Endüstri Mühendisliğine Giriş

Transkript

1 NOT: MRP ve TAM ZAMANINDA ÜRETİM ARASINDAKİ FARKLAR ile ilgili notlar sizlere çalışmanız için derste işlenmemiştir Endüstri Mühendisliğine Giriş 26 Aralık 2012, Şişli-Ayazağa, İstanbul, Türkiye. Yard. Doç. Dr. Kamil Erkan Kabak Endüstri Mühendisliği Bölümü,, Şişli-Ayazağa, İstanbul, Türkiye

2 Ders İçeriği İŞLEMLER PLANLAMASI VE KONTROL İşlemler Planlaması ve Kontrole Genel Bakış Talep Tahmini (I) İşlemler Planlama (II) Envanter Planlama ve Kontrol (III) İşlemler Çizelgeleme (IV) İş Dağıtım ve İlerleme Kontrol (V) Ara yüzler Talep Tahmin Yöntemleri Hareketli Ortalamalar Üstel Ağırlıklı Hareketli Ortalama Regrasyon Analizi İşlemler Planlama Yöntemleri Envanter Planlama ve Kontrol Yöntemleri İşlemler Çizelgeleme Yöntemleri MRP Sistemleri Tam Zamanında Üretim

4 İşlemler Çizelgeleme Yöntemleri Amaç: belirli işlemleri belirli işleme tesislerine işlem başlangıç ve bitiş zamanlarını belirterek atamaktır. Çizelgelemede maliyet gözetilir: Ara mamül stokları, boş işçi ve teçhizat, fazla mesai vb.

5 İşlemler Çizelgeleme Her bir dönem için sipariş alınır Üretim emirleri envanter kontrolden, Özel siparişler satış aracılığıyla İşler belirli tesislere öncelikleriyle atanır, İşler yapılırken; Makineler bozulur,işçiler gelmezler,takımlar kırılır ve aşınır,malzeme bozuk olur,siparişler iptal edilir,azaltılır veya artar,ürün tasarımlarında, standart işlem sürelerinde, hazırlık sürelerinde değişiklik olabilir vb,

6 İşlemler Çizelgeleme Hedefleri Yüksek bir zamanda tamamlanmış işler yüzdesi, Yüksek bir işçi ve tesis kullanımı, Düşük ara stoklar, Düşük fazla mesai, Düşük imalat edilmiş parça stoksuz kalma oranı

7 Gantt Şeması İşlemleri sıralamak ve çizelgelemek için kullanılan en eski yöntemlerden birisidir, Planlanan iş faaliyetleri ve gerçekleşen faaliyetleri aynı zaman ekseninde gösterilmesinde çok yararlıdır, işlerde gecikmeler, önde olan işler, ve ilerlemeler görülebilinir, Sık olarak güncellenmelidir, neden?

8 Gantt Şeması

9 Örnek: Tek makina çizelgeleme problemi 1.Etkin bir çalışan: en düşük bekleme zamanlarını sağlayacak şekilde sıralar. 2.Etkili bir çalışan: makina için bekleyen işlerin önceliklerini belirler ve parçaları gerektiği zaman bitecek şekilde çizelgeler

10 Etkin bir çalışan: Bekleme Zamanını En Küçüklemek

11 Etkili bir çalışan:parçaları gerektiği zaman bitecek şekilde çizelgelemek

12 Gannt Şeması Gannt Şeması ile Çözümün Gösterimi? Tek makine için bir önceki örnek problemi Gannt şeması ile gösteriniz

13 3 Makine ile Çizelgeleme Örnek Problem Aşağıda işlem süreleri verilen 7 iş için üretim hattında birbirine paralel 3 makine bulunmaktadır. İşleri çizelgeleyerek Gantt şemasında gösteriniz. (En kısa toplam iş süresi ne kadardır, düşününüz). Kaynak:

14 Gannt Şeması - Olurlu Çözüm

16 MRP Sistemleri MRP = Material Requirements Planning Malzeme İhtiyaç Planlama (MİP) MRP II = Manufacturing Resource Planning İmalat Kaynak Planlama ERP = Enterprise Resource Planning Kurumsal Kaynak Planlama

17 MRP Hangi durumlar için Uygundur? Bağımsız ve kesikli parçalar için Karmaşık yapıdaki ürünler için Atölye tipi üretim için Montaja üretim yapan üretim ortamları için uygundur Kaynak: erp.karmabilgi.net/download/mrp.ppt

18 Malzeme İhtiyaç Planlama Ana Üretim Çizelgesi Ürün Ağacı Bilgileri Malzeme ihtiyaç Planlama Stok Bilgileri Planlanan Siparişler İŞ emirleri Satın alma emirleri Kaynak: erp.karmabilgi.net/download/mrp.ppt Yeniden çizelgeleme notu

