Ýþ sözleþmesi kurarken nelere dikkat etmeliyiz? Gönderen : abana - 05/02/ :47

Transkript

1 Ýþ sözleþmesi kurarken nelere dikkat etmeliyiz? Gönderen : abana - 05/02/ :47 Ýþ Sözleþmesi Kurarken Nelere Dikkat Etmeliyiz? Ýþ sözleþmesinin kurulma aþamalarýna geçmeden önce 4857 Sayýlý iþ kanununda yer alan ve iþ hayatýmýza ilk defa 4857 say ile giren sözleþmeleri hatýrlamakta fayda var. Ýþ sözleþmeleri gerek çalýþan iþçi ve personele, gerekse iþverene çeþitli kolaylýklar ve yasal haklar saðlamaktadýr. Eksiksiz bir iþçi özlük dosyasý hazýrlamayý hedefleyen iþveren; Mutlaka iþçisi ile sözleþme yapmalý, Ýþçinin ikamet bilgilerini, Ýletiþim bilgilerini, Kimlik bilgilerini, Saðlýk raporunu, Sabýka Kaydýný, Eðitim durumunu gösterir belgeleri, Özgeçmiþini, Referanslarýný Maaþlarýn ödeneceði banka hesap numaralarýný iþçi özlük dosyasýnda tutmalýdýr. Ýþ sözleþmelerini diðer sözleþmelerden ayýran en önemli özellik, baðýmlýlýk unsurudur. Ýþçi sözleþmenin kurulmasý ile birlikte çalýþmak zorundadýr sayýlý iþ kanunumuzda baþlýca sözleþme türleri belirlenmiþtir. O halde, - nedir bu iþ sözleþmeleri? - Anlatacak birisi var mý? bizlere diye sizler daha düþünmeye baþlamadan kýsaca deðinelim. Bilirsiniz, ne zaman bir Çinli ile karþýlaþsanýz hemen baþlar bir þeyler söylemeye& - Bir Çin atasözü der ki & Büyük BUDA her zaman iþini garantiye al der : ) Haklý da der. Henüz konuþan buda göremesek te,j Ý garantiye al kýsmý bu makalemizin konusunu oluþturuyor. Bu kadar gereksiz kelimeden sonra konumuza kanuni bir giriþ yapmanýn vakti geldi deðil mi sevgili dostlar. ÝÞ SÖZLEÞMESÝNÝN BAÞLICA TÜRLERÝ : Ýþ Kanununda aþaðýdaki þekillerde yer almaktadýr. 1) Sürekli ve süreksiz iþ sözleþmesi: Ýþ sözleþmesi kuracaðýmýz personel ile, iþin niteliði bakýmýndan en çok 30 iþ günü süren iþler süreksiz, daha uzun süren iþlere kurmalýyýz. 2) Belirli ve belirsiz süreli iþ sözleþmesi: Baþlangýcý ve bitimi belli olan akitlere belirli süreli, baþlangýcý belli bitimi olmayan akitle

