İSDEMİR DE ENERJİ YÖNETİMİ VE YAPILAN TASARRUF ÇALIŞMALARI

Transkript

1 İSDEMİR DE ENERJİ YÖNETİMİ VE YAPILAN TASARRUF ÇALIŞMALARI Selver SAKALLI İSDEMİR A.Ş İşletmeler Genel Müdür Yardımcılığı, Yardımcı İşletmeler Baş Müdürlüğü, Enerji Yöneticiliği Hatay Tel : skilinc@isdemir.com.tr ÖZET İSDEMİR birincil enerji tüketim potansiyeliyle Türkiye nin yıllık enerji tüketiminde % 1,77 lik paya sahiptir. Bu bildiride, İSDEMİR de enerji yönetimi ve yapılan enerji tasarrufu projeleri ile bu tasarrufun getirisine değinilmiştir yılında Mcal/THÇ olan enerji tüketim değeri 2006 yılında Mcal/THÇ e düşürülerek 2001 yılı baz alındığında % 24 enerji 2007 ilk altı aylık dönemde enerji tüketim değeri Mcal/THÇ olarak gerçekleşmiştir. Enerji tasarrufunun yanı sıra birincil enerji tüketiminin azaltılarak, ikincil enerji (kok gazı, yüksek fırın gazı) tüketiminin arttırılmasıyla da CO ve SO 2 emisyonlarında yaklaşık % 40 oranında düşüş gözlenmiştir. İSDEMİR 1 Şubat 2002 tarihinde 5 yıl içinde 1,5 milyon ton/yıl yassı ürün üretecek tesislerin kurulması şartıyla ERDEMİR e devredilmiştir. 27 Şubat 2006 tarihinde ERDEMİR in OYAK a devri ile İSDEMİR de OYAK grubuna katılmıştır. İSDEMİR de ENERJİ YÖNETİCİLİĞİ Birimi Mayıs 2002 de kurulmuştur. Şekil 1. de İSDEMİR in üretim akışı verilmektedir. Anahtar kelimeler: Demir çelik, enerji tasarrufu, İsdemir. 1. İSDEMİR A.Ş. İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. Türkiye nin üç entegre demir ve çelik tesisinden; Toplam kapasitede ikinci, Uzun ürün üretiminde birinci tesisidir. (Kasım 2006 itibariyle slab üretimine başlanarak yassı ürüne geçişin ilk adımı atılmıştır.) İSDEMİR İskenderun'un 17 km kuzeyinde Payas yöresinde yer almaktadır. Toplam yerleşim alanı 8,6 milyon m 2 dir. (Fabrika, Liman, Site ve Sosyal tesisler dahil) Üretime; 1975 yılında 1,1 milyon ton/yıl kapasiteyle başlanmış, 1985 yılında kapasite 2,2 milyon ton/yıl a yükseltilmiştir. İSDEMİR Ulusal çelik üretiminde yaklaşık % 10 paya sahiptir. Planlanan Modernizasyon ve Dönüşüm Yatırım Projelerinin ardından 2009 yılı üretim hedefi 5,2 milyon ton/yıl dır. 119

2 Pik Demir Cevheri Yüksek Fırınlar Pik Makinesi Sürekli Dökümler Çelikhane Slab (Satış) Kütük (Satış) Kömür Sinter Fabrikası Pelet Hurda + Kireç Kok Fabrikası Tel Çubuk Haddehanesi Tel Çubuk (Satış) Şekil 1. İSDEMİR üretim akışı 1.1.İSDEMİR in Yıllara Göre Enerji Tüketimi İSDEMİR de devir sonrası yapılan iyileştirme çalışmaları ile üretim arttırılırken, enerji tüketimi azaltılmıştır. (Tablo1., Şekil2.) [1] Tablo 1. İSDEMİR Üretim ve Enerji Tüketim Durumu ( Dönemi) Yıllar Üretim Enerji Tüketimi ( Ton ) ( Mcal / THÇ ) Şekil 2. İSDEMİR in yıllara göre enerji tüketimi. 120

