İÇİNDEKİLER HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN KANUNLAR İHTİLÂFI ALANINDA TEKLİF EDİLEN BAĞLAMA KURALLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1

Transkript

1 İÇİNDEKİLER KISALTMALAR XXV BİBLİYOGRAFYA XXIX GİRİŞ 1 1. İKA YERİ KURALININ HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN KANUNLAR İHTİLÂFI ALANINDAKİ YERİ 1 I. HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN KANUNLAR İHTİLÂFI ALANINDA TEKLİF EDİLEN BAĞLAMA KURALLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1 1. Akit Kanunu Kuralı 2 2. Şaha Kanun Kuralı 3 3. Hâkimin Kanunu Kuralı 5 4. İka Yeri Kuralı 10 II. İKA YERİ KURALININ TARİHİ GELİŞİMİ 12 III. HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN KANUNLAR İHTİLÂFI ALANINDA MEYDANA GELEN ÇAĞDAŞ GELİŞMELER KARŞISINDA İKA YERİ KURALI ARAŞTIRMANIN AMACI, PLÂNI ve KAPSAMI 22 BİRİNCİ BÖLÜM İKA YERİ KURALININ KURAMDAKİ YERİ 1. İKA YERİ KURALININ İHTİLÂFÇIMETOD İÇİNDEKİ YERİ 28 I. GENEL OLARAK İHTİLÂF ÇI METOD 28

2 II. İHTİLÂFÇI METOD İÇİNDE İKA YERİ KURALININ ÖZELLİKLERİ 1. İka Yeri Kuralının Yapısı A. İka Yeri Kuralının Bağlama Konusu B. İka Yeri Kuralının Bağlama Noktası 2. İka Yeri Kuralının İşleyişi 3. İka Yeri Kuralının Kapsamı IH. İHTİLÂFÇI METODUN YASAMA POLİTİKASI ve İKA YERİ KURALI 1. Genel Olarak Kanunlar İhtilâfı Hukukunun Yasama Politikası 2. Öıtilâfçı Metodun Yasama Politikası İçinde İka Yeri Kuralının Benimsenmesini Haklı Kılan Değerler A. İka Yeri Kuralının Uygulanması Hukukî Kesinlik ve Güvenliği Sağlayacaktır B. İka Yeri Kuralı, Basit ve Uygulanması Kolay Bir Kuraldır C. İka Yeri Kuralı Objektif Bir Mahallileştirme Ölçütüne Sahiptir D. İka Yeri Kuralının Uygulanması Milletlerarası Karar Uyumunu Sağlayacaktır E. İka Yeri Kuralının Uygulanması Tarafların Haklı Çıkar ve Beklentilerine Uygundur F. İka Yeri Kuralının Uygulanması İka Yerindeki Toplumsal Düzeni Koruyacaktır 2. İKA YERİ KURALININ GÜNCEL AMERİKAN METODLARI İÇİNDEKİ YERİ I. KAZANILMIŞ HAKLAR KURAMI ve İKA YERİ KURALI 1. Genel Olarak Kazanılmış Haklar Kuramı VI