2 belirsiz süreli iþ sözleþmesi denir. Ýþin baþlangýç ve bitiþ tarihleri belirlenemiyorsa iþveren ile iþçi arasýnda belirsiz süreli iþ sözl kurulmalýdýr. 3) Tam süreli ve kýsmi süreli iþ sözleþmesi: Haftalýk 45 saat çalýþma süresine uygun yapýlan iþlere tam süreli, daha kýsa sürelil süreli iþ sözleþmesi denir. 4) Çaðrý üzerine çalýþmaya dayalý iþ sözleþmesi: Ýlk kez 4857 sayýlý kanunla düzenlenerek iþ hayatýmýzda yerini alan sözleþm çalýþmaya dayalý iþ sözleþmesi gündelik hayatýmýzda karþýlaþabileceðimiz sözleþme türlerindedir. Ýþçi kendisine ihtiyaç duyul iþverenin talep etmesi ile iþbaþý yaparak iþ görme edimini yerine getirir. Güzel bir uygulama deðil mi? Ýþverenler açýsýndan. Sevgili iþverenim& Allah eksikliðini hissettirmesin& Sakýn haaa& Ýçinden bir ses, Çok hoþuma gitti bu kýsým, yarýn hemen bir personel alayým iþe&caným sýkýlýnca 2 saat muhabbet eder gönderirim Arada m da silinir. Çok iyi oldu bu iþ çookkk gibi bir düþünce yer etmesin. Yazýk deðil mi personele, bir de ÝSTANBUL gibi büyük bir þehirdeyse. Trafikte geçer 3 saat sayýlý iþ kanunu bu konu ile ilgili ayrýca aþaðýdaki þartlarý da istiyor. Ýþçi kendisine ihtiyaç duyulmasý halinde iþ görme edimini yerine getirir. Ancak belli bir süre kararlaþtýrýlmamýþsa çalýþma süre saat olarak kabul edilir. Burasý önemli & Yazýlý yapýlmalýdýr. Ýþveren 4 gün önceden iþçiye haber vermeli ve her geldiðinde en az 4 saat çalýþtýrmalýdýr. Evet.. Sevgili iþverenim. Durum böyle.. 5) Deneme süreli ve deneme süresiz iþ sözleþmesi: Taraflar belli bir deneme süresi kararlaþtýrabilirler. Bu süre en çok 2 aydýr, t sözleþmesi ile 4 aya kadar uzatýlabilir. Ýþ hayatýmýzda karþýlaþtýðýmýz bir problem de Deneme süreli iþ sözleþmeleri. Personel der ki: - Ahmet bey, Sigorta giriþim yapýlmamýþ hala. Ama bir aydýr çalýþýyorum olmaz ki& Ahmet bey : - Ben seni deniyorum. Bir ay daha deneyeceðim& Kanun der ki: - Ahmet beyy.. Ahmet beyy.. Adamcaðýzý çýkarmýþsýn inþaatýn tepesine. Allah korusun ayaðýna çivi batar. Yakarým canýný. D sigorta giriþini yapmalýsýn der. Hatýrlayacaðýnýz üzere, þuan yürürlükte olan kanunla, inþaat iþlerinde çalýþan iþçilerin sigorta giriþleri çalýþmaya baþladýðý gü iþçilerin, çalýþmaya baþlamadan en az bir gün evvel sigortaya bildirimleri yapýlmalýdýr. Diyorsunuz ki; - Denesek temi sigortalasak, denemesek te mi sigortalasak? Diyorum ki, - Denerken de sigortalasanýz, denemezken de sigortalasanýz, - Sigorta iyi bir þeydir& J 6) Takým Sözleþmesi: Birden çok iþçinin meydana getirdiði takýmý temsil eden kiþiye kýlavuz denir. Takým sözleþmeleri mutlaka yapýlmalýdýr.

3 ÝÞ SÖZLEÞMESÝNÝN KURULMASI a) Ehliyet; Ehliyet konusu Medeni kanunda düzenlenmiþtir. Medeni kanuna göre tam ehliyetlilerin sahip olduðu nitelikler Reþit olmak Temyiz gücüne sahip olmak Kýsýtlanmamýþ olmak Not &! Kýsýtlanmýþ olanlar vasilerinin izni ile, reþit olmayanlar velilerinin izni ile iþ sözleþmesi yapabilirler. b) Þekil: Ýþ sözleþmesi herhangi bir þekle tabi deðildir. Ýþ sözleþmelerinin genel olarak yazýlý yapýlma zorunluluðu yoktur, Ancak; Bazý sözleþmelerin yazýlý yapýlma sorunluluðu vardýr. Yazýlý Yapýlmasý zorunlu olan sözleþmeler Belirli süresi 1 yýl ve daha fazla olanlar Takým sözleþmesi Çýraklýk sözleþmesi Ýþ yerimize, fabrikamýza iþçi alýrken bazý hususlara dikkat etmeliyiz. Örneðin ; Ýþyerimize yeni personel alacaðýz ve iþyerimizde halýhazýrda 50 ve daha fazla iþçi çalýþýyorsa, ki buna il sýnýrlarýnd de dahil ederiz, aþaðýdaki oranlara ve þartlara dikkat etmemiz gerekir. Yeni Ýþe Alma Zorunluluðu 50 ve daha fazla özel sektörde iþçi çalýþtýran iþveren çalýþtýrdýðý iþçilerin % 3 ü oranýnda özürlü iþçi çalýþtýrmak zorun Kamu kesiminde ise bu oran özürlü iþçiler için %4, eski hükümlüler için % 2 olarak uygulanmaktadýr. Özürlü ve Eski Hükümlü Çalýþtýrma Zorunluluðu Soralým mý &? J 50 ve daha üzeri iþçi çalýþtýran özel sektör iþyerlerinde eski hükümlü çalýþtýrma oraný % kaçtýr? Özürlü ve Eski hükümlü çalýþtýrýlacak yerlerde asgari oranlar Özürlü Eski Hükümlü Terör Maðduru KAMU Ýþyerlerinde %4 %2 - ÖZEL Ýþyerlerinde %3 - -

