Benzofuran sübstitüe kalkonların sentezi

Transkript

1 Journal Homepage: Benzofuran sübstitüe kalkonların sentezi Mehmet Taşkın ve Cumhur Kırılmış Makale Bilgileri: Mehmet Taşkın ve Cumhur Kırılmış. Benzofuran sübstitüe kalkonların sentezi, Journal of Anatolian Chemistry and Chemical Education Research, 1 (1), (2016).

2 Taşkın M. vd. Benzofuran sübstitüe kalkonların sentezi 1 Mehmet Taşkın ve 1* Cumhur Kırılmış 1 Adıyaman Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü, Adıyaman ÖZET Bu çalışmada yeni benzofuran sübstitüe kalkonlar, 3-amino-2-asetil benzofuran ın farklı benzaltehit türevleri ile reaksiyonu suretiyle sentezlendiler. Sentezlenen tüm bileşiklerin yapı analizleri FT-IR, 1 H-NMR, ve 13 C-NMR spektroskopi teknikleriyle aydınlatıldı. Bu bileşiklerin erime noktaları da tayin edildi. ANAHTAR KELİMELER Kalkon,; Aminobenzofuran. Synthesis of benzofuran substitute chalcones ABSTRACT In this study, new benzofurane sübstitued chalcones were synthesized by reacting 3-amino-2-asetil benzofurane and different benzaldehide derivates. The chemical structures of all the compounds were idantified by FT-IR, 1 H-NMR and 13 C-NMR spectroscopic techniques. Melting point of these compounds were also determined. KEYWRDS Chalcone; Aminobenzofurane. *Corresponding author. ckirilmis@gmail.com 44

3 Journal of Anatolian Chemistry and Chemical Education Research, 2016 Vol. 1, No. 1, Giriş Benzofuran, bir furan halkasıyla benzen çekirdeğinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Bu bileşiğin diğer bir adı ise kumaron dur. Furanın monobenzen türevleri 2,3-benzofuran ve 3,4-benzofurandır. Kumaron adı verilen 2,3-benzofuran (benzofuran), k.n. 170 C olan bir sıvıdır, kararsızdır, kolay polimerleşir. Benzofuranlar sayısız uygulama alanları olan bisiklik halkalı yapılardır. Yapay benzofuran türevleri, çok kullanılan ilaçların organik yapının çok büyük bir kısmında temel unsur olarak bulunmaktadır [1]. Birçok doğal üründe var olduğu bilinen benzofuran türevleri; psikolojik, farmakolojik ve toksik özelliklere sahip olup, sedatifler, kimyasal tarım ilaçları, hipnotik, tıbbi ilaçlar, kozmetik, antiinflamatuar, antitümör ve optik parlatıcılar olarak bir çok uygulama alanında yer almıştır. Antibakteriyel, angiogenesis inhibitör özelliklerinin yanı sıra, antifungal aktiviteye sahip, kuvvetli biyolojik etkisi olan yapılardır ve son birkaç yıldır ilaç kimyası ve organik kimya alanında çok dikkat çekmektedir [2]. Özellikle 2-sübstitue benzofuranların anti mikrobakteriyal özelliklerinden dolayı önemli bir ilgi artışı olmuştur [3]. Bazı benzofuranlar, doğal olarak bulunmaktadır. Örneğin; 5- metoksibenzofuran anti-bakteriyel özelliklere sahip doğal benzofuranlardandır. Doğal benzofuranların çoğu, fizyolojik, farmakolojik ve toksik özelliklere sahiptir. Benzofuranların geçmiş birkaç yıl içinde en önemli dikkat çeken özelliklerinden biriside kemoterapi özellikler göstermeleridir [4]. Çok iyi tanınmış bazı benzofuranlar amiodarone, angelicin xanthotoxin, bergapten, nodekenetin ve usnik asit bileşikleridir. Bu benzofuranlar Kardiyovasküler aktivite özelliğine sahiptirler. Amiodarone, kalp yetersizliği bulunan hastalarda atar damar sistemindeki ritimsizliğin tedavisinde kullanılır [3]. Usnik asit, gram-pozitif organizmaların çoğalmasını engeller ve Mycobacterium tuberculosis üzerinde inhibisyon etkisi gösterir. Bergapten, nodakenetin, xanthotoxin bazı deri hastalıkların tedavisinde kullanılır. Ailanthoidol adlı benzofuran türevinin; virüslere etkili, iştah kesici, kanser koruyucu, böcek öldürücü, ateş düşürücü gibi önemli özelliklere sahip olduğu ortaya konulmuştur [5]. Bir başka benzofuran türevi olarak bilinen 2-nitro benzofuran Chagas hastalığının (tek hücrelilerin oluşturduğu bir uyku hastalık türü) tedavisinde kullanılmaktadır [6]. Diğer taraftan, 2-benzofuran metil keton olarak da bilinen 2-asetilbenzofuran, biyolojik olarak aktif bileşiklerin başlangıç malzemesi olarak başarılı bir şekilde kullanılmıştır. Benzofuran parçası tarafından gösterilen aktivitelerin geniş yelpazesinden dolayı, farklı konumlarda çeşitli değişkenler ile çeşitli bilinen benzofuranlar sentezlenmiştir. Ayrıca benzofuran türevlerinin tepkimeleri çalışılmış ve daha karışık değerli maddelerin sentezi için kullanılmıştır. Kalkonlar ise hem doğal hem de sentetik olarak elde edilebilen kalkonlar, flavonoid ailesine üye bileşikler olup geniş bir biyolojik aktivite spektrumuna sahiptirler [7]. Flavonoidler doğada bitkilerin bünyelerinde (yaprak, meyve, tohum, çiçek ve dallarında) bol miktarda bulunan ve biyolojik olarak aktivite gösterdikleri belirlenen bileşiklerdir. Kalkon türevleri UV ışınını çok iyi geçirmelerinden ve iyi kristallenme özelliklerinden dolayı farkedilmişlerdir. Yapısında kalkon grubu içeren polimerler UV ışınlarına maruz kaldığı zaman çapraz bağlı polimerlere dönüşürler ve bu polimerler negatif fotorezist malzemeler olarak kullanılırlar. Ayrıca kalkon gruplu fonksiyonel polimerler iyi bir çözünürlüğe, film 45