3 2. Kazanılmış Haklar Kuramı İç indeki İka Yeri Kuralının Benimsenmesini Haklı Kılan Nedenler 54 II. İKA YERİ KURALININ KAZANILMIŞ HAKLAR KURAMI İÇİNDE UYGULANMASINA KARŞI YÖNELTİLEN ELEŞTİRİLER Doktrinde Mahkeme Kararlarında 63 Ol. BABCOCK v. JACKSON DÂVASI 68 IV. GÜNCEL AMERİKAN METODLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER : 72 V. GÜNCEL AMERİKAN METODLARININ İKA YERİ KURALININ YERİNİ ALMAK ÜZERE GELİŞTİRDİKLERİ YENİ ÇÖZÜM ŞEKİLLERİ Tercih Prensipleri Metodu ve İka Yeri Kuralı Devlet Çıkarının Tahlili Metodu ve İka Yeri Kuralı EHRENZVVEIG ve İka Yeri Kuralı 87 A. Takbih Edici Karakteri Ağır Basan Haksız Fiiller B. Tazmin Edici Karakteri Ağır Basan Haksız Fiiller Seçimi Etkileyen Mülâhazalar Metodu ve İka Yeri Kuralı En Sıkı İlişki Kanunu Metodu ve İka Yeri Kuralı: II. Restatement 93 VI. GÜNCEL AMERİKAN METODLARININ HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN KANUNLAR İHTİLÂFI ALANINA GETİRDİKLERİ YENİ ÇÖZÜM ŞEKİLLERİNİN GENEL BİR ELEŞTİRİSİ Getirilen Yeni Çözüm Şekillerinin Milletlerarası Alanda İşlemesi Oldukça Güç tür Getirilen Yeni Çözüm Şekilleri Zıt ve Kaypak Kararların Alınmasına Yol Açmaktadır 101 VH

4 3. Getirilen Yeni Çözüm Şekilleri Hukukî Kesinlik ve Güvenliğin Gerçekleşmesini Önlemektedir *04 4. Getirilen Yeni Çözüm Şekilleri Hâkimin Kanununa Aşırı Bir Önem Vermektedir *04 5. Getirilen Yeni Çözüm Şekilleri "İç Kanunlar İhtüâfı"nın Sarfları ile Sınırlıdır '05 İKİNCİ BÖLÜM İKA YERİ KURALININ UYGULAMADAKİ YERİ İHTİLÂFÇI METODA BAĞLI KALAN HUKUK SİSTEMLERİ AÇISINDAN İKA YERİ KURALININ UYGULAMADAKİ YERİ... *07 I. ALMAN HUKUKU *07 II. AVUSTURYA HUKUKU 1 11 IH. BENELÜX ÜLKELERİ Belçika Hukuku Ui 2. Hollanda Hukuku Lüxemburg Hukuku * 20 IV. FRANSIZ HUKUKU *20 V. İSVİÇRE HUKUKU!28 VI. İTALYAN HUKUKU 131 GÜNCEL AMERİKAN HUKUKU AÇISINDAN İKA YERİ KURALININ UYGULAMADAKİ YERİ 132 I. İKA YERİ KANUNLARININ UYGULANDIĞI HALLER Haksız Fiilin Hâkimin Mensup Olduğu Devlet Ülkesinde İşlenmesi Haksız Fiilin Hâkimin Mensup Olduğu Devlet Ülkesinde İşlenmesi ve Taraflardan Birinin Bu Ülkede İkamet Etmesi. 136 vnı

5 A. Davacının Hâkimin Mensup Olduğu Devlet Ülkesiyle Birleşen İka Yerinde İkamet Etmesi..' 136 B. Dâvâlının Hâkimin Mensup Olduğu Devlet Ülkesiyle Birleşen İka Yerinde İkamet Etmesi Haksız Fiilin, Haksız Fiil Öncesi Hukukî İlişkinin Ağırlık Merkezinin Bulunduğu Yerde İşlenmesi 139 H. İKA YERİ KANUNLARININ UYGULANMADIĞI HALLER Tarafların Müşterek İkametgâhının Hâkimin Mensup Olduğu Devlet Ülkesinde Bulunması Davacının İkametgâhının Hâkimin Mensup Olduğu Devlet Ülkesinde Bulunması 144 A. Davacının İkametgâhının Bulunduğu Yer Kanunlarının Davacı Mağdurun Lehine Olması B. Davacının İkametgâhının Bulunduğu Yer Kanunlarının Davacı Mağdurun Aleyhine Olması Dâvâlının İ$metgâhının Hâkimin Mensup Olduğu Devlet Ülkesinde Bulunması 148 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İKA YERİ KURALININ UYGULANMASINDAN KAYNAKLANAN SORUNLAR 1. İKA YERİNİN SAPTANMASI SORUNU 151 I. GENEL OLARAK İKA YERİNİN SAPTANMASI SORUNU II. FİİLİN İŞLENDİĞİ YERLE ZARARIN ORTAYA ÇIKTIĞI YERİN FARKLI OLDUĞU HALLERDE İKA YERİNİN SAPTANMASI Fiilin İşlendiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sistem A. Sistemin Lehine İleri Sürülen Görüşler ıx

