR'in sevkıyat değerleri yıllara ve ürün türlerine göre Tablo 1'de verilmiştir. ( İKİNCİL nt ) terimini oluşturan değerler belirlenen ürün gruplarından tüketilerek (bu durumda tüketilen miktar eşitlikte (-) işaretiyle yer almaktadır) üretilen (bu durumda tüketilen miktar eşitlikte (+) işaretiyle yer almaktadır) ikincil üretim ya da tüketim değerleridir. İkincil üretim/tüketim hesabına dahil edilen üreticilerin (kaplamalı sac üreticileri ve BORÇELİK) hangi ürünleri tüketerek hangi ürünleri ürettikleri Tablo 2 ve Tablo 3'de verilmiştir. (IHRACAT nt ) ve (İTHALAT nt ) terimlerini oluşturan değerler, DİE'den sağlanan GTİP bazındaki ham bilgilerden derlenmiş ve ürün gruplarına göre sınıflandırılarak, yıllara ve ürün türlerine göre Tablo 4 ve Tablo 5'de verilmiştir. Sonuç olarak, her biri tüketim eşitliğindeki bir terime karşılık gelen, 11'er sütun ( yılları) ve 7'şer satırdan (6 çeşit ürün ve bu ürünlerin toplamı) oluşan tablo (n x t -11 x 7 boyutundaki 5 adet matris) kullanılarak görünen tüketimler tablosu (Tablo 6) elde edilmiştir öncesi dış ticaret değerlerine gerekli ayrımda ulaşılamadığı için, tahminlerin yapılmasında kullanılan veri seti zorunlu olarak 11 yıl gibi regresyon analizi için az sayılabilecek miktarda olmuştur. 12

3 3. BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLERİN SEÇİLMESİ Ekonomik teoriye göre, genelde normal bir talep fonksiyonunda talebin başlıca belirleyicisi olarak ''fiyat'' ve ''gelir" değişkenleri bulunmalıdır. Bununla beraber tahmin amacıyla yapılan çalışmalarda gelecekteki seyri daha tahmin edilebilir olan ve ekonomik yapıyı ifade eden bir değişken olarak ''gelir" in tek başına talebi açıklayıcı faktör olarak alınması da bir eksiklik olarak değerlendirilmemektedir. Ancak hangi ''gelir" in ya da o geliri oluşturan hangi faaliyetin (bu genellikle bir üretim faaliyetidir) talep belirleyicisi olarak ele alınacağı talebi araştırılan ürünün hangi ürün olduğuyla ilişkili olarak yoruma bağlıdır. Bu gelir, bütün sektörleri kapsayan GSMH (Gayri Safi Mili Hasıla) olabileceği gibi GSMH'nin ayrı ayrı sektörel bileşenleri de olabilir ve bilindiği gibi bütün sektörler içinde yassı çeliği en fazla kullanan sektör imalat sanayi sektörüdür. Bununla beraber şunu da belirtmek gerekir ki, yassı çelik ürünleri gerçekte sadece imalat sanayi sektörü tarafından kullanılmamakta, imalat sanayi sektörüne göre daha az da olsa inşaat sektörü gibi GSMH içine giren diğer sektörlerin de bu ürünlere değişen oranlarda bir talebi bulunmaktadır. Dolayısıyla en kapsayıcı biçimde GSMH alınarak talebin bundaki değişmelere paralel seyredeceği düşüncesinden hareket etmek talebin tahmininde başvurulabilecek bir yoldur. Bu noktadan hareketle araştırmaya temel ekonomik göstergelerin gelirle ilgili olanlarının yanı sıra yassı çelik talebiyle ilgili olmaları nedeniyle bazı sektörel göstergeler de (özellikle imalat sanayinin alt sektörleri) dahil edilmiştir. ERDEMİR sevkıyatının % 80'ini