4 Taşkın M. vd. oluşturma yeteneğine, yüksek fotoduyarlılığa, fotokrosslink olduktan sonra çözücülere karşı dirence ve termal kararlılığa sahiptir [8]. Kalkon ve türevleri de fotofiziksel ve fotokimyasal davranışlarından dolayı organik ve tıp alanında büyük ölçüde dikkat çekmiştir. Kalkon halkası içeren çok sayıda doğal ve sentetik bileşiklerin görünür bölgede geniş bir floresans ve biyolojik aktiviteye sahip olduğu belirtilmiştir. Kalkon türevleri UV ve görünür bölgede güçlü floresans özelliğinden dolayı geniş bir uygulama alanına sahip olup ticari açıdan mavi ışık bölgesi olarak kullanılırlar. Kalkon türevlerine sahip metakrilat polimerlerinin nm aralığında iyi bir UV absorplayıcı olarak ticari potansiyele sahip olacağı tahmin edilmektedir [9]. Bu anlamda yapısında 2-asetilbenzofuran ve kalkon iskeletinin bulunduğu türevlerin ilginç özellikler sergileyeceğini tahmin etmekteyiz. Bu doğrultuda 7 farklı kalkon türevi sentezlenmiş ve yapıları aydınlatılmıştır. 2. Materyal ve Metod IR spektrumları için Perkin Elmer Spectrum 100 model FT IR Spektrometre (Adıyaman Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü, Adıyaman), 1 H-NMR ve 13 C-NMR spektrumları için, Bruker 300 Mhz Ultrashield TM NMR (İnönü Üniversitesi Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Merkezi, Malatya) ve DSC ölçümleri için Perkin Elmer marka 8000 model Diferansiyel Taramalı Kalorimetri (Adıyaman Üniversitesi Merkezi Araştırma Laboratuvarı, Adıyaman) kullanılmıştır. Sentez aşamasında kullanılan tüm kimyasal maddeler Adıyaman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi FEFYL/ nolu yüksek lisans projesi kapsamında temin edilmiştir. Saflık dereceleri çok yüksek olup, birçoğu saflaştırma gereksinimi duyulmadan kullanılmıştır. Bunlar: K 2 C 3, 2-siyanofenol, mutlak aseton, 1-klor aseton, etil alkol, NaH, 4-metil benzaldehit, %5 lik HCl, 4-flor benzaldehit, 4-metoksi benzaldehit, 2-metil benzaldehit, 4-brom benzaldehit, 4-klor benzaldehit, 3-nitro benzaldehittir Deneysel Kısım Yapılan çalışmada öncelikle bilinen yöntemlerle 2-amino-3-asetilbenzofuran sentezlendi (1). Bu bileşik daha önce sentezlenmiş ve yapısı gerek FTIR ve NMR yöntemleri gerekse X-ışınları difraksiyonu yöntemiyle aydınlatılmıştır [10] Amino-2-asetilbenzofuran ın Sentezi (1) 2-Siyanofenol (0.063 mol, 7.47 g) ve K 2 C 3 (0.094 mol, g) kuru aseton varlığında oda sıcaklığında bir cam balonda 30 dakika karıştırıldı. Sonra bu karışıma 1-kloraseton (0.064 mol, ml) damla damla ilave edilerek 24 saat geri soğutucu altında kaynatıldı. Reaksiyon karışımı buzlu su içerisine yavaş yavaş ilave edilerek çöktürüldü. luşan açık kahve çökelek süzüldü, etüvde kurutuldu. Etil alkolde kristallendirilerek yeniden 40 o C de vakumlu etüvde kurutuldu. %Verim: 79 (8.64 g), E.n.: 46

