YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONU LİDERLİK, KÜLTÜR VE TASARIM

Transkript

1 YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONU LİDERLİK, KÜLTÜR VE TASARIM Doç. Dr. Hüseyin YILMAZ

2 Yay n No : 2999 İşletme-Ekonomi : Baskı Kasım 2013 İSTANBUL ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da- t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya ta ma men ya da özet ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya bafl ka her han gi bir fle kil de ço al t la maz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Baskı - Cilt : Net K rtasiye Tan. ve Matbaa San. Tic. Ltd. fiti. Taksim Cad. Yo urtçu Faik Sok. No: 3 Taksim Beyo lu/ STANBUL (Sertifika No: 13723) Tel: ( ) Kapak Tasar m : Bartu Ege BORA Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. (Sertifika No: 16136) Narl bahçe Sokak Damga Binas No: 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 Bu kitabı, Sevgili Eşim Melike Hanıma, kızlarım Melek ve Özlem ile ailemizin biricik Teyzesi Özlem KARA ya armağan ediyorum. Kendisinin yüksek performanslı bir doktor olmasıyla her zaman gurur duyduğumuzu bir kez daha ifade ediyorum.

4

5 ÖNSÖZ Organizasyonların pazardaki ve gelecekte karşılaşılaşılabilecek fırsatlar için parlak vizyonlarının olması, rekabet başarısını en üst düzeye taşıyabilecek özellikte etkin bir stratejiyi tasarlayabilmeleri, bütünüyle kendilerini hedeflere adamış yetenekli çalışanları çekmeleri, istihdam etmeleri ve bunları sürekli geliştirebilmeleri ve tüm düzeylerde herkesi kapsayacak nitelikte bir kültürü inşa edebilmeleri gereklidir. Yarının stratejik rekabetçi yeteneklerini bugünden tasarlayarak, geleceğin işletmesine giden yolları hem fırsatları keşfederek ve hem de bunları rakiplerden önce değerlendirerek bulabilen organizasyonların başarı için hazır oldukları anlaşılmaktadır. Bütün bu süreçlerde yüksek performanslı bir yapılanmanın ve yüksek performans organizasyonunun etkili olacağı söylenebilir. Elinizde tuttuğunuz bu çalışma, günümüz işletme liderlerinin vizyon açığını kapatarak, belirsizlikler ve yükselen maliyetler karşısında en etkili çözüm olarak karşımıza çıkan yüksek performans organizasyonu modelini hayata geçirmelerine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Küresel literatürdeki kaynaklara başvurularak hazırlanan, uzun süreli çabaların ve yoğun çalışmaların sonucunda ortaya çıkan bu eser, akademik çevrelerde konuyla ilgili önemli bir boşluğun giderilmesine de yardımcı olacaktır. Bu kitabın temel vurgusu, Drucker ın deyişiyle Her şeyin sonuçta sıkı çalışmaya indirgendiği bir süreçte arzu edilen ve aslında ulaşılmaya çalışılan organizasyon modelinin yüksek performans organizasyonu olduğunu ortaya koymaktır. Çalışmanın kitap haline gelmesi, uzun süreli bir birikim ve eğitim sürecinin sonucu olarak mümkün olmuştur. Bugünlere gelmemde emeği geçen çok kıymetli Hocalarımdan söz etmek ise onur vericidir. Prof. Dr. Ali AKDEMİR Hocama lisans ve doktora eğitimim boyunca eşsiz katkıları nedeniyle ve tarafıma kazandırdığı akademik perspektif ve performans odaklılık dolayısı ile minnettarım. Prof. Dr. Nurullah GENÇ ve Prof. Dr. Nihat ERDOĞMUŞ Hocalarıma doktora eğitimim boyunca tarafıma kazandırdıkları bilgi ve akademik değerler dolayısı ile minnettarım. Prof. Dr. Adnan ÇELİK Hocama

6 VI olağanüstü desteği nedeniyle teşekkürümü ve minnettarlığımı bir borç biliyorum. Prof. Dr. Belkıs ÖZKARA ve Doç. Dr. Berrin ONARAN Hocalarıma yüksek lisans yıllarımda verdikleri emekleri nedeniyle minnettarlığımı sunuyorum. Yine doğrudan veya dolaylı da olsa tarafıma emekleri geçtiğine inandığım Prof. Dr. Mehmet ŞAHİN ve Prof. Dr. Erol EREN Hocalarıma teşekkür etmeyi bir borç biliyorum. Bundan önceki kitabımda olduğu gibi, bu kitabın basımının yapılması sürecinde de liderliği ve titizliği ile örnek bir tutum sergileyen BETA Yayınevi sahibi Sayın Seyhan SATAR a şükranlarımı sunarım. Stratejik girişimciler ve profesyonel yöneticiler için belirsizlikler ve aynı zamanda eşsiz fırsatlarla dolu yeni bir dönemin başladığı düşüncesiyle kitabın yüksek performanslı işletme liderlerine faydalı bilgiler kazandıracağına inanıyorum. Eksiklikleri, hataları ve olumsuz tarafları tamamen kendime ait olan çalışmanın konuyla ilişkisi olan herkese katkıda bulunmasını dilerken, kitabın mükemmellik düzeyinin yükselmesinin gelecek öneri ve görüşlere bağlı olduğu bilinciyle tüm okurları konu hakkında iletişim kurmaya davet ediyorum. Doç. Dr. Hüseyin YILMAZ Uşak Üniversitesi Öğretim Üyesi huseyin.yilmaz@usak.edu.tr

