YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETÝMÝ DERSÝ. Süre Planlama Teknikleri

Transkript

1 ÝSTANBUL TEKNÝK ÜNÝVERSÝTESÝ MÝMARLIK FAKÜLTESÝ * MÝMARLIK BÖLÜMÜ YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETÝMÝ DERSÝ Süre Planlama Teknikleri Prof.Dr. Alaattin KANOÐLU GÜZ YARIYILI

2 Yapım Yönetimi Kavramı Nasıl Tanımlan mlanıyor? Bir yapım (inşaat) projesinin, işverenin öngördüğü süre, bütçe ve kalite de tamamlanmasını sağlayarak başlangıcından bitimine kadar tümüyle, plânlanması, yürütülmesi ve denetlenmesi YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 2

3 Yapım Yönetimindeki Temel Problem ve Bilgi Alanları Amaç/Kapsam Maliyet Organizasyon Kalite Risk Yönetimi Yönetimi Yönetimi Yönetimi Yönetimi Bütünleþik Planlama Süre(ç) Kaynak Temin Ýletiþim Yönetimi Yönetimi Yönetimi Yönetimi YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 3

4 Proje Planlama ve Proje Programlama Kavramları Proje Planlama; Projenin kendisini oluşturan parçalara bölünerek, bunlar arasındaki öncelik, sonralıkve birliktelik ilişkilerinin belirlenmesi ve mevcut teknikler yardımıyla bu ilişkilerin görselleştirilmesidir. Proje Programlama; Proje planının üzerine eylem sürelerinin atanarak, eylemlerin en erken ve en geç başlama zamanları ile proje bitiş zamanının ve kritik yolun belirlenmesidir. Bir diğer deyişle, proje planının bir takvime oturtulmasıdır. YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 4

5 Proje Planlama ve Programlamada Karar Düzeyleri Stratejik Düzey Taktik Düzey Operasyonel Düzey YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 5

6 Proje Planlama ve Programlamanın Amaçları Başlangıçta ve projenin ilerleyen safhalarında ortaya çıkabilecek bir dizi problemi önceden görebilmek ve olası çözüm şekillerini önceden etüd edebilmek, Yönetimin dikkatini aksaksız yürüyen veya geciktirilmesinde sakınca olmayan işlemlerden çok sorun çıkaran noktalara yöneltmesini ve diğer işlerle çok fazla oyalanmamasını temin etmek, Projenin finansmanına esas oluşturacak nakit hareketlerine ilişkin (başlangıçta çok ayrıntılı olmasa bile yine de oldukça yararlı) bir ön verinin sağlanması, YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 6

7 Proje Planlama ve Programlamanın Amaçları İşgücü ve ekipmanın en etkin kullanımını sağlamak, kaynakların boş bekleme sürelerini minimize etmek ve kaynak israfını önlemek amacıyla yapılacak ayrıntılı etüdlere zemin oluşturacak temel verileri ortaya koyabilmek, (kaynak dengeleme, işgücü seviyeleme, optimum süre tayini, nakit akışlarının düzenlenmesi vb.) Projeyi oluşturan her bir eylemi belirleyerek (projeyi, kendisini oluşturan eylemlere bölerek) bu eylemlerin yerine getirilebilmesi için gereken kaynaklara ilişkin (işgücü, araç, malzeme, zaman, para) tahminleri yapabilmek için bir baz oluşturmak, YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 7

8 Proje Planlama ve Programlamanın Amaçları Belirlenen eylemlere uygun olarak, bunları yürütecek ekiplerin belirlenmesiyle işbölümü ve organizasyonun gerçekleştirilmesine yardımcı olmak, Projenin ilerleyişine ilişkin gelişmeleri, aksamaları ve diğer enformasyonu göz önüne alarak, gerekli düzeltici önlemlerin neler olabileceğinin saptanmasına ve amaçlardan sapma eğilimi gösteren ilerlemenin tekrar rayına oturtulmasına yardımcı olmak, YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 8