3 1.2.Devir Sonrası Enerji Tüketimi 2002 yılında : 2001 yılına göre % 9 enerji 2003 yılında : 2001 yılına göre % yılına göre % 1 enerji 2004 yılında : 2001 yılına göre % yılına göre % 10 enerji 2005 yılında : 2001 yılına göre % yılına göre % 3 enerji 2006 yılında : 2001 yılına göre % yılına göre % 3 enerji 2. İSDEMİR ENERJİ YÖNETİCİLİĞİ İSDEMİR Enerji Yöneticiliği Resmi Gazetenin 11 Kasım 1995 Tarih ve Sayısında Yayınlanan ETKB nin Sanayi Kuruluşlarının Enerji Tüketiminde Verimliliğin Artırılması İçin Alacakları Önlemler Hakkında Yönetmelik uyarınca tarihinde Enerji Yöneticisinin atanması ile kurulmuştur. İSDEMİR genelinde ölçüm cihazlarının mevcut durum tespitini yapmak ve Ölçülemeyen Yönetilemez prensibinden hareketle iyileştirme çalışmalarını başlatmak, süreci devam ettirmek, Enerji Balansında esas alınacak kriterleri belirleyen Enerji El Kitabı nı hazırlamak ve güncellemek, Enerjiyi daha rasyonel kullanabilmek için yöntemler geliştirmek, İşletme sahasındaki kaçaklarının her ünitede ilgili ENKOM Temsilcisi ile beraber tespit edilmesi ve önlem alınması, Modernizasyon Dönüşüm Yatırımları kapsamında yapılacak iyileştirmeler doğrultusunda ileriye dönük Enerji Tüketim değerlerini tespit etmek, Ulusal ve Uluslararası Enerji Tasarrufu Merkezleri ile koordinasyonu sağlamak ve beraber çalışma programı hazırlamak, Yapılan iyileştirmeleri bildiri haline getirerek Fabrika İçi, Ulusal ve Uluslararası konferanslarda sunmaktır. İSDEMİR de Toplam Kalite anlayışı içinde Enerji Yöneticisi Sertifikasına sahip üç mühendis görevlendirilmiştir Enerji Yöneticiliğinin Başlıca Görevleri İSDEMİR Spesifik Enerji Tüketimini günlük ve aylık periyotlarda hesaplamak ve değerlerin ünite bazında dağıtımını yapmak, Ünite Enerji Maliyetini hesaplamak ve değerlerin ünite bazında dağıtımını yapmak, Enerji tüketimi hakkında yönetim bilgilerini sağlamak üzere sistemleri ortaya çıkarmak, 2.2. Enerji Tüketimindeki Azalmanın Başlıca Nedenleri Katma değer oluşturmayan ve verimli çalışmayan Orta Profil ve Hafif Profil Haddehanelerinde üretimin durdurulması, Sıvı Ham Demir üretim şartlarında yapılan iyileştirme çalışmaları ile daha önce 3 Yüksek Fırın ile yapılan Sıvı Ham Demir üretim miktarlarından daha fazlasının devir sonrasında 2 Yüksek Fırın ile yapılabilir hale getirilmesi, 3 Dik ve 3 Radyal Döküm Makinası ile sağlanan üretimin ilk etapta 3 Dik Döküm Makinasının Mayıs 2002 de devre dışı edilmesi ile 3 Radyal Döküm Makinası ile sağlanır hale getirilmesi, Yapılan çalışmalar hakkında bilgilendirmek ve enerji tasarrufu bilinci kazandırmak amacıyla işletme üniteleri, etüd-proje ve mali gruplar ile periyodik ENKOM (Enerji Komisyonu) Toplantıları düzenlemek, Organizasyonlarla birim enerji tüketimini düşürmek ve ENKOM Temsilcileri ile yıllık enerji tüketimi hedefini belirlemek, ENKOM Temsilcileri ile enerji tüketim rakamlarını irdeleme - değerlendirme ve iyileştirme takımları kurarak ve çalışmalar yapmak, İkinci etapta Ağustos-Eylül 2003 te devreye giren 2 Adet Sürekli Döküm Makinası ile bu 3 adet Radyal Döküm Makinasının da 2004 itibari ile devre dışı edilmesi, Sürekli Kütük Döküm Makinalarının devreye girmesiyle Kütük Haddehanesi nin kapatılması, Mcal/THÇ enerji tasarrufu sağlanması, Kok Fabrikasında yapılan Sıcak Tamir çalışmalarıyla kok ve kok gazı üretiminin arttırılması, ton ürün başına enerji tüketimlerinin azaltılması, 121