7 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...V GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL KAVRAMLAR VE YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNUN YÖNETİCİLER İÇİN ÖNEMİ 1.1. PERFORMANS ORGANİZASYONEL PERFORMANS ORGANİZASYONEL PERFORMANSIN BOYUTLARI ORGANİZASYONEL PERFORMANS YÖNETİMİ YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONU YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNUN YÖNETİCİLER İÇİN ÖNEMİ İKİNCİ BÖLÜM YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNUN GELİŞİMİ, ÖZELLİKLERİ VE BİLEŞENLERİ 2.1. YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNUN GELİŞİMİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNUN ÖZELLİKLERİ YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNUN BİLEŞENLERİ... 77

8 VIII 2.4. YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNUN GELENEKSEL ORGANİZASYONLA KARŞILAŞTIRILMASI YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNUN REKABET BAŞARISINA ETKİLERİ ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONLARINDA LİDERLİK: YÜKSEK PERFORMANS LİDERLİĞİ 3.1. YÜKSEK PERFORMANS LİDERLİĞİ YÜKSEK PERFORMANS LİDERLERİNİN ORGANİZASYONEL ROLLERİ YÜKSEK PERFORMANS LİDERLERİNİN TEMEL YETENEKLERİ VE KARAKTERİSTİKLERİ YÜKSEK PERFORMANS LİDERLERİNİN İZLEYEBİLECEĞİ ORGANİZASYONEL STRATEJİLER YÜKSEK PERFORMANS LİDERLERİNİN BAŞARILARININ DEĞERLENDİRİLMESİ YÜKSEK PERFORMANS LİDERLERİNİN ORGANİZASYONLARA SAĞLAYABİLECEKLERİ KATKILAR DÖRDÜNCÜ BÖLÜM YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNDA KÜLTÜR: YÜKSEK PERFORMANS KÜLTÜRÜ 4.1. KÜLTÜR, ORGANİZASYONEL KÜLTÜR VE YÜKSEK PERFORMANS KÜLTÜRÜ YÜKSEK PERFORMANS KÜLTÜRÜNÜN GEREKLİLİĞİ YÜKSEK PERFORMANS KÜLTÜRÜNÜN BOYUTLARI

9 IX 4.4. YÜKSEK PERFORMANS KÜLTÜRÜNÜN GELİŞTİRİLMESİ SÜRECİ YÜKSEK PERFORMANS KÜLTÜRÜNÜN GELİŞTİRİLMESİNDE LİDERLİĞİN ROLÜ YÜKSEK PERFORMANS KÜLTÜRÜNÜN DEVAM ETTİRİLMESİ VE SONUÇLARININ İZLENMESİ YÜKSEK PERFORMANS KÜLTÜRÜNÜN ORGANİZASYON LİDERLERİ İÇİN ÖNEMİ BEŞİNCİ BÖLÜM YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNUN TASARIMI, UYGULANMASI VE SÜREKLİLİĞİNİN SAĞLANMASI 5.1. ORGANİZASYONEL DÖNÜŞÜM SÜRECİ VE KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUN TASARIMI VE UYGULANMASI Öğrenen Organizasyonun Yaratılması Yöneticilerin Liderlik Etmesini Sağlama Yüksek Performans Organizasyonuna Geçiş Sürecinin Tasarımı Yüksek Performans Organizasyonuna Geçiş YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNUN DEVAM ETTİRİLMESİ YÜKSEK PERFORMANS ORGANİZASYONUNUN SEKTÖREL BAŞARIYA ETKİLERİ ORGANİZASYON LİDERLERİ İÇİN DEĞERLENDİRME VE SONUÇ KAYNAKÇA

10 X TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1.1: Performans Unsurları ile İlgili Olarak Yöneticilerin Yapacağı Çalışmalar Tablo 2.1: Geleneksel Organizasyon ve Yüksek Performans Organizasyonunun Karşılaştırılması Tablo 3.1: Yüksek Performans liderlerinin Zihinsel Dayanıklılığının Organizasyona Katkıları Tablo 3.2: Yüksek Performans Organizasyonunda Liderlerin Nitelikleri, Rol ve Eylemler Tablo 5.1: Sürdürülebilir Organizasyonel Performansın Belirleyicileri ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1.1: Doğru Yönetimin Organizasyonel Etkinlik Çerçevesi Şekil 1.2: Etkinlik ve Etkililik Bileşimleri Şekil 2.1: Organizasyon Formlarına İlişkin Paradigmalar Şekil 2.2: Yüksek Performans Şirketlerinin Özellikleri Şekil 3.1: Yüksek Performans Liderlerinin Çalışanlara Liderlik Etme Süreci Şekil 3.2: Yüksek Performans Liderliğinin 3 C si Şekil 3.3: Liderlik Stratejisinin Geliştirilmesi Süreci Şekil 4.1: Kültürün Düzeyleri Şekil 4.2: Entegre Bir Yüksek Performanslı Organizasyonel Kültür Modeli Şekil 4.3: Yüksek Performans Kültürünün Geliştirilmesi Aşamaları Şekil 4.4: Yüksek Performans Kültürünün Şekillendirilmesi Aşamaları Şekil 4.5: Yedi Düzeyden Oluşan Organizasyonel Farkındalık Modeli

11 XI Şekil 5.1: Organizasyonel Dönüşüm Şekil 5.2: Organizasyonun Yol Haritasını Dönüştürme Şekil 5.3: Yüksek Performans Organizasyonunu Oluşturma ve Sürdürme Modeli Şekil 5.4: Yönetimin İki Döngüsü

12