KARIŞIK LİGANDLI GEÇİŞ METAL KOMPLEKSLERİ SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU *

Transkript

1 KARIŞIK LİGANDLI GEÇİŞ METAL KOMPLEKSLERİ SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU * Synthesis Of Transition Metal Complexes With Mixed Ligands And Characterization Serpil KARAKUŞ Kimya Anabilim Dalı Osman SERİNDAĞ Kimya Anabilim Dalı ÖZET Bu çalışmadan,n-bis(difenilfosfinometil)aminoter-bütil, [(Ph 2 PCH 2 ) 2 NC(CH 3 ) 3 )], ligandı Mannich Reaksiyonuyla Pt(II) ve Pd(II) metal kompleksleri inert azot atmosferinde Schlenk metoduna göre sentezlenmiştir. Sentezlenen bis-aminometil komplekslerinin amino asitlerle (metiyonin, sistein) reaksiyonu ile de farklı ligand içeren geçiş metali kompleksleri sentezlenmiştir. Sentezlenen komplekslerin karakterizasyonu için ( FT-IR, 1 H-NMR ve 31 P-NMR ) teknikleri kullanılmıştır Anahtar Kelimeler: Difenilfosfin, Aminometilfosfin, Karışık Ligand, Amioasit, ABSTRACT In this study, N,N-bis(difenilfosfinometil)aminoter-bütil, dppa t bu ligand was prepared according to Mannich Reaction and its Pd (II), Pt (II) complexes were synthesized by Schlenk Technique under nitrogen atmosphere. The synthesis of transition metal complexes with mixed ligands were prepared by the interaction of palladium and platinum complexes and amino acids. The products were characterized by using FT-IR, 1 H, and 31 P-NMR Spectrometers. Key Words: Diphenylphosphines, Aminomethylphosphines, Mixed ligand, Amino acid Giriş Fosfin ligandlarının ve komplekslerinin antitümör ve antibakteriyel etki gösterdiğinin deneysel olarak saptanması bu tür bileşiklerin sentezine ve farmakolojik özelliklerinin incelenmesine varolan ilgiyi daha da artırmıştır. Bu çerçevede yapılan araştırmalarda altın(i) fosfin türevlerinin canlı ortamında murine tümör modellerine karşı önemli aktivite gösterdiği tespit edilmiştir ( Mc Keage 2000). İlk olarak trietilfosfinaltın(i)tetraasetatotiyoglikoz (Auranofin) ve trifenilfosfin altın(i) klorür kompleksleri üzerinde yoğunlaşılmıştır. Auranofin kompleksi, P388 lösemili fare hücresinin DNA polimeraz enzimini inhibe ederek farenin yaşama süresini uzatmıştır (Mirabelli 1985-Simon 1981). Ancak daha sonra tetrahedral altın(i) Yüksek Lisans Tezi MSc. Thesis 12

2 kompleksleri olan bis[1,2-bis(difenilfosfino)etan]altın(i) klorür ([Au(dppe) 2 ]Cl) ve Bis[1,2-bis(di-n-piridilfosfino)etan]altın(I) klorür ([Au(dpype) 2 ]Cl) komplekslerinin murine tümor modellerine karşı daha geniş bir spektrumda daha yüksek aktiflik gösterdiği tespit edilmiştir (Berner-Price ). Bis[1,2-(difenilfosfino)etan]altın(I) klorür ([Au(dppe) 2 ]Cl), in vitro, mitokondri DNA sına bağlanarak, DNA-protein çapraz bağlanmasını engellemekte ve böylece P388 lösemi hücreleri üzerine antimitokondriyal etkide bulunmaktadır (Dong 1997). Potansiyel olarak antitümör etki göstermesi beklenen metal komplekslerinin, fosfolipid yapısındaki hücre zarından geçebilmesi için belirli bir yağ severliğe (lipofiliklik) sahip olması gerekmekte ve bu amacı gerçekleştirebilmek için genellikle katyonik kompleksler kullanılmaktadır (McKeage 2000). Auronofinde olduğu gibi yağ sever (lipofilik) özellikteki (glikoz gibi) moleküller