9 Proje Planlama ve Programlama Teknikleri Çubuk Diyagramlar (Bar Charts-Gantt Charts) Denge Diyagramları (Line of Balance Diagrams) Şebeke Diyagramları (Network Diagrams) Ok Diyagramları Kutu Diyagramları (Arrow Diagrams) (Precedence Diagrams) YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 9

10 Proje Planlama ve Programlama Teknikleri Deterministik Yaklaşım Probabilistik Yaklaşım (CPM) (PERT) YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 10

11 ÇUBUK DİYAGRAMLAR KAZI TEMEL TAÞIYICI S. DUVARLAR DOÐRAMA ELEKTRÝK KALORÝFER SU TESÝSAT ÝNCE YAPI BÝTÝRMELER OCAK ÞUBAT MART NÝSAN MAYIS HAZÝR TEMM AÐUST EYLÜL YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 11

12 DENGE DİYAGRAMLARI 4 birim Birim ekip-2 ekip 2 ekip-1 ekip 1 3 ekip-1 ekip 1 ekip ekip-2 ekip 2 ekip-1 ekip 1 1 ekip-1 1 ekip-1 ekip zaman 20 Süre YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 12

13 DENGE DİYAGRAMLARI Birim 4 Kazý TemelKaba YapýDoðramalar Elektrik T.Su TesisatýÝnce Y.Bitirme 3 2 Proje Bitiþ Süresi 20 Ay Süre YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 13

14 DENGE DİYAGRAMLARI Birim 4 Kazý Kaba Yapý Su Tesisatý Bitirme 3 Temel Doðramalar Proje Bitiþ Süresi 15 Ay 2 1 Elektrik T. Ýnce Y Süre YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 14

15 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI NOTASYON KAZI YAPILMASI Eylemin kod no.'su Eylemin en erken baþlama zamaný Eylemin en geç baþlama zamaný Ara zaman (Lag or Lead time) C 5 Eylemin diðer eylemle mantýksal iliþkisi Ýliþki tipi Eylemin süresi (gün) YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 15

16 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ 1. C Tipi (Conventional) İlişki: Bitiş-Başlangıç (Finish-to-Start) İlişkisi (Ara zaman = 0) 0 KAZI YAPILMASI 10 C 0 10 TEMEL KALIBI Y KAZI YAPILM. T BAÞL. = K BAÞL. + K SÜRE + ARA ZAMAN TEMEL KALIBI Y. T BAÞL. = =10. gün YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 16

17 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ 1. C Tipi (Conventional) İlişki: Bitiş-Başlangıç (Finish-to-Start) İlişkisi (Ara zaman> 0) 20 BETON DÖKÜL. 2 C 7 29 KALIBIN SÖKÜL BETON DÖK. C7 7 gün 29 KALIBIN SÖK. 31 K BAÞL. K BAÞL. = B BAÞL. + B SÜRE + ARA ZAMAN = = 29. gün YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 17

18 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ 2. S Tipi İlişki: Başlangıç-Başlangıç (Start-to-Start) İlişkisi 30 KABA ÝNÞAAT 15 S 6 36 SIVA YAPILMASI KABA ÝNÞAAT S BAÞL. = K BAÞL. + ARA ZAMAN S6 6 gün SIVA YAPILMASI S BAÞL. = = 36. gün YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 18

19 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ 3. F Tipi İlişki: Bitiş-Bitiş (Finish-to-Finish) İlişkisi SIVA YAPILMASI 30 F 3 54 DUVAR KAÐIDI Y SIVA YAPILMASI F3 3 gün D BAÞLAMA = S BAÞL. + S SÜRE + ARA ZAMAN DUVAR KAÐIDI YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 19 - D SÜRE D BAÞLAMA. = = 54. gün

20 EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ Birim C Süre Kural 1. İlişkili iki eylem arasında bitiş-başlangıç ilişkisi zorunlu ise, bir diğer deyişle iki eylem paralel yürüyemiyorsa bu iki eylem arasında C tipi bir ilişki söz konusudur. Ara zaman (lag time) ise, eylemlerin özelliğine bağlı olarak belirlenebilir. YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 20

