RAN SLÂM CUMHURYET ANKARA BÜYÜKELÇS SAYIN FROOZ DAWLATABAD LE RÖPORTAJ. Kırmızı Çizgi dergisinde yayımlanan bu röportajı

Transkript

1 RAN SLÂM CUMHURYET ANKARA BÜYÜKELÇS SAYIN FROOZ DAWLATABAD LE RÖPORTAJ Kırmızı Çizgi dergisinde yayımlanan bu röportajı Sayın Büyükelçi, futbolu sever misiniz? Evet, fıtrî bir oyundur... Seyretmekten holanırım. ran da hangi takımı tutuyorsunuz? Millî takımı tutuyorum. Pas takımının Teknik Direktörü Mustafa Denizli den memnun musunuz? Tabiî... Ben de memnunum, taraftarlar da, kulüp de oyuncular da... ran ile Türkiye arasındaki ilikilerde müspet bir etkisi oldu mu bu transferin? Muhakkak... Tabiîdir ki, ran dan Türkiye ye gelip veya Türkiye den ran a gidip herhangi bir sorumluluk üstlenen bir kii, aynı zamanda iki ülke arasındaki ilikilerin müspet yönde gelimesi yönünde de büyük bir görev de üstlenmi oluyor. Sayın Büyükelçi, son yıllarda özellikle bölgemizde ve Orta Asya da çok hızlı gelien deiiklikler yaanıyor. Son olarak Kırgızistan da bir giriim oldu ve imdilik durulmu görünüyor... Bu gelimeleri nasıl deerlendiriyorsunuz? Baımsızlıklarını yakın zamanda elde etmi olan bu bölge, belki bir 15 yıl daha bu tür olayların yaanmasına tanık olacaktır. Bana göre Kafkas ve Orta Asya bölgelerinde kalıcı bir istikrarın oluması için daha çok uzun zaman beklemek gerekiyor. Gerek Ortadou da, gerek Orta Asya da ve Kafkas lardaki bu gelimeler sizi, yani ran ı tedirgin ediyor mu? Bizim herhangi bir endiemiz veya tedirginliimiz yok. Ortadou hariç dier iki bölge, yıkılan Sovyet Birlii nin alt kökenleri gibidir ve bu olayları tabiî karılamak gerekir. Ya Ermenistan?.. Orada da bazı gelimelerin yaanacaından bahsediliyor. Size göre, yakın zamanlarda Ermenistan da da bir deiim söz konusu olabilir mi? Anlaılan u ki; ran, Türkiye ve Rusya ile Çin in... ve bölgeye uzak olan büyük iki güç olan Avrupa ve Amerika nın bu bölgeyle ilgili siyasetleri istikrara kavumadıkça her an, her eyi beklemek tabiîdir. Yaser Arafat tan sonraki Filistin i yorumlar mısınız?

2 Filistin üzerine dünya çapında temel bir anlama yapılmadıı müddetçe, tarafların uzlaması salanmadan yapılacak herhangi bir anlama kalıcı olmayacak ve bir sonuca varamayacaktır. Peki, Filistin in politikasında Mahmud Abbas ın Devlet Bakanlıı na seçilmesinden sonra, gözlemlediiniz kadarıyla, her hangi bir deiiklik oldu mu? Takip ettiim kadarıyla u andaki yönetimle Yaser Arafat yönetimi arasında, genel bakıları açısından herhangi bir deiiklik yoktur; sadece müzakere yöntemi olarak bazı deiiklikler olabilir. Suriye yle ilgili dünya kamuoyunun kanaatine siz de katılıyor musunuz? Suriye, ABD ve srail karısında geri adım mı attı? Bunlar karıık meselelerdir; yani, bu konuda açık ve kesin bir görü belirtmek mümkün deildir. Suriye, tarihten gelen bir süreçte Lübnan da çok etkili olmutur. Oradaki çeitli gruplarla daima iyi ilikiler içerisinde olmutur. Yani, Lübnan a girmesi, çıkması, bu ilikilerde herhangi bir olumsuz etki bırakmayacaktır kesinlikle Irak ın geleceini nasıl görüyorsunuz? Irak ın da yine aynı özellikleri söz konusudur. Ümit ederiz ki, gelecekleri istikrarlı olur ve gruplar kalıcı