yardımıyla da yağ severlik (lipofiliklik) sağlanabilmektedir. Aminofosfin Pt(II) komplekslerinin DNA bazları olan guanin ve timine halka-açılma (ring-opening) reaksiyonlarıyla bağlanabildiği ve kanserli hücrelere karşı sitotoksik etki gösterebildiği bilinmektedir (Reedijk 1999). Sitotoksik platin komplekslerinin hedefi olarak çoğunlukla DNA görülür. Ancak DNA ya giden yolda platin kompleksleri özellikle kükürt içeren metiyonin ve sistein gibi diğer birçok biyomolekülle etkileşime girip zehirleyici yan etkilere sebep olabilir. Bu zehirleyici yan etkileri azaltmak için kükürt donor ligandlar koruyucu ajanlar olarak kullanılabilir (Reedijk 1999 ve Garcia-Seijo 2002). Nitekim Pt(II) nin beş-koordinasyonlu aminofosfin komplekslerinde ligandlardan birinin asetil-l-sistein ve N-asetil-L-metiyonin gibi kükürtlü aminoasitler veya sistein tripeptidi glutatyon olarak seçildiği kompleksler sentezlenmiş ve göreceli olarak düşük de olsa sitotoksik etki gösterdikleri tespit edilmiştir(garcia-seijo 2002). Ayrıca [(Ph 2 PCH 2 ) 2 NCH 3 ] (dppam) ligandının Au(I), Cu(I), Ag(I) ve Co(II) kompleksleri sentezlenmiş antimikrobiyal etkileri incelenmiş ve 1200 g/disk derişimde bütün komplekslerin antimikrobiyal aktivite gösterdiği tespit edilmiştir (Uruş 2005). Biyolojik ligand olarak dikarboksilik asitler, aminoasitler ve peptidler kullanılarak cis-platinin dezavantajlarını azaltacak yönde paladyum kompleksleri [Pd(Me 2 en)cl 2 ] ve [Pd(Me 2 en) (CBCA)] sentezlenmiştir. Kompleks oluşum esnasında karboksilikasitlerin ve aminoasitlerin 1-1 oranda, DNA üyeli birimlerin ise hem 1-1 hem de 1-2 oranda oluşma eğimli gösterdiği belirlenmiştir (Mahmoud 2001). Bu konuda yapılan diğer çalışmalarda yine cis-platine benzer etkiyi gösteren platin ve paladyum komplekslerinin aminoasit tuzları ile fenatrolinin ligand olarak etkileşim gösterdiği metal kompleksleri [Pt(Phen)(cys)] NO 3.XH 2 O], [Pd(Phen)(cys)] NO 3.XH 2 O belirtilmiştir (Victor 2000) 13

3 Materyal ve Metot Metot Ligand ve Komplekslerin Sentezi N,N-bis(difenilfosfinometil)aminoter-butil, [(Ph 2 PCH 2 ) 2 NC(CH 3 ) 3 ], (dppa t bu) ligandı ve metal kompleksleri sentezi azot atmosferinde Schlenk tekniği ile yapılmıştır (Keleş, Baskıda). N,Nbis(difenilfosfinometil)aminoter-butil: [(Ph 2 PCH 2 ) 2 NC(CH 3 ) 3 ] ligandının Pt(II) ve Pd(II) metal kompleksleri sentezlenmiştir. İlk aşama, fosfonyum tuzu sentezi, ikinci aşama (dppa t bu) ligandının sentezi, üçüncü aşama ise metal komplekslerinin sentezi son olarak da aminoasit (sisteyin ve metiyonin ) ile karışık ligandlı metal komplekslerinin sentezidir. [Ph 2 P(CH 2 OH) 2 ]Cl Sentezi (1) Schlenk tüpü içerisinde azot atmosferinde karışan difenilfosfin (10 g, 54 mmol) üzerine formaldehit (9 cm 3, %40) ve hidroklorik asit (5 cm 3, %36) eklendi (Şekil 3.1). Bulanık renkte ekzotermik bir karışım elde edildi. Oluşan karışım oda şartlarında soğurken beyaz katı kristaller oluştu ve süzülüp kaynar metanolde tekrar kristallendirildi. Metanole geçen az miktardaki fosfonyum tuzu ise dietileter ile çöktürüldü (15 g, % 99) (Serindag, 1995 ). ( Ph 2 PCH 2 ) 2 NBu, (dppa t bu) Sentezi (2) Yandan boyunlu balon içerisinde fosfonyum tuzu, [Ph 2 P(CH 