21 EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ Birim 3 Duvar Örülmesi Sýva Yapýlmasý S2 6 gün 9 gün Süre Kural 2. İlişkili iki eylem arasında bitiş-başlangıçilişkisi zorunlu değilse, bir diğer deyişle iki eylem paralel yürüyebiliyorsa ve ikinci eylemin süresi birincinin süresinden daha uzunsa bu iki eylem arasında S tipi bir ilişki söz konusudur. Ara zaman (lag time) ise, birinci eylemin (1,2...n) biriminin gerçekleşme süresi olarak öngörülebilir ya da eylemlerin özelliğine bağlı olarak belirlenebilir. YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 21

22 EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ 3 Birim Sýva Yapýlmasý F2 2 1 Duvar Kaðýdý Süre 9 gün 6 gün Kural 3. İlişkili iki eylem arasında bitiş-başlangıçilişkisi zorunlu değilse, bir diğer deyişle iki eylem paralel yürüyebiliyorsa ve ikinci eylemin süresi birincinin süresinden daha kısaysa bu iki eylem arasında F tipi bir ilişki söz konusudur. Ara zaman (lag time) ise, ikinci eylemin son biriminin gerçekleşme süresi olarak öngörülebilir ya da eylemlerin özelliğine bağlı olarak belirlenebilir. YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 22

23 EYLEMLER ARASI İLİŞKİ TİPLERİ birim 3 Birim sıva d.kağıdı anahtarlar Sýva Yapýlmasý Duvar Kaðýdý x 2 Boþ boş y 1 Boþ boş Anahtar Montaj Anahtar Montaj anahtarlar zaman Kural 4. F tipi ilişkiler, kendilerinden sonraki S tipi ilişkiye sahip eylemleri geciktirirler. Bunun çözümü, hızlı eylemi gerçekleştirenekibinaralıklı çalışmasıdır. Ancak bu durum ekibin boş beklemesine neden olacaksa, ekibin eleman sayısı azaltılarak eylemin sürati (doğrunun eğimi) diğerlerine uydurulur. Süre YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 23

24 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI HESAPLAMA YÖNTEMİ 1. Adım: İleriye doğru hesap ile En Erken Başlama Zamanları nın bulunması. 0+10= =35 > C A 10 B 5 E D YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 24

25 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI HESAPLAMA YÖNTEMİ 1. Kural: Bir eyleme birden fazla eylem zinciri bağlanıyorsa, eylemin en erken başlama zamanı, en uzun süreli zincirin süresine eşittir. Bu nedenle, ileriye doğru hesapta, mevcut değerlerin en büyüğü alınır C (20 gün) D (10 gün) E (5 gün) Açıklama: E eyleminin başlayabilmesi için hem C, hem de D eyleminin bitmiş olması gerekir. 25. günün sonunda D eylemi sona ermiştir, fakat C eylemi henüz devam etmektedir. E eylemi ancak 35. gün sonunda başlayabilecektir. YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 25

26 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI HESAPLAMA YÖNTEMİ 2. Adım: Geriye doğru hesap ile En Geç Başlama Zamanları nın bulunması. 25-5=20 > 15-5=10 15 C = A B E =0 15 D =25 35 YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 26

27 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI HESAPLAMA YÖNTEMİ 2. Kural: Bir eylemin En Geç Başlama Zamanı ile, kendisinden sonraki eylem zincirlerinin süreleri toplamı, son eylemin En Erken Başlangıç Zamanından büyük olamaz. Bu nedenle geriye doğru hesapta, mevcut değerlerin en küçüğü alınır. DOÐRU B (5 gün) C (20 gün) YANLIÞ D (10 gün) E (5 gün) Açıklama: B eyleminin en geç başlama zamanı 10 ve 20 değerlerinden büyük olan değer, yani 20 olursa, son eylem E, 45. gün başlayacak ve proje 50 günde tamamlanacaktır. Oysa küçük değer 10 seçilirse projenin en geç başlangıç zamanı, en erken başlangıç zamanına eşit olacak ve proje 40 günde bitecektir. YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 27