6 a. Fiilin İşlendiği yerin ika yeri olarak kabul edilmesi, sorumluluk hukukunun "Cezalandırıcı ve önleyici" fonksiyonunun bir gereğidir S b. Fiilin işlendiği yerin ika yeri olarak kabulü, failin haklı çıkar ve beklentilerine uygundur B. Uygulamada Fiilin İşlendiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sistem 157 a. Alman Hukuku 157 b. Amerikan Hukuku 157 c. Fransız Hukuku 160 d. İngiliz Hukuku 162 C. Fiilin İşlendiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sisteme Karşı Yöneltilen Eleştiriler 165 a. Sorumluluk hukukunun "cezalandırıcı ve önleyici" bir fonksiyona sahip olduğu iddiasından hareketle fiilin işlendiği yeri ika yeri olarak kabul etmek doğru değildir b. Fiilin işlendiği yerin ika yeri olarak kabul edilmesinin failin haklı çıkar ve beklentilerine uygun düştüğü iddiası tartışmalıdır 167 c. Fiilin işlendiği yeri ika yeri olarak kabul eden sistem haksız yere faili korumaktadır d. Fiilin işlendiği yeri ika yeri olarak kabul eden sistemin işlemesi bazı hallerde oldukça güç tür. 168 Zararın Meydana Geldiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sistem A. : Sistemin Lehinde İleri Sürülen Görüşler 172 a. Zararın meydana geldiği yerin ika yeri olarak kabulü, sorumluluk hukukunun "koruyucu ve tazmin edici" fonksiyonuna uygundur 172 b. Zarar unsuru, haksız fiil ilişkisinin aslî kurucu unsurudur 173,

7 c. Zararın meydana geldiği yerin ika yeri olarak kabulü, mağdurun haklı çıkar ve beklentilerine uygun düşecektir 173 d. Zararın meydana geldiği yeri ika yeri olarak kabul eden sistem, uygulanması kolay bir sistemdir 174 B. Uygulamada Zararın Meydana Geldiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sistem 175 a. Alman Hukuku 175 b. Amerikan Hukuku 176 c. Fransız Hukuku 178 d. İngiliz Hukuku 180 C. Zararın Meydana Geldiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sisteme Karşı Yöneltilen Eleştiriler 181 a. Sorumluluk hukukunun temel toplumsal fonksiyonu sadece "koruyucu ve tazmin edici" olmak değildir 181 b. Zararın meydana geldiği yeri ika yeri olarak kabul eden sistem, haksız yere mağduru korumaktadır 182 c. Zararın meydana geldiği yeri ika yeri olarak kabul eden sistemin işlemesi, bazı hallerde oldukça güçtür 183 Alternatif Sistem. 184 A. Sistemin Lehinde İleri Sürülen Görüşler 185 a. Alternatif sistem, haksız fiil ilişkisinin fiil ve zarar unsurlarına eşit bir değer vermektedir..185 b. Alternatif sistem, sorumluluk hukukunun "mağduru koruyucu" fonksiyonuna uygun düşmektedir 186 B. Uygulamada Alternatif Sistem 187 Xı