2 OH) 2 ]CI, (1 g, 3, 537 mmol), 30 ml etilalkol-su (1:2) karışımında çözündü, bazik ortam oluşturmak için 1mL trietilamin (% 99) eklendi. Beyaz bulanık çözeltiye azot atmosferinde 1,8 ml terbütilamin eklendi (Şekil.3.2). Karışım geri soğutucu altında 1 saat kaynatıldıktan sonra oda koşullarına soğutuldu ve 15 ml diklormetan ile ekstrakte edildi, Na 2 SO 4 ile kurutuldu. Çözücü döner buharlaştırıcıda uzaklaştırıldı ve yağımsı fosfin ligandı elde edildi ( M A : 449 g/mol ), verim 1,21 g (% 80). (KELES, Baskıda) [ Pd Cl 2 (Ph 2 PCH 2 ) 2 NBu ] Kompleksinin Sentezi (3) Yandan boyunlu balon içerisindeki 10 ml CH 2 Cl 2 (% 99.5) içerisinden belirli bir süre azot gazı geçirildi. Çözelti içerisine (0,435 g, 0,93 mmol) dppa t bu ve (0,265 g, 0,93 mmol) [PdCl 2 COD] 10 ml CH 2 Cl 2 içerisindeki çözeltisi ilave edildi (Şekil 3.3). Karışım 2 saat azot atmosferinde manyetik karıştırıcı ile karıştırıldı. Çözücü hacmi döner buharlaştırıcıda 5 ml ye azaltılarak üzerine dietileter ilave edilip metal kompleksinin katı halinde çökmesi sağlandı. Oluşan katı süzülüp, dietileter ile birkaç kez yıkanarak vakumda kurutuldu. Turuncu-sarı renkte katı elde edildi. Verim (%85) ve erime noktası 203 o C. Kompleks; su, etil alkol, dietil eter ve petrol eterinde çözünmezken; kloroform, diklorometan ve dimetilsülfoksitte çözünmektedir (KELES; Baskıda) 14

4 [ Pt Cl 2 (Ph 2 PCH 2 ) 2 NBu ] Kompleksinin Sentezi (4) Yandan boyunlu balon içerisindeki 10 ml CH 2 Cl 2 den belirli bir süre azot gazı geçirildi. Çözelti içerisine (0,383g 0,186 mmol) dppa t bu ve (0,305g 0,816 mmol) [Pt(COD)Cl 2 ] 10 ml CH 2 Cl 2 içerisindeki çözeltisi ilave edildi (Şekil 3.4). Karışım 2 saat boyunca azot atmosferinde manyetik karıştırıcı ile karıştırıldı. Çözücü hacmi döner buharlaştırıcıda 5 ml ye azaltılarak üzerine dietileter ilave edilip metal kompleksinin katı halinde çökmesi sağlandı. Oluşan katı süzülüp, dietileter ile birkaç kez yıkanarak vakumda kurutuldu. Turuncu-sarı renkte katı elde edildi (M A : 735,08 g/mol), Verim (% 78 ). Kompleks; su, etil alkol, dietil eter ve petrol eterinde çözünmezken; kloroform, diklorometan ve dimetilsülfoksitte çözünmektedir. Karışık Ligandlı Metal Komplekslerinin Sentezi [Pt (dppa t bu) cys] 2+ Kompleksinin Sentezi (5) Yandan boyunlu balon içerisine [PtCl 2 (dppatbu)] metal kompleksi (0,269 g, 0,3 mmol) ve 30 ml diklormetan çözücüsü eklendi, üzerine (0,1 g, 0,8 mmol ) sistein ve 0,55 g Ag 2 O/CH 2 Cl 2 aşırısı ilave edildi. Karışım 8 saat boyunca geri soğutucu altında kaynatıldıktan sonra oda sıcaklığına kadar soğutuldu. Beyaz bandlı süzgeç kağıdı ile süzüldükten sonra süzüntünün hacmi döner buharlaştırıcı ile 5 ml ye düşürüldü. Süzüntü dietil eter ile çöktürüldü ve çökelek beyaz bantlı Whatman kağıdı ile süzüldü. Dietil eter ile yıkama işlemi tekrarlandı. Sarı renkli ürün elde edildi (M A : 785 g/mol ). Kompleks 228 o C de erimektedir. Kompleks su, alkol, dietil eter ve petrol eterinde çözünmezken diklorometan, dimetilsülfoksitte çözünmektedir. Ürün: 0,143 g, teorik: 0,243 g, verim: % 60, FT-IR (KBr) : 3050 cm -1 (o, Ar-CH gerilmesi ); 3600 cm -1 (o, COOH); 3140 cm -1 ( ş, RNH 2 ); 2969 cm -1 (o, Alifatik C-H ); 1960, 