aşan bir kısmının imalat sanayine yapılmış olması bu tarzda hareket etmeyi teyit eden diğer bir sebep olmuştur. Yassı Çelik Talebi İle İlgisi Araştırılan Bazı Temel Ekonomik Ve Sektörel Göstergeler (Bağımsız Değişkenler) X 1 X 2 X 3 X 4 X 5 X 6 X 7 X 8 X 9 : (YON) Yıl Ortası Nüfus : (KBGSMH) Kişi Başına Gayri Safi Milli Hasıla : (GSMH) Gayri Safi Milli Hasıla : (İSGSMH) İmalat Sanayii Gayri Safi Milli Hasıla : (GSSSO) Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu : (MTSO) Makine Teçhizat Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu : (İSÜİ) İmalat Sanayii Üretim İndeksi : (MEİÜİ) Metal Eşya, Makine ve Teçhizat İmalatı Üretim İndeksi : (GSÜİ) Gıda Sanayii Üretim İndeksi 4. BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLERİN TAHMİN EDİLMESİ Gerek ilk etapta incelenmek üzere çalışma kapsamına alınan gerekse çeşitli istatistik analizler neticesinde yassı çelik ürün türlerinin her biri için oluşturulan talep (tüketim) fonksiyonlarına giren bağımsız değişkenlerin (bunlar içersinde imalat sanayii üretimi ve GSMH en çok sayıda tüketim fonksiyonunda yer alan değişkenler olmuşlardır) tahmin dönemi ( ) içerisinde alacakları değerlerin doğruya en yakın bir şekilde tahmin edilmesi, elde edilecek sonuçların doğruluğunu en fazla etkileyecek olan, çalışmanın en zor ve kritik aşamalarından biri olmuştur. Bu nedenle özellikle talep fonksiyonlarında yer alan bağımsız değişkenlerin tahmini üzerinde titizlikle durulmuştur. Bağımsız değişkenlerin gerçekleşen ve tahmini değerleri Tablo 7'de verilmiştir. DPT tarafından hazırlanan VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı söz konusu bağımsız değişkenlerin tahmini konusunda önemli bir kaynak olarak değerlendirilmiş, bununla beraber DPT hedeflerinin gerçekleşme düzeyi hakkında bir fikir sahibi olmak üzere daha önceki plan dönemleri için hedeflenen ve gerçekleşen artış oranları da incelenmiş ve talep tahminleri için kullanılacak bağımsız değişken kabullerinin ilgili değişkenlerin geçmiş trendlerini de ihtiva edecek şekilde yapılmasına çalışılmıştır. DPT sektör uzmanlarıyla yapılan görüşmeler ve bazı kuruluşların (OECD, TÜSİAD vb.)çeşitli yayınlarda yer alan tahminleri de bu konudaki kabullere ışık tutmuştur. 5. TÜKETİM FONKSİYONLARININ OLUŞTURULMASI (REGRESYON ANALİZLERİ) Araştırmaya dahil edilen 7 si bağımlı (Yi ler) ve 9 u bağımsız (Xi ler) bütün değişkenlerin birbirleriyle olan ilgilerinin derecesi korelasyon analizi ile belirlenmiştir. Bütün değişkenlerin birbirleriyle olan korelasyon katsayıları (R ler) Tablo 8 de verilmiştir. Korelasyon matrisi incelenerek, her bir Yi değişkeni için Yi ile en yüksek korelasyon katsayılarını veren, bununla beraber birbirleriyle olan korelasyon katsayıları en düşük olan Xi bağımsız değişkenleri seçilmiş; yapılan bu ön elemeyle test edilecek fonksiyon sayısı makul bir düzeye indirilmiştir. Her Yi için ön elemeyle seçilen Xi lerin, olası bütün tekli ve çoklu kombinasyonları