bir anlamaya varırlar. Irak açısından da komu ülkelerin etkisi çok önemlidir. Eer, komu ülkelerin hepsi Irak la ittifak salayacak bir ekilde hareket ederlerse, önümüzdeki 10 yıl içerisinde bu ülkede arzu edilen bir seviyede istikrar salanabilir. Aksi takdirde bölge, patlamaya hazır bir bomba gibidir. Burada, özellikle Türkiye ve ran a düen görev nedir? ran ve Türkiye nin ibirlii dıında hiçbir oluum, bu bölgede herhangi bir istikrar salayamaz. Ancak Türkiye ve ran ın ibirlii hem Irak a, hem de tüm bölgeye istikrar ve barı getirebilir. Büyük güçlerin bu bölgede bulunması, her zaman kritik olmutur ve çeitli buhranlara sebebiyet vermitir. Bu yüzden, buradaki istikrar, iki ülkenin ibirliiyle gerçekleebilir. Nitekim Kasr-ı irin Anlaması, yüzyıllarca süren bir istikrarsızlıa son verdi. Irak ta fiilen bir Kürt Devleti kurulmu durumda. Bu durum Türkiye yi yakından ilgilendirdii gibi, malûm, ran da da Kürtler var ve dolayısıyla sizi de yakından ilgilendiriyor. Bu konudaki politikanız nedir? Biz, Irak devletini resmen tanıyoruz. Kürt Devleti diye bir devlet yoktur Irak ta. Batan beri de tutumumuz buydu. Biz, Irak ın toprak bütünlüünü tanıyoruz. Ancak, Irak ın içerisinde ne tür bir yapı oluacaktır? Bu, onları ilgilendirir; ister federal olsun, ister baka bir ekil olsun Bu, onların bilecei bir eydir Sayın Büyükelçi, sıra ran a geldi ABD nin çevreleme politikasından sonra ve özellikle yine ABD ile srail in tehditleri ve AB nin tavırlarından sonra yalnız mı kaldınız? ran yalnız bir ülke mi u anda? Tabiîdir ki, her ülkenin millî sürecinde bu gibi eyler yaanabilir Bazen yalnız olur, bazen bakalarıyla birlikte olur ran, kendisini hiçbir zaman yalnız hissetmedi, imdi de hissetmiyor. Çünkü, Amerika nın siyaseti, sadece ran a yönelik deildir. Bütün dünya ülkeleriyle Amerika komu

3 sayılır ve ran üzerinde yapılan bu faaliyetler de, daha çok ran la iliki kurmak için yapılıyor. Yani, kuatma diye bir ey söz konusu deildir ABD, bugüne kadar kendini hiç riske atmadı. Nükleer güçlerle kapımaktan hep kaçındı. Sürekli olarak savunmasız ülkeleri hedef aldı. imdi, görünürde, sıra ran a geldi. ran da, ABD nin hedefi olan dier ülkeler gibi zayıf bir ülke mi? Sizin bu söylediklerinizi, biz, ne Amerika nın siyasetinde görüyoruz ne de davranılarında Sava öyle basit bir ey deil ki, birkaç kii oturup da bu konuda karar verebilsin. Özellikle hassas bir bölge olan Ortadou da, bugün dünya petrol üretiminin yüzde 80 i elde ediliyor. ran, öyle eli kolu balı bir ülke deildir, tarih boyunca da bunu göstermitir. Hiçbir zaman ran üzerinde öyle büyük oyunlar oynanamamıtır ve hiçbir zaman bakasının sömürgesi altına girmemitir. Üstelik, u anda ran, dünyanın en güçlü, en teçhizatlı, en donanımlı ordusuna sahiptir. Sizin de, dünyanın da bildii gibi, ran, sekiz yıl boyunca, dünyanın Irak a verdii destee ramen savaa karı çıktı. Tabiî ki, bu savata bütün dünya, Amerika, Avrupa, Sovyetler ve dier ülkeler Irak ı desteklediler. Ayrıca, savaın olması için herhangi bir neden de göremiyoruz. Yani, Amerika nın böyle bir savaı balatması için bir neden yoktur. ran, ABD nin ve srail in dile getirdii