1815, 1893 (z, monosübstitüe Ar-CH ) ; 1571 cm -1 (z, Aromatik C=C gerilmesi ); 1586 cm -1 ( ş, C=O); 1434 cm -1 ( ş, P-Ar ); cm -1 (C-NH 2 -C gerilmesi ); 723, 740, 690 cm 1 ( ş, monosübstitüe benzen C-H ); cm -1 (-S-CH 2 ), 1 H-NMR (DMSO-d 6, 25 o C ) : = ppm [m, 20H, fenil ]; 3.77 ppm [t, 1H, CH-COOH]; ppm [d, S -CH 2 - ]; 2,5 ppm [s, P-CH 2 -N]; 2ppm [s, RNH 2 ], 1.11ppm [s, -C(CH 3 ) 3 ], 31 P-NMR (DMSO-d 6, 25 o C ) : P A : 24,4-24,6 [ d, P A -Pt], P B : 33,3-33,1 [ d,p B -Pt] [Pd(dppa t bu) cys] 2+ Kompleksinin Sentezi (6) Kompleks, [Pt(dppa t bu)cys] 2+ kompleksinin sentez yöntemi ile sentezlenmiştir. (M A : 696 g/mol). Kompleks 220 o C de erimektedir. Ürün: 0,140 g, teorik: 0,208 g, verim: % 68, FT-IR (KBr) : 3500 cm -1 ( ş, COOH ); 3051 cm -1 ( o, Ar-CH gerilmesi); 3300 cm -1 ( ş, RNH 2 ); 2967 cm -1 (o, Alifatik C-H ); 1965, 1894, 1816 (z, monosübstitüe Ar-CH) ; 1665cm -1 ( ş, C=O) 1587 cm -1 (z, Aromatik C=C gerilmesi ); 1435 cm -1 ( ş, P- 15

5 Ar ); cm -1 (C-NH 2 -C gerilmesi ); 802, 740, 697 cm -1 ( ş, monosübstitüe benzen C-H ); 693 cm -1 (-S-CH 2 ), 1 H-NMR (DMSO-d 6, 25 o C ): = ppm [m, 20H, fenil ]; 3.49 ppm [t,1h, CH-COOH]; 2.5 ppm [d, P-CH 2 -N]; ppm [d, - CH 2 -S]; 2,00 ppm [s, RNH 2 ]; 1.05 ppm [s, -C(CH 3 ) 3 ], 31 P-NMR (DMSO-d 6, 25 o C ): P A : 33, 536 [ Ph 2 P-Pd-N ], P B : 25,807 [ Ph 2 P-Pd-S ] [ Pd (dppa t bu ) met] 2+ Kompleksinin Sentezi (7) Yandan boyunlu balon içerisine [PdCl 2 (dppa t bu)] metal kompleksi (0,100 g, 0,1 mmol)ve 30 ml diklormetan çözücüsü eklendi, üzerine (0,08 g, 0,5 mmol ) metiyonin ve 0,345 g Ag 2 O/CH 2 Cl 2 aşırısı ilave edildi. Karışım 8 saat boyunca geri soğutucu altında kaynatıldıktan sonra oda sıcaklığına kadar soğutuldu. Beyaz bandlı süzgeç kağıdı ile süzüldükten sonra süzüntünün hacmi döner buharlaştırıcı ile 5 ml ye düşürüldü. Süzüntü dietil eter ile çöktürüldü ve çökelek beyaz bantlı Whatman kağıdı ile süzüldü. Dietil eter ile yıkama işlemi tekrarlandı ve vakumda kurutuldu. (M A :724 g/mol). Kompleks 250 o C de erimektedir. Kompleks su, alkol, dietil eter ve petrol eterinde çözünmezken; diklorometan, dimetilsülfoksitte çözünmektedir. Ürün: 0,062 g, teorik: 0,07 g, verim: % 86, FT-IR (KBr): 3550 cm -1 ( ş, COOH ); 3051 cm -1 ( o, Ar-CH gerilmesi); 3200 cm -1 (ş, RNH 2 ); 2964 cm -1 (o, Alifatik C-H ); 1965, 1896, 1821 cm -1 (z, monosübstitüe Ar-CH ); 1633 cm -1 (ş, C=O); 1489 cm -1 (z, Aromatik C=C gerilmesi ); 1434 cm -1 ( ş, P-Ar ); 1306 cm -1 (o, (CH 3 )C- gerilmesi ); 1023cm -1 (o, N-CH 2 -C gerilmesi); 850, 742, 695 cm -1 ( ş, monosübstitüe benzen C-H ) ; cm -1 (-S-CH 3 ), 1 H-NMR (DMSO-d 6, 25 o C ): = ppm [m, 20H, fenil ]; 3,66 ppm [t, CH- COOH]; 2,49-2,39; 2,28-2,33 ppm [m, CH 2 -CH 2 -S]; 2,4 ppm [s, P-CH 2 -N], 2.00 ppm [s, RNH 2 ]; 2,09 ppm [s, CH 3 -S]; 1.10 [s, N-C(CH 3 ) 3, 31 P-NMR (DMSO-d 6, 25 o C ): P A : 17,02 [ Ph 2 P-Pd-N ], P B : 7,45 [ Ph 2 P-Pd-S ] [Pt(dppa t bu ) met] 2+ Kompleksinin Sentezi (8) Kompleks, [Pd (dppa t bu )met] 2+ kompleksinin sentez yöntemi ile sentezlenmiştir (M A : 813 g/mol). Kompleks 277 o C de erimektedir. Ürün: 0,138 g, teorik: 0,240 g, verim: % 55, FT-IR (KBr): 3500 cm -1 (COOH ); 3320 cm -1 ( ş, RNH 