regresyon analizine sokularak çeşitli istatistik testlerden geçirilmiştir. Bu testler sonucu Xi değişkenleri arasındaki multicolinearity (bağımsız değişkenlerin birbirleriyle olan bağımlılığı) sorunu nedeniyle hiçbir çoklu Xi seti seçeneği tahmin için kullanılabilir bir fonksiyon vermemiştir. Sonuç olarak her Yi için en yüksek korelasyon katsayısını, en düşük standart hatayı ve en geçerli test sonuçlarını veren birer bağımsız değişken (Xi) içeren tüketim fonksiyonları elde edilmiştir. Toplam yassı çelik ürünlerinin (Y 0 ) tüketim fonksiyonunun yer aldığı hesaplama ve test değerleri Tablo 9 da, bütün ürün türleri için tüketim fonksiyonları ve yılları arasındaki tahmini değerleri Tablo 10'da verilmiştir. Boyalı sac Türkiye pazarı için yeni bir ürün olduğundan, hiçbir bağımsız değişken ile anlamlı bir ilişki elde edilememiştir. Bu nedenle boyalı sac için yıllık ortalama artış yöntemi ile tahmin yapılmıştır. 13

4 Tablo 1. Ürün Gruplarına Göre ERDEMİR Sevkiyatı (ton) TOPLAM SEVKIYAT Toplam Yassı Çelik Soğuk Haddelenmiş Rulo ve Sac Sıcak Haddelenmiş Rulo ve Sac Levha Elektrolitik Kalay ve Krom Kaplı Yassı Çelik Galvanizli Rulo ve Sac 06 Boyalı Rulo ve Sac Tablo 2. Ürün Gruplarına Göre İkincil Üretim (ton) TOPLAM İKİNCİL SEVKİYAT Toplam Yassı Çelik , , , , , , , , , , , ,0 01 Soğuk Haddelenmiş Rulo ve Sac Sıcak Haddelenmiş Rulo ve Sac 03 Levha 04 Elektrolitik Kalay ve Krom Kaplı Yassı Çelik 05 Galvanizli Rulo ve Sac Boyalı Rulo ve Sac Bilinmiyor Bilinmiyor Tablo 3. Ürün Gruplarına Göre İkincil Tüketim (ton) TOPLAM İKİNCİL TÜKETİM Toplam Yassı Çelik Soğuk Haddelenmiş Rulo ve Sac Sıcak Haddelenmiş Rulo ve Sac Levha 04 Elektrolitik Kalay ve Krom Kaplı Yassı Çelik 05 Galvanizli Rulo ve Sac Boyalı Rulo ve Sac 14

5 Tablo 4. Ürün Gruplarına Göre Türkiye İthalatı (ton) TOPLAM İTHALAT Toplam Yassı Çelik Soğuk Haddelenmiş Rulo ve Sac Sıcak Haddelenmiş Rulo ve Sac Levha Elektrolitik Kalay ve Krom Kaplı Yassı Çelik Galvanizli Rulo ve Sac Boyalı Rulo ve Sac Tablo 5. Ürün Gruplarına Göre Türkiye İhracatı (ton) TOPLAM İHRACAT Toplam Yassı Çelik Soğuk Haddelenmiş Rulo ve Sac Sıcak Haddelenmiş Rulo ve Sac Levha Elektrolitik Kalay ve Krom Kaplı Yassı Çelik Galvanizli Rulo ve Sac Boyalı Rulo ve Sac Tablo 6. Ürün Gruplarına Göre Görünen Tüketimler (ton) TOPLAM TÜKETİM Toplam Yassı Çelik Soğuk Haddelenmiş Rulo ve Sac Sıcak Haddelenmiş Rulo ve Sac Levha Elektrolitik Kalay ve Krom Kaplı Yassı Çelik Galvanizli Rulo ve Sac Boyalı Rulo ve Sac Bilinmiyor Bilinmiyor

6 Tablo 7. Yassı Çelik Talep Tahmin Modeline Dahil Edilebilecek Bazı Temel Ekonomik, Sosyal ve Sektörel Göstergeler (Bağımsız Değişkenler) GÖSTERGELERİN GERÇEKLEŞEN DEĞERLERİ AÇIKLAMA [X1] (YON) YIL ORTASI NÜFUSU (bin kişi) GELİŞME HIZI (%) 2,20 2,19 2,19 2,19 2,19 2,20 2,19 1,80 1,69 1,45 1,56 [X2] (KBGSMH) KİŞİ BAŞINA GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (1987 Yılı alıcı Fiyatlarıyla, TL) GELİŞME HIZI (%) 7,02-1,79 4,11 5,82-8,10 5,76 4,69 6,38 2,13-7,43 4,51 [X3] (GSMH) GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (1987 Yılı alıcı fiyatlarıyla, milyar TL) GELİŞME HIZI (%) 9,37 0,35 6,40 8,11-6,06 7,95 7,12 8,29 3,86-6,08 6,13 [X4] (İSGSMH) İM. SAN. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (1987 Yılı sabit fiyatlarıyla, milyar TL) GELİŞME HIZI (%) 9,68 2,38 5,77 9,30-7,64 13,91 7,11 11,45 1,17-5,67 5,92 [X5] (GSSSO) GAYRİ SAFİ SABİT SERMAYE OLUŞUMU (1987 Yılı fiyatlarıyla, milyar TL) GELİŞME HIZI (%) 15,88 1,22 5,53 26,36-15,97 9,14 14,07 14,84-3,90-15,68 16,48 [X6] (MTSO) MAK. TEÇHİZAT GAYRİ SAFİ SABİT SERMAYE OLUŞUMU (I+II) (milyar TL) GELİŞME HIZI (%) 43,28 5,68 5,05 48,30-32,24 25,50 23,88 22,52-9,10-21,45 31,98 [X7] (İSÜİ) İMALAT SANAYİİ ÜRETİM İNDEKSİ (1992=100) GELİŞME HIZI (%) 9,51 1,91 4,05 8,89-8,35 13,51 7,50 12,14 0,95-4,13 4,99 [X8] (MEİÜİ) METAL EŞYA, MAK. VE TEÇHİZAT İMALATI ÜRETİM İNDEKSİ (1992=100) GELİŞME HIZI (%) 31,69 12,09 7,87 16,80-25,68 20,51 17,21 23,41 4,56-6,89 8,20 [X9] (GSÜİ) GIDA SANAYİİ ÜRETİM İNDEKSİ (1992=100) GELİŞME HIZI (%) 7,16 8,98-3,74 8,06 2,58 5,12 6,06 7,89 3,28-2,60 3,08 Kaynak: DPT, DİE GÖSTERGELERİN TAHMİNİ DEĞERLERİ AÇIKLAMA [X1] (YON) YIL ORTASI NÜFUSU (bin kişi) GELİŞME HIZI (%) 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 [X2] (KBGSMH) KİŞİ BAŞINA GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (1987 Yılı alıcı Fiyatlarıyla, TL) GELİŞME HIZI (%) -4,43 3,45 4,43 3,95 3,94 3,94 [X3] (GSMH) GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (1987 Yılı alıcı fiyatlarıyla, milyar TL) GELİŞME HIZI (%) -3,00 5,00 6,00 5,50 5,50 5,50 [X4] (İSGSMH) İM. SAN. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA (1987 Yılı sabit fiyatlarıyla, milyar TL) GELİŞME HIZI (%) -2,65 5,82 6,93 6,30 6,25 6,21 [X5] (GSSSO) GAYRİ SAFİ SABİT SERMAYE OLUŞUMU (1987 Yılı fiyatlarıyla, milyar TL) GELİŞME HIZI (%) -14,30 10,20 10,10 10,00 10,00 10,00 [X6] (MTSO) MAK. TEÇHİZAT GAYRİ SAFİ SABİT SERMAYE OLUŞUMU (I+II) (milyar TL) GELİŞME HIZI (%) -22,98 15,91 14,98 14,20 13,68 13,24 [X7] (İSÜİ) İMALAT SANAYİİ ÜRETİM İNDEKSİ (1992=100) GELİŞME HIZI (%) -1,90 4,64 6,83 6,21 6,17 6,13 [X8] (MEİÜİ) METAL EŞYA, MAK. VE TEÇHİZAT İMALATI ÜRETİM İNDEKSİ (1992=100) GELİŞME HIZI (%) -17,10 19,78 9,31 8,27 8,06 7,87 [X9] (GSÜİ) GIDA SANAYİİ ÜRETİM İNDEKSİ (1992=100) GELİŞME HIZI (%) 5,00-1,42 6,26 5,73 5,71 5,70 16

7 Tablo 8. Analiz Değişkenleri Arasındaki İlgi Analizi (Korelasyon Katsayıları (R) Matrisi) Y0 Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 Y0 1,0000 Y1 0,9465 1,0000 Y2 0,9839 0,8851 1,0000 Y3 0,8683 0,8990 0,7831 1,0000 Y4 0,7466 0,7878 0,6688 0,7282 1,0000 Y5 0,9465 0,8430 0,9416 0,7688 0,7043 1,0000 Y6 0,9223 0,7662 0,9708 0,6662 0,5944 0,9017 1,0000 X1 0,9271 0,7969 0,9414 0,7280 0,6780 0,9560 0,9527 1,0000 X2 0,9258 0,9250 0,8662 0,9041 0,7952 0,8893 0,7682 0,8433 1,0000 X3 0,9678 0,8970 0,9474 0,8467 0,7598 0,9594 0,9055 