4 Ayrýca, 50 ve üzeri iþçi çalýþtýran iþyerleri iþyerinde hekim bulundurmak zorundadýr. Unutmayýn &? Ýþverenler, 50 veya daha fazla iþçi çalýþtýrdýklarý Özel sektör iþyerlerinde % 3 özürlü, Kamu iþyerlerinde ise % 4 özürlü ve % 2 eski hükümlü iþçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarýna uygun iþlerde çalýþtýrmakla yükümlüdürler. Ayný il sýnýrlarý içinde birden fazla iþyeri buluna bu kapsamda çalýþtýrmakla yükümlü olduðu iþçi sayýsý, toplam iþçi sayýsýna göre hesaplanýr Özürlü ve eski hükümlü çalýþtýrma zorunluluðu kapsamýnda çalýþtýrýlacak iþçi sayýsýnýn tespitinde belirli ve belirsiz süreli iþ s iþçiler esas alýnýr. Kýsmi süreli iþ sözleþmesine göre çalýþanlar, çalýþma süreleri dikkate alýnarak tam süreli çalýþmaya dönüþt hesaplanmasýnda yarýma kadar kesirler dikkate alýnmaz, yarým ve daha fazla olanlar tama dönüþtürülür. Ýþyerinin iþçisi iken sakatlananlara öncelik tanýnýr. Ýþveren, çalýþtýrmakla yükümlü olduðu özürlü ve eski hükümlü iþçileri Türkiye Ýþ Kurumu aracýlýðý ile bulmak zorundadýr. Ýþç konular Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca çýkarýlacak yönetmelikle düzenlenir. Tekrar Ýþe Alma Zorunluluðu 1) ÝK. 29. md. toplu iþten çýkarma durumunda 6 ay içinde iþveren yeni iþçi alamaz. Eðer iþçi alýnacaksa önce eski iþçisini almal 2) Kanuni bir görev nedeniyle iþinden ayrýlan iþçi geri dönerse iþveren iþe almak zorundadýr. Bu kurala uymayan iþveren, 3 aylý tutarýnda tazminat öder 3)Hastalýk nedeniyle iþten ayrýlan gazeteci iyileþirse tekrar iþe alýnmalýdýr. 4) Sakatlanan iþten ayrýlan iþçi (6 aylýk ücreti tutarýnda tazminat öder.) 5) Sendikal görevi sona eren iþçi 3 ay içinde ise girmeyi talep eder. iþveren de 1 ay içinde iþe alýr. Ýþ Sözleþmesi Yapma Yasaðý Ýþveren iþçi ile sözleþme yaparken bir takým yasaklara ve sýnýrlamalara dikkat etmelidir. Küçük iþçilere iliþkin Yasaklar 15 yaþýný doldurmamýþ çocuklarýn çalýþmasý yasaktýr. Ancak 14 yaþýný doldurmuþ ve ilk öðretimini tamamlamýþ çocuklar haf Kadýn iþçilere iliþkin Yasaklar; Kadýn iþçiler doðumdan önceki 8 hafta ve doðumdan sonraki 8 hafta toplam 16 hafta çalýþtýrýlamazlar. " Çoðul gebelik halinde doðumdan önceki 8 haftaya 2 hafta daha eklenir. Not &! Kadýn iþçi isterse doktor onayý ile doðumdan önceki 3 haftaya kadar çalýþabilir. Bu durumda çalýþtýðý süre sonrasýna eklenir. ÝÞ SÖZLEÞMESÝNÝN HÜKÜMSÜZLÜGÜ