5 Journal of Anatolian Chemistry and Chemical Education Research, 2016 Vol. 1, No. 1, o C. İnfrared Sonuçları (cm -1 ) : 3404 N-H gerilme titreşimi, 1093 Benzofuran C--C gerilme titreşimi, 1625 C=. 1H-NMR spektrumunda (CDCl 3, ppm), yapıya ait en karakteristik pik 5.6 ppm de NH 2 protonlarını işaret etmektedir. Diğer protonlar sırasıyla; (m, 4H, Aromatik C-H), 5.6 (s, 2H, NH 2 ), 2.5 (s, 3H, CH 3 ) pikleridir. 13C-NMR spektrumunda (CDCl 3, ppm) ppm deki pik C= karbonuna ait olup yapıyı karakterize eden diğer karbonların pikleri sırasıyla; , , , , , ve ppm de gözlendi. CN NH 2 H Cl CH CH 2 C K 2 C 3 3 Aseton C CH 3 Çıkış maddesi (1) in 7 farklı benzaldehit türevi ile kalkonları sentezlendi. NH 2 NH 2 CH 3 + H R %10 NaH R R= 4-metilfenil, 4-florofenil, 4-metoksifenil, 2-metilfenil, 4-bromofenil, 4-klorofenil ve 4-nitrofenil Şekil 1. 3-Amino-2-asetilbenzofuran ın (1) CDCl3 çözücüsündeki 1 H-NMR spektrumu Kalkonların Genel Sentez Yöntemi (2-8) 50 ml lik reaksiyon balonuna (1) maddesinden 0.25 gr ( mol) ve 30 ml etanol ilave edilerek karıştırıldı. Daha sonra karışım üzerine gr NaH (2 ml su, 5 ml etanol) çözeltisinden damla damla ilave edilerek karıştırıldı. 10 dk karıştırıldıktan sonra ( mol) aldehit ilave edilerek karışım 47