gibi dünya, özellikle bölge için tehdit arz eden bir ülke mi? Kuzey Kore nükleer güce sahip olduunu net bir ekilde itiraf ederken, sizden ne istiyorlar? Asıl niyetleri nedir? ran bölge ve dünya için tehdit midir? Böyle bir ey söz konusu deildir. ran, Türkiye nin komusudur, herhangi bir tehdidi oldu mu Türkiye ye karı? Yani, Türkiye ye saldıracaız diye veya herhangi bir komusuna böyle bir tehditte bulundu mu? Yok ran, herhangi bir ülkenin topraını mı igal etmitir? Yok... Ama, srail e bakınız, u anda Mısır ın, Suriye nin, Lübnan ın ve Ürdün ün toprakları, yani bütün komularının topraklarını igal altında tutuyor. Ayrıca, bir kısmını da igal etmek istiyor, Varlıının o 60 yılı henüz bitmemiken, dört tane büyük savaı bölgeye yaatmıtır. Nükleer silahlar elde ediyor, elinde tutuyor; ancak bunların denetlenmesine de izin vermiyor. Dolayısıyla, bir tehdit varsa, bu tehdit bizden deil, srail den geliyor. Peki, buradaki asıl niyet ne? sraillilerinin ran dan bekledikleri, ah dönemi gibi, srail e destek verilmesidir. Böyle bir ey de hiçbir zaman olmayacaktır. srail in bugün çektii kara günleri, çektii bu zorunlu günleri ran ın kendisini desteklemediinden kaynaklandıını düünüyorum... Ortadou daki yeni oluum çalımasında baı çeken, görüldüü gibi ABD mi, yoksa srail mi? Bana göre iki taraflı bir çalımadır. Yani, Amerika çekiyor denilemez, srail çekiyor denilemez. Bunların ikisi de fikrî olarak anlaıyor ve ikisi birlikte yapıyor ddia edildii gibi, nükleer bombanız var mı veya srail Dıileri Bakanı Silvan alom un ifade ettii gibi, altı ay içerisinde bir bomba yapılabilecek bir imkâna sahip misiniz? Bu iddia, yalan bir iddiadır. Çarpık bir eilimin bir adamı, böyle bir iddiada bulunmu. Bu, çok ciddiye alınacak bir ey deildir, yalandır... Dünyanın asıl insanları, bunların hiçbir sözünü hiç dinlemiyor.

4 Tehditlerden sonra, uranyum zenginletirme faaliyetlerinizi geçici olarak durdurma kararı aldınız. Dünya kamuoyu, bu kararınızı geri adım olarak deerlendirdi. Gerçekten, siz, geri adım mı attınız? Biz geri adım atmadık. Biz, sadece dünyaya nükleer çalımalarımızın barıçıl amaçlı olduunu ispatlamak için böyle bir karar aldık ve bu ispatlandı da... Uluslararası Atom Enerjisi Genel Sekreteri bu konuda itirafta bulundu; ran ın nükleer çalımaları hiçbir zaman barıçıl sınırları aıp da askerî hedeflere doru yönlenmemitir dedi. Biz, uranyumun zenginletirilmesi çalımalarımızı devam ettireceiz. Avrupa Birlii yle aranız nasıl? Size karı tutumlarını nasıl deerlendiriyorsunuz? Avrupa Birliiyle aramız çok iyidir. Bizimle ilgili meseleyi çözmek için müzakeremiz devam etmektedir. ABD ran ı nükleer çalımalarından vazgeçirme hususunda Avrupalılara Haziran ayına kadar süre verdi. Bu arada John Abizaid, ran ın nükleer silahlar gelitirmesi halinde srail in tek baına ran ı vurabileceini, Cich Cheney de aynı dorultuda ran ın nükleer programını imha için srail in tek baına hareket edebileceini söyledi. Cheney in New York Times gazetesindeki mülakatını deerlendiren The Times ise, Bush yönetiminin ran a düzenlenecek bir askerî operasyonunun tamamen srail e bırakılabileceini yazdı. Ne tesadüf, srail