5 1) Ýþ Sözleþmesinin Geçersizliði Ýþ sözleþmesinde; ehliyet ya da þekil noksanlýðý varsa, sözleþme ahlaka, hukuka aykýrý ise sözleþmenin konusu imkansýz ise geçersiz olur. Sözleþme herkes tarafýndan ileri sürülebilir. Hakim de bu durumu re'sen (kendiliðinden) dikkate alýr. Geçersizlikle sözleþme ölü kabul edilir. Bazen iþ sözleþmesi kýsmen geçersiz olabilir. Örneðin; 14 yaþýnda tünel inþaatýnda çalýþan çocuk iþçinin sözleþmesi geçersiz sürede iþçilik ve sigortalýlýk haklarýndan yararlanýr. 2) Ýþ Sözleþmesinin iptali: Taraflarýn iradesi; hata, hile, ikrah (zorlama), gabin (aþýrý yararlanma) ile sakatlanmýþ ise sözleþme iptal edilir. Sözleþmenin Ýptali Ýle Geçersizliði Arasýndaki Farklar 1) Geçersiz bir iþ sözleþmesi taraflar istese bile geçerli hale getirilemez. Ancak iptal durumunda taraflar isterlerse sözleþme devam edebilirler. 2) Geçersiz iþ sözleþmesinde zaman aþýmý yoktur. Yani, her zaman ileri sürülebilir, iptalde ise zaman aþýmý meydana gelmesin itibaren 1 yýl öðrenilmesinden itibaren 6 iþ günüdür. Ýþ sözleþmesinin kurulmasý ile iþçi ve iþveren çeþitli borç ve yükümlülükler altýna girmektedir. Ýþçinin Borçlarý 1- Çalýþma Borcu - Bizzat çalýþma borcu - Ýþçinin özenle çalýþma borcu - Ýþverene baðýmlý þekilde çalýþma borcu 2- Sadakat Borcu 3- Disiplin Borcu Ýþverenin Borçlarý Ücret Ödeme Borcu (en önemli borç, ücret ödeme borcudur) Ýþçi saðlýðý ve iþ güvenliði tedbirlerini alma borcu Eþit davranma borcu Ýþe uygun iþçi çalýþtýrma borcu Ýþçinin buluþlarýndan ötürü ödeme yapma borcu Ýþ nedeniyle zarar gören iþçiye alet, taþýt ve hayvanlarý tazmin borcu. Not : Ýþveren sendikalý sendikasýz iþçi ayrýmý yaparsa iþçiye 1 yýllýk ücretinden az olmayacak tazminat öder. Eþit davranmazsa (ayrým yaparsa) 4 aylýk ücret tutarýnda tazminat öder. Ýþverenler iþyerinde meydana gelen iþ kazasý ve meslek hastalýklarýný en geç 2 iþ günü içinde bölge müdürlüðüne bildirmek zo Ýþ Ýliþkisinin Ücret yönünden Düzenlenmesi Ücret; Ýþverenin iþ sözleþmesinden doðan en önemli borcudur. Ücret, bir kimseye bir iþ karþýlýðýnda iþveren veya 3. tarafýndan saðla ile ödenen tutardýr. Ýþ sözleþmesinin 3 unsuru vardýr. Bir iþ karþýlýðýnda ödenmesi:

6 Ýþveren veya 3. kiþilerce ödenmesi: Para olarak ödenmesi: Ücretin mutlaka para olarak ödenmesi gerekir. Geniþ anlamda ücret asýl ücret + prim, ikramiye ve sosyal yardýmdýr. (Bunlar ma ödenebilir.) Dar anlamda ücrete asýl ücret denir ============================================================================