8 a. Alman Hukuku 18^ b. İsviçre Hukuku 18$ c. ' 'Avrupa Toplulukları Adalet Divanı' 'nın Alternatif Sisteme İlişkin Karan 18^ C. Alternatif Sisteme Karşı Yöneltilen Eleştiriler İ9İ a. Alternatif Sistem İşlemesi Güç Bir Sistemdir.. 19İ b. Alternatif Sistem Haksız Yere Mağduru Korumaktadır 192 D. Fail Lehine Yumuşatılmış Alternatif Sistem Fiilin İşlendiği Yerle Zararın Meydana Geldiği Yeri Birlikte İka Yeri Olarak Kabul Eden Sistem (Kümülâtif Sistem), 193 FİİLİN İŞLENDİĞİ YERLE ZARARIN MEYDANA GELDİĞİ YERİN BİRDEN FAZLA OLDUĞU HALLERDE İKA YERİNİN SAPTANMASI Fiilin Birden Fazla Devlet Ülkesinde İşlenmesine Rağmen, Zararın Tek Bir Devlet Ülkesinde Meydana Gelmesi 195 A. Alternatif veya Kümülâtif Sistemin Benimsenmiş Olması Halinde 195 B. Fiilin İşlendiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sistemin Benimsenmiş Olması Halinde 196 C. Zararın Meydana Geldiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sistemin Benimsenmiş Olması Halinde Fiilin Tek Bir Devlet Ülkesinde İşlenmesine Rağmen, Zararın Birden Fazla Devlet Ülkesinde Meydana Gelmesi A. Alternatif veya Kümülâtif Sistemlerden BirisininJJeııinıseıııniş Olması Halinde 198 B. Fiilin İşlendiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sistemin Benimsenmiş Olması Halinde 198 XII

9 C. Zararın Meydana Geldiği Yeri İka Yeri Olarak Kabul Eden Sistemin Benimsenmiş Olması Halinde Fiilin Birden Fazla Devlet Ülkesinde İşlenmesi ve Zararın da Birden Fazla Devlet Ülkesinde Meydana Gelmesi. 200 HİÇ BİR DEVLETİN EGEMENLİĞİNE GİRMEYEN MAHALLERDE İŞLENEN HAKSIZ FİİLLERDE UYGULANACAK KANUNUN TAYİNİ Açık Denizde Meydana Gelen Çatmalarda Uygulanacak Kanunun Tayini 201 A. Genel Deniz Hukuku Sistemi 202 B. Hâkimin Kanunu Sistemi 204 C. Bayrak Kanunu Sistemi 206 a. Genel Olarak Bayrak Kanunu Sistemi 206 aa. bb. Çatışan gemilerin aynı tâbiiyette olması 207 Çatışan gemilerin ayn tâbiiyette olması 207 aaa. Çatılan (kusursuz) geminin bayrağının uygulanması 208 bbb. Çatan (kusurlu) geminin bayrağının uygulanması 208 ccc. Çatan ve Çatılan gemilerin bayrak kanunlarının birlikte uygulanması 209 ddd. Mağdurun lehine olan bayrak kanununun uygulanması 210 b. Bayrak Kanunu Sistemine Yöneltilen Eleştiriler XIII