2 ); 3051cm 1 (o, Ar-CH ); 2915cm -1 (ş, Alifatik C-H gerilmesi); 1965, 1894, 1820 cm -1 (z, monosübstitüe Ar-CH ); 1619 cm -1 ( ş, C=O); 1582 cm -1 (z, Aromatik C=C gerilmesi ); 1434 cm -1 ( ş, P-Ar ); 1320 cm 1 (o, (CH 3 ) 3 C- ) ; 1122 cm -1 (C-NH 2 -C gerilmesi ) ; 815, 743, 694 cm -1 (ş, monosübstitüe benzen C-H gerilmesi ) ; cm -1 (-S-CH 3 ), 1 H- NMR (DMSO-d 6, 25 o C ): = ppm [m, 20H, fenil ]; 3.45 ppm [t,ch-cooh]; ppm, ppm [m, S-CH 2 -CH 2 -] ; 2,4ppm [s, P-CH 2 -N] ; 1.90 ppm [s, H 3 C-S]; 2,00 ppm [s,rnh 2 ]; 1.09 ppm [s, N-C(CH 3 ) 3 ], 31 P-NMR (DMSO-d 6, 25 o C ) : P A : 22,80, [ Ph 2 P-Pd-N ], P B : 2,239, [ Ph 2 P-Pd-S ] 16

6 Araştırma Bulguları ve Tartışma Sentezlenen bileşiklerin karakterizasyonu FT-IR ve 1 H, 31 P-NMR spektrumları alınarak incelenmiştir. FT-Infrared Spektrumlarının Değerlendirilmesi FT-IR spektrumunu incelediğimizde dikkat etmemiz gereken ilk husus liganda ait olan ve sentezlenip metale koordine olduğunu gösteren pikler olmalıdır. Bunun için öncelikle dppa t bu ligandındaki tersiyer amin piklerini incelememiz gereklidir. Çünkü bu pikler aminometil fosfinler için karakterisitik tersiyer amin (NR 3 ) pikleridir ki FT-IR spektroskopisinde fonksiyonel grup bölgesi ( cm -1 ) ve parmak izi bölgesinde ( cm -1 ) incelenir (Erdik, 1998). Primer aminler cm -1 frekansında keskin dublet pik, sekonder aminler aynı frekansta keskin singlet bir pik verirler ancak tersiyer aminler fonksiyonel grup bölgesinin bu frekansında keskin pikler vermez. Sentezlenen komplekslerin FT-IR spektrumlarına bakıldığında 3300 cm -1 frekansı civarında keskin amin piklerinin olmadığı görülmüştür. Sentezlenen komplekslerin FT- IR spekturumlarında dppa t bu ligandında tersiyer amin için parmak izi bölgesinde 1376, 1320 cm -1 aralığında dublet pik ((CH 3 ) 3 C-N) ve 1162, 1120 ve 1040 cm -1 civarında ise triplet piklerin (C-N-C gerilmesi ) görülmesi ligandın sentezlendiğini ve metale koordine olduğunu göstermektedir. Spektrumlarda dikkat edilmesi gereken diğer önemli kısım ise; fosfora ait piklerdir. Sentezlenen kompleklerin FT-IR spektrumlarında 1434 cm -1 de P-Aril singlet keskin bir pik olarak görülmektedir. İkinci bir ligand olarak aminoasitlerin (metiyonin ve sistein) metale koordine olup olmamasıdır. Aminoasitlerin varlığından kaynaklanan NRH 2 (pirimer amin), -OH ve C=O pikleri sıra ile cm -1, cm -1, cm -1 civarında görülmelidir (Erdik 1998). Sentezlenen komplekslerde (-OH) cm -1 frekansı civarında yayvan olarak görülmektedir. Aminoasitlerin liganda bağlandığını belirten pirimer amin (RNH 2 ) piki ise cm -1 aralığında görülmüştür. Sentezlenen komplekslerde yine C=O ve C=C pikleri genellikle cm -1 civarında çakışık olarak görülmüştür. Sentezlenen [Pd(dppa t bu)cys] 2+, [Pt(dppa t bu)cys] 2+ ve [Pd(dppa t bu)met] 2+, [Pt(dppa t bu)met] 2+ komplekslerinin FT-IR spektrumundaki diğer önemli bölgeler; cm -1 aromatik C-H gerilmesi orta şiddette, cm -1 alifatik C-H gerilmesi görülür. Fonksiyonel grup bölgesindeki; 1965, 1894, 1816 cm 1 zayıf pikler monosustitüe benzen C-H düzlem dışı eğilmesinin katlı ve bileşik tonları, 750, 738 ve 694 cm -1 keskin triplet pik monosubstitüe benzendeki düzlem dışı gerilmeleridir (Ph-P) cm -1 de aromatik C=C gerilmesidir. Monosustitüe benzen piklerinin görülmeside 17