de ran ı Haziran da vurmanın yollarını arıyor. Size göre srail, yakın ve orta vadede size yönelik bir çılgınlık yapabilir mi? Sayın Büyükelçi, tehditler ne kadar ciddi? ran da hiç kimse, bu tür ıvır zıvır eyleri dinlemiyor bile. Yani, ben u anda size burada söylüyorum: Ne zaman cesaret bulurlarsa buyursunlar, vursunlar da sonra buna karı cevabımızın ne olacaını görsünler! ran, Amerika nın tehditlerini ciddiye bile almıyor; srail ise bellidir... Peki, bu aamada bir baka yol yok mu ran a göre; yani karınızda ABD ve srail var. Irak konusunda olduu gibi, bir mazeret arıyor. Biz, konuya hiç bu ekilde bakmıyoruz. Bizim, mantık çerçevesinde ve dünyanın beenecei bir çerçevede bir davranıımız vardır. O dorultuda hareket ediyoruz. Artık bu, bahane midir, deil midir; bu, onların bilecei eydir. ran ın dı siyasetinde mantık dıı bir hareket görülmüse, buyurun söyleyin Yıllarca Afganistan da Taliban tehlikesini biz dile getiriyorduk; ama, Amerikalılar onları destekliyordu. Yıllarca Saddam ın bölge ve dünya için ne derece bir tehdit olduunu biz söylüyorduk, onlar destekliyorlardı Rusya Federasyonu nun ve Çin in politikalarına güveniyor mu ran? Konunun Güvenlik Konseyi ne gelmesinde bu iki ülkenin ran ın arkasında olma ihtimalleri ne kadardır? Uluslararası ilikilerde güven meselesi söz konusu olamaz. Hiçbir ülkeye güvensizlik duymuyoruz ve hiçbir ülkeye de güvenmiyoruz. Kendi ayaımızın üzerinde durmaya gayret ediyoruz. Biz, zayıf bir ülke deiliz. Bakalarının desteine muhtaç olan bir ülke deiliz. Bütün çabamız, kendi ayaımızın üzerinde durmaktır ve 26 yıldır da bunu bütün dünyaya gösterdik. Sayın Büyükelçi, bu güvenip güvenmeme noktasında söylediiniz ülkeler içinde Türkiye de var mı?

5 Tabiî ki Türkiye, bizim nazarımızda bakadır. Biz, Türkiye ye daha çok güveniyoruz; çünkü biz Türkiye yle karde ülkeyiz. Büyük Ortadou Projesi size göre nedir ve kim veya kimlere aittir? Söz konusu proje, benim nazarımda anlamsız bir projedir. Amerikalılar ve Avrupalılar 80 yıldır herhangi bir ey yapamadılar Ortadou da; yani, Büyük Ortadou Projesi yle ne yapmak istiyorlar?! Bu, daha çok siyasî bir oyundan ibarettir. Bir atasözü vardır; Bir yalancı ile tamah gösteren bir insan arasındaki yarımada, her zaman tamahı fazla olan insan yenilir der. Bu, büyük bir yalandır ve buna tamah duyup da buna yönlenen her ülke kendisini tehlikeye atmı olur. Bazı senaryolarda, Türkiye ile ran karı karıya getirilmek isteniyor. ki ülke arasında bir sava ihtimali olabilir mi? Bu mümkün deildir. Tarihe baktıımızda, mantıksal olarak düündüümüzde, böyle bir eyin gerçekleeceini imkânsız görüyorum. Diyelim ki, ran ile Türkiye arasında bir savaı oldu Böyle bir savata, hiçbir zaman bir galip çıkmaz; her iki taraf da yenilmi olur. Yani, zahirinde de kimin kazanıp kazanmaması önemli deildir, batında ikisi de yenilir... Dediim gibi, böyle bir eyin olması mümkün deildir. Ancak bizim, ilikilerimizi daha çok pekitirmemiz, daha çok gelitirmemiz, daha çok ibirlii yapmamız gerekiyor. Tabiî ki, bu ilikilerin geniletilmesi dorultusunda bazı problemlerle de karı karıya gelebiliriz. Bu problemleri de amamız için