10 2. Serbest Hava Sahasında Meydana Gelen Uçak Kazalarında Uygulanacak Kanunun Tayini 2\1 3. Açık Denizde veya Serbest Hava Sahasında Bulunan Nakil Vasıtalarında İşlenen Haksız Fiillerde Uygulanacak Kanunun Tayini 2lâ 4. Kutuplarda ve Uzayda İşlenmesi Muhtemel Haksız Fiillerde Uygulanacak Kanunun Tayini 2\% A. Kutuplarda İşlenmesi Muhtemel Haksız Fiillerde Uygulanacak Kanunun Tayini 2\ B. Uzayda İşlenmesi Muhtemel Haksız Fiillerde Uygulanacak Kanunun Tayini 2l<5 V. YAPMAMA FİİLİ İLE İŞLENEN HAKSIZ FİİLLERDE UYGULANACAK KANUNUN TAYİNİ 2\1 2. İKA YERİ KURALININ UYGULANMASININ SINIRLANDIRILMASI SORUNU ' I. GENEL OLARAK İKA YERİ KURALININ UYGULANMASININ SINIRLANDIRILMASI SORUNU 219 H. İKA YERİ KURALININ UYGULANMASININ TARAFLARIN ORTAK ŞAHSÎ KANUNU LEHİNE SINIRLANDIRILMASI Bir Sınırlandırma Nedeni Olarak Tarafların Ortak Şahsî Kanunu Lehine İleri Sürülen Görüşler Bir Sınırlandırma Nedeni Olarak Tarafların Ortak Şahsî Kanununa Uygulamada Verilen Değer 222 A. Alman Hukuku. 222 B. Bendik Ülkeleri 224 a. Belçika Hukuku 224 b. Hollanda Hukuku 224 c. Libceıriburg Hukuku 225 C. Fransız Hukuku 225 D. Diğer Ülkeler 227 xrv

11 3. Bir Sınırlandırma Nedeni Olarak Tarafların Ortak Şahsî Kanununun Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler. 229 III. İKA YERİ KURALININ UYGULANMASININ HÂKİMİN MENSUP OLDUĞU DEVLET KANUNLARI LEHİNE SINIRLANDIRILMASI İka Yeri Kuralının Uygulanmasının Açık Bir Kanun Hükmü İle Hâkimin Mensup Olduğu Devlet Kanunları Lehine Sınırlandırılması 231 A. Alman Hukuku 231 B. İsviçre Hukuku İka Yeri Kuralının Uygulanmasının Devletler özel Hukukunun Genel Problemlerine Getirilen Çözüm Şekillerinden Hareketle Hâkimin Mensup Olduğu Devlet Kanunları Lehine Sınırlandırılması İka Yeri Kuralının Uygu tınmasının Hâkimin Mensup Olduğu Devlet Kanunları Lehine Sınırlandırılmasının Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 235 IV. İKA YERİ KURALININ UYGULANMASININ EN SIKI İLİŞKİ KANUNU LEHİNE SINIRLANDIRILMASI Genel Olarak En Sıkı İlişki Bağının Çeşitli Suurlandırma Halleri Üzerindeki Etkisi 236 A. Tarafların Ortak Şahsî Kanunu Lehine Yapılan Suurlandırma Üzerindeki Etkisi 236 a. Alman Hukuku 236 b. Benelibc Ülkeleri 238 aa. Belçika Hukuku 238 bb. Hollanda Hukuku 238 cc. Lüxemburg Hukuku 240 XV

12 c. Fransız Hukuku 2<jfj d. İsviçre Hukuku Ho B. Hâkimin Mensup Olduğu Devlet Kanunları Lehine Yapılan Sınırlandırma üzerindeki Etkisi.... 2u 3. İka Yeri Kuralının Uygulanmasının En Sıkı İlişki Kanunu Lehine Sınırlandır iknasının Sonuçları Z43 A. ika Yeri Kuralının Sert, Mekanik ve Rastlantıya Bağlı Karakterinden Kaynaklanan Sakıncaların Yok Edilmesi 2*4 B. HukukîKesinlik ve Güvenliğin Sağlanması Pozitif Hukukta İka Yeri Kanunlarının Uygulanmasının En Sıkı İlişki Kanunu Lehine Sınırlandırılması İKA YERİ KURALININ UYGULANMA ALANININ BELİRLENMESİ SORUNU. 248 I. GENEL OLARAK İKA YERİ KURALININ UYGULANMA ALANININ BELİRLENMESİ SORUNU. 248 H. SORUMLULUĞUN TEMELİ VE SORUMLULUĞUN ŞARTLARINA İLİŞKİN SORUNLAR Sorumluluğun Temeline İlişkin Sorunlar Sorumluluğun Şartlarına İlişkin Sorunlar 253 A, Kusursuz Sorumluluk Halinde 254 B. Kusura Dayanan Sorumluluk Halinde 254 a. Fiile ilişkin sorunlar 254 b. Zarara ilişkin sorunlar 256 c. İlliyet bağına ilişkin sorunlar 259 d. Kusura ilişkin sorunlar 261 III. HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNA BAĞLANAN TALEP HAKLARINA İLİŞKİN SORUNLAR 264 XVI