0,9621 0,9570 1,0000 X4 0,9672 0,9106 0,9428 0,8441 0,7676 0,9532 0,8963 0,9582 0,9547 0,9968 1,0000 X5 0,9298 0,9124 0,8711 0,9175 0,7748 0,9141 0,7761 0,8663 0,9766 0,9560 0,9559 1,0000 X6 0,9372 0,9283 0,8787 0,9157 0,7779 0,9132 0,7718 0,8477 0,9713 0,9435 0,9453 0,9943 1,0000 X7 0,9708 0,9124 0,9522 0,8296 0,7451 0,9539 0,9069 0,9576 0,9492 0,9948 0,9983 0,9458 0,9376 1,0000 X8 0,9658 0,8976 0,9499 0,8271 0,7124 0,9629 0,8933 0,9278 0,9522 0,9801 0,9763 0,9349 0,9359 0,9818 1,0000 X9 0,9339 0,8329 0,9316 0,7854 0,6758 0,9418 0,9185 0,9784 0,9011 0,9806 0,9823 0,9162 0,8985 0,9812 0,9532 1,0000 (X) Bağımsız değişkenlerinin, (Y) bağımlı değişkenleri ile olan ilişkilerine (Korelasyon Katsayılarına) göre sıralanışı Sıra Y0 Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Bağımlı Değişkenler Bağımsız Değişkenler 1 X7 X6 X7 X5 X2 X8 X1 Y0: Toplam: Yassı Ürünler Toplamı X1: YON: Yıl Ortası Nüfus (bin kişi) 2 X3 X2 X8 X6 X6 X3 X9 Y1: Soğuk Haddelenmiş Rulo ve Sac X2: KBGSMH: Kişi Başına Gayri Safi Milli Hasıla (1987 yılı alıcı fiyatlarıyla) (TL) 3 X4 X5 X3 X2 X5 X1 X7 Y2: Sıcak Haddelenmiş Rulo ve Sac X3: GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla (1987 yılı alıcı fiyatlarıyla) (milyar TL) 4 X8 X7 X4 X3 X4 X7 X3 Y3: Levha X4: İSGSMH: İmalat Sanayii Gayri Safi Milli Hasıla (1987 yılı fiyatlarıyla) (milyar TL) 5 X6 X4 X1 X4 X3 X4 X4 Y4: Teneke ve TFS X5: GSSSO: Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu (1987 yılı fiyatlarıyla) (milyar TL) 6 X9 X8 X9 X7 X7 X9 X8 Y5: Galvanizli Rulo ve Sac X6: MTSO: Makine Teç. Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu (1987 yılı fiyatlarıyla) (milyar TL) 7 X5 X3 X6 X8 X8 X5 X5 Y6: Boyalı Sac X7: İSÜİ: İmalat Sanayii Üretim İndeksi (1992=100) 8 X1 X9 X5 X9 X1 X6 X6 X8: MEİÜİ: Metal Eşya, Makine ve Teçhizat İmalatı Üretim İndeksi (1992=100) 9 X2 X1 X2 X1 X9 X2 X2 X9: GSÜİ: Gıda Sanayii Üretim İndeksi (1992=100) 17

8 Tablo 9. Toplam Yassı Çelik Tüketimi Bağımlı Değişkeni (Y0) ve GSMH Bağımsız Değişkeni (X3) ile Regresyon Analizi Özet Sonuçları Regresyon İstatistikleri Çoklu R 0, R Kare 0, Ayarlı R Kare 0, Standart Hata ,9797 Gözlem 12 ANO VA df SS MS F Anlamlılık F Regresyon 1 1,37451E+13 1,37451E , ,5828E-07 Fark 10 9,2986E Toplam 11 1,4675E+13 Katsayılar Standart Hata t Stat P-değeri Düşük %95 Yüksek % 95 Düşük 95,0% Yüksek 95,0% Kesişim , ,1778-6, , , , , ,716 X3 77, , , ,5828E-07 63, , , , Tüketim Fonksiyonu: Y0= ,64 x X3 Tüketim Fonksiyonuna Göre Tahmini ve Gerçek Tüketimler Yıllar X3 Y0 gerçek Y0 tahmin GSMH Y0 gerçek Y0 tahmin

9 Tablo 10. Ürün Gruplarına Göre Tüketim Fonksiyonları ve Tahminleri (ton) TOPLAM TÜKETİM KOD AÇIKLAMA TÜKETİM FONKSİYONU Toplam Yassı Çelik Y0 = ,64 x X Soğuk Haddelenmiş Rulo ve Sac Y1 = ,82 x X Sıcak Haddelenmiş Rulo ve Sac Y2 = ,80 x X Levha Y3 = ,91 x X Elektrolitik Kalay ve Krom Kaplı Yassı Çelik Y4 = ,20 x X Galvanizli Rulo ve Sac Y5 = ,91 x X Boyalı Rulo ve Sac Toplam ( )