sabırlı olmamız lazım. ran ve Türkiye nin gündeminde, önümüzdeki yıllarda ticarî deiimini 10 milyar dolara çıkarmak gibi bir hedef vardır. Ayrıca, her yıl 5-6 milyar dolar dolayında ortak yatırımın yapılması planlanmaktadır. Mesela, küçük bir gayretle, iki yıl içerisinde ticarî hacmimiz 5 milyar doların üzerine çıkardık. Hem ticarî ve hem hizmet anlamında Sayın Büyükelçi, sırası gelmiken, Türk iadamlarına ve sanayicilerine bir mesajınız var mı? Tabiî ki ran da yatırım yapmak için çabalarını artırmalarını isteyeceim. Aynı ekilde, ran tüccar ve sanayicilerini de Türkiye de yatırım yapmaya davet ediyorum. Önümüzdeki engelleri aabilmek için daha çok ibirlii yapmamız, daha çok çaba göstermemiz gerekiyor. ran, çok derin, asırlara uzanan bir kültüre sahip. Türk kültürü de öyle ve birçok nokta da ortak kültürümüz var. Kültürel açısından bir kopukluumuz var mı son yıllarda? Özellikle son 24 yıl boyunca bir kopukluk söz konusu olabilir. Tabiî ki bu kopukluu bir an evvel gidermemiz gerekiyor. Bunun ilk aaması da ran daki son 25 yıl içerisindeki deiikliklerin Türkiye ye iyi anlatılmasıyla balatılmalı. Maalesef, bazen duyuyorum; sanılıyor ki, ran da mesela, musikî tamamen tatil edilmi, resim yapılmıyor Sanki, kültürel konularda bizde bir ilgisizlik varmı kanaati yaygın. ran a gidip hayatı yakından görmek ve deiiklikleri, deiimi yakından incelemek gerekiyor. Sıkı bir kültürel ibirliimiz, bütün dünyayı etkileyecek bir iliki olacaktır. Bu noktada bizim yazarlarımıza, gazetecilerimize ve tabii ki sanatçılarımıza düen bir görev var mı? ran ı yakından görmeniz ve gördüklerinizi gelip doru bir ekilde milletinize anlatmanız, iki ülke arasındaki yakınlamanın daha da hızlanmasına yardımcı olur. ran da birçok filmler, diziler çekilmektedir. Bunlardan uygun görünenlerin getirilip yayınlanması salanmalıdır. Aynı ekilde, bu söylediklerim ran için de söz konusudur. ran da, burada uygun gördüü filmleri, dizileri alıp, orada televizyonlarda yayınlamalıdır.

6 Sayın Büyükelçi Önce Türk, sonra da dünya kamuoyuna Kırmızı Çizgi vasıtasıyla bir mesajınız var mı? Her eyden önce, Türk halkına ükranlarımı sunmak istiyorum. Burada üç yıl boyunca hep misafirperverlik, hep muhabbet gördüm kendilerinden. Hiç yalnız bırakılmadım... Hepinize teekkür ediyorum. Ancak sizin vasıtanızla bir fırsat yakalamıken Türk halkından bir ricam var: Bizi daha yakından tanımaları için ran a gitmelerini istiyorum Gitsinler, görsünler ülkemizi Orada iyi eylerle karılaacaklarına emin olsunlar ve kesinlikle bilsinler ki, ran a yapacakları seyahatten zevk alacaklardır, hiç bir problem yaamayacaklardır Dünya kamuoyuna da bir mesajım var: ran aleyhinde yazılanlara, tabiî ki Siyonistlerin barol oynadıı propagandalara, komplolara aldanmamalarını rica ediyorum. Siyonistlerin baını çektii medyanın ran hakkında ortaya koydukları görüntülerle ran daki gerçekler hiçbir zaman badamıyor. Onların yazdıklarına, onların görüntülerine inanmasınlar, onlara güvenmesinler Bizzat gelip ran ı kendi gözleriyle görsünler, bizi bizden tanısınlar. ran halkı misafirperverdir. Gelen herkesi kucaklamaya hazırız Teekkür ediyorum.