19 Ana Üretim Çizelgesi (Master Production Schedule MPS) MRP nin temel girdilerinden bir tanesidir, Üretilecek (bitmiş ürün, mamül) miktarlarının bir listesidir,

20 Ana Üretim Çizelgesi MPS PERİYOTLAR Parçalar Pano Çalışma tahtası Diz üstü masası Kalem kutusu Kaynak: erp.karmabilgi.net/download/mrp.ppt

21 Ürün Ağacı (BOM - Bills of Material) MRP nin diğer bir girdisidir, Ürünü oluşturan çeşitli alt-montaj, bileşen ve hammaddelerin ayrıntılı ayrıştırılmasıdır, Tedarik süresi P1 1.ürünü SA1, SA 1. ve 2. alt montajı C1-C5 1., 2., 3., 4., ve 5. bileşenleri göstermektedir 0. seviye 1. seviye Kaç taneye ihtiyaç olduğu 2. seviye

22 Malzeme İhtiyaç Planlama Örnek Varsayalım ki ana üretim çizelgemiz Hafta 17 de 200 adet P1 gerektiği belirtilsin. Bir önceki slaytta verilen ürün ağacına bakarak her bir altmontaj ve bileşenden kaç adet alete ihtiyaç olacağını hesaplayınız.

23 Malzeme İhtiyaç Planlama Örnek Tedarik süresi 2. seviye 0. seviye 1. seviye Kaç taneye ihtiyaç olduğu Her bir bileşen için ihtiyaç duyulan tedarik sürelerinin göz önüne alınması Örneğin P1 in tedarik süresi 1 haftadır,

24 Malzeme İhtiyaç Planlama Örnek Tedarik süresi 1 hafta Tedarik süresi 2 hafta Tedarik süresi 2 hafta

25 Malzeme İhtiyaç Planlama Örnek Devamı Tedarik süresi 1 hafta Stokta bulunan miktar Tedarik süresi 2 hafta

26 Malzeme İhtiyaç Planlama Form üzerinde brüt ihtiyaçlar olarak gösterilen talep değerleri nihai ürünler için hazırlanmış ana üretim çizelgesinden gelir, Tüm alt montajlar ve bileşenler için brüt ihtiyaç değerleri ürün ağacında verilen bilgiler temel alınarak hesaplanmalıdır. MRP sistemi, aşırı ara stok, kaynakların kullanımındaki aşırı dengesizlik ve benzer sorunların önüne geçer.

27 İmalat Kaynak Planlama - MRP Beykent II Üniversitesi Kapalı-çevrim MRP sistemine örgütün finans fonksiyonu ile ilişkilendirilmesine imalat kaynak planlama denir ve MRP II ile gösterilir, Ticari MRP II yazılımları genellikle benzetim yapabilme yeteneğine sahiptir.

29 Sürekli İyileştirme, Kaizen ve Tam Zamanında Üretim Japonlar'ın bir üretim felsefesi olarak ortaya çıkmıştır, Japonlar, eldeki kaynaklarla daha iyisini yapmak için MUDA (israf) ile bir mücadeleye girişmiştir. MUDA ile yapılan yaşam savaşının sonucu da sürekli iyileştirme felsefesiyle birlikte Tam Zamanında Üretim sistemini literatüre kazandırmıştır Kaynak:

30 Sürekli İyileştirme, Kaizen ve Tam Zamanında Üretim Tam Zamanında Üretim anlayışının temeli; kalite, maliyet ve teslimatta iyileştirme yapmayı ve bu iyileştirmeyi yaparken de görülmeyen muda kalemlerini tespit ederek ortadan kaldırmak suretiyle sistemde sürekli bir iyileştirme yapmayı hedeflemektedir. Japonlar bu sürekli iyileştirme yaklaşımına KAIZEN demişler ve bunu bir yaşam biçimi olarak benimsemişlerdir. Japonca'da KAI(kay) değişim ve ZEN(zen) ise iyi daha iyi anlamına gelmektedir. KAIZEN de daha iyiye ulaşma ya da daha genel anlamda sürekli gelişme demektir. Kaynak:

31 Tam Zamanında Üretim Felsefesi Tam Zamanında Üretim felsefesi mudanın ana kaynağının stoklar olduğunu ön görmektedir. Tam Zamanında Üretim düşüncesinde, stoklar bir göldeki suyu temsil eder ve nasıl su gölün alt tabanındaki kayaları gizler ise, stoklar da bir firmadaki problemleri gizler diye düşünülür. Göldeki su azaltılmaya başladığında, yani stoklar azaltılmaya başladığında problemler su yüzüne çıkmaya başlar ve problemlere karşı bir yaşam mücadelesi başlar. Kaynak:

32 TZÜ de Problemler Kaynak:

33 Tam Zamanında Üretim-TZÜ (Just In Time JIT) Stoksuz Üretim olarak da adlandırılır, TZÜ stokları azaltmanın yanında, bileşenlerin ihtiyaç olunan zamanda ne çok geç, ne çok erken üretimin bir sonraki aşamasında bulunacak şekilde üretim sürecinin organizasyonu ile ilgilidir Tam Zamanında Üretim felsefesi ürün üzerinde değil de, prosesler üzerinde yoğunlaşan bir yaklaşımla çözüm üretir. Bu yüzden servis sistemi veya üretim sistemi olmuş hiç farketmeksizin istenilen tüm proseslere uygulaması yapılabilir. Yalnız ürün talep tahminleri çok sapıyor ve ürün çeşitliliği çok fazla ise verimli bir Tam Zamanında Üretim adaptasyonu mümkün olmayabilir Kaynak:

34 Tam Zamanında Üretim sistemiyle geleneksel MRP sistemi arasında faklılıklar Kaynak: Birinci fark; geleneksel sistemde makinalar çalıştırılmak suretiyle işçiler devamlı meşgul tutulmaya çalışılır, çünkü çalışmayan bir makina veya çalışmayan bir insan israf olarak değerlendirilir. Tam Zamanında Üretim düşüncesine göre ise bir makinayı, insanı veya makinayı boş bırakmamak için çalıştırmak, yani ihtiyaç fazlası olarak çalıştırmak esas israfın kendisidir. Sonraki operasyondan talep gelmediği müddetçe üretim yapılmamalıdır. Boş bekleyen işçiler, birçok makina kullanma kabiliyetleri geliştirilmek suretiyle meşgul tutulmaya çalışırlar.

35 Tam Zamanında Üretim sistemiyle geleneksel MRP sistemi arasında faklılıklar Ikinci fark ise; MRP sistemi, beklenen talebe karşılık üretim yaparken, Tam Zamanında Üretim talep gerçekleşmeden üretim yapmaz. Üçüncü fark, MRP çok kaynaklı çalışmayı tercih ederken, Tam Zamanında Üretim tek kaynakla çalışmayı tercih eder. Çünkü kalitenin partner(tedarikçi) seçimiyle çok yakın ilişki içinde olduğuna inanılır. Kaynak:

36 Tam Zamanında Üretim-TZÜ (Just In Time JIT) TZÜ felsefesinde dikkat edilmesi gereken noktalar: Düzenli Malzeme Akışı Hazırlık Sürelerinin Azaltılması Tedarik Sürelerinin Azaltılması Sıfır Hatalı Bileşenler Disiplin Altına Alınmış Atölye Kontrolü

37 Düzenli Malzeme Akışı Malzeme akış biçimlerinin sadeleştirilmesi, Üretim hatlarının tamamen yenilenmesi Kabul ve sevk noktalarına doğrudan erişim Kesintisiz malzeme akışının sağlanması Akışı engelleyen noktaların araştırılması ve elimine edilmesi Gereksiz taşımaların elimine edilmesi Katme değer yaratmayan işlemlerin ortadan kaldırılması

38 Hazırlık Sürelerinin Azaltılması Makine hazırlık sürelerinde ciddi azalmalar olması Parti büyüklükleri çok küçük miktarlara inmesi İşletmenin esnek hale gelmesi Müşteri ihtiyaçlarında meydana gelen değişikliklere çok kısa sürede yanıt verebilmesi

39 Tedarik Sürelerinin Azaltılması Uzun süreli büyük sevkiyatlar yerine ihtiyaç duyulan üretim işlemi için gerekli parçaların tam zamanında alınması, Bunun için bazen uzun vadeli kontrat pazarlığı yapılmalıdır

40 Sıfır Hatalı Bileşenler Hatalı bileşenlere tolerans gösterilmez, Sürecin tüm zamanlarında tolerans dahilinde parça üretildiğinden emin olmak için istatistiksel süreç kontrol (Statistical process control) yöntemleri uygulanır, Satın alınan parçalar için ise tedarikçilerden tedarik ettikleri bileşenler istatistiksel kontrol altında tutulur

41 Disiplin Altına Alınmış Atölye Kontrolü Stok düzeylerini düşük tutma, Tıkanma olmayan, yanıt zamanı kısa bir işlem isteği, Kesin sipariş bırakma zamanları Gereksiz işçi hareketlerinin ortadan kaldırılması İşçinin makine zamanı içinde beklemelerinin ortadan kaldırılması