28 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI HESAPLAMA YÖNTEMİ KRİTİK EYLEM: GECİKTİĞİ TAKTİRDE PROJE BİTİŞ SÜRESİNİ ARTTIRACAK EYLEMLERDİR. ERKEN BAŞLAMA ZAMANI, GEÇ BAŞLAMA ZAMANINA EŞİT OLAN, BİR DİĞER DEYİŞLE BOLLUĞU SIFIR OLAN EYLEMLERDİR. KRİTİK YÖRÜNGE:ŞEBEKEDEKİ KRİTİK EYLEMLERDEN OLUŞAN EN UZUN SÜRELİ ZİNCİRDİR. BİR DİĞER DEYİŞLE, BOLLUĞU SIFIR OLAN EYLEMLER ZİNCİRİDİR. PROJENİN BİTİŞ ZAMANINI BELİRLEYEN ZİNCİRDİR. BOLLUK: BİR EYLEME AİT İZİN VERİLEBİLİR GECİKME SINIRIDIR. BİR EYLEMİN, PROJE BİTİŞ SÜRESİNİ ETKİLEMEYECEK MAKSİMUM GECiKME SÜRESİDİR. YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 28

29 KUTU (PRECEDENCE) DİYAGRAMLARI B (5 gün) C (20 gün) D (10 gün) E (5 gün) Bolluk 10 gün YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 29

30 KUTU DİYAGRAMLARI S1 B 4 F2 D 3 C0 A 2 C0 F 1 C1 C 2 C0 E 1 S2 ÖRNEK PROBLEM YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 30

31 KUTU DİYAGRAMLARI 0 A 2 S1 1 F2 5 B 4 C0 D 3 C0 8 F 1 C1 3 5 C 2 C0 E 1 S2 ADIM - 1: İleriye Doğru Hesap ve Erken Başlama Zamanlarının Bulunması YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 31

32 KUTU DİYAGRAMLARI 0 A 2 0 S1 1 2 F2 5 B 4 C0 D 5 3 C0 8 F 8 1 C C 2 C0 E 6 1 S2 ADIM - 2: Geriye Doğru Hesap ve Geç Başlama Zamanlarının Bulunması YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 32

33 KUTU DİYAGRAMLARI 0 A 2 0 S1 1 2 F2 5 B 4 C0 D 5 3 C0 8 F 8 1 C C 2 C0 E 6 1 S2 ADIM - 3: Kritik Yol ve Bollukların Belirlenmesi YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 33

34 KAYNAK DENGELEME A Eylemi B Eylemi C Eylemi Adam-saat Süre (Düz iþçi) Maximum Kaynak Kapasitesi A Eylemi B Eylemi C Eylemi Adam-saat (Düz iþçi) Maximum Kaynak Kapasitesi YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 34

35 Düz iþçi Adam-saat KAYNAK PLANLAMA Süre 600 Düz iþçi Adam-saat Kaynak Kullaným Profili Yýðýþýmsýz (Non-cumulative) S Eðrisi Süre Kaynak KullanýmProfili Yýðýþýmlý (Cumulative) YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 35

36 MALİYET PLANLAMA A Eylemi B Eylemi C Eylemi D Eylemi E Eylemi F Eylemi Süre Çubuk Diyagram Maliyet Süre Gerçekleþen Üretimin Parasal Karþýlýðý Yýðýþýmsýz (Non-cumulative) YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 36

37 Maliyet MALİYET PLANLAMA Süre Maliyet Gerçekleþen Üretimin Parasal Karþýlýðý Yýðýþýmsýz (Non-cumulative) S Eðrisi Süre Gerçekleþen Üretimin Parasal Karþýlýðý Yýðýþýmlý (Cumulative) YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 37

38 SÜRE - MALİYET İLİŞKİSİ Maliyet Toplam Maliyet Dolaylý Maliyetler Dolaysýz Maliyetler Süre Minimum Proje Süresi Minimum Maliyetli Proje Süresi Normal Proje Süresi YAPI ÜRETİMİNDE SÜRE YÖNETİMİ DERSİ 38