7 ligandın sentezlendiğine ve metallere koordine olduğuna bir kanıttır. Ayrıca; ppm aralığında gözlenen pikler [CH 3 -S] metiyonine, ppm civarındaki pikler ise sistein grubuna aittir. 1 H ve 31 P-NMR Spektrumlarının Değerlendirilmesi [ Pt (dppa t bu ) cys ] 2+ [Pt(dppa t bu)cys] 2+ kompleksinin FT-NMR spektrumları DMSO-d 6 + CDCl 3 çözücüsü kullanarak 25 o C de alınmıştır. Monosübstitüe benzene bağlı olan elektronegatif fosfor atomu, elektropozitif olan bir metal iyonuna koordine olup ortaklanmamış elektron çiftini metal iyonuna sunar, d-orbitallerindeki boşluğa metalden geri bağlanma ve benzen halkasından -elektronlarını indüktif etki ile çekmek isteyecektir. Bu da benzenin rezonans bandını düşük alan şiddetine kaydırır, yani kimyasal kaymayı sola doğru kaydırmıştır; 1 H-NMR spektrumunda (Ek 1.1), = 8,241-6,800 ppm monosübstitüe benzen multiple pikleridir. =3.77 ppm deki triplet pik amino asitteki CH-COOH pikidir. = 3,1-2,9 ppm deki dublet pik ise S-CH 2 protonlarına aittir. = 2,5 ppm de N-CH 2 -P singlet piki görünmektedir. = 2,00 ppm de pirimer amin (- NRH 2 ) piki vardır. =1,11 ppm deki pik ise -C(CH 3 ) 3 eşdeğer protonlarına ait piktir 31 P-NMR verileri (Ek 1.5 ) aminometil fosfinin metale koordine olduğunu gösteren önemli bir kanıttır. Spektrum incelendiğinde, metale dppa t bu ligandının yanısıra ikinci bir ligand olarak sisteinin N ve S atomları üzerinden bağlandığı gözlenmiştir. Literatürlere göre dppa t bu ligandının fosfor atomu üzerindeki elektron çiftinin perdeleme etkisi yaparak ligandın kimyasal kayma değerini negatif alana kaydırır ve kimyasal kayması = -27,53 ppm de singlet olarak görülür (Keleş, Baskıda). Kompleksin yapısında bulunan ve NMR aktif olan Pt metalinin varlığından iki farklı fosfor piki gözlenmektedir ( A =24,4-24,6 ppm ve B =33,1-33,3 ppm ). 31 P-NMR spektrumlarından hesaplanan kimyasal kayma farkı Δ (= kompleks - ligand ) değerleri de kompleksin oluştuğunu kanıtlayan önemli kimyasal kayma aralıklarıdır (Serindag 1995; Novelli 1999; Ji-Cheng Shi., 1997). Oluşan komplekslerin kimyasal kayma değerleri ligand oluşum değeriyle kıyaslandığında ise metal komplekslerinin oluştuğuna kanıt gösterilebilir (Δ A =51.93 ppm, Δ B =60.63 ppm). [ Pd (dppa t bu ) cys ] 2+ [Pd(dppa t bu)cys] + kompleksinin FT-NMR spektrumları DMSO-d 6 + CDCl 3 çözücüsü kullanarak 25 o C de alınmıştır. =7,8-6,8 ppm deki pik monosübstitüe benzene ait multiple piklerdir. Monosübstitüe benzen multiple piklerinin yüksek alan şiddetine kaymasının sebebi eklenen CDCl 3 çözücüsünün etkisidir. Spekturumda 18

8 =3,49 ppm deki triplet pik amino asitteki CH-COOH pikidir =3,56 ppm de N-CH 2 -P singlet piki görünmektedir. = ppm deki dublet pik ise S-CH 2 protonlarına aittir. = 2,00 ppm deki singlet pirimer amin (-NRH 2 ) piki ise aminoasitin metale koordine olduğunu göstermektedir. =1,05 ppm deki pik ise N-C(CH 3 ) 3 eşdeğer protonlarına ait piktir. 