13 1. Tazminat Talebine Hakkı Olanların Tesbiti 265 A. Mağdurun ölümüyle Sonuçlanan Haksız Fiillerde a. Destekten yoksun kalanlar 267 b. Mirasçılar 270 B. Eşler Arasında Meydana Gelen Haksız Fiillerde C. Tazminat Talebinin Temliki 274 D. Sigortacının Halefiyeti Halinde Tazminat Borçlularının Tesbiti 276 A. Failin ölümü Halinde 277 B. Başkasının Fiilinden Sorumluluk Halinde 279 a. Aile ilişkisinin bulunması 279 b. İş ilişkisinin bulunması 281 C. Mağdurun Sigortacıya Doğrudan Müracaatı Halinde 283 a. Sigorta akdini idare eden kanunun uygulanmasını savunan sistem 283 b. İka yeri kanunlarının uygulanmasını savunan sistem 285 D. Birden Fazla Kişinin Sorumluluğu Halinde Tazminatın Türü ve Miktarının Belirlenmesi 290 A. Tazminatın Türü 290 B. Tazminatın Miktarı.291 a. Talep edilecek tazminata esas alınacak olan miktarın belirlenmesi 291 b. Tazminat miktarının hesaplanması ve mağdurun müterafık kusurunun tazminat miktarına etkisi 293 XVII

14 IV. HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNA BAĞLANAN TALEP HAKLARININ KULLANILMASINA İLİŞKİN SORUNLAR... ^95 1. İsbat Yükü $95 2. Delillerin İkamesi k97 3. Karineler $97 4. Zamanaşımı $98 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM BAĞLAMA KURALLARINI YEKNESAKLAŞTIRMA ÇALIŞMALARI İÇİNDE İKA YERİ KURALININ YERİ 1. HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN KANUNLAR İHTİLÂFI ALANINI BİR BÜTÜN OLARAK DÜZENLEMEK İSTEYEN YEKNESAKLAŞTIRMA ÇALIŞMALARI I. "AKDÎ VE AKİT DIŞI BORÇLARA UYGULANACAK KANUNA İLİŞKİN AET. SÖZLEŞMESİ TASARISI" Genel Olarak Tasarının Benimsediği Yeknesak Bağlama Kuralı 305 A. İka Yeri Kuralı 305 B. İka Yerinin Saptanması Sorunu Tasarının Benimsediği Yeknesak'Bağlama Kuralının Sınırlandırılması 307 A. Olumsuz Şart 308 B. Olumlu Şart Yetkili Kanunun Uygulanma Alanı ve Kamu Düzeni 311 II. "HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN BORÇLARA UYGULANACAK KANUNA İLİŞKİN MİLLETLERARASI HUKUK ENSTİTÜSÜNÜN TAVSİYE KARARI" 312 XVIII

