SA6LIK HizruETiNDE HEKiMiIU SOnUMLULUGUNUN HUKUKSAL KAVRANTSI (NEDEN VE KUSURLARTN GOKLUGUI

Transkript

1 I r. DISHErivriGi HUKUKU sempozyumu Prof. Dr. Onur KARAHANOGULLARI Ankara Universitesi Siyasal Bilgiler Faktiltesi - Miilkiye, idare Hukuku SA6LIK HizruETiNDE HEKiMiIU SOnUMLULUGUNUN HUKUKSAL KAVRANTSI (NEDEN VE KUSURLARTN GOKLUGUI Hekimlik bir meslektir. Hekimlik meslefinin tek kigi tarafrndan yerine getirilmesi neredeyse olanaksrzdrr. Hekimlerin briyrik gofiunlu[u, kamu veya ozel, bir saflrk kurulu5u iginde galrgmaktadrr. Hekimin anlrk ve arrzi olarak gergekle5tirdigi mudahaleler drgrnda tek ba5rna galr5masr srnrrlrdrr. Muayenehanelerinde tek bagrna saflrk hizmeti veren hekim az sayrdadrr. Bu durumda dahi hekimlik meslegi hemgirelik, tahlil, gorrintrileme vb. yan saflrk hizmetlerin kahlrmr ile gergeklegtirilmektedir. Bu nedenle hekimin sorumlulufu deferlendirilirken hukuk oznesi olarak hekim kisiyi ele almak eksik kalacak ve hatalr sonuelara yol agacaknr. Hekim buyuk gofunlukla bir saflrk hizmeti drgutlenmesiginde faaliyette bulunmaktadrr. Hekimin tek bir ki5i olarak eylemleri, orgrit iginde yer alan difer hukuk oznelerinin eylemleri ve daha onemlisi kigileri a$a nesnel 6rgritlenmenin gerekleri/zorlamalarr tarafindan belirlenmektedir. Sorumluluk trirri olanak tanrdrgr oranda, fiilleri kavranmast gereken tek bagrna hekim de$il soqltk orgiltil olmalrdrr. SoQlrk 1rgiltil kimi zaman tuzelki5ilik sahibidir veya eylemleri bir ttizelkigilife atfedilebilir. Gergekte burad araghrrlan, sorumlulugun atfedilebilece[i ve tazminatr 6deyebilecek bir malvarltfirdrr. Gergek veya trizelkigiyi bulmak bu agrdan onemlidir. Safltk orgritunti hukuk dznesi olarak deferlendirme onerisi, kigiden vazgegme dnerisi defiil zarar dofuran davranrgtaki goklu nedensellifii/kusurlulugu kavrama gerefiini vurgulama gabasrdrr. Ttim hizmet sektorunde, ozellikle de saflrk hizmetlerinde, uretim orgutlenmesi igindeki dznelerin davranr5larr ve onlarr ba$layan/agan yoneti m/orgutlen me faa I iyeti gorri I meden ya pt laca k degerlend i rme, soru m- lulu$un dnemli bir bolumtinrin sonuca yol agmamrs veya kusuru bulunmayan kiginin uzerinde kalmasrna yol agar. Sorumluluk ilke olarakigiseldir. Hekimin ve saflrk hizmetinin sorumlulufiu incelenirken saglrk orgtitunr.i 6zne olarak almak kigisel sorumlulu[u ortadan kaldrrmaz, tersine kigiye kendi eyleminin sonucu olmayan zararlann sorumlulufunu yriklememek igin gozumleme olanafir saflar. Kusur ve nedensellik ko5ullarrnrn defierlendirilmesinde, hekimin etkinliiinin bir orgritlenme iginde gergeklegtifini bilmek, sonucu dofiuran, orgritten ve orgut igi oznelerden kaynakf r tim uygun nedenleri ara5trrmaya ve bu nedenleri ortaya grkaran kusurlarr saptamaya olanak tanrr. Ceza ve tazmin sorumlulufiuna iligkin yargrla-

2 I r. D SHEriurici HUKUKU sempozyumu malarda kullanrlan kusurun sekiz uzerinden oranlanmasr yontemi, goklu nedenselligi ve sorumlulufu kavramak igin yeterli bir arag defildir. Nedensellik ve kusur, sorumluluk hukukun maddi ve manevi unsurlarrna ait, ayrrlamaz iki kavramdrr. Kusurun sekiz uzerinden oranlanmasr drgrnda goklu iligkideki nedensellik ve kusuru kavrayacak bir deferlendirme yaprlmalrdrr. Saflrk hizmeti orgutlenmesi iginde gergekle5en sug ve zararlarda genellikle hekimin eylemiyle birlikte, nedenlerin goklufiu kavramryla defierlendirebilecefimiz bagka iradeler veya orgtitlenmeden kaynaklanan nesnel belirlemeler bulunur. Bunlar defierlendirmeye ahnmadan kurulacak sorumluluk hatalr olacakhr. Adli, idari ve askeri yargr drizenleri arasrndaki g6rev dafrlrmrnrn yarathfit sorunlar, davacr vekillerinin uygulamalr amacrnrn odeme gucune sahip bir davalr bulma ve yargr drizeni uyugmazlrklarrna takrlmadan sonug alma olmasr nedenlerin goklu$unu deferlendirme olanafirnr, saflrk hizmetinden kaynaklanan zararlarrn de$erlendirilmesinde hekimi defil saflrk 6rguti.inti 6zne olarak alan bir deferlendirme olanafirnr zayrflatmaktadrr. Bununla birlikte, agafirdaki gdrece$imiz gibi, Uyu5mazlrk Mahkemesi, Yargrtay ve Danrgtay kararlarrnda bu yonde bir efilim veya potansiyel bulunmaktad rr. Tek bagrna hekimin eyleminden veya bir saflrk drgutu igindeki hekimin eyleminden kaynaklanan sug veya zarardan sorumluluk kavrantrken hekimlifin bir meslek oldu[u da veri alrnmalrdrr. Hekim meslefe iligkin bilgi ve becerinin aktarrldrir uzun ve 6zel bir efiitim sonucunda elde edilen bir yetki ile faaliyette bulunur. Faaliyetinde meslek etigine ve meslefie ili5kin 6zel kurallara uymak yukumlultifiu bulunmaktadrr. Hekimlik meslefii, kigilerin saflrk hakkrnr kargrlayacak hizmetlerin tlretiminde yetkilidir. Bu yetkiye sahip olmayanlarrn safltk hizmeti riretmesi sugtur. Uretimine kahldrfir saglrk hizmetinin ozellifi (ornefin yofun drgsallrklar ta5rmasr) ve lisans, uzmanlrk ve ileri duzey efiitimleri sayesind elde etmig oldufiu bilgi hekimlere difer mesleklerden daha afrr yuktimli.ikler ve yetkiler getirmigtir. Trbbi karara baflr olan veya hbbi kararla gergekle5tirilebilen agrr ve onemli toplumsal/siyasal sonuglar bulunmaktadtr. Bunun nedeni, hizmetle kar5rlanan gereksinimin nitelifi ve hizmetinesnel oldufu va rsayr la n bi I i msel ku ra I la rla gergeklegti ri ld ifii ka bu I r]d ti r. Anayasada (ve insan haklarr sozlegmelerinde) temel hak ve ozgrirlrikler duzenlenirken trbbi zorunluluk ve saflrk, haklarrn srnrrlanmast neden ve araglarr olara kabul edilmi5tir. Bu konularrn hekimlerin defierlendirmesine baflt olacafr agrktrr. Hekimlifiin saflrk hakkrnrn gergeklegmesinin yantstra kigi ozgurlufunrin srnrrlanmasryla da baflantsr vardrr. Hekimlik mesleginin en onemli nitelifii, hekime bedene mudahale yetkisi vermesidir. Bunun drgrnda saflrk, temel hak ve ozgrirluklerin srnrrlanmasr igin temel gerekgedir. Anayasanrn negatif statu haklarrnr duzenleyen ki5inin haklarr ve odevleri boliimrinun "Kiginin dokunulmazltft, maddi ve manevi varlt[t" bagltklt 17. maddesinde kiginin vricut blitunlrigr.lne dokunulabilecek haller arasrnda hbbi