4 Teknolojisi eski tesislerin yerine fizibilite çalışmaları yapılarak yeni tesislerin kurulması ve böylece tesislerde ton ürün başına enerji tüketimlerinin azaltılması, Kuvvet Santrali buhar kazanları ve türbin kontrol sistemlerinde yapılan iyileştirmeler, yapılan çalışmalarla yan ürün gaz yakma kapasitesinin arttırılması, Fabrika genelinde işletme pratikleriyle iyileştirme çalışmaları yapılması ve personelin enerji tasarrufu konusunda bilgilendirilmesidir. (Tablo 2. de Ünitelerde yapılan bazı tasarruf projeleri ve yıllık parasal getirileri verilmektedir.) 2006 yılında % 5,6 ya düşürülmüştür. (Doğal Gazın Fuel Oil eşdeğeri dahil) Şekil 3 te İSDEMİR de yıllar itibariyle Ton Ham Çelik (THÇ) başına Fuel oil tüketimi verilmektedir yılında kullanılmaya başlanan doğal gazın etkisi de fuel oil eşdeğeri alınarak hesaplamalara dahil edilmiştir. [1] YILLIK FUEL-OIL TÜKETİMİ (Kg/THÇ) YILLIK DOĞAL GAZ TÜKETİMİ (Sm 3 /THÇ) FUEL OIL+DOĞAL GAZ (FUEL OIL KARŞILIĞI) (Kg/THÇ) Birincil Enerji kaynakları ( kömür, fuel oil, doğal gaz, elektrik ve LPG ) tüketimi azaltılarak, İkincil Enerji kaynaklarından (kok gazı, yüksek fırın gazı) daha fazla yararlanmak için gerekli iyileştirme çalışmaları yapılmıştır. Dışarıdan satın alınan fuel oil ve Nisan 2006 dan itibaren kullanılmaya başlanan doğal gaz tüketimi ikincil enerji kaynaklarının verimli kullanımı ile azaltılmıştır. İSDEMİR genelinde, fuel oilin birincil enerji kaynaklarındaki payı; Şekil İSDEMİR Ort in yıllara Ort. göre 2004 Fuel Ort. oil 2005 Doğal Ort gaz tüketimi Ort 2002 yılında % 24 iken, 122

5 Tablo 2. Ünitelerde yapılan bazı tasarruf projeleri ve yıllık parasal getirileri. [1] No Proje Tasarruf Miktarı US$/Yıl 1 Kok Kuru Söndürmede Yapılan Elektrik Tasarrufu Kok Kuru Söndürme Buharının Turbo Körüklere Taşınması Kok Bataryalarında Sıcak Tamir Uygulaması Yüksek Fırınlar Aydınlatma İyileştirmeleri Yüksek Fırın Sobalarında Yapılan İyileştirmeler Yüksek Fırınlar Yanma Havası Hattı İzolasyonu Kükürt Giderme Tesisi İyileştirme Çalışmaları Sinter Makinası İyileştirmeleri Sinter Değişken Debili Pompa Sistemi Sinter Pelet Maniplasyonu Çelikhane Egzoster Fanında Devir Ayarı Kireç Fırınlarında Frekans Konverteri Uygulaması Kangal Haddehanesi Tav Fırını İyileştirmesi Turbo Generatör Modernizasyonu Reaktif Enerjinin İzlenmesi İle Sağlanan Faydalar Kuvvet Santrali Kazan Doğal Gaz Dönüşümü Yeni Saf Su Tesisinin Getirisi Hava Ayrıştırma Tesisinin Sağladığı Faydalar Genel Tesislerde Yalıtım Klima Sistemi Enerji Tasarrufu Soğutma Kulelerinde Yapılan İyileştirmeler Mersin Çayı Pompa İstasyonunda Yapılan İyileştirmeler TOPLAM Enerji Tasarrufu Konusunda İSDEMİR in Kazandığı Ödüller Enerji Bakanlığı Elektrik İşleri Etüt İdaresi tarafından verilen; "Sanayide Enerji Verimliliğinin Arttırılması 2004 Yılı Proje ve Uygulama Yarışması" Plaketi ( ) Enerji Bakanlığı ve TOBB tarafından düzenlenen; Yılları Arasında Enerji Yoğunluğunun Azaltılmasında En Başarılı Tesisler" Birincilik Ödülü ( ) Enerji Bakanlığı Elektrik İşleri Etüt İdaresi tarafından verilen; "2005 Yılı Sanayi Sektöründe Enerji Verimliliği Proje Yarışması" En Başarılı Enerji Verimliliği Projesi Üçüncülük Ödülü ( ) Enerji Bakanlığı Elektrik İşleri Etüt İdaresi tarafından verilen; "2006 Yılı Sanayi Sektöründe Enerji Verimliliği Proje Yarışması" En Başarılı Enerji Verimliliği Uygulama Projesi Birincilik Ödülü ( ), Enerji Verimli Endüstriyel Tesis İkincilik Ödülü ( ) 123