15 1. Genel Olarak Enstitünün Tavsiye Ettiği Yeknesak Bağlama Kuralı 313 A. İka Yeri Kuralı 313 B. İka Yerinin Saptanması Sorunu Enstitünün Tavsiye Ettiği Yeknesak Bağlama Kuralının Sınırlandırılması 315 A. Olumsuz Şart 317 B. Olumlu Şart Yetkili Kanunun Uygulanma Alanı ve Kamu Düzeni HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN KANUNLAR İHTİLÂFI ALANINI BELLİ BAZI HAKSIZ FÜL TİPLERİNDEN HAREKETLE DÜZENLEMEK İSTEYEN YEKNESAKLA ŞTIRMA ÇALIŞMALARI. 319 I. "TRAFİK KAZALARI ALANINDA UYGULANACAK KANUNA İLİŞKİN LA HAYE SÖZLEŞMESİ" Genel Olarak Sözleşmenin Benimsediği Yeknesak Bağlama Kuralı Sözleşmenin Benimsediği Yeknesak Bağlama Kuralının Sınırlandırılması 322 A. Kişilerin ve Taşıtların Uğradıkları Zararlar Açısından ' 322 a. Kazaya Sadece Bir Tek Taşıtın Karışmış Olması.322 b. Kazaya Birden Fazla Taşıtın Karışmış Olması 323 B. Eşyanın Uğradığı Zararlar Açısından YetkiÜ Kanunun Uygulanma Alanı ve Kamu Düzeni 324 XIX

16 II. "ÜRÜNLERDEN DOLAYI SORUMLULUĞA UYGULANACAK KANUNA İLİŞKİN LA HAYE SÖZLEŞMESİ" 32$ 1. Genel Olarak 32& 2. Sözleşmenin Benimsediği Yeknesak Bağlama Kuralları Zinciri 32"? A. Sözleşmenin Benimsediği Aslı Yeknesak Bağlama Kuralı 32? B. Sözleşmenin Benimsediği Tali Yeknesak Bağlama Kuralları Yetkili Kanunun Uygulanma Alanı ve Kamu Düzeni 33rj BE ŞİNCİ BÖLÜM TÜRK DEVLETLER ÖZEL HUKUKUNDA İKA YERİ KURALININ YERİ 1. EHVK. DÖNEMİNDE İKA YERl KURALININ TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ 33l I. GENEL OLARAK EHVK. ve HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN KANUNLAR İHTİLAFI ALANI 33l n. EHVK. DÖNEMİNDE DOKTRİNDE İKA YERİ KURALI İka Yeri Kuralının Türk Hukukundaki Varlığını EHVK. Madde 2 Hükmüne Dayandıran Görüş ika Yeri Kuralının Türk Hukukundaki Varlığını Haksız Fül Müessesesinin Amacına Dayandıran Görüş 337 III. EHVK. DÖNEMİNDE UYGULAMADA İKA YERİ KURALI MÖHUK. DÖNEMİNDE İKA YERİ KURALININ TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ 344 XX

17 I. MÖHUK.un KANUNLAŞMA SÜRECİ İÇİNDE HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN KANUNLAR İHTİLAFI ALANI 344 O. MÖHUK.un HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN KANUNLAR İHTİLAFI ALANINA GETİRDİĞİ DÜZENLEME Haksız Fiilden Doğan Kanunlar İhtilâfı Alanında Benimsenen Bağlama Kuralı: İka Yeri Kuralı 346 A. Genel Olarak 346 B. İka Yeri Kuralının Benimsenmesine Yol Açan Değerler 348 a. İka Yeri Kuralının Uygulanması Hukuki Kesinlik ve Güvenliği Sağlayacaktır 350 b. İka Yeri Kuralının Uygulanması Milletlerarası Karar Uyumunu Sağlayacakta c. İka Yeri Kuralının Uygulanması Tarafların Haklı Çıkar ve Beklentilerine Uygundur 352 d. İka Yeri Kuralının Uygulanması İka Yerindeki Toplumsal Düzeni Koruyacaktır Haksız Fiilden Doğan Kanunlar İhtilâfı Alanında Benimsenen Bağlama Kuralının Uygulanmasından Doğabilecek Sorunlar, 355 A. İka Yerinin Saptanması Sorunu (MÖHUK Madde 25 fıkra 2) 355 a. Genel Olarak 355 b. Doktrinde İka Yerinin Saptanması Sorunu c. Uygulamada İka Yerinin Saptanması Sorunu..360 d. MÖHUK. madde 25 fıkra 2 hükmünün uygulanması sırasında karşımıza çıkabilecek sorunlar 363 aa. "Zararın meydana geldiği yer"in saptanması sorunu 364 XXI