6 Taşkın M. vd. 24 saat oda sıcaklığında karıştırıldı. 250 ml suda çöktürüldü ve % 5 lik HCl ile nötürleştirildi. Çöken katı süzülüp kurutuldu. Öncelikle çıkış bileşiği olan 3-amino-2-asetilbenzofuranın 146 o C olan erime noktasının ürünlerde sırasıyla; 196, 182, 198, 205, 201, ve 204 o C çıkması yapının farklı bir forma dönüştüğüne kanıt teşkil etmiştir. Kalkonların yapı karakterizasyonu spektral açıdan incelendiğinde ise; en bariz değişiklik çıkış bileşiği olan 3-amino-2-asetilbenzofurandaki CH 3 protonlarının ürünlerde kaybolmasıdır. Yanı sıra NH 2 protonlarına ait 5.6 ppm deki pikinin kalkonlarda bağlanan grubun etkisiyle, ayrıca konjugasyon etkisiyle düşük alana kaymasıdır (Ürünler için sırasıyla: 5.81, 5.85, 5.80, 5.86, 5.87, 5.87, 5.94). Yanı sıra; C= grubuna ait IR gerilme titreşimi çıkış bileşiğinde 1625 cm -1 de gözlenirken, kalkon formunda bu pik sırasıyla 1644, 1645, 1641, 1639, 1644, 1643 ve 1646 cm -1 de gözlemlenmiştir. Yine 1 H-NMR incelendiğinde kalkon grubuna ait alifatik HC=CH protonlarının aromatik protonların içinde çıkması ve integrasyon yüksekliklerinin uyumu yapıları karakterize etmektedir. Kullanılan aromatik aldehitlerin metil veya metoksi gruplarının sinyalleri 1 H-NMR ve 13 C-NMR spektrumları ile uyum içerisindedir. Diğer taraftan 13 C-NMR spektrumları sırasıyla; , , , , , ve ppm de gözlenmiştir. incelendiğinde ppm deki C= karbonun sinyalinin değişmesi yapıyı desteklemektedir. Sentezlenen kalkonların fiziksel parametrelerinin ve biyolojik aktivitelerinin araştırılması sonucunda ilginç verilerin otaya çıkmasını beklemekteyiz. Şekil 9. 3-Amino-2-asetilbenzofuran ın (1) RTEP diyagramları 3. Sonuçlar ve Tartışma (3-Amino-1-benzofuran-2-il)-3-(4-metil)fenil-propen-2-en-1-on (2) IR spektrumu verileri (cm -1 ): 3430 (N-H), 1644 (C=) pikleri yapıya ait en karakteristik piklerdir. 1 H- NMR spektrumu verileri (CDCl 3, ppm): Yapıya ait en karakteristik pik 5.81 ppm de NH 2 protonlarını işaret etmektedir. CH 3 protonları 2.51 ppm de 3H eşdeğer singlet pik olarak çıkmıştır. Aromatik ve 48

7 Journal of Anatolian Chemistry and Chemical Education Research, 2016 Vol. 1, No. 1, CH=CH protonları; ppm de (m, 10H) gözlenmiştir. 13 C-NMR spektrumu verileri: ppm deki pik C= karbonuna ait olup yapıyı karakterize eden diğer karbonların pikleri sırasıyla; , , , , , , , , , , , ppm. (Verim %: 37.3; Erime noktası: 196 o C) (3-Amino-1-benzofuran-2-il)-3-(4-metoksi)fenil-propen-2-en-1-on (4) IR spektrumu verileri (cm -1 ): 3418 (N-H), 1641 (C=) pikleri yapıya ait en karakteristik piklerdir. 1 H- NMR spektrumu verileri (CDCl 3, ppm): Yapıya ait en karakteristik pik 5.80 ppm de NH 2 protonlarını işaret etmektedir. Ayrıca Metoksi grubuna ait 3H eşdeğer 3.86 ppm deki sinyallerdir. Aromatik ve CH=CH protonları; ppm de (m, 10H) gözlenmiştir. 13 C-NMR spektrumu verileri: ppm deki pik C= karbonuna ait olup yapıyı karakterize eden diğer karbonların pikleri sırasıyla; , , , , , , , , , , , , , ppm. (Verim %: 69.2; Erime noktası: 182 o C) (3-Amino-1-benzofuran-2-il)-3-(2-metil)fenil-propen-2-en-1-on (5) IR spektrumu verileri (cm-1): 3396 (N-H), 1639 (C=) pikleri yapıya ait en karakteristik piklerdir. 1 H- NMR spektrumu verileri (CDCl 3, ppm): Yapıya ait en karakteristik pik 5.86 ppm de NH 2 protonlarını işaret etmektedir. Ayrıca metil grubuna ait 3H eşdeğer 2.51 ppm deki sinyallerdir. Aromatik ve CH=CH protonları; ppm de (m, 10H) gözlenmiştir. 13 C-NMR spektrumu verileri: ppm deki pik C= karbonuna ait olup yapıyı karakterize eden diğer karbonların pikleri sırasıyla; , , , , , , , , , , , ppm. (Verim %: 97; Erime noktası: 198 o C) (3-Amino-1-benzofuran-2-il)-3-(4-brom)fenil-propen-2-en-1-on (6) IR spektrumu verileri (cm -1 ): 3434 (N-H), 1644 (C=) pikleri yapıya ait en karakteristik piklerdir. 1 H- NMR spektrumu verileri (CDCl 3, ppm): Yapıya ait en karakteristik pik 5.87 ppm de NH 2 protonlarını işaret etmektedir. Aromatik ve CH=CH protonları; ppm de (m, 10H) gözlenmiştir. 13 C-NMR spektrumu verileri: ppm deki pik C= karbonuna ait olup yapıyı karakterize eden diğer karbonların pikleri sırasıyla; , , , , , , , , , , ppm. (Verim %: 90.5; Erime noktası: 205 o C) (3-Amino-1-benzofuran-2-il)-3-(4-klor)fenil-propen-2-en-1-on (7) IR spektrumu verileri (cm -1 ): 3431 (N-H), 1643 (C=) pikleri yapıya ait en karakteristik piklerdir. 1 H- NMR spektrumu verileri (CDCl 3, ppm): Yapıya ait en karakteristik pik 5.87 ppm de NH 2 protonlarını işaret etmektedir. Aromatik ve CH=CH protonları; ppm de (m, 10H) gözlenmiştir. 13 C-NMR spektrumu verileri: ppm deki pik C= karbonuna ait olup yapıyı karakterize eden diğer 49

8 Taşkın M. vd. karbonların pikleri sırasıyla;154.33, , , , , , , , , , , ppm. (Verim %: 74; Erime noktası: 201 o C) (3-Amino-1-benzofuran-2-il)-3-(4-nitro)fenil-propen-2-en-1-on (8) IR spektrumu verileri (cm -1 ): 3412 (N-H), 1646 (C=) pikleri yapıya ait en karakteristik piklerdir. 1 H- NMR spektrumu verileri (CDCl 3, ppm): Yapıya ait en karakteristik pik 5.94 ppm de NH 2 protonlarını işaret etmektedir. Aromatik ve CH=CH protonları; ppm de (m, 10H) gözlenmiştir. 13 C-NMR spektrumu verileri: ppm deki pik C= karbonuna ait olup yapıyı karakterize eden diğer karbonların pikleri sırasıyla;154.52, , , , , , , , , , , , ppm. (Verim %: 75,4; Erime noktası: 204 o C) Kaynaklar [1]. T. L. Gilchrist, Heterocyclic Chemistry, Longman Group UK Limited, England, 174p (1985). [2]. M. Kamal, K. A. Shakya, T. Jawaid, Inter. J. Med. Pharm. Sci., 1, 3 (2011). [3]. C. Kirilmis, M. Ahmedzade, S. Servi, M. Koca, A. Kizirgil and C. Kazaz, Eur. J. Med. Chem., 43, 300 (2008). [4]. M.W. Khan, M. J. Alam, M. A. Rashid and R. Chowdhury, Bioorgan. Med. Chem., 13, 4796 (1985). [5]. C. L. Kao and J. W. Chern, J. rg. Chem., 67, 6772, (2002). [6]. K. E. Kinnamon, B. T. Poon, W. L. Hanson and V. B. Waits, Exp. Parasitol., 89, 251 (1998). [7]. F. Lunardi, M. Guzela, A. T. Rodrigues, R. Correa, I. Eger-Mangrich, M. Steindel, E. C. Grisard, J. Assreuy, J. B. Calixto, A. R. S. Santos, Antimicrob. Agents. Ch., 47, 1449 (2003). [8]. J. Indira, P. P. Karat, B. K. Sarojini, J. Crystal Growth, 242, 209 (2002). [9]. Z. Ilter, B. F. Şenkal, F. Yakuphanoğlu, M. Ahmadzade, J. Polym. Eng., 28, 535 (2008). [10]. Iskeleli N.., Kazak C., Kirilmis C. and Koca M., 2-Acetyl-3-amino-1-benzofuran, Acta Cryst., 61, ,