6 ,4 0, IV.Demir Çelik Kongresi 3. YATIRIM ve ÜRETİM HEDEFİ 2009 yılına kadar tamamlanacak olan 38 adet proje için yaklaşık 2 milyar USD harcama yapılması planlanmaktadır. (Şekil 4.) [2] PROGRAM Şekil 4. İSDEMİR in yıllara göre Yatırım Tutarı (Milyon USD) grafiği. İSDEMİR in gelecekteki nihai üretim hedeflerine yönelik uzun vadeli bir Yatırım Master Plan çalışması yapılmış ve bu plana göre Modernizasyon ve Dönüşüm Yatırımları (MDY) sonrasındaki üretim hedefleri belirlenmiştir. [3] artırımına yönelik planlanan Modernizasyon ve Dönüşüm Yatırımları projelerinin tamamlanmasının ardından enerji tüketiminin Mcal/THÇ in altına indirilmesi ve tasarrufun arttırılması hedeflemektedir. 5.KAYNAKLAR [1] İsdemir A.Ş. Enerji Yöneticiliği Rapor ve kayıtları. [2] İsdemir A.Ş. Finansal Planlama ve Kontrol Müdürlüğü Rapor ve kayıtları. [3] İsdemir A.Ş. Tesis Yatırım Müdürlüğü Rapor ve kayıtları. 6.ÖZGEÇMİŞ Selver SAKALLI yılında İskenderun da doğdu. İlk-orta ve lise eğitimini İskenderun da tamamladı yılında Çukurova Üniversitesi Mühendislik - Mimarlık Fakültesi Çevre Mühendisliği bölümünden mezun oldu yılında İSDEMİR de Yardımcı İşletmeler Başmüdürlüğü ne bağlı Enerji Yöneticiliği nde mühendis olarak iş hayatına başladı. Halen İSDEMİR de Enerji Yöneticisi olarak çalışmaya devam etmektedir. 1.Aşama Yatırımlar sonunda 2009 yılında tamamlanacak MDY çalışmaları ile; ton/yıl 2. Aşama Yatırımlar sonunda; ton/yıl 3. Aşama Yatırımlar sonunda; ton/yıl Nihai ürün kapasitesine ulaşılması hedeflenmektedir. Söz konusu üretim miktarları içerisinde yassı ürün oranının artması, uzun ürün oranlarının ise azaltılması planlanmaktadır. 4. DEĞERLENDİRME İSDEMİR kaynaklarını verimli kullanmanın bilinci ile üretim hatlarında enerji tasarrufu ve kalite odaklı iyileştirme çalışmalarını sürekli gelişim ilkesi ile sürdürmektedir. İSDEMİR de devirden bugüne % 31 enerji Birincil enerji tüketiminin azaltılarak, ikincil enerji (kok gazı, yüksek fırın gazı) tüketiminin arttırılmasıyla da CO ve SO 2 emisyonlarında yaklaşık % 40 oranında düşüş gözlenmiştir. Kapasite 124