18 bb. Fiilin işlendiği yerle zararın meydana geldiği yerin birden fazla olduğu hallerde ika yerinin saptanması sorunu...3$7 cc. Hiç bir devletin egemenliğine girmeyen mahallerde işlenen haksız fiillerde uygulanacak kanunun tayini... 3 g dd. Yapmama fiili ile işlenen haksız fiillerde uygulanacak kanunun tayini... 37g ika Yeri Kuralmın Uygulanmasının Sınırlandırılması Sorunu (MÖHUK. madde 25 fıkra 3). 3ll a. Genel olarak 37j b. Doktrinde ika yeri kuralının uygulanmasının sınırlandırılması sorunu 37 j aa. bb. İka yeri kuralına karşı yöneltilen eleştiriler &7l İka yeri kuralının uygulanmasının sınırlandırılması için ileri sürülen görüşler 374 aaa. İka yeri kural m m uygulanmasının hâkimin mensup olduğu devlet kanunları lehine sınırlandırılması 374 bbb. İka yeri kuralının uygulanmasının tarafların ortak şahsîkanunları lehine sınırlandırılması 375 ccc. İka yeri kuralının uygulanmasının en sıkı ilişki kanunu lehine sınırlandırılması 378 c. MÖHUK. madde 25 fıkra 3 hükmünün uygulamada karşımıza çıkarabileceği sorunlar 380 aa. Daha yakın irtibatlı hukukun uygulanma şartları 381 XXıı

19 aaa. Haksız fiilderfdoğan borç ilişkisinin olay ve taraflar açısından ika yeri ile yakın bir irtibat içinde olmaması 381 bbb. Haksız fiilden doğan borç ilişkisinin ika yeri dışmda bir başka ülke ile daha yakın irtibat içinde olması 382 bb. Daha yakın irtibatlı hukukun saptanması bir örnek 391 İka Yeri Kuralının Uygulanma Alanının Belirlenmesi Sorunu.399 a. Genel olarak 399 b. Sorumluluğun temeli ve sorumluluğun şartlarına ilişkin sorunlar aa. Sorumluluğun temeli 400 bb. Sorumluluğun şartları 401 aaa. Kusursuz sorumluluk halinde bbb. Kusura dayanan sorumluluk halinde 402 c. Sorumluluğa bağlanan talep haklarına ilişkin sorunlar 403 aa. Tazminat talebine hakkı olanların belirlenmesi 403 aaa. Mağdurun ölümüyle sonuçlanan haksız fiillerde 404 bbb. Eşler arasında meydana gelen haksız fiillerde 405 ccc. Tazminat talebinin temliki halinde 406 ddd. Sigortacının halefiyeti halinde XXııı

20 bb. Tazminat borçlularının belirlenmesi... 4Q6 aaa. Failin ölümüyle sonuçlanan haksız fiillerde 407 bbb. Başkasının fiilinden sorumluluk ccc. halinde 4(J7 Mağdurun sigortacıya doğrudan müracaatı halinde 4.08 ddd. Birden fazla kişinin sorumluluğu halinde 4Q9 cc. Tazminatın türü ve miktarının belirlenmesine ilişkin sorunlar 409 aaa. Tazminatın türü 409 bbb. Tazminat miktarının belirlenmesi. 4ıo d. Sorumluluğa bağlanan talep haklarının kullanılmasına ilişkin sorunlar 4n aa. İsbat yükü 4u bb. Delillerin ikamesi ve takdirine ilişkin sorunlar ili cc. Karinelerle ilgili sorunlar 412 dd. Zamanaşımı ile ilgili sorunlar 412 SONUÇ 415 MAHKEME KARARLARI LİSTESİ 424 XXIV