3 I r. D SHEriurici HUKUKU sempozyumu zorunluluklar bulunmaktadrr ("Madde 17 - Herkes, yagama, maddi ve manevi varlrfitnr koruma ve geli5tirme hakkrna sahiptir./ Trbbi zorunluluklar ve kanunda yazrhaller drgrnda, kiginin vucut btiti.lnlu[rine dokunulamaz; nzasl olmadan bilimsel ve trbbi deneylere tabi tutulamaz."l Hekim veya saflrk hizmeti Ureten orgut, hbbi zorunluluga karar verecek oznedir. Trbbi zorunlulufun varlrfir vucut britunlufrine dokunmanrn, en temel hak olan ya5ama ve vucut bijtunlufirine sahip olma hakkrnrn hukuka uygun srnrrlamasrnrn nedeni olmaktadtr. Bunun dtgtnda Anayasanrn temel hak ve ozgrirlukleri duzenleyen pek gok maddesinde saglrk ve genel sagltk haklarrn srnrrlama nedenleri arasrnda bulunmaktadtr. Ornefin 6zel hayahn gizlilifii (m.20), konut dokunulmazlrfr (m. 21), haberlegme hrirriyeti (m.22), dernek kurma hrirriyeti (m. 33), sendika kurma hakkr (m.51), yargr denetimi (m.125), hakimlik ve savcrlrk teminah (m.139) genel saflrk veya saflrk nedeniyle srnrrlanabilmektedir. Hekimlik ve onun tirettifii veya uretimine kahldrfir hizmetin kargrladrfl toplumsal ihtiyag olan saflrk temel hak ve ozgrirlriklerle k6klti bigimde ba$lanhlrdrr. Bu nedenle de sozlegme ozgurlti[unun srnrnnr olugturan kamu dtizeni igindedir. Hekimin veya saflrk orgutuntin riretimini gergekle5tirdifi hizmetin kargrladtfr ihtiyag olan saflrk anayasada bir hak olarak dtizenlenmigtir. ("Madde 56: Herkes, saflrklr ve dengeli bir gevrede yagama hakklna sahiptir./ Qevreyi geligtirmek, gevre saglrfrnr korumak ve gevre kirlenmesini onlemek Devletin ve vatandaglartn odevidir./ Devlet, herkesin hayatrnr, beden ve ruh saflrfir iginde surdtirmesini saflamak; insan ve madde gucunde tasarruf ve verimi arhrarak, igbirlifini gergeklegtirmek amacryla saflr kuruluglarrnr tek elden planlayrp hizmet vermesini dtizenler./ Devlet, bu gorevini kamu ve 6zel kesimlerdeki saghk ve sosyal kurumlarrndan yararlanarak, onlan denetleyerek yerine getirir./ Sa[- Itk hizmetlerinin yaygrn bir 5ekilde yerine getirilmesi igin kanunla genel saglrk sigortasr kurulabilir.) Maddenin ilk frkrasrna gdre "herkesaflrklr ya$ama hakklna sahiptir." Maddede saflrk hakkrnrn kargrlayacak hizmetlerinin "saflrk kuruluglarr" eliyle kargrlanaca[r dngdrrilmektedir. Saflrk kuruluglarrnrn gallgmasrnda girigim ozgrirltiiti srnrrlandtrrlmr5fir zira "devlet,... saglrkuruluglarrnr tek elden planlayrp hizmet vermesini duzenler." Bu planlama ve diizenlemenin, girigim ve mribadele 6zgUrltifitine getirecefi srnrrlamalarrn 6zel giri5imi kamu hizmetine dontigttirecek yofunlukta olup olmayacafir ayrr bir de$erlendirme konusu olmakla birlikte maddede sa$lrk hizmetigin kamu hizmeti orgutlenmesi kurulacafir da agrkga ongorulmri5trir: "Devlet, bu gorevini kamu ve 6zel kesimlerdeki saflrk ve sosyal kurumlarrndan yararlanarak, onlarr denetleyerek yerine getirir." Devletin kamu hizmeti orgutlenmesi ile saflrk hizmeti sunacafr dtizenlenmig oldu[u gibi 6zel girigime yonelik olarak da denetlemeyi a5an bir ili5kiyi gerektirecek ola n "ya ra rla nma" 6ngoru I m UgtU r.

4 r. D SHEKiMrir5i HuruKU sempozyumu Bu durumda saflrk gereksinimi kargrlamak trzere drgiitlenmig olan kamu drgutlenmelerinde ve devletin g6revini yerine getirmek rizere yararlanmakta oldufiu ozel saflrk girigimlerinde r]retilen saflrk hizmetlerinden yararlanmak bir kamu hakkrndan yararlanmakhr. Kurumsal ve kigisel ozel girigim olarak sunulan saflrk hizmetlerinden yararlanma iligkisi ise devletge planlanmasrnrn, hizmetin drizenlenmesinin ve denetlenmesinin yofiunlu[una gdre yalrn bir sdzlegme kurma ehliyeti ve 6zgUrl{.i[tinden gok bir hakkrn kullanrmrdrr. Kamu hizmeti olarak yararlanrlan saflrk hizmeti kullantcr iligkisinin sozlegme hukuki bigimile kargrlanmasr olanaklr de[ildir. Kullantct hakkrnr talep ederken sunucu olan kamu yuktimlrilri$unti yerine getirmektedir. Kamu safltk 6rgiitlenmesinde bu durum belirgindir. Bireysel ve kurumsal 6zel girigimcilerce sunulan saflrk hizmetinden yararlanma ancak mali yonri sozlegme bigimi kazanabilecek olan hak iligkisidir. Kiginin vucut blitlinltifri ve saflrfir sozlegme konusu yaprlamaz, sa$lrk girigimcisi de saflrk hizmetinin hukuk veya meslek kurallanna ddni.rgmus veya hp biliminin gerekleri olara kendini dayatan konularrnr sdzlegme konusu yapamaz. Nitekim saflrk hizmetlerinin sunumu ve hekimlik meslefinin icrasr devlet ve meslek odalan tarafindan ayrrnblr emredici kurallara baelandrer gibi hastalarrn hizmetten yararlanmadaki segim olanaklarr da mevzuatta bir hak olarak tanrnmaktadrr. Anayasanrn "Qalrgma ve Sozlegme Hrirriyeti" basltklt 48. maddesine gore "Herkes,... sozlegme hurriyetine sahiptir." Sdzlegme ozgurltifii.i igeriksizdir, soyut bir yapabilme gucu, ehliyettir. Somut emefe defiil, soyut emek gucune; kullanrm deferine defiil defigim degerine benzer. Sdzle5me ozgurlufil, kapitalist toplumsal formasyonda haklann soyut olanafirdrr. Tum haklar sozlegme kurma ozgurltifune indirgenebilir. Bu genel ilke, bozulmalara/istisnalara u[- rar, devletin kamu hizmeti orgtitlemesi bu istisnalardan/bozulmalardandrr. Devletin saglrk hizmetini, piyasanrn i5leyi5 kurallanndan belli oranda ba$tgtk krlarak ustlenmig oldufu durumlarda yararlanma sozlegme bigimini alamaz. Bir temel hakkl kargrlamak tizere vergilerle, kamu gucti ve yriktimltilukleriyle drgtitlenmig idare sozlegme kurma ozgurlij[unrin tagrytctst olmadtft gibi hizmetten yararlanmak isteyen kigi de soyut bir sdzlegme kurma ozgtirltiftintin kullanlcrsr de[il saflrk hakkrndan, yani bir kullanrm deferinden, yararlanmak isteyen kigidir. Devletin tistlenmig oldufu ve dofrudan dolruya tireterek sundufiu saflrk hizmetinden yararlanma s6zle5me bigimi alamaz, oyleymi5 gibi gortindufti, bu bigim verilmeye galrgrldrgr durumlarda da sozlegme ttim iligkiyi kavrayamaz. Bir hakkrn kullanrmr istemi s6zlegme igin icap veya icaba davet defildir. Devletin (idarenin) piyasanrn i5leyi5 kurallarrndan belli oranda baftgtk krlarak (-ki saflrk alanrnda piyasanrn temel igleyig ilkelerinin devredtgr brrakrlma derecesi son derece ytiksektir. Genel saflrk sigortasr, kamu gelirlerinden kargrlanma derecesi, sosyallegtirme, hekimlerin galrgma hakkrna iligkin stntr-

5 r. DiSHEKiMrici uuruku sempozyumu lamalar, ozel girigime getirilmig olan izin srnrrlamalarr vb. ilk akla gelenlerdir.) tistlenmig oldufu hizmetin Uretimini, dofrudan dofiruya kendi personel, arag gereg ve orgtituyle gergeklegtirmedifii piyasa ile iligkiye gegerek hizmetin tamamrnr veya temel pargalarrnr 6zel girigimciye yaphrdrfr durumlarda da, arhdegerin veya bunun ikincil bdkigrimtinr.in onemli bir boltimri 6zel girigimciye aktarrlmakta olsa da, kullanrcr ile hizmet sunan arasrndaki iligkininiteliii ve hukuki bigimi de[igmemektedir. Kamu saflrk hizmetinden yararlanmak isteyen kigi bu istefini bildirmekte ve idare de dofirudan veya aracryla hizmet sunmaktadrr. Anayasanrn "Qalrgma ve Sdzlegme Hrirriyeti" baglrklr 48. maddesine gore "Herkes,... s6zlegme hurriyetine sahiptir." Temel hak ve ozgrirlriklerin nitelifini duzenleyen 12. maddeye g6reyse "Herkes, kigiligine baflr, dokunulmaz, devredilmez, vazgegilmez temel hak ve hrirriyetlere sahiptir." Temel hak ve 6zgtirliiklerin bu nitelikleri ve kullanrlma rejimi sdzlegme 6zgtirlrifrtinrin de srnrrrdrr. Sdzlegme 6zgurlti[U ornefiin bir temel haktan vazgegmeyi, yararlanmamayr konu edinen edimi kapsamaz. Temel haklarr dtizenleyen maddelerdeki hukuki rejim de s6zlegme ozgrirkifrintin srnrrlarrnr belirler. Saflrk hakkrnr dtizenleyen 56. maddeye gore devletin saflrk hizmetlerini tek elden planlamasr, 6zel girigimden yararlanmasr, 6zel kesimi denetlemesi kuralla n, L2. maddedeki kigilile ba$lr, dokunulmaz, devredilmez olma nitef ikleriyle birlikte sozlegme 6zgrirlU[tinrin srnrrlarrnr olugturmaktadrr. Anayasadaki bu yaprnrn somutlagh[r yasal gergevedeki emredici kurallar ve saflrk bilimile hekimlik meslegine iligkin bilimsel/teknik kurallar sozle5me konusu edilemeyecek niteliktedir. Borglar Kanunu'nun "sdzlegme 6zgUrltifiU" baglrklr 26. maddesine gore "Taraflar, bir s6zlegmenin igerifini kanunda 6ng6rrilen srnrrlar iginde ozgtirce belirleyebilirler." Kanununun "Kesin huktimsrizluk" baglrklr 27. maddesine goreyse "Kanunun emredici hrlktimlerine, ahlaka, kamu duzenine, kigilik haklarrna ayktrt veya konusu imksnsrz olan s6zlegmeler kesin olarak hriktimsrizdrir." Saflrk hakkrnrn Anayasadaki drizenlemesi, kamu ve ozel kesimlerdeki sa$lrk kurulu5larrnr kabul etmekte, devlete saflrk hakkrnr dofrudan kamu kuruluglarrnda rireterek ve 6zel girigimlerden yararlanarak gergeklegtirme g6revi vermektedir. Bunun drgrnda 6zel saflrk giri5imlerini planlama ve denetleme gdrevi bulunmaktadrr. Bireysel ve kurumsal 6zel girigimler, devletin planlamasr ve denetimi iginde saflrk hizmetleri iiretebilir ve satabilirler. Kigiler, bireysel veya kurumsal 6zel girigimferden saflrk hizmeti sahn alabilirler. Bu durumda ortaya grkan ili5ki sozlegme bigimini alabilecektir. Hekim ile hekime bagvuran kigi arasrndaki ili5ki vekalet sozlesmesi;6zel safrhkuruluguna bagvuran kigi ile iligki de hastoneye kobul sozlegmesi olarak nitelendirilmektedir. Hekimin veya saflrk kurulugunun saflrk hizmetinden kaynaklanan sorumlululu da s6zlegme hrikumlerini ihlal kavramryla deferlendirilmektedir. Bu kavramlaghrma ktsmen dofirudur. Serbest hekim (bireysel giri5imci) veya 6zel safltk kurulugu ile bagvuran kigi arasrnda saghk hizmetinin igerigine iligkin s6zlegme kurulamaz.

6 I r. DiSHEriuriei HUKUKU sempozyumu Ozel girigimci ile ba5vuran kigi arasrndaki iliskinin sdzle5me konusu olabilecek yonleriligkinin emredici hukuk kurallarryla (-ki btiyrik go[unlulu safltk hizmetini taraflarrn iradesinden bafirmsrz bigimde dtizenleyen kamu hukuku kurallarr ile hekimlik meslefine ili5kin kurallardrr) dtizenlenmemi5 bolumleridir. Sallrk hizmetlerinin otelcilik y6nrine, hizmetten yararlanmanrn zamanrna, saflrk ekibi segmeye, ddenecek paraya (fiyata) iligkin konular ilk akla gelenlerdir. Bunlarda da sdzlegme kurma 6zgUrlU[ti rizerinde kamu hukuku srnrrlandrrmalarr vardrr. Buna kargrlrk hp biliminin, hekimlik meslefinin, devletin planlama ve drizenleme gorevinin, saflrfrn bir temel hak ve haklann srnrrl olarak duzenlenmig olmasrnrn getirmig oldufu emredici hukuk kurallartnrn dtizenledifii konular s6zlegme kurma 6zgUrki[Untin alanrnda deiildir, bunlar sdzle5me konusu yaprlmrgsa, sozlegmeler veya ilgili htiktimler htikrimsuzdrir (Borgalar Kanunu'nun "Kesin hiikumsirzltik" baglrklt 27. maddesine gore "Kanunun emredici hrikrimlerine, ahlaka, kamu drizenine, kigilik haklarrna aykrrt veya konusu imkdnsrz olan sozle5meler kesin olarak hrikrimsrlzdlr./sdzlegmenin igerdifii htikr]mlerden bir krsmrnrn hrlkrimsriz olmasr, difierlerinin gegerlilifini etkilemez. Ancak, bu ht]ktlmler olmaksrzrn sdzlegmenin yaprlmayacafr agrkganlagrlrrsa, s6zle5menin tamamr kesin olarak hrikumsriz olur."). Orne[in hbbi mridahaleden 6nce hastanrn aydrnlatrlmr5 onamrnrn alrnmasr sozlegme konusu yaprlamayacak bir kamu hukuku yirkumlillufudiir. Buna iligkin bir sdzlegme hrikmti kesin olarak hrikrimsrizdrir. Burada devletin dofirudan veya ozel girigimci aracrlrfryla sundufu saflrk hizmetlerinden defil de bireysel ve kurumsal 6zel girigimcilerin sundu$u/ sathfir saflrk hizmetlerini ele almayr srirdtirdrifirimtizri anrmsatahm. Sozlegme kapsamr drgrnda kalan veya mevcut sozlegmenin kurallarrnrn htiktimstizlufti nedeniyle sozle5me drgr kalan iligki, idarenin denetim sorumlulufu biryana, haksrz fi il kurumuyla deferlendirilmelidir. itigkiye ilk bakrgta gdruinen, piyasada girigimcilerin saflrk hizmeti tireterek safi5a sunmasr ve bundan yararlanmak isteyen kigilerin de talepte bulunmastdrr. Bir mtibadele iligkisi kurulmaktadrr, 6zgtir alrm sabm sozkonusudur. Hak ve kamu hizmeti kavramrna yabancr, piyasada gergeklegtifii varsayrlan riretim ve mribadelenin vergilendirme devlet 6rgritlenmesi ile ig ige gegmig oldufiunu hig gormeyen bir de$erlendirmenin burada dzgrir mtibadele ili5kisinin hukuki bigimi olan sozlegmeyi kullanmasr ola$an bir yanlrgtrr. Bu yaklagtmda kurulan iligkinin gok katmanlr/y6nlti oldufunu gdrmek gereksizdir; hatta yargr dtizeni, husumet, sure, ispat yukri, tazminat hesaplamalarr, tahsilat vb yarathfir sorunlarr biraz daha arhrma tehlikesi tagrmaktadrr. Bireysel ve kurumsal ozel girigimcilerin sundufu/sath$r saflrk hizmetlerinde sozlegme 6zgUrlu[ri fiyat, otelcilik hizmetleri ve benzeri, saflrk hizmetinin ieerifiyle dofrudan baflanhh olmayan konularda sdzkonusudur. Bu konulara iligkin sdzlegmelerin Borglar Kanunu'ndaki hangi sozlegme tipine gdre defer-

7 I r. D SHEriuri6i HUKUKU sempozyumu lendirilecefii ayrr bir inceleme konusudur. Bireysel ve kurumsal ozel girigimcilere bagvuranlar genellikle yazrlr bir sdzlegme yapmazlar. Bagvuran kigi hekimle veya ozel saglrkuruluguyla arasrnda bir sozlegme kuruldugunu veya kurulabilecefini drigtinmez bile. Kurulan iligki hukukgular tarafindanitelendirilerek sozlegmeye donugtrirulur. Hekim ile hasta arasrndaki ili5kinin sozlegme olarak kavranmasr genel kabul gdrmekte; hizmet sozleqmesi ve eser sozlegmesinin saflrk hizmeti/hp bilimi ile uyumsuzlu[u nedeniyle ve Borglar Kanunu'nun "vekalete iligkin htikumler, niteliklerine uygun dugtukleri 6lgride, bu Kanununda drizenlenmemig olan iggorme sdzle5melerine de uygulanrr (m.502/ll)." htikmune dayanrlarak vekalet sozlegmesi olarak nitelendirilmektedir. Vekalet, vekalet verenin hukuken kendisinin yapabilecefi bir igini veya iglemini bir bagkasrna yaphrmasrdrr. Kigi bir davada, davacr veya davalr mevkiinde bulunabilir. Fiilen bu beceriye sahip olmamasr biryana bu ehliyete hukuken sahiptir. Bir kiginin kendi bedenine de olsa yasal hekimlik belgeleri olmadan, kimi durumlarda yasal olarak belirlenmig yerler drgrnda trbbi mudahalede bulunma yetkisi, tedavi ydntemleri belirleme, ilag yazma vb. yetkileri yoktur. Fiilen buna olanak da yoktur. Bunlann vekalet sozlegmesine konu olabilmesi de olanaklr defildir. Bir kigi kendini boganma davasrnda vekaleten temsil ettirebilir, ancak bir hastanede vekaleten ameliyat olamaz. Serbest hekimle (bireysel girigimci) veya 6zel saflrk kurulugu ile ba5vuran kigi arasrnda saflrk hizmetinin igeri[ine ili5kin sdzle5me kurulamaz. Ozel girigimcile bagvuran kigi arasrndaki iligkinin sozlegme konusu olabilecek yonleri iligkinin emredici hukuk kurallarryla (-ki buyi.ik 9o[unlufiu sa$lrk hizmetini taraflarrn iradesinden bafrmsrz bigimde dtizenleyen kamu hukuku kurallan ile hekimlik meslefiine ili5kin kurallardrr) duzenlenmemig bolrimleridir. Bunun drgrnda bireysel ve kurumsal 6zel girigimcilerinin sundu[u/sathfir saglrk hizmetlerinin sozlegme konusu yaprlamayacak konularrndan kaynaklanan zararlarrn, devletin denetleyici olarak sorumlulu$unun bulunabilecefii g6zardr edilmeden, haksrz fiil kurumuyla kavranmasr gerekir. Borglar Kanunu'nun 49. maddesine gdre "kusurlu ve hukuk aykrrr bir fiille bagkasrna zarar veren, bu zaran gi derm ekle yti kti m I ti d r.i r." Taraflarrn sozlegmedimlerini yerine getiren faaliyetleri defil, bir hizmet orgijtlenmesi, orgtitlenme iginde (icrai ve ihmali) fiillerin goklufu sozkonusudur. Nedenlerin goklufu, saflrk hizmetinin drgritlenmesinden kaynaklanan zararlarrn deferlendirilmesinde genel ilkedir. Bu nedenler iginde uygun nedensellik bafrnr kurmak, birden fazla uygun nedeninin biraraya gelmig olup olamayacafirnr, ortak nedenselligi araghrmak haksrz fiil kavramlaghrmasryla olanaklr hale gelir. Saflrk hizmetinin yalnrzca hekimin eli rirrinu olan bir eylemle ortaya grkmasr enderdir. Trbbi mtidahale ile saflrk hizmeti aynmr yaprlmasfnfn gtig oldufiu durumlarda yahn ortok nedensellik veya kusurlu ortak nedensellik durumlarr ortaya grkabilir. Ozellikle kurumsal 6zel girigimcilerin sundufu/sath[r saflrk hizmetlerinde saflrk personelinin kigisel kusurlarrndan

8 t. D SHEKiMT-iGi nuruku sempozyumu 'arklt olarak, sorumlulu!u girigimciye atfedilebilecek nesnel bir orgritlenme <usuru bulunabilir ki bu da idarenin sunduiu saflrk hizmetleri igin kullanrlan r i zmet kusuruna benzetilebilir. Safltk hizmetleri, yasalarla ve yasa alh kuralkoyucu iglemlerle yofun bigim- Je duzenlenmigtir. Mevzuat, btiyuk oranda hp biliminin teknik kurallarrnrn hu- <uk kurallanna gevrilmesinden olugmaktadrr. Bunun dr5rnda mesleki kurallar Ja bulunmaktadlr. Saflrk hizmetinde zarar dofiuran eylemi kusurlu hale geti- 'en faaliyeti drizenleyen bu ayrrnblr teknik ve hukuki kurallara uyulmamasrdrr. 3unun dr5rnda elbette eylemi gergeklegtiren kiginin iradesindeki bozukluk, sug sleme kash gibi, hizmete yabancrlagmr5 nitelikte de olabilir. Bu durum ise sagltk hizmefine 6zgtl, 6zel olarak deferlendirilmesi gerektiren dzellikler g6s- :e ri r nitelikte de$ildir. Ozel girigimcinin verdifii saghk hizmetinden kaynaklanan zararn haksrz fiil : arak kavranmast durumunda, haksrz fiillerde ispat yukunun zarar gorene ait r mast (BK. m.50/l) hak arama ozgrir[i[rinr.i srnrrlamaktadrr. Bu htikrim, saflrk ^;zmetinden yararlantrken kurulan iligkinin trim teknik bilgisinin ve verilerinin ::el girigimcide oldugu olgusu gdzetilerek de$erlendirilmelidir. Saflrk giri5im- : si igin bu bilgilere sahip olmak, drizenli olarakayrt tutmak, bunlarr saklamak <r tarafindan ozgtir iradelerinden, sdzlegmeden kaynaklr bir edim de[il, yasal. rkumluluktur. Bu yrikumlulukle uyumlu olarak Hasta Haklarr Yonetmeligi ki- : ere kendileri ilgili bilgi ve belgelerin ornefini alma hakkr verilmi5tir. Bu kap-.amda yer almayan veriler igin veya saflrk girigimcisinin istenilmesine ra$men.erileri sunmadrfr durumlarda zarar gorenin, kargr tarafrn yasal yrikrimkilt]k ;eregi elinde tuttufu verilererigmesi ancak mahkeme kararr ile olanaklr ola- : ;ecefiinden bu konulara ili5kin kantt yukunun zarar gdrenin usttinde olmasr -:kuka aykrrtdrr. Kamu safltk kuruluglartnda sunulan saflrk hizmetlerinden kaynaklanan :ararlartn giderimi hizmet kusuru ilkesi kurumuyla ve bireysel veya kurumsal ::el girisimden alrnan saflrk hizmetinden kaynaklanan zararlarrn giderimi de ':kstz fiilkurumuyla kavranrr. Sozle5me hukuki bigimi, temelini hekimlik mes- :ginin ve hbbi faaliyetlerin olu5tur:dugu saglrk hizmetine yabancrdrr. Kamu saflr kuruluglarrnda yanidari birimlerde verilen saflrk hizmetlerin- :=^ kaynaklanan zararlarda hekim saflrk hizmetinin unsurlarrndan biridir, za- -.' Coguran eylem salt onun elinden grkmamaktadrr. Qoklu ili5ki sozkonusudur. -:(im hizmet orgutlenmesinin pargasrdrr, kusurlu eylemin bu drgutlenmeye ':-amen yabancrlagmasr durumunda hekimin tek bagrna sorumlulufiundan --: edilebilir. Ancak bu durum kamu hizmeti orgritlenmesinde enderdir. Sug ::irgi tagryan ki5isel kusurlartn hizmete yabancrlagtrfir kabul edilir. Burada -:: rkle vurgulanmast gereken suglar arasrndaynm yaprlmasr gerektifiidir. : --'ev suglarr zaten hizmet kusuruyla baflanhltdrr, gorevin kotuye kullanrlma- : - suetur ancak kamu gorevlisinin kusurunu hizmete yabancrlaghrmaz zira 101

9 I r. D SHErivrici HUKUKU sempozyumu hizmetteki kusuru zaten kdttiye kullanma olugturmaktadrr. Daha onemlisi, kasrtla iglenen suglarla taksirli suglar arasrnda aynm yaprlmasrdrr. Kamu gdrevlisinin taksirli suglarr hizmete yabancrla5maz. Hizmet kusuru kamu gorevlisinin taksirli eylemi nedeniyle ortaya grkmrghr. Eylemin taksirli sug olu5turmasr, idarenin ddeyecefii tazminatta kamu gdrevlisinden geri alacafir (ona rticu edece- [i) oranr belirleyecektir. Hizmete yabancrla5an kigisel kusur tiplerinden sugu kasttlt suglarla srnrrlamak ozellikle hekimin sorumlulufiu igin buyuk 6nem tagrmaktadtr. Hekimlerin zarar do$uran eylemleri, yagama ve beden butunltigune y6nelik sonug dofiurdufiu igin yargrlanma, ender kasrt halleri drgrnda, taksirli suglardan olmaktadrr. Hemen her tazmin sorumlulufiuna ceza sorumlulufu da eglik etmektedir. Hekimin zarar dofuran eyleminin taksirli sugtan yargrlamastna yol agmrs olmasr, kusurunun hizmete yabanolagmrg oldufu ve tazminat davasrnrn hekime kargr agrlmasr sonucunu dofiurmaz. Taksirli suglarda kusurun hizmete yabancrla5rp yabancrlagmadrfr zaman, mekan, konu, hizmet a rao vb. 6l gtitlerle ayrrca deferlendi ril mel id i r. Devletin kamu hizmeti olarak ustlenmig oldufiu mal ve hizmet uretimini kendi orgutu, personeli, arag gerecile bizzat uretmeyip imtiyaz, yap-igletdevret, lisans vb ydntemlerle ozel girigimcilere kamu hizmeti alanrna girme olanafr tantyarak Urettirdi$i veya 6zel girigimden hizmet sahn aldrfir durumlar ile kamu hizmeti olarak i.iretilmeyen mal ve hizmetlere iligkin devletin ttim uretim ve mtjbadele sr.irecini drgtan denetledifii (kolluk faaliyeti) durumlar saflrk hizmetlerinde zarar dofuran eylemin ve sorumlulufiun saptamasrnda ozellik gosterir. Saflr kamu hizmetinin ozel girigimciye imtiyaz veya hizmet sahn alma gibi yontemlerle yaphrrldrfr durumlarda hizmetin asrl sahibi idare oldufu ve idarenin faaliyetin ttrm niteliklerinigiriqim iginden (igten) denetleme yetkileri bulundufu igin idarenin ozel girigimci ile birlikte sorumlulugu stirecek, hekim ile 6rgritUn iligkisinde ozelgirigimci ile birlikte idare de deferlendirilecektir. Tekel, mugteri ve odeme gijvencesi, resmi belge ve ruhsat duzenleme yetkileri, vergi ve benzeri te5vikler, iggucu rizerindeki kamu yukumlulukleri gibi piyasanrn igleyig kurallartndan farklrlagma ozellikleri dikkate alrndr[rnda kurumsal ozel saflrk giri5imlerinin piyasada yalnrzca zabrta (ve di$er kolluk) denetimine tabi herhangi bir ticari girigim olmadr[r bunlarrn kamu hizmeti alanrna girdiii gorulmektedir. Kamu hizmeti alanrnda faaliyette bulunan ticari giri5imlerin de- $erlendirilmesinde ilk bakrgta yanrlhcr olan ydn k6r amaglr faaliyette bulunmalarrdrr. Burada giri5imcinin gelirini birincil bolugrimde elkoydufiu arhdeferden gok kamu gelirlerinden yaprlan odemeler yani ikincil bolugtimde siyasal/idari kararla da$rhlan pay olugturmaktadrr. Devletin kamu duzenini saflamak igin girigim dzgurlu[unu bildirim, izin ve denetim gibi yontemlerle srnrrlamasr ise duzenlenen riretim ve mtibadeleyi piyasanrn temel i5leyig kurallarrndan farklrlaghrmadrfir igin kamu hizmeti ya-

10 I r. DiSHErinntir5i HUKUKU SEMPozYUMU ratmaz, drgtan denetimi anlatan kolluk faaliyetidir. Bireysel ve kurumsal ozel saflrk girigimleri rizerinde de idari birimlerinin kolluk denetimi vardtr. Safltk hizmetlerinden kaynaklanan zarann dofumuna yol agan nedenler arastnda devletin bu kolluk denetimini yapmamr$ veya hatah yapmtg olmast da bulunabilir. Denetim kusuru zaran tek bagrna dogurabilir veya zarar dofiuran nedenlerden biri olarak ortaya grkabilir. Salf rk hizmetinden kaynaklanan zararda, hekimin, saflrk personelinin, idari personelin, orgtitlenmenin, igletmenin ve hizmet sahibi olan devletin eylemlerinin yanlstra devletin denetim eyleminin katkrst da nedensellik ve kusur ilkeleriyle aragtrnlmalrdrr. Bu aragbrmayr zorlagbran 6zellik safltk hizmetinin toplumsal orgutlenme bigimidir. Sallrk hizmetinin kargrladrfr ihtiyacrn yofun drgsallrk tagryan ozellifli, insan ya5amr ve onuruyla baflanhst, ekonomik btiyriklu[ri, kamu kaynaklarrndan kar5rlanma derecesi, sermaye ile i5gi stntfi araslndaki siyasal/iktisadi ili5kinin devletge dtizenlenme bigiminin (genel kamu sigortasl gibi) 6zelli[i, kiginin hekim olma ve galtgma hakkt, kigilerin hekim segme haklarr ve benzeri nendeler saflrkta 6zel girigim ile kamu orgtitlenmesini igige gegirmigtir. Devlet bizzat hizmet ureten, hizmet sahn alan, imtiyaz veren ve sigorta orgutleyen olarak hizmet sunucusu ve planlaytctsldtr. Ozel kurumsal girigimler saf ticari faaliyetten gok devlete hizmet satarak gelir elde etmektedirler. Kor eden promosyon ornefini dtigunelim. Bir kurumsal ozel saflrk girigimi, katarakt ameliyah yaparak para kazanmaktadrr. Mrigteri bulmak amactyla minibirsle koyleri, kasabalan dolagmakta, iicretsiz muayene yapmakta ulagrm ve yemek promosyonuyla bedava katarakt ameliyah olacak mtigteriler toplamaktadrr. Kampanyalr, promosyonlu katarakt ameliyah sonrast yedi koylti goztinu kaybetmi5tir. Devletin gezici goz taramasr ve mtigteri toplama faaliyetini, saflrk tesisinin hijyen ve teknik kogullarrnr denetleme gorevi kolluk kapsamtnda deferlendirilebilir.zarar g6renle; hekim ve sallrk i5letmesinin yantstra bu y6nleri de incelemelidir. Bunun dr5rnda, hizmetin ve hbbi mridahalenin ucreti sosyal guvenlik kuruluglarrndan odenmekteyse ortaya kolluk denetimini agan bir olasrlrk grkmaktadrr. Sosyal grivenlik kuruluglartntn yaptklarr 6deme basit bir sigortacr odemesi defildir, hizmet standartlarrna iligkin bir kamu denetimini de gerektirir. Bu denetim ise guvenlik, saglrk, dirlik/esenlik unsurlartndan olugan kamu duzenini korumayr amaglayan kolluk denetimi de$il orgtitlenmis olan bir kamu hizmetinin, yasal ve teknik kurallartna uygun uretilip uretilmedifinin denetimidir. Saglrk hizmetinin toplumsal drgritlenmesinde devlet - ozel girisim iligkisi, piyasada kamu aracrlriryla risksiz ve guvenceli kar eden ozel giri5imlere ve buna aracr olan idareye kamu sorumlulu[unu dayatacak bigimde kavram lagbn lmal rdt r. Saglrk hizmetlerinde hekimin sorumlulugu hizmet orgutlenmesiginde, onunla birlikte deferlendirilir. Zarar do$uran eylem dofrudan do$ruya hekimin olsa ve hekimin kusuru bulunsa dahi nedenlerin ve kusurlarrn goklufiu olasrlrfir da bulunmaktadrr. idarenin saflrk hizmeti sundugu birimlerde de bireysel 103 t---

11 I r. DISHErivriGi HUKUKU sempozyumu ve kurumsal 6zel girigimlerde de aynr 6zellik sozkonusudur. Orgritlenmenin enazda oldufu bireysel ozel girigimde (muayenehanede tek bagrna galr5an hekim igin) nedenlerin ve kusurlartn goklufiu olasrlrfir drigtikttir. Buna kargrlrk kurumsal ozel girigimlerde ve ozellikle kamu saflrk kuruluglarrnda hekim ileri drizey ve yofiun bir orgritlenme igin Eok sayrd aktorle birlikte ve orgritlenmenin gerekleriyle srnrrlanmrg olarak faaliyette bulunmaktadrr. Hekimin eyleminin/kusurunun orgritlenme ile baflanhsrnr ortaya koyan yargr kararlarrnr inceleyecefimiz bu bolumde kamu saflr kuruluglarr ile slnrrlr inceleme yaphk. Kurumsal 6zel safltk girigimlerinde hekim - orgut iligkisi Yargrtay kararlarrnrn aynca incelen mesi n i, ayrr bi r 9a I rgmayr gerekti rmekted i r. Kamu saflrk kuruluglarrnrn verdifi saflrk hizmetlerinde hekimin sorumlulu[unun 6rgutlenme ile iligkisini ortaya koyan kararlar Uyugmazlrk Mahkemesi'nin gorev uyugmazlr[rna ili5kin kararlarr, Danrgtay ve Yargrtay'rn yargr duzenitibariyle yetki ve husumete (davalr srfahna) iligkin kararlarrdrr. idarenin kamu hizmeti ytiruturken verdifi zararlardan dofian uyugmazlrklar ilke olarak idare aleyhine idari yargr drizeninde agrlacak davalarla gozrilur. idari yargrdancak idare davalr olabilir. Kigi aleyhine dava agrlamaz. istisnai de olsa hizmetin yurtitulug bigimin piyasanrn igleyig kurallarrndan farklrlagmadrfr durumlarda kamu hizmeti orgutlenmesinden kaynaklanan zararlarrn adli yargrda agrlan davalara konu olmasr da olanaklrdrr. Ayrrca kamu hizmeti srrasrnda dofan zarann, hizmeti sunan kamu gdrevlisinin, kendisine verilmi5 olan gorev ve yetkilere tamamen yabancrlaghfr durumlarda, zarar dofiuran eylem artrk idareye atfedilmemekte, eylem ve dolayrsryla sorumlulukamu gdrevlisi kiginin olmakta, dava da adli yargrda ki5i aleyhine agrlmaktadlr. Bu hukuki yaprdan idari ve adli yargr drizenleri arasrnda 96rev uyugmazlrklart ve kimin dava edilece[i (husumet) sorunlarr dofimaktadrr. Bu sorunlarr gdzen Uyugmazlrk Mahkemesi, Yargrtay ve Danrgtay kararlarrnrn incelenmesi kamu sa$lrkurulu5larrnrn sundufiu sa$lrk hizmetlerinde hekimin sorumlulufu ile orgrit iligkini de belirlemektedir. Hekim tarafindan gergeklegtirilen hbbr mridahale veya genel olarak trbbi etkinlik ile saflr kamu hizmeti ayrrlmamaktadrr. Saflrkamu hizmeti hekimin hbbi etkinligi temel olan Eok aktdrlri gok verili bir hizmet 6rgritlenmesidir. Ornefiin dofum yaphrma hekimin eylemi olsa da saflrk kamu hizmetinin igindedir ve idareye atfedilir. "... dava Saflrk Bakanlrfir aleyhine stirdurulmugtur. Hatalr do$um yaphnlrp yapfinlmadrgr hizmete iligkin hususlardan olup hizmet kusuru olup olmadrfir idari yargrdaragbnlacakbr (Y4HD, E /rr30l_, K. 2OO7 /16309, );' Hizmet ile hekimin/saflrk gorevlisinin eylemi arasrndaki baflanhnrn degerlendirilmesine olanak saglayan kararlar, usul hukukunun yargr duzeni itibariyle yetki (gorev) ve husumet kurumlarrna iligkindir. Yargrtay ki5isel eylem/kusur LO4

12 I r. DISHEriurit!i HUKUKU sempozyumu ile hizmet baflantrsrna iligkin deferlendirmelerinde gorevi de husumeti de kullanrlabilmektedir. Ornek olayda kigiler, krigrik gocuklarrnt muayen eden hekim ile ifne yapan hemgirenin gerekli dikkat ve 6zeni g6stermeyerek kahcr sakatltfia yol aghgr gerekgesiyle adli yargr yerinde hem idare hem de gorevliler aleyhine tazminat davasr agmrghr. Yargrtay kamu gdrevlileri igin husumet deferlendirmesi yapmadan davalr idare igin yargr drizeni defierlendirmesi yaptp gdrevden ret kararr verilmesi gerektifiine ht]kmetmi5tir. "... zarann kamu hizmetinin ylirutulmesi srrasrnda dogmasl nedeniyle idarenin hizmet kusuruna dayanrlmrg olmasr kargrsrnda, olayda kamu hizmetinin y6ntemine ve hukuka uygun olarak yurutulrip ytirutulmedifinin, hizmet kusuru veya bagka nedenle idarenin sorumlulufiunun bulunup bulunmadr[rnrn saptanmasr gerekmekte olup, bu hususlarrn saptanmastntn ise idare hukuku ilkelerine gore yaprlabilecefi... Yerel Mahkemece, davalr Saflrk Bakanlrfr hakkrndaki davanrn idari yargr yerinde g6rulup sonuglandrrrlmasr gerekti$i goz onrine alrnmadan, hatalr teghis ve defferlendirme sonucu adli yargt yerinin gorevli oldufu benimsenmek suretiyle igin esasrnrn incelenmesi ve bu yonde direnme kararr verilmesi usul ve yasayaykrrrdrr (YHGK, E.201,I/4-504, K. 201,L/606, 1.2.L0.201L)." Aynr yonde: Y4HD, E. 2010/3415, K. 201,0/444t, t0 Hekimin kusuru, saflrk hizmeti drgutlenmesi iginde ortaya grkmasr durumunda idarenin sorumlulufiu ve hizmet kusuru olara kavranrr. Ornek olayda idarenin saflrk kurulugundaki bir hekim, yumurtalrkta kist oldufiu teghisi koyarak hastayt ameliyat etmig, ameliyat srrasrnda kanama durmayrnca devlet hastanesinden gafirrlan doktorlarla yaprlan konsultasyon sonucu kist sanrlarak altnan pargantn atipik bir b6brek oldufiu anlagrlmrghr. Hasta kotrilegmesi uzerine Trp Fakriltesi Hastahanesine kaldrrrldrgrnda gekilen rontgende bobrek yerinde gorulen kararbnrn nedenini anlamak igin ikinci ameliyat yaprlmr5 bunun da onceki ameliyatta unutulan gazlr bez oldu[u gorrilmrigtur. Do[ugtan tek bobrekli oldufu anlagrlan ve ameliyat sonucu bobreksiz kalan hast annesinden bobrek nakliyaprlarak kurtarrlmrgtrr. Adli yargrda hekim aleyhine tazminat davast agrlmtg Asliye Hukuk Mahkemesi davalr doktoru tazminata mahkum etmi$, bu karar davanrn idare aleyhine agrlmasr gerektigi gerekeesiyle bozulmugtur. Saglrk Bakanlrfir aleyhine agrlan davada Antalya idare Mahkemesi 96- revsizlik kararr vermig, karar kesinlegmigtir. Bunun uzerine Bakanlrk aleyhine agtlan davada Asliye Hukuk Mahkemesi tazminata htikmetmigtir. Bu karar ise yargr drizeni yanlrglrft nedeniyle bozulmu5tur. Gorev uyugmazlrgr grkmasr tizerine Uyugmazltk Mahkemesi kamu gorevlisi aleyhine defiil idare aleyhine idari yargrda dava agrlmasr gerektifine karar vermigtir. "...[ilgili saflrk kurulugunun] bir kamu kurulu5u; ameliyatr yapan doktorun da devlet memuru statusunde galrgan bir gorevli ol-

13 l. D SHEKtMLtGt HUKUKU SEMpOZyUMU du$u, olayrn gorev srrasrnda meydana geldigi, dosya igeri$inden anlagrlmakla ve esasen bu konuda bir uyugmazlrkta bulunmamaktadrr. Bu durumda... kamu hukukuna tabi bir gorevle ilgili olarak ufranrlan zarar sozkonusu oldufundan, uyusmazllfirn 6ncelikle gorrim ve gozumunijn idari yargryait olmasr gerekir. Bu itibarla, kamu hizmeti yurtitmekle gorevli krlrnmrg kamu kurumunun anrlan hizmetin ytiriitulmesi srrasrnda kigiye verdifi zarann tazmini istemine ili5kin bulunan bu davanln incelenmesive kamu hizmetinin yontemine gore yaprlrp yaprlmadrfirnrn tespiti idari yargrnrn gdrevine girmekle, idare mahkemesinin gorevsizlik kararrnrn kaldrrrlmasr gerekmektedir (UM-HB, E. tggt/z8., K / 28, 14.L0.t99r\ ;', Kamu safltk hizmetlerinde hekimin eylem ve kusurunun orgutlenmenin iginde yer aldt[r ve kamu hizmetinin kusurundan ayn degerlendirilmeyecefii bir ilkedir. Hizmetten bafrnr koparan hekim kusuru istisnadrr. Yargrtay hekimi kusurunun hizmet kusuru ile birlikte varoldufunu ilke olara kabul etmekte, bunun tersi agrkga belirtilmedifi durumlarda hizmet kusurunu temel alan de- [erlendirme yapmaktadtr. Ornefiin davanrn hem hekime hem de kuruma kargr agtlmt5 olmast davao aksini belirtmemigse, davanrn hizmet kusuru iddiasrna daya nd r[r n I gdstermekted i r. "Davacrlaq davalr Karadeniz Universitesi Rektorkigtl ve difier davalt Hacettepe Universitesi Trp Fakultesi Hastanesi doktoru aleyhine kusur ve ihmalleriyle 6lrime sebebiyet verdikleri iddiasr ile davalrlardan maddi ve manevi tazminat isteminde bulundufuna g6re; istemin hizmet kusuruna dayandlfr sonucuna vanlmaktadrr.... yargr yolu bakrmrndan mahkemenin gdrevsizlifi nedeniyle dava dilekgesinin reddine karar verilmesi gerekirken dava dilekgesinin usulden reddine karar verilmesi usul ve yasaya uygun drigmedifiinden kararrn bozulmasr gerekmigtir (Y4HD, E / 8396, K. 2OI2 / , ) :', idarenin sundufiu saflrk hizmetlerinde hekim kusuru nedeniyle olugan zararlartn giderimigin dava idare aleyhine agrlmalrdrr. Davacrlar, haklannr guvenceye alma saikiyle davalr mevkiine idare ile birlikte hekimleri de koymakta veya idari yargrda idare, adli yargrda hekim aleyhine davalar agabilmektedir. Uyugmazlrk mahkemesi idarenin orgutledifii saflrk hizmetlerinde hekim kusurundan kaynaklan davalarda dava idare ile birlikte 96revli hekim aleyhine agtlmrg olsa bile idari yargryr gorevli gormektedir. Uyugmazlrk Mahkemesinin hastm defiigtirme yetkisi, idare mahkemesinin ise gergekigi hasma kargr dava gdrme yetkisi bulunmamaktadrr. Uyu5mazlrk Mahkemesi idari yargrnrn gorevli oldufiuna karar verirken gdrevli yargr di.rzeninde 6ncelikle idarenin sorumlulu-!una karar verilecefiini belirterek sorunu gozmektedir. Bu durumda Uyugmaz h--

14 I r. D SHErivti6i HUKUKU SEMPozYUMU lrk Mahkemesi kararrndan sonra gorevlidari yargt merciince hekimin hastm mevkiinden grkarhlmaslna karar vermeli ve davaya kahlma hakklnrn bulundufu hahrlahlmalrdrr. Ornek olayda kigi Universite hastanesi kadrn dofum servisinde gegirdifi ameliyat sonrastnda, ig kanama nedeniyle gocuk yapma Sanstntn azaldrirnr ve cinsel yaganhstnrn etkilendi[ini 6ne stirerek Rektorliik ile hekim aleyhine adli yargrda dava agmtghr. Uyugmazhk mahkemesi ili5kinin nitelifini saptarken davalrnrn yanlrgosterilmig olmastnr dikkate almamtg, dofru yargt dtizenile birlikte dofiru hasmt da karara baflamtghr. Bunu yaparken hasrm defigtirmemig ancak gdrevli yargr duzeninde oncelikle idarenin sorumluluguna karar verilecegini belirterek bu sonuca varmt5hr. "Kamu ttizel kigilifiine sahip bir yuksekofretim kurumu olan Hacettepe Universitesinin Trp Fakultesi Hastanesinde,... sagltk hizmetinin, kamu hizmeti olarak yuri.ituldufiu ku5kusuzdur.... Buna g6re, Universitenin kamu hizmeti yuruttu[ij strada ki5ilere verdifi zarann tazmini istemiyle agtlan davada, kamu hizmetinin yontemine ve hukuka uygun olarak ytiri.itultip ytiruttilmedi[inin, hizmet kusuru veya bagka nedenle idarenin sorumlulufiu bulunup bulunmadtfitntn saptanmast gerekmektedir. Bu hususlartn saptanmasr ise idare hukuku ilkelerine gore yaprlabilecefinden... tam yargt davastntn gdrtim ve gozumrlnde idari yargt yerleri gorevlidir.... Universite ile birlikte iieretim i,iyesi tabip aleyhine de tazminat davast actlmls ise de, Anayasa'n n I29. maddesinin 5. bendinde yer alan "Memurlar ve diger kamu gdrevlililerinin yetkilerini kullanrrken igledikleri kusurlardan dofian tazminat davalarr, kendilerine rtjcu edilmek kaydryla ve kanunun gosterdifi 5ekil ve gartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine agtlabilir." kuralr ile 657 saytlt Devlet Memurlart Kanunu'nun 13. maddesindeki, kigilerin kamu hukukuna tabi gorevlerle ilgili olarak u[- radrklart zararlardan dolayt, bu g6revi yerine getiren personel aleyhine defil, ilgili kurum aleyhine dava agacaklart, kurumun genel hukumlere g6re personele rucu hakktntn saklt oldufiu htikmu uyartnca. Universite aleyhine idari vargt yerinde agtlmast gereken tam yargr davastntn oncelikle gozumlenmesi gerekecee'i ku$kusuzdur (UM-HB, E. 2005/65, K. 2005/1'14, ,); idari orgutlenme iginde yer alan bir hastanede yaprlan ameliyat sonucunda ayakta olugan sinir zedelenmesi nedeniyle idare ile trbbi mtidahaleyi yapan hekim aleyhine adli yargr yerinde agrlan dava dolayrstyla grkan gorev uyugmazlr$r igin de aynl yonde karar vermigtir (UM-HB, E. 2003/16, K / ); idareye ait dofum hastanesinde doktorlarca sezeryanla dofum yaphrrlmadr$r, normal dogumda bebefie zarar verildifi ileri surulerek adli yargrda hem kurum hem de doktorlar aleyhine daha sonra

15 I t. D SHEKrMLtGr HUKUKU SEMPOZYUMU bi rlegti ri len dava lar a gr I m r gtr. Uyugmazl r k ma h kemesi drgutlenmeyi temel almrg hizmet kusurunu kullanmlg ve davalrlar arasrnda kigiler bulunmasrna ra[men idari yargtyl gorevli saymrghr ( u M - H B, E / 25 L, K / 27 t, )." Adli yargtda Sallrk Bakanlrfr aleyhine agrlan dava varsa iki olasrlrk sozkonusu olabilir. Olayda hizmet kusuru bulundufu saptanarak dava g6revden reddedilebilir. Ya da olayda hizmetten ayrrlan salt ki5isel kusur oldufu saptanarak husumetten ret kararr verilebilir. iki sonugtan herhangi birine varrlabilmesi igin de davacrnrn istem gerekgesini agan bir degerlendirme yapmak gerekir. Yargrtay davacrnrn gdsterdigi hasmr ve tazmin nedenlerini 6lgri almdktad'r Zarar gorenin aghft davada idare davalr g6sterilmi5 ve sorumluluk nedeni olarak da hizmetin drgutlenmesine ili5kin iddialar ortaya konulmugsa Yargrtay davanrn adli yargrnrn g6rev alanrnda olmadrfrna karar vermektedir. Ornek olayda idareye baflt bir hastanedeki yanlrg tedavi nedeniyle kiginin kolu sakat kalmrghr. Yargrtay idare aleyhine ve hizmetin kusurlu oldufu iddiasryla agrlan davanrn idari yargr yerinde gorulmesi gerektifine karar vermigtir. "... Saflrk Bakanlrfrna yoneltilen husumet nedeniyle gorulen eldeki davada, salt hizmet kusuruna dayanrldrfir ve davanrn bu hukuki neden uzerine kurulu oldufiu agrktrr./... gdrulmekte olan davada zarann kamu hizmetinin yurutulmesi srrasrnda dofdufiu nedeniyle idarenin hizmet kusuruna dayanrlmrg olmasr kar5rsrnda, olayda kamu hizmetinin yontemine ve hukuka uygun olarak yurritrilrip yurritrilmedifinin, hizmet kusuru veya bagka nedenle idarenin sorumlulufu bulunup bulunmadrfirntn saptanmasr gerekmekte olup, bu hususlarrn saptanmasrnrn ise idare hukuku ilkelerine gore yaprlabilece[i... idari yargr yerinde gdrulmesi gerektifi her trjrlu duraksamadan uzakhr (YHGK, E.2008/4-637, K. 2008/ 63L, )." Hizmet kusuru nedeniyle idareye kargr agrlmasr gereken dava kamu gorevlisine kargr agrlmr5sa Yargrtay yargr duzenitibariyle yetkiden (gorevden) reddetmekte, davanrn idare aleyhine agrlmasr gerektifiini de belirtmektedir. Ornek olayda aya[rna dikig ifnesi batan kigiye devlet hastanesinde hekim tarafrndan yaprlan mudahale sonucunda kiginin bacafir sakat kalmrghr. Dava hekim aleyhine adli yargrdagrlmrghr. Yargrtay gdrev yonunden reddedilmesi gerektifiine karar verirken davalrnrn idare olmasr gerektifiini belirtmigtir. "Kamu gdrevlilerinin yetkilerini kullanrrken veya gorevlerini yaparken kigilere zarar vermesi ilgili kamu kurumunun hizmet kusurunu olugturur. Bu durumda sorumlu, kamu gdrevlisinin emrinde galrgmakta oldufu kamu kurumu olup dava o kurum aleyhine agrlmalrdrr. (T.C. Anayasasr 4o/lll, I29/V,657 Sy.K.13, HGK 2011/4-592 E., 2012/25 K.)... Davaya konu edilen olayda;

16 r. DISHEKiMri6i HuruKU sempozyumu Gaziantep Devlet Hastanesi'nde uzman hekim olan ve kamu gorevlisi stfahnt ta5tyan davalrnrn, gorevini yerine getirmedifi ileri sri rii lerek tazm i nat istem i nde bu I u n u I m ugtu r. Yu ka rrda agr kla na n ilkelergrfrnda, davanrn idari yargr yerinde ve idareye kargr agllmasr ge reki r (Y H D, E /8855, K. 2Ot2/ 14694, 9.tO.2OI2l ;' idarenin drgritledifii saflrk hizmetinden kaynaklanan zararlardadli yargr yerinde idare ve hekim davalr gosterilmesi durumunda, agrkga hekimin kigisel kusurlu oldufiu iddiasrnda bulunulmamtssa Yargrtay davanrn gorev ve husumet y6n u nden redded il mesi gerektifii ne ka rar vermekted ir. "Dava dilekgesinde, davalr bakanlrfait hastanede, difier davalr tarafindan yaptlan ameliyat sonucunda sakat kalrndrgr ileri srirrilmtigttir. Bu anlahm bigimi bakrmrndan, gergek kigi davalrnrn agrkga kigