Transkript

1 hkm Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi 2006/2 Sayý 95 Orman Dýþýna Çýkarýlan Yerlerle Ýlgili Öneriler Erdal KÖKTÜRK 1 Özet Türkiye nin toplam alanýnýn ( km 2 ) %26 sýný oluþturan ormanlar, anayasanýn ve orman yasasýnýn koruyucu kurallarýna karþýn, iþgaller ve yasal olmayan kullanma biçimleri ile karþý karþýyadýr. Bunun bir sonucu olarak, ormanlarýn %2.3 ü ( km 2 ) orman dýþýna çýkarýlmýþtýr. Makalede, orman niteliðini yitirdiði gerekçesiyle orman dýþýna çýkarýlan km 2 lik alanla ilgili konu tartýþýlmaktadýr. Ayrýca, orman dýþýna çýkarýlan yerlerle ilgili alýnmasý gereken önlemlere ve bu konuda önerilere yer verilmektedir. Anahtar Sözcükler Orman, Orman Kadastrosu, Orman Niteliðini Yitiren Yer Abstract Suggestions On Areas Exempted from Forest Land Forests covering 26% of Turkey s total area ( km 2 ) are now facing unjustified occupations and illegal usage despite the protection provided by the provisions of Turkish Constitution and the Forestry Law. As a result of this, some portion of forestall areas which amounts to approximately 2.3% ( Km 2 ) of the total has been excluded from the forest land. This paper discusses the issues concerning the area of km 2, reassigned as non-forestal area on the claim that it lost its forestal characteristics. Furthermore, this paper also includes the precautions that should be taken for the area which has been exempted from the forest land, and the suggestions in this regard. Key Words Forest, Forest Cadastre, Area which has been Reassigned as Nonforestal Area because of Loosing its Forest Characteristics. 1. Giriþ tarihli ve 3116 sayýlý Yasa ile yalnýzca devlet ormanlarý belirlenmiþtir tarihli ve 4785 sayýlý Yasanýn 1. maddesi gereðince 2. maddede sayýlan ayrýk durumlar dýþýnda bütün ormanlar devletleþtirilmiþ, bunlardan bazýlarý tarihli ve 5658 sayýlý yasa ile eski sahiplerine geri verilmiþlerdir. Sýnýrlandýrýlan ormanlarýn, orman dýþýna çýkarýlacaðýna iliþkin 3116, 4785 ve 5653 sayýlý yasalarda herhangi bir kural yoktur. Sýnýrlandýrýlan ormanlardan orman dýþýna çýkarma iþlemi, ilk kez tarihli ve 6831 sayýlý Orman Yasasý nda (Madde: 2) öngörülmüþtür (KÖKTÜRK 2004: 5, AYANOÐLU 2004: 68, SINMAZ ve KARATAÞ 1995: 73) yýllarý arasýnda, orman suçlarýna dört kez af getirilmiþ ve ormanlar özel yasalar ile adeta daðýtýma tabi tutulmuþlardýr. Bunun üzerine, 1961 Anayasasý nýn 131. maddesine ormanlarýn daraltýlamayacaðýna ve ormanlara iliþkin af çýkarýlamayacaðýna iliþkin kurallar konulmuþtur. Bu kurallarýn ardýndan, 6831 sayýlý Orman Yasasý nýn 2. maddesi fiilen uygulanamaz hale gelmiþtir (AYANOÐLU 2004: 71). Orman iþgallerinin artmasý ve orman içi yerleþimlerin yarattýðý sýkýntýlar nedeniyle, 1961 Anayasasý nýn 131. maddesine tarihli ve 1255 sayýlý yasa ile bir fýkra eklenmiþ ve Anayasa'nýn yürürlüðe girdiði tarihten önce bilim ve fen bakýmýndan orman niteliðini tam olarak kaybetmiþ olan tarla, bað, meyvalýk, zeytinlik gibi çeþitli tarým alanlarýnda veya hayvancýlýkta kullanýlmasýnda yarar bulunan topraklarla þehir, kasaba ve köy yapýlarýnýn toplu olarak bulunduðu yerler dýþýnda orman sýnýrlarýnda hiçbir daraltma yapýlamaz. Yanan ormanlarýn yerinde yeni orman yetiþtirilir ve bu yerlerde baþka çeþit tarým ve hayvancýlýk yapýlamaz. þeklindeki kural ile ormanlardan orman dýþýna çýkarmanýn hukuksal temeli oluþturulmuþtur. Yapýlan anayasa deðiþikliði ile Anayasanýn yürürlüðe girdiði tarihten önce deyimiyle, tarihinden önce bilim ve fen bakýmýndan orman niteliðini yitiren yerlerin orman sýnýrlarý dýþýna çýkarýlmasý kabul edilmiþtir. Anayasa da yapýlan bu deðiþikliðin ardýndan, Orman Yasasý nýn 2. maddesi tarihli ve 1744 sayýlý yasa ile deðiþtirilmiþ ve ormanlardan yoðun bir þekilde orman dýþýna çýkarma süreci baþlamýþtýr. Bu arada, daha önce Bakanlar Kurulu nun yetkisinde olan çýkarma iþlemi, 1744 sayýlý yasa ile orman kadastro komisyonlarýna devredilmiþtir (SINMAZ ve KARATAÞ 1995: 126, 257). Orman dýþýna çýkarma ile ilgili olarak 1980 li yýllarda kapsamlý düzenlemeler yapýlmýþtýr. Öncelikle, Orman sýnýrlarý dýþýna çýkarma tarihi, 1982 Anayasasý ile (Madde: 169, 170), gününe çekilmiþ ve peþ peþe çýkarýlan iki ayrý yasa ( tarihli ve 2896 sayýlý ve tarihli ve 3302 sayýlý yasalar) ile daha fazla orman alanýnýn yok olmasýna yol açýlmýþtýr Anayasasý nýn 169. maddesinin ilk üç fýkrasýna göre, ormanlar; - Devletin hüküm ve tasarrufu altýndadýr, - Zilyetlikle mülk edinilemezler, - Tabii servetler ve kaynaklar kapsamýndadýr, - Genel ve özel af dýþýndadýrlar, - Daraltýlmalarý amacýyla iþlenen suçlar baðýþlanamaz, ¹ Dr. Müh., erdalkokturk@yahoo.com -3-

2 Köktürk E., Orman Dýþýna Çýkarýlan Yerlerle Ýlgili Öneriler hkm 2006/2 Sayý 95 - Yerleþme özgürlüðü geçerli deðildir, - Kamu malýdýrlar, - Anayasa nýn özel koruma ve güvencesi altýndadýrlar, - Devlet tarafýndan özel mülkiyete açýlamazlar, - Tahrip, iþgal veya yasadýþý kullanýlmalarý sonucu tespit ve tescile konu olamazlar. Anayasa nýn 169. maddesinin ilk üç fýkrasýnda yukarýdaki kurallara yer verilirken dördüncü ve son fýkrada tam tersi yer almýþ ve kamuoyunda 2-B olarak bilinen orman sýnýrlarý dýþýna çýkarmaya sonsuza deðin anayasal dayanak yaratýlmýþtýr. Anayasa desteðini de alan ve sistemli hale gelen orman dýþýna çýkarma iþlemleri sonucu, 1937 yýlýndan 2003 e kadar, Türkiye de, km² olan ormanlarýn % 2.3 ü ( km²) orman sýnýrlarý dýþýna çýkarýlmýþtýr (KÖKTÜRK ve KÖKTÜRK 2004: 88) li yýllarda orman dýþýna çýkarýlan yerleri doðrudan ilgilendiren ve Anayasa Mahkemesi tarafýndan iptal edilen düzenlemeler ise þunlardýr; tarihli ve 3402 sayýlý Kadastro Yasasý nýn 45. maddesi ile 2-B alanlarýnýn zilyetlikle edinilebileceðine iliþkin kural Anayasa Mahkemesi nin tarihli ve E.1987/31, K.1988/13 sayýlý; tarihli ve E.1987/32, K.1988/14 sayýlý kararlarýyla iptal edilmiþtir tarihli ve 2924 sayýlý Orman Köylülerinin Kalkýnmalarýnýn Desteklenmesi Hakkýnda Yasa nýn 11. maddesi ile 2-B alanlarýnýn kullanan kiþilere devrine iliþkin kural Anayasa Mahkemesi nin tarihli ve E.1992/48, K.1993/14 sayýlý kararý ile iptal edilmiþtir sayýlý Yasa ile deðiþik 2981 sayýlý Ýmar ve Gecekondu Mevzuatýna Aykýrý Yapýlara Uygulanacak Bazý Ýþlemler Hakkýnda Yasa nýn geçici 2. maddesi ile gecekondu iþgali altýndaki 2-B alanlarýnda ýslah imar planý yapýlarak bu yerlerin gecekondu sahiplerine devrine iliþkin kural Anayasa Mahkemesi nin tarihli ve E.1995/13, K.1995/51 sayýlý kararý ile iptal edilmiþtir tarihli ve 4706 sayýlý Hazineye Ait Taþýnmaz Mallarýn Deðerlendirilmesi Hakkýnda Yasa nýn 3. maddesi ile 2-B alanlarýnýn Maliye Bakanlýðý na devredilerek ihale ile satýlmasýna iliþkin kural, Anayasa Mahkemesi nin tarihli ve E.2001/382, K.2002/21 sayýlý kararý ile iptal edilmiþtir. Anayasa Mahkemesi nin iptal kararlarýnda, yasa koyucunun, bu alanlarýn (2-B lerin) kullanýcýlarýna veya baþkalarýna, hatta orman içi köyler halkýna satýlmasýný veya bu amaçla devredilmesini saðlayacak bir düzenleme yapmasý olanaklý deðildir þeklindeki gerekçe dikkat çekicidir. Anayasa Mahkemesi ne göre, orman niteliðini yitiren yer, orman topraðý olmakla Devletindir. Bu nitelikte bir yer, ancak ihya edilerek Anayasa doðrultusunda köylüye verilebilir, kiþilerin özel mülkiyetine geçirilemez (Anayasa Mahkemesi kararý, , E.1988/35, K.1989/13). Anayasa Mahkemesi kararlarýnda, 1982 Anayasasý nýn 170. maddesinde yer alan, orman içindeki köyler halkýnýn kýsmen veya tamamen bu yerlere yerleþtirilmesi için devlet eliyle ihya edilerek bu halkýn yararlanmasýna tahsisi kanunla düzenlenir hükmünün etkili olduðu görülmektedir. Anayasa ve Anayasa Mahkemesi kararlarýna göre, halka (orman köylüsüne) tanýnan hak, mülkiyet deðil yararlanmadýr ve Anayasada deðiþiklik yapýlmadýðý sürece, 2-B alanlarýnda bir çözüme ulaþmak olanaksýzdýr. Orman dýþýna çýkarýlan yerlerin, orman köylüsü olmayanlara da satýlmalarý için anayasanýn 169. ve 170. maddelerinde, 59. Hükümet tarafýndan önerilen iki ayrý anayasa deðiþikliði tasarýsý TBMM den geçmiþ, ancak Cumhurbaþkaný tarafýndan veto edilmiþlerdir. Türkiye de, anayasa deðiþikliðini gerçekleþtirecek çoðunluða sahip bir Ulusal Uzlaþma ya varýlamadýðý sürece orman dýþýna çýkarýlan yerlerle ilgili bir düzenlemenin yapýlamayacaðý görülmüþtür. Bu yüzden, 2-B alanlarýndaki tüm iþlemler durmuþtur. Bununla beraber, konuyla ilgili tartýþmalar da devam etmektedir. Çevre ve Orman Bakanlýðý nca çeþitli kesimleri bir araya getirerek yapýlan deðiþiklik önerisi üzerindeki tartýþmalar da sürmektedir. Makalede, bu gün gelinen noktada, orman dýþýna çýkarýlan yerlerle ilgili konu, deðiþik açýlardan incelenmekte ve çözüme katký sunmak için önerilere yer verilmektedir. 2. Orman Kadastrosunun Önemi Ormanlar bir kez tapuya tescil edildiðinde, yasalarýn olanaklý kýldýðý durumlar dýþýnda, sýnýrlarýnda daraltma yapýlamaz. Orman kadastrosu sonucu sýnýrlandýrýlarak tapu kütüðüne tescil edilen devlet ormanlarýnýn mülkiyeti devredilemez ve bu ormanlar zamanaþýmý ile mülk edinilemez. Sýnýrlandýrýlarak tapu kütüðüne de kaydedilen ormanlarýn içinde kalan ve Devlet ormaný sayýlmasý nedeniyle geçerliliðini yitiren tapu kayýtlarýna deðer verilemez ve yasal yönden hiçbir deðer taþýmayan iþlemler de geçerli sayýlamaz. Anayasa Mahkemesi, her ne þekilde olursa olsun, daraltýlmasý kabul görmeyen ormanlarýmýzýn sýnýrlarýnýn gerek arazide ve gerekse haritada belirlenerek tapu kütüðüne tescil edilmesini saðlayan orman kadastrosunu, ormaný koruyan ve güvence altýna alan bir iþlem olarak görmektedir (Anayasa Mahkemesi nin tarihli ve E.1987/31, K.1988/13 sayýlý; tarihli ve E.1987/32, K.1988/14 sayýlý kararlarý). Kadastro haritasý (plan) ve tapu kütüðü ile belirlenen orman sýnýrlarý, tapu siciline kaydedilseler bile, yeni ormanlarýn oluþturulmasý, mevcut ormanlardan korunmalarýnda bilim ve fen bakýmýndan hiçbir yarar görülmeyenlerin orman dýþýna çýkarýlmalarý için kadastroya yeniden ihtiyaç vardýr. Dolayýsýyla, orman kadastrosu, sonsuz süreli bir faaliyettir. Ormanlarý sýnýrlama iþlemi ile orman dýþýna çýkarma iþlemi ise birbirinden ayrýdýr (Anayasa Mahkemesi nin tarihli ve E.1990/37, K.1990/32 sayýlý kararý). SINMAZ ve KARATAÞ a göre (1995: 299), bir yerde orman dýþýna çýkarmadan söz edebilmek için, o yerde orman sýnýrlarýnýn -4-

3 hkm 2006/2 Sayý 95 Köktürk E., Orman Dýþýna Çýkarýlan Yerlerle Ýlgili Öneriler belirlenmiþ olmasý, bir baþka deyiþle ormanýn dýþ sýnýrýnýn kapatýlmasý gerekmektedir. Her iki çalýþmanýn ayný anda yapýlmasý durumunda ise, öncelik, ormanlarýn sýnýrlandýrýlmasýna verilmelidir. Bu durumda, sýnýrlandýrma çalýþmasý yapýlmaksýzýn ormanlardan orman dýþýna çýkarma olanaksýzdýr. Görülmektedir ki, orman sýnýrlarý dýþýna çýkarýlan yerlerde çözüm için ilk koþul, 2-B alanlarýnýn ifraz edilecekleri ormanlarýn bir an önce tapuya tescil edilmesidir. 3. Tapuda Kayýtlý Olmayan Orman Kadastrosuna Tescil Kabiliyetinin Kazandýrýlmasý Türkiye de orman kadastrosu tamamlanan km 2 lik ormanýn km 2 si (%28.2) tapuya tescil edilmiþtir. Geriye kalan %71.8 i ( km 2 ) kadastro teknik standartlarýna uygun olmadýklarýndan tapuya tescil edilememektedir (TURHAN 2002: 24-25, KÖKTÜRK ve KÖKTÜRK 2004: 87, TMMOB 2006: 15). Gerek orman kadastrosu ve gerekse 2-B konusunda temel sorunlardan biri, tapu kütüðüne tescil edilemeyen orman kadastrosuna tescil kabiliyetinin kazandýrýlmasý dýr. Mevcut durumda, tapuya tescil edilemeyen ormana ait kadastro belgelerine tescil kabiliyeti kazandýrýlarak tapuya tescil edilmeleri saðlanmalýdýr sayýlý Kadastro Yasasý na göre (Madde: 4), Orman kadastrosu kesinleþmiþ yerlerde bu sýnýrlara aynen uyulur. Ancak, bu kuralýn uygulanabilmesi için, orman kadastrosunun, kadastro tekniðine, yürürlükteki yönetmelik ve teknik standartlara uygun bir þekilde yapýlmýþ olmasý gerekmektedir. Kadastro Yasasý nda, haritalarý teknik mevzuata uygun olanlar aynen, diðerleri ise teknik mevzuata uygun hale getirildikten sonra tapu kütüðüne aktarýlýr. denilerek bu duruma açýklýk getirilmiþtir (Madde: 22/son fýkra). Halen sýnýrlandýrýlmýþ olmakla beraber tapuya tescil edilemeyen ormanlarda, tescil sorunu çözümlenmediði sürece, bu ormanlar üzerindeki orman dýþýna çýkarýlan yerlerin (2-B arazilerinin) ormandan ifraz edilerek bir iþleme tabi tutulmalarý olanaksýzdýr. Orman Yasasý nda, tarihli ve 4999 sayýlý yasa ile yapýlan deðiþiklikle, orman tahdidi veya kadastrosu yapýlýp ilan edilerek kesinleþmiþ yerlerde, nitelik (vasýf) ve mülkiyet deðiþikliði dýþýnda aplikasyon, ölçü, çizim ve hesaplamalardan kaynaklanan yüzölçümü gibi fenni hatalar saptandýðýnda, Orman Genel Müdürlüðü nün bilgisi ve denetimi altýnda orman kadastro komisyonlarýnca düzeltilebileceði kabul edilmiþtir (Madde: 9). Bu kuralýn, teknik mevzuata uygun olmayan belgelere geçerlik saðlayacak çalýþmalarý kapsayýp kapsamadýðý belli deðildir. Kaldý ki, tapu kütüðüne tescil edilemeyen orman kadastrosuna tescil kabiliyetinin kazandýrýlmasý ile ilgili yapýlan modelleme de isabetli deðildir. Þöyle ki; 1- Orman Yasasý nda yapýlan deðiþiklikte, tarihli ve 2859 sayýlý Tapulama ve Kadastro Paftalarýnýn Yenilenmesi Hakkýnda Kanun da öngörülen model taklit edilmiþtir sayýlý Yasa kapsamýndaki taþýnmazlar tapuda -5- kayýtlýdýrlar ve uygulamalar yalnýzca, Teknik nedenlerle yetersiz kalan, uygulama niteliðini kaybeden veya eksikliði görülen ve en az bir mevki veya ada biriminde zemindeki sýnýrlarý gerçeðe uygun þekilde göstermediði tespit edilen tapulama ve kadastro paftalarýnýn yenilenmesi ile sýnýrlýdýr. Buna karþýn, orman kadastrosunda durum farklýdýr. Mülkiyet kadastrosunda tapuda kayýtlý taþýnmazlar için öngörülen kurallar, orman kadastrosunda tescilli olmayanlara uygulanmak istenmektedir. Oysa, orman kadastrosunda, orman sýnýrlandýrma çalýþmalarýnýn tapuya tescilini saðlayacak iþlemlere ihtiyaç vardýr. Bu konuda yapýlacak modellemenin, mülkiyet kadastrosuna göre avantajlarýndan biri de, orman kadastrosunda orman niteliði dýþýnda baþka bir taþýnmaz ve maliye hazinesi dýþýnda baþka bir iyenin bulunmamasýdýr. Mülkiyet kadastrosunda taþýnmaz türleri ve iyelerin farklýlýðý, iþin hassasiyetini ve hýzýný doðrudan etkilemektedir. Dolayýsýyla, orman kadastrosunda, bilgilerin güncellenmesi ve yenilenmesini güçleþtiren ve olumsuz biçimde etkileyen faktörler daha azdýr. 2- Yapýlan deðiþiklikle, tapuya tescil edilemeyen orman kadastrosuna tescil kabiliyeti kazandýrýlmasý yetkisi orman kadastro komisyonlarýna verilmiþtir. Tapuda tescil edilemeyen belgeleri düzenleyen orman kadastro komisyonlarýna, çalýþma koþullarýnda herhangi bir deðiþiklik yapýlmadan, bu kez yarattýklarý sorunu çözme yetkisi verilmesi çeliþkidir. Bu sorunun çözümü, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüðü devre dýþý býrakýlarak saðlanamaz. Orman Genel Müdürlüðü ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüðü arasýnda iþbirliði ve eþgüdüm olanaklarý yaratýlarak çözüme ulaþýlmasý yerine, yetkinin orman kadastro komisyonlarýna verilmesi isabetli deðildir. Bu yetkilendirme, Çevre ve Orman Bakanlýðý nýn, sorunu hem teknik ve hem de hukuki açýdan nasýl çözeceðini modellendiremediðinin bir kanýtýdýr. Orman Yasasý, orman kadastrosu haritalarýnýn düzenlenmesinde harita ve kadastro mühendisleri ne yetki verirken, kadastro tekniðine uygun olmayan sýnýrlandýrma bilgi ve belgelerine tescil kabiliyeti kazandýrýlmasýnda bu yetkiyi esirgemesi düþündürücüdür tarihli ve 5304 sayýlý Yasa deðiþik 3402 sayýlý Kadastro Yasasý nýn 4. maddesinde; çalýþma alanýnda orman bulunmasý ve 6831 sayýlý Orman Kanunu na göre orman kadastrosuna baþlanýlmamýþ olmasý halinde, orman kadastrosu ve bu ormanlarýn içinde ve bitiþiðinde her çeþit taþýnmaz mallarýn ormanlarla müþterek sýnýrlarýnýn tayini ve tespitinin kadastro ekibi tarafýndan yapýlacaðý; bu çalýþmalarda kadastro ekibine, Orman Genel Müdürlüðü taþra teþkilâtýnca görevlendirilecek en az bir orman yüksek mühendisi veya orman mühendisi ile tarým müdürlüklerince görevlendirilecek bir ziraat yüksek mühendisi veya ziraat mühendisinin bildirimden itibaren yedi gün içerisinde iþtirak ettirileceði; bu çalýþmalara muhtar ve bilirkiþilerin katýlmamasý halinde çalýþmalarýn re sen devam ettirileceði; ormanla ilgili yapýlan itirazlarýn incelenmesinde, tespitlerde görev almayan Orman Genel Müdürlüðü taþra teþkilâtýnca görevlendirilecek bir orman yüksek mühendisi veya orman mühendisi ile tarým müdürlüklerince görevlendirilecek bir ziraat yüksek mühendisi veya ziraat mühendisinin iþtirak ettirileceði; çalýþma alanýndaki ormanlarýn bu ekipçe

4 Köktürk E., Orman Dýþýna Çýkarýlan Yerlerle Ýlgili Öneriler hkm 2006/2 Sayý 95 sýnýrlandýrma ve tespitleri yapýlarak otuz günlük kýsmî ilâna alýnacaðý; bu alanlarda orman kadastrosunun da yapýlmýþ sayýlacaðý belirtilmiþtir. Orman kadastrosu ile mülkiyet kadastrosunun birlikte yapýlmasýna iliþkin bu model doðru ve isabetlidir. Kadastro Yasasý nýn 39. maddesi ile öngörülen, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüðü, baðlý olduðu Bakanlýðýn onayýný almak kaydý ile, kadastronun fenni iþlerinin bir kýsmýný veya tamamýný gerçek veya tüzelkiþilere ihale yolu ile yaptýrabilir. kuralý ile harita özel sektörünün devreye konulmasý iþlere büyük bir hýz ve canlýlýk kazandýrmýþtýr. Orman kadastrosu konusunda da benzer yaklaþýma ihtiyaç vardýr. Türkiye genelinde tüm ormanlar sýnýrlandýrýlarak tapuya tescil edilmeden, tek baþýna, 2-B ile ilgili konuya çözüm aranmasý yanlýþtýr. 4. Orman Dýþýna Çýkarýlan Yerlerin Gruplandýrýlmasý Türkiye de 2-B arazilerinin en çok olduðu ilk 10 il ve bunlarýn toplam içindeki oranlarý aþaðýda verilmiþtir; 1. Antalya Hektar % Mersin % Balýkesir % Ankara % Adapazarý % Muðla % Ýstanbul % Bolu % Samsun % Ýzmir % 3.2 Ankara dýþýnda diðer tüm illerin denize kýyýlarýnýn bulunmasý dikkat çekicidir. 2-B arazilerinin, turizm bölgelerinde; yabancýlarýn yoðun bir þekilde taþýnmaz edindikleri illerde; doðal, tarihsel ve kültürel zenginliklerin bulunduðu yerlerde yoðunlaþtýðý görülmektedir 2-B arazilerinin tamamýnýn yapýlaþmýþ olduðu iddia edilmektedir (OB 2003). Buna karþý tezler de ileri sürülmektedir (OSB 2003). Bununla birlikte, 2-B arazilerinde yapýlaþmýþ kýsýmlarýn 222 km 2 olduðu açýklanmýþtýr (TMMOB 2006: 13, 15). Buna göre, km 2 olan 2-B arazilerinin yaklaþýk %5 inde yapýlaþma vardýr. Türk Mühendis ve Mimar Odalarý Birliði nin (TMMOB) 2B Sorunu Gerçekler-Öneriler baþlýklý raporuna göre (TMMOB 2006: 20), 2-B arazilerinin eylemsel kullaným durumu þöyledir; Türü Yüzölçümü Oraný Ekili Alan 2924 km 2 % 62.1 Meyve bahçesi 1100 km 2 % 23.2 Otlak ve Yaylak 350 km 2 % 7.4 Yapýlaþmýþ Alan 222 km 2 % 4.7 Narenciye Alaný 80 km 2 % 1.7 Sera Alaný 22 km 2 % 0.5 Kamuya Tahsisli Alan 20 km 2 % 0.4 T O P L A M: 4734 km 2 Yapýlaþmýþ alanlarýn toplam içindeki payýnýn, sanýldýðýnýn tersine, düþük olmasý dikkat çekicidir. Yukarýdaki veriler, 2-B arazilerinin hemen satýlmasý veya kolayca elden çýkarýlmasýnýn olanaklý olmadýðýný göstermektedir. Bu durum karþýsýnda, 2-B arazilerinin satýlmasý veya elden çýkarýlmasý tartýþmalarýna girmeden önce ayrýntýlý bilgilere ve saðlýklý incelemelere ihtiyaç vardýr. Sorunun çözümü sürecinde, çok farklý gruplandýrmalarýn yapýlmasý da tercih edilmelidir. Orman dýþýna çýkarýlan yerler 1. Sýnýrlandýrýlan ve tapuya tescil edilen ormanlara, 2. Sýnýrlandýrýlan, ancak tapuya tescil edilmeyen ormanlara, 3. Henüz sýnýrlandýrýlmayan ormanlara rastlayabilir. Ayrýca, den önce orman olduklarý tespit edilen yerlere, 2. orman içi açýklýklara (6831 sayýlý yasa, madde: 17/2), 3. kültürel ve tarihi varlýklarýn bulunduðu yerlere, 4. kýyýlara, 5. askeri ve yasak bölgelerin bitiþiðindeki yerlere, 6. su havzalarýna ve mutlak koruma alanlarýna, 7. imar planlarýnda kamu hizmetlerine tahsisli yerlere, 8. þehircilik ilkeleri, planlama esaslarý ve kamu yararý ilkeleri gereði yerleþime elveriþli olmayan yerlere de rastlayabilirler. Orman sýnýrlarý dýþýna çýkarýlan yerler, yukarýda sayýlanlarýn yaný sýra 1. orman ve toprak muhafaza karakteri taþýyan, 2. orman bütünlüðünü bozan, 3. su ve toprak rejimine, biyolojik çeþitliliðe, yaban hayatýna zarar veren özelliklere sahip yerlere de rastlayabilir. Görülmektedir ki, orman dýþýna çýkarýlan yerlerin isabet ettikleri alanlarýn özelliklerinin incelenmesinde yarar vardýr. Sakýncalarý bilindiði halde, herhangi bir inceleme yapmaksýzýn, 2-B arazilerinin tamamýnýn iþgalcilerine devrinde kamu ve toplum yararýnýn varlýðýndan söz edilemez. Kaldý ki, öncesi devlete ait olan bu yerlerin, kiþilere devredilmesi ardýndan geri alýnmalarý için büyük miktarlarda kamulaþtýrma bedeli ödenmesi de kaçýnýlmazdýr. Bu durumda, yasalara aykýrý davrananlarýn yol açtýðý tahribatýn bedelinin, bu süreçte hiçbir kusuru bulunmayanlardan alýnacak vergilerle karþýlanmasýnda sosyal adaletin varlýðýndan söz edilebilir mi? Yapýlacak gruplandýrma ve analizler, orman dýþýna çýkarýlan yerlerin haksýz kazanç kaynaðý haline gelmesini de önleyecektir. Ayrýca, 2-B alanlarýnýn, kullaným biçimlerine göre, üzerinde yapý bulunup bulunmadýðýna göre gibi çeþitli þekillerde gruplandýrýlarak kurallara tabi tutulmalarý da yeðlenmelidir. Örnek vermek gerekirse, orman dýþýna çýkarýlan yerler 1. mera, otlak ve yaylak gibi hayvancýlýkta kullanýlan yerler, 2. bað, bahçe, meyvelik, zeytinlik gibi tarýmda kullanýlan veya kullanýlmasýnda yarar bulunan yerler, 3. yerleþim alaný haline gelmiþ yerler, 4. yeniden ormanlaþtýrýlacak yerler -6-

5 hkm 2006/2 Sayý 95 Köktürk E., Orman Dýþýna Çýkarýlan Yerlerle Ýlgili Öneriler þeklinde de gruplandýrýlabilir ve bu yerlerin her biri için farklý kurallar öngörülebilir. Anayasa Mahkemesi, taþýnmazlarýn satýþ amacý, satýlacak miktar, satýþ koþullarý, devir ve feraðda gözetilecek ilkeler gibi yetki sýnýrlarýnýn net ve açýk olmasýný ve bir yasa ile düzenlenmesini istemektedir. Bu konudaki düzenlemelerin Bakanlar Kurulu Kararý ile deðil, yasa ile yapýlmasý gerektiðini belirtmekte ve bu durumu, yasa koyucunun, mülkiyet hakkýný sýnýrlayan esaslarý yasa ile düzenlemesi, Anayasa nýn 35. maddesi hükmü gereðidir þeklinde açýklamaktadýr (Anayasa Mahkemesi nin tarihli ve E.1984/14, K.1985/7 sayýlý; tarihli ve E.1986/18, K.1986/24 sayýlý kararlarý). Türkiye de, mülkiyet hakký, bireyin dilediði þekilde kullanýlabileceði bir hak ve sýnýrsýz bir özgürlük olma niteliðini yitirmiþtir. Mülkiyet hakký, mutlak veya kutsal deðil, sosyal bir haktýr ve kamu ve toplum yararý amacýyla sýnýrlandýrýlabilir (Anayasa, madde: 35). Mülkiyet hakkýný yasayla sýnýrlamak devletin hakký, yükümlere ve koþullara uymak da taþýnmaz iyesinin borcudur (Anayasa Mahkemesi nin tarihli ve E.1966/3, K.1966/23 sayýlý kararý). Ormanlarýn korunmasý ve bütünlüðünün saðlanmasý söz konusu olduðunda, anayasanýn 23, 44, 168, 169. maddeleri gereði sýnýrlama doðal karþýlanmalýdýr. Bu yüzden, orman dýþýna çýkarýlan yerlerin, iþgalcilerinin doðal haklarý olarak görülmesi yanlýþtýr. Mevcut durumda, orman dýþýna çýkarýlan yerlerle ilgili gerekli analizler yapýlmadan 2-B alanlarýnýn tümünün mülkiyet konusu yapýlmasý sakýncalýdýr. 5. Gruplandýrýlan 2-B Alanlarýný Deðerlendirme Ölçütleri Orman dýþýna çýkarýlan yerlerin gruplandýrýlmasý ardýndan, özel mülkiyete konu olanlar ve olmayanlar da meydana çýkmaktadýrlar. Üzerinde yer aldýklarý bölgenin özellikleri gereði yapýlan analizlerden sonra, 2-B alanlarýnýn; 1. Yeniden ormanlaþtýrýlacak yerler, 2. Mera, otlak ve yaylak gibi hayvancýlýkta kullanýlan yerler, 3. Bað, bahçe, meyvelik, zeytinlik gibi tarýmda kullanýlan veya kullanýlmasýnda yarar bulunan yerler, 4. Bir yerleþim alaný ya da yapý topluluðu niteliðine dönüþen yerler, þeklinde dört grupta deðerlendirilmesi önerilebilir. Anayasa ve yasalarda deðiþiklikler yapýlmadan, tüm 2-B alanlarýnýn hangi gruba gireceklerinin belirlenmesi ve ardýndan gelecekte ne þekilde kullanýlacaklarýna karar verilmesi, sorunun çözümü için önemlidir. Tespit, tescil ve deðerlendirme iþlemi, bu yerlerde mutlaka özel mülkiyet kurulacaðý anlamýna gelmemektedir. Bazýlarý satýþa konu olurken, diðerlerinin tahsise veya irtifak hakkýna konu olmalarý olanaklýdýr. Bu durumda 1. özel mülkiyete konu olmalarýna izin verilmeyen 2- B ler üzerindeki iþgallere son verilerek, yeniden ormanlaþtýrýlmak üzere Çevre ve Orman Bakanlýðý na tahsis edilmeleri, 2. tespit ve tescile konu olmalarýna karar verilenlerin ise, otlak, yaylak, mera, arazi, arsa, bahçelik, meyvelik, zeytinlik, bað gibi çeþitli niteliklerde, maliye hazinesi adýna ve kullanýcýlarýnýn da beyanlar hanesinde gösterilmek üzere tek parsel olarak tapu kütüðüne tescil edilmeleri gerekmektedir. Özel mülkiyete konu olmalarýna izin verilmeyen ve üzerindeki iþgallerin kaldýrýlmalarýna karar verilen 2-B lerin iþgalcilerinden gelecek baskýlarýn bertaraf edilmesi için, siyasi ve toplumsal uzlaþmaya ihtiyaç vardýr. Tersi durumda, sorunun çözülmesi baþtan olanaksýz hale gelebilir. Tespit ve tescile konu olmalarýna karar verilen 2-B lerden 1. Mera, otlak ve yaylak gibi hayvancýlýkta kullanýlan yerlerin köy tüzel kiþiliði adýna tahsisi, 2. Bað, bahçe, meyvelik, zeytinlik gibi tarýmda kullanýlan veya kullanýlmasýnda yarar bulunan yerlerin orman köylüsüne tahsisi yapýlabilir. Mülkiyet hakký maliye hazinesi üzerinde býrakýlmak kaydýyla, amacý doðrultusunda kullanýlmalarý; özel mülkiyete konu olamayacaklarý; miras hükümlerine göre bölünemeyecekleri açýklanmalýdýr. Tersi durumda, amacý dýþýnda kullanýldýklarýnýn tespiti halinde, hiçbir þarta ve karara gerek olmadan, tasarruf yetkisinin, Çevre ve Orman Bakanlýðý na geri döneceði belirtilmelidir. Gerçekte, Türkiye de, orman dýþýna çýkarýlan yerler konusundaki tüm tartýþmalar 1. Bir yerleþim alaný ya da yapý topluluðu niteliðine dönüþen yerler, 2. Kýyýlara, doðal-tarihsel-kültürel varlýklarýn bulunduðu yerlere rastlayan 2-B ler, 3. Ormanlarda, tarihinden sonra meydana gelen iþgaller þeklindeki üç farklý grup üzerinde odaklanmaktadýr. Sultanbeyli, Çavuþbaþý, Ömerli, Kepez, Gümüldür, Dalaman, Menderes Havalimaný çevresi gibi üzerinde bir yerleþim alaný veya yapý topluluðu bulunan yerler, gerekçe gösterilerek ikinci ve üçüncü gruplara giren yerlerin de bir an önce çözümü istenmektedir. Orman dýþýna çýkarýlan yerlerden beklenen 25 milyar USD gelirin de bu tür yerlerin yerli veya yabancý gerçek ya da tüzel kiþiliðe sahip ticaret þirketlerine satýlarak elde edileceði anlaþýlmaktadýr. Üçüncü gruba giren yerler için, anayasada orman dýþýna çýkarma için verilen tarihinin deðiþtirilmesi gerektiðinin altý çizilmelidir. Bu üç farklý gruba giren yerlerde çözümün sanýldýðý kadar kolay olmadýðý da görülmektedir. Ýkinci ve üçüncü gruba giren yerler konusunun tartýþma konusu bile yapýlmayarak konu dýþýnda býrakýlmasý ve bu tür iþgallere son verilmesi gerektiði salýk verilmelidir. Bununla birlikte, üzerinde bir yerleþim alaný ya da yapý topluluðu niteliðinde iþgaller bulunan yerlerde hiçbir þey olmamýþ gibi davranýlamaz. Bu konuda, hiçbir yanlýþ anlamaya meydan vermeyecek þekilde ve her kesimi bir ölçüde tatmin edecek çözüm yolu bulunmasýnda da büyük yarar vardýr. -7-

6 Köktürk E., Orman Dýþýna Çýkarýlan Yerlerle Ýlgili Öneriler hkm 2006/2 Sayý Üzerinde Bir Yerleþme Alaný veya Yapý Topluluðu Niteliðinde Gecekondular Bulunan 2-B lerde Kullaným Kadastrosu ve Kentsel Dönüþüm Uygulamasý B Alanlarýnda Kullaným Kadastrosu Orman sýnýrlarý dýþýna çýkarýlan ve tek parsel olarak tapuya tescil edilen yerlerin üzerinde, ilçelerin, mahallelerin, kooperatiflerin, sitelerin, fabrikalarýn kurulduðu, binlerce gecekondu ve kaçak yapýnýn inþa edildiði ve bir yerleþme alaný veya yapý topluluðu niteliðinde yerleþmelerin oluþtuðu görülmektedir. Anayasa nýn 170. maddesi gereði çýkarýlan tarihli ve 2924 sayýlý Orman Köylülerinin Kalkýnmalarýnýn Desteklenmesi Hakkýnda Yasada (madde: 11), ormanýn sýnýrlandýrýlmasý ve 2-B uygulamasý ardýndan, orman sýnýrlarý dýþýna çýkarýlan yerlerde, Çevre ve Orman Bakanlýðý nýn istemi üzerine, fiili kullanma durumuna göre sýnýrlandýrma, hazine adýna tespit ve bu yerler üzerindeki muhdesat (bina, kuyu, ahýr gibi tesisler) ile tasarruf edenlerin isimlerinin kadastro tutanaðýnýn beyanlar hanesinde gösterilmesi öngörülmüþtür (2924 sayýlý yasa, madde: 3). Kullaným kadastrosu olarak adlandýrýlan (KOÇAK 2003) bu faaliyetlerin bedeli karþýlýðýnda Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüðü ne yaptýrýlmasý için, Orman Genel Müdürlüðü ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüðü arasýnda , ve tarihli protokoller imzalanmýþtýr. Orman dýþýna çýkarýlan yerlerin, çýkarma tarihindeki fiili durumlarýna göre ifraz edilmesi ve kullanan kiþilere Çevre ve Orman Bakanlýðý tarafýndan satýlmasý öngörülmüþtür (2924 sayýlý yasa, Madde: 11, 14) sayýlý yasadaki, kullanan kiþilerin adlarý kadastro tutanaðýnýn beyanlar hanesinde gösterilir deyimi, orman köylüsü olup olmadýðýna bakýlmaksýzýn bu yerlerin kadastro tutanaðýnda gösterilen kiþilere satýþýný öngördüðü gerekçesiyle iptal edilmiþtir (Anayasa Mahkemesi nin tarihli ve E.1992/48, K.1993/14 sayýlý kararý). Bunun üzerine, 2924 sayýlý yasada (madde: 11), tarihli ve 4127 sayýlý yasa ile yapýlan deðiþiklikle, kadastro çalýþmalarý sýrasýnda, 2-B alanlarýnýn fiili kullaným durumuna göre sýnýrlandýrýlmasý ve hazine adýna tespit yapýlarak bu yerlerin üzerindeki, muhdesat ile tasarruf edenlerin isimleri, kadastro tutanaðýnýn beyanlar hanesinde gösterilir deyimi eklenmiþtir. Eklenen kural, orman üzerinde doðrudan iþlem yapmadýðý ve orman sýnýrlarý dýþýna çýkarýlan yerlerin satýþýnýn iptali istenen kuralla deðil, devamýndaki kurallarda öngörüldüðü gerekçesiyle, bu kez Anayasa ya aykýrý bulunmamýþtýr (Anayasa Mahkemesi nin tarihli ve E.1996/2, K.1996/10 sayýlý; tarihli ve E.1996/26, K.1996/22 sayýlý kararlarý). Anayasa Mahkemesi tarafýndan, orman dýþýna çýkarýlan yerlerin orman köylüsü dahil hiçbir kiþiye satýlamayacaðýna karar verilmesi ile birlikte, 2924 sayýlý Yasa uygulama kabiliyetini yitirmiþtir. Anayasa da, yeni bir düzenleme yapýlmadan 2-B arazilerinde bir kullaným kadastrosu yapýlmasý olanaklý deðildir. Tek parsel olarak tapuya tescil edilen 2-B alanlarýnda, ikinci bir iþlemle, üzerlerindeki binlerce iþgalin ve fiili kullaným durumunun tespit edilmesi; kullanýcýlarýn, harita üzerinde tespiti ve tapu kütüðünün beyanlar hanesine þerhi oldukça kapsamlý ve titiz çalýþmalarý gerektirmektedir. Bu modellemede, sayýlý Ýmar ve Gecekondu Mevzuatýna Aykýrý Yapýlara Uygulanacak Bazý Ýþlemler Hakkýnda Yasa ile edinilen deneyimlerin gözden geçirilmesinde yarar vardýr (KÖKTÜRK 2003) B Alanlarýnda Kentsel Dönüþüm Üzerinde bir yerleþim alaný ya da yapý topluluðu niteliðinde iþgaller bulunan 2-B arazilerinin kentsel dönüþüme tabi tutulmasý önerilmekte ve tartýþýlmaktadýr. Kentsel dönüþüm, kent için öngörülen projelerin ve stratejik planlamanýn giriþimci ve kaynak yaratýcý bir aracý olarak adlandýrýlmaktadýr. Kentsel dönüþüm, kentin tümünün veya bir parçasýnýn nitelik deðiþtirmesi, evrimsel bir oluþuma veya yapýsal bir dönüþüme tabi tutulmasýdýr (TEKELÝ 2003). Böylece, kentsel mekanda fiziksel ve sosyal dönüþümle birlikte, bütünsel bir sosyo-ekonomik, kültürel ve siyasal dönüþüm hedeflenmektedir. Kentsel dönüþüm, çok parçalý bir yaklaþým yerine, planlama, imar, yapýlaþma ve kentsel yönetim konularýnda yeni açýlýmlar saðlamaktadýr. Ayrýca, taþýnmaz politikalarý ve mülkiyet düzenlemeleri kapsamýnda kentsel mekanýn iyileþtirilmesine yönelik üretilen projelerin kamu-özel sektör-sivil toplum kuruluþlarý ve yerel halkýn katýlýmý ve ortaklýklarý yoluyla yaþama geçirilmesini ve tüm kentsel fonksiyonlarýn birbiri ile uyum içinde bütünleþmesini saðlayan bir eylem planý olarak kabul edilmektedir (SÖKMEN 2003, BÝLSEL vd. 2003). Kentsel dönüþüm, tüm yerel aktörlerin katýlacaðý çalýþma gruplarýnýn ve ayrýntýlý çalýþmalarýn modellenmesidir. Bu model içinde Proje geliþtirme ve ayrýca arazi kullaným kararlarýnýn, yapý yoðunluklarýnýn, yapý güçlendirme/yýkma koþullarýnýn belirlenmesi, Projeye katýlma ve ortaklýklarýn tespiti, Proje alanýndaki kiþi ve kurumlarýn mülkiyet ve imar haklarýnýn tespiti ve deðerlemesi, Projeler ile yaratýlacak deðerlerin tespiti ve bunlarýn nasýl paylaþýlacaðýna karar verilmesi, Yatýrýmlarýn planlanmasý ve akçalý kaynaklarýnýn belirlenmesi gerekmektedir. Kentsel dönüþüm, mevcut dokunun tümden kaldýrýlarak, kullanýcýlarýn önceden hazýrlanmýþ geçici konutlara nakli ve çalýþmalar tamamlandýðýnda da kat mülkiyetli yeni konutlara yerleþtirilmeleri esasýna dayandýðýndan, böylesi kapsamlý bir çalýþmanýn, Büyükþehir belediyeleri ve Toplu Konut Ýdaresi gibi güçlü kuruluþlarýn iþbirliði yapmalarý halinde mümkün olacaðý görülmektedir. Bu çalýþmalarýn gerçekleþtirilmesi için, akýllý finans modellerinin geliþtirildiði yapýlara ihtiyaç vardýr. -8-

7 hkm 2006/2 Sayý 95 Köktürk E., Orman Dýþýna Çýkarýlan Yerlerle Ýlgili Öneriler Sultanbeyli, Çavuþbaþý, Gebze, Bursa sanayi Sitesi, Armutlu, Kepez, Gümüldür, Dalaman, Menderes Havalimaný civarý, Hendek ve benzeri yerlerde kentsel dönüþüm uygulanabilir mi? Günümüzde, 2-B arazilerinin ilk durumundan ve orman dýþýna çýkarýlma amacýndan farklý bir durum oluþmuþtur. Pek çoðu, hukuksal dayanaklarý ve tesis edildikleri iþlem biçimleri tartýþmalý olsa da, tapuludurlar ve aralarýnda kat mülkiyeti kurulan yapýlar bile bulunmaktadýr. Bu yerleri ilk kullananlar ile son kullananlarýn amaçlarý arasýnda farklýlýklar vardýr. Son kullananlar, mevcut durumlarýný kazanýlmýþ haklarý olarak görmektedirler ve kendilerine doðrudan tapu verilmesini istemektedirler. Ancak, Cumhuriyet döneminde hiçbir imar affý yasasý, mevcut durumu hukuksallaþtýrma yoluna gitmemiþtir. Gecekondu ve kaçak yapýlar, gecekondu ýslah planý (775 sayýlý Yasa) veya ýslah imar planý ( sayýlý Yasa) gibi, yerleþim alanlarýnda planlama çalýþmalarýnýn yapýlmasýný ve fiilen kullananlara bu iþlemlerden sonra oluþacak imar parsellerinden tapu verilmesini öngörmüþlerdir. 2-B arazilerindeki model nasýl olacaktýr? Bu konuda, hiçbir kesim uygulanabilir bir çözüm de önermemektedir tarihli ve 5216 sayýlý Büyükþehir Belediyesi Yasasý; tarihli ve 5393 sayýlý Belediye Yasasý ile belediyelere kentsel dönüþüm dahil önemli yetkiler verilmiþtir. Ancak, merkezi ve yerel yönetimler arasýnda 2-B konusunun çözümü ile ilgili bir uzlaþma ve eylem planýnýn olmamasý da dikkat çekicidir. 7. Genel Deðerlendirme ve Sonuç Doðal niteliði gereði korunmasý ve çoðaltýlmasý konusundaki duyarlýlýða karþýn, orman örtüsü, sürekli olarak yok edilmektedir. Bunun pek çok nedeni vardýr. En önemli nedenler arasýnda; 1) orman kadastrosu konusundaki baþarýsýzlýk, 2) orman dýþýna çýkarma konusunun anayasa ile düzenlenmesi (madde: 169/4), 3) orman tanýmlarýnda sýkça yapýlan deðiþikliklerin, kesinleþen orman sýnýrlarýnda da deðiþiklikleri gerektirmesi sayýlabilir (KÖKTÜRK ve KÖKTÜK 2004: 88-89). Türkiye de, ormanlarý tehdit eden eylemlerin ve orman yaðmasýna yol açan nedenlerin kaynaðý kurutulmadan sürdürülebilir ormancýlýktan söz edilmesi olanaksýzdýr. Ormanlarýn daha fazla tahrip edilmesini önlemek bakýmýndan, orman kadastrosu ve 2-B konularýnda kesin çözümlere ulaþarak, bu konularýn ülke gündeminden çýkarýlmalarý da zorunludur. Orman kadastrosu geciktikçe, tapulu olsun veya olmasýn, arazinin bitki örtüsünde meydana gelen deðiþikliklerin yol açtýðý uyuþmazlýklarýn, 3116, 4785, 5658, 6831 ve bu yasada deðiþiklik yapan 1774, 2896, 3302 sayýlý yasalarda öngörülen tarihlere göre ayrý ayrý incelemeye tabi tutulmalarý da uygulamada önemli sýkýntýlar yaratmaktadýr. Sözü edilen yasalara göre yapýlan incelemelerde, arazinin öngörülen tarihler itibariyle durumlarýnýn tespit edilmesinde, harita, fotoðraf ve belge yetersizlikleri, vatandaþlarla devletin birbirlerini anlamalarýnýn giderek güçleþtiði ortamlarýn meydana gelmesine yol açmaktadýr. Orman dýþýna çýkarýlan yerler konusunun, ülkemizin her tarafýnda ayný anda çözülmesi olanaksýzdýr. Bu konuda bir süre konulmasý da isabetli deðildir. Orman kadastrosu bitmediði ve orman sýnýrlarýna tecavüzlerin önüne geçilmediði sürece, orman sýnýrlarý dýþýna çýkarýlmýþ yerlerin kullanýcýlarýna öncelik verilerek de olsa satýþýnýn yapýlabilecek olmasý orman yaðmasýný artýracak, yaðmalanan bu yerlerdeki gecekondu ve kaçak yapýlar için yeni imar affý beklentisi doðacaktýr. Türkiye de ormanlarýn tahrip edilmesine ve orman varlýðýnýn sona erdirilmesine yönelik eylemlere anayasal ve yasal dayanak oluþturan tüm kurallar ortadan kaldýrýlmadýkça, çözüme iliþkin önerilerin yaþama geçirilmesi de olanaksýzdýr. Ormanlarýn sýnýrlandýrýlmasý ve tapu kütüðüne tescili, 2-B lerde kullaným kadastrosu, nazým ve uygulama imar planlarýnýn yapýlmasý, kentsel dönüþüm projelerinin uygulanmasý, satýþ, tahsis, devir, irtifak hakký tesisi gibi iþlemler, birbirinden farklý gibi görünseler de, birbirleriyle ayrýlamaz bir iliþki içerisindedirler. Her biri diðerinin önkoþulu olan ve biri gerçekleþmediði takdirde diðerinin gerçekleþme ve baþarý sansýnýn olmadýðý bu iþlemler arasýnda doðru ve etkili düzeneklerin kurulmasý gerekmektedir. Orman sýnýrlarý dýþýna çýkarýlan yerlere yaklaþýmda, konunun deðiþik açýlardan ele alýnmasý ve bir oldu bitti þekline getirilmemesi gerekmektedir. Devletin, bir konuyu tasfiye ederken, bir daha böyle bir sorunla karþýlaþmayacak þekilde tüm tedbirleri de almasý gerekmektedir (AYANOÐLU 2005, GERAY 2005). Görüldüðü gibi; 1. ormanlarýn sýnýrlandýrýlarak tapuya tescili, bütünlüðünün korunmasý ve iþletilmesi, 2. orman köylüsünün üretici durumuna getirilerek kalkýndýrýlmasý ve yaþam düzeyinin artýrýlmasý, 3. üzerinde bir yerleþme alaný ya da yapý topluluðu niteliðinde iþgaller bulunan 2-B lerin deðerlendirilmesi, gibi konularýn birbirlerinden baðýmsýz olarak ve ayrý ayrý düzenlenmeleri ve bunun için, yürürlükteki mevzuatýn, buna göre yeniden ele alýnmasý gerekmektedir. Orman varlýðýmýzýn korunmasý ve sürdürülebilir bir þekilde iþletilmesi ile 2-B konusunun tasfiye edilmesi için yerine getirilmesi gereken görevler þöylece sýralanabilir; Birinci görev, Anayasa nýn 169. maddesinin son fýkrasýyla, 6831 sayýlý Orman Yasasý nýn 2. maddesinde, orman dýþýna çýkarmayý düzenleyen kurallar iptal edilmelidir. Anayasa nýn orman köylüsünün korunmasý baþlýklý 170. maddesi de yeniden düzenlenmelidir. Orman dýþýna çýkarmaya anayasal dayanak oluþturacak yaklaþýmlardan özenle kaçýnýlmalýdýr. Bunun dýþýnda, özel ve istisnai bir durum olarak, orman olarak muhafazasýnda bilim ve fen bakýmýndan yarar görülmeyen, hiçbir zaman verimli orman alanýna dönüþtürülemeyeceðine karar verilen yerler, koþullarý Orman Yasasý nda sayýlarak tanýmlanabilir. Ýkinci görev, Ormanlardan geliþigüzel orman dýþýna çýkarmaya son verildikten sonra, mevcut 2-B alanlarýnýn nasýl çözüleceði de modellenmelidir. Bunun ilk koþulu da, ormanlarýn Aayasa da belirtilen günü itibariyle tespit edilerek bir an önce sýnýrlandýrýlmasý ve tapu kütüðüne tescil edilmesi, -9-

8 Köktürk E., Orman Dýþýna Çýkarýlan Yerlerle Ýlgili Öneriler hkm 2006/2 Sayý 95 orman dýþýna çýkarýlan yerlerin gruplandýrýlarak çözülmesidir. Üçüncü görev, geçmiþ yýllarda yapýlan ancak tapuya tescil edilemeyen orman kadastrosuna, tapuda tescil kabiliyeti kazandýrýlmasýdýr. Dördüncü görev, ormanlarda, tarihinden sonra yapýldýðý tespit edilen tüm kaçak yapýlarýn, kime ait olduðuna veya yapýnýn niteliðine bakýlmaksýzýn derhal yýkýlmasýdýr. Ve bu tarihten sonra, ormanlarda, hiçbir iþgale ve yasa dýþý kullanma biçimlerine göz yumulmamasýdýr. Beþinci görev, Orman Kadastrosu Bilgi Sistemi nin kurulmasý ve elde edilen bilgilerin isteyen herkesin bilgisine açýk olmasýdýr. Kaynaklar AYANOÐLU S.: Orman Sýnýrlarý Dýþýna Çýkarma Ýþlemi ve Orman Dýþýna Çýkarýlan Alanlarýn Deðerlendirilmesi Sorunu, Orman Kadastrosu ve 2B Sorunu Sempozyumu, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi Yayýný, ISBN: , s: 68-84, Ýstanbul, 2005 BÝLSEL S. G., POLAT E. ve YILMAZ N.: Deðiþim-Dönüþüm Sürecinde Kimlik Arayýþlarý ve Kentsel Yenileme Kavramý, Kentsel Dönüþüm Sempozyumu (11-13 Haziran 2003), TMMOB Þehir Plancýlarý Odasý Ýstanbul Þubesi Yayýný, ISBN: , s: 53-64, Ýstanbul, GERAY U.: 2B Alanlarý Nasýl Belirlenebilir ve Deðerlendirilebilir?, Orman Kadastrosu ve 2B Sorunu Sempozyumu, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi Yayýný, ISBN: , s: ,Ýstanbul, KOÇAK H.: Orman Kadastro Uygulamasý, 2. Baský, Birlik Matbaacýlýk, 304s, Ankara, KÖKTÜRK Erdal. ve KÖKTÜRK Erol.: Orman Kadastrosu ve 2B Gerçeði, Orman Kadastrosu ve 2B Sorunu Sempozyumu, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi Yayýný, ISBN: , s: , Ýstanbul, KÖKTÜRK E.: Orman Kadastrosu, Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Yayýný, ISSN , s:3-12, Ýstanbul, KÖKTÜRK E.: Türkiye de Gecekondu ve Ýmar Affý Üzerine Bir Ýnceleme, hkm, Jeodezi Jeoinformasyon Arazi Yönetimi Dergisi, Sayý: 2003/89, 2003, s , Ankara, OB.: 2B Gerçeði Orman Vasfýný Keybetmiþ Araziler, T.C. Orman Bakanlýðý Yayýný, 20s, Ankara, OSB.: Çevre ve Orman Bakanlýðý nýn 2B Gerçeði ve Yanýltmacalarý, Ormanlarýmýza Sahip Çýkalým Birliði Yayýný, 17s, Ankara, SINMAZ B. ve KARATAÞ Ý.: Orman Kadastrosu (Açýklama-Yorum- Yargýtay Kararlarý), Yetkin Basýmevi, 636 s, Ankara, SÖKMEN P.: Kentsel Dönüþüm Ýçin Kaynak Yaratýcý Sürdürülebilir Bir Planlama Çerçevesi, Kentsel Dönüþüm Sempozyumu (11-13 Haziran 2003), TMMOB Þehir Plancýlarý Odasý Ýstanbul Þubesi Yayýný, ISBN: , s , Ýstanbul, TEKELÝ Ý.: Kentleri Dönüþüm Mekaný Olarak Düþünmek, Kentsel Dönüþüm Sempozyumu (11-13 Haziran 2003), TMMOB Þehir Plan cýlarý Odasý Ýstanbul Þubesi Yayýný, ISBN: , s. 2-7, Ýstanbul, TMMOB.: 2B Sorunu Gerçekler-Öneriler, Türk Mühendis ve Mimar Odalarý Birliði Yayýný, 45s, Ankara, Mart TURHAN S.: Orman ve Kadastro Paneli, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasý Ankara Þubesi Yayýný, s , Ankara,