31 P-NMR spekturumu incelendiğinde metale dppa t bu ligandının yanısıra ikinci bir ligand olarak sisteinin N ve S atomları üzeründen bağlanması ile iki farklı fosfor piki gözlenmektedir ( A =33,336 ve B =25,807 ppm). Literatürlere göre dppa t bu ligandının kimyasal kayması = -27,53 ppm de singlet olarak görülür (Keleş, Baskıda). Oluşan komplekslerin kimyasal kayma değerleri ligand oluşum değeriyle kıyaslandığında ise ürünlerin oluştuğuna kanıt gösterilebilir (Δ A =61,066 ppm, Δ B =53,107 ppm ). (Novelli Ji-Cheng Shi 1997) [Pd(dppa t bu)cys] 2+ kompleksinin FT-NMR spektrumlarında olduğu gibi indüktif etki ve aminometilfosfindeki fosforun geri-bağlanma özelliği ile görülen kimyasal kaymalar, aminometil fosfinin başarıyla sentezlendiğini ve diğer ucunda da aminoasitin bağlı olduğu metale koordine olduğunu kanıtlar. [ Pd (dppa t bu ) met] 2+ [Pd(dppa t bu)met] 2+ kompleksin FT-NMR spektrumları DMSO-d 6 +CDCl 3 çözücüsü kullanarak 25 o C de alınmıştır. 1 H-NMR spekturumunu incelediğimizde =7,832-6,846 ppm deki pikin monosübstitüe benzene ait pik olduğu görülmüştür. Spekturumda =3,49 ppm deki triplet pik amino asitteki CH-COOH pikidir. = 2,4 ppm de N-CH 2 -P singlet piki görünmektedir. α=2,49-2,39 ppm ve β =2,28-2,03 ppm deki multiple pikler ise -S-CH 2 -CH 2 protonlarına aittir. =2,09 ppm de -S-CH 3 singlet piki gözlenmiştir. = 2.00 ppm deki singlet pirimer amin (-NRH 2 ) piki ise aminoasitin metale koordine olduğunu göstermektedir. =1,09 ppm deki pik ise N-C(CH 3 ) 3 eşdeğer protonlarına ait piktir. 31 P-NMR spekturumu incelendiğinde ( A =17,02 ppm ve B =7,45 ppm).değerlerine karşılık gelen iki farklı kimyasal kayma gözlenmiştir. Oluşan komplekslerin kimyasal kayma değerleri ligand oluşum değeriyle kıyaslandığında ise metal komplekslerinin oluştuğuna kanıt gösterilebilir (Δ A =44,75 ppm, Δ B =25,18 ppm ) (Serindag 1995; Novelli 1999; Ji-Cheng Shi 1997 [Pt(dppa t bu)met] 2+ [Pt(dppa t bu)met] 2+ kompleksinin FT-NMR spektrumları DMSO-d 6 çözücüsü kullanarak 25 o C de alınmıştır. 1 H-NMR spekturumunu incelediğimizde =7,85-7,02 ppm deki multiple pikin monosübstitüe benzene ait pik olduğu görülmüştür. Spekturumda =3.45 ppm deki triplet pik amino asitteki CH-COOH pikidir. = 2,4 ppm de N-CH 2 -P singlet piki görünmektedir. α= 2,49-2,39 ppm ve β =2,28-2,03 ppm deki iki ayrı dublet 19

9 pik ise -S-CH 2 -CH 2 protonlarına aittir. =1,90 ppm de singlet -S-CH 3 piki gözlenmiştir. = 2,00 ppm deki singlet pirimer amin (-NRH 2 ) piki ise aminoasitin metale koordine olduğunu göstermektedir. =1,09 ppm deki pik ise N-C(CH 3 ) 3 eşdeğer protonlarına ait piktir. 31 P-NMR spekturumu incelendiğinde, metale dppa t bu ligandının yanısıra ikinci bir ligand olarak metiyoninin N ve S atomları üzerinden bağlanmıştır. Literatürlere göre dppa t bu ligandının kimyasal kayması = ppm de singlet olarak görülür (Keleş, Baskıda). Kompleksin yapısında bulunan NMR aktif olan Pt metalinin fosforu yarmak istemesi ile iki farklı fosfor piki gözlenmektedir ( A =2,239-2,068 ppm ve B =22,80-22,63 ppm). Oluşan komplekslerin kimyasal kayma değerleri ligand oluşum değeriyle kıyaslandığında ise metal oluştuğuna kanıt gösterilebilir (Δ A = ppm, Δ B =50.16ppm ). (Serindağ 1995). Tartışma ve Sonuçlar N,N bis(difenilfosfinometil)aminoter-butil (dppa t bu): [(Ph 2 PCH 2 ) 2 NC(CH3) 3 ] ligandı ve bu ligandın Pt (II) ve Pd (II) metal kompleksleri sentezlenmiştir. Daha sonraki aşamada ise oluşan metal komplekslerinin aminoasit (sistein ve metiyonin ) içeren karışık ligandlı geçiş metali kompleksleri sentezlenmiştir. Sentezlenen kompleksler; FT-IR, 1 H, 31 P-NMR teknikleri kullanılarak karakterize edilmiştir. Bu tezde sentezlenen kompleksler in vivo olarak, yani canlı ortamında antimikrobiyal veya antitümoral aktitivitelerinin incelenmesi gibi uygulamaya yönelik olan ve araştırılan konulardır. Kaynaklar BERNER-PRICE, S.J., SADLER, P.J., Structure Bonding (Berlin), 70, (1988), 27. BERNER-PRICE, S.J., BOWEN, R.J., GALETTIS, P.,HEALY, P.C.,McKEAGE, Structural and solution chemistry of gold (I) and silver (I) complexes of bidentate pyridyl phosphines: seletive antitümör agents, Coordination Chemistry Review, (1999) DONG, Y. Et. Al., Serine protease inhibition and mitochondrial dysfunction associated with cisplatin resistance in human tumor cell lines targetsfor therapy, Biochem. Pharmacol., 53, (1997), ERDİK E., Organik Kimyada Spektroskopik Yöntemler, Gazi Kitabevi, 2. Baskı, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi,

10 GARCIA-SEIJO, M.I., HABMERIAM, A., MURDOUCH, P.D.S., GOULD, R.O., GARCIA-FERNANDEZ, M.E., Five-coordinate aminophosphine platinum(ii) omplexes containing cysteine derivatives as ligands, Inorg. Chim. Act., 335 (2002), KELES M, ALTAN O., SERİNDAG O., Synthesis and charecterization of Bis(diphenylphosphinomethyl) amino Ligands and Their Ni(II), Pd(II) Complexes: Aplication to Hydrogeneration of Styrenes, 19, (Baskıda), 1 MCKEAGE, M.J, MAHARAJ, L., BERNERS-PRICE, S.J., Mechanisms of Cytotoxicity and antitumor activty of gold (I) phosphine complexes: the Possible role of mitochondria.coordination Chmistry Reviews 232 (2002) MIRABELLI, C.K., JOHNSON, R.K., SUNG, C., FAUCETTE, L.F., MUIRHEAD, K., CROOKE, S.T., Cancer Res., 45, (1985), 32. MCKEAGE, M.J., BERNERS-PRICE, S.J., GALLETIS, P., BOWEN, R.J., BROUWER, W., DING, L., ZHUANG, L., BAGULEY, B., Role of lipophilicity in determinig cellular uptake and antitumor activity of gold phosphine complexes, Cancer Chemother. Pharmacol., 46 (2000), MAHMOUD M.A MOHAMED, MOHAMED M. SHOUKRY, Complex formation reactions of (N-N-dimethylethylenediamine) palladium(ii) with various biologically relevant ligands, Polyhedron 20 (2001) MOHAMED A. EL-GAHAMİ, ZAHER A. KHAFAGY, AZZA M. M. ALI AND NABWIA M. ISMAIL Thermal, spectroskopic, cyclic voltammetry, and biological activity studies of cobalt(ii), nickel (II), and copper(ii) complexes of Dicarboxylic Amino acids and 8-hydroxyquinoline journal of inorganic and organometallic polymer, 14, (2004), 2.complexes as antimicrobial agents, Il Farmaco, 54, SERINDAĞ. O, The synthesis of aminobis(methylphosphynes) and their transition metal complexes, PhD Thesis, Department of Chemistry, University of Leicester,

11 URUS, S., SERİNDAĞ, O., DIĞRAK, M., Synthesis characterization and antimicrobial activies of Cu(I), Ag(I), and Co(II) complexes with ligand dppam, Heteroatom Chemistry, 16, (2005), 6. VICTOR X. JIN, JOHN D. RANFORD, Complexes of platinium(ii) or palladium(ii) with 1, 10-phenantroline and amino acids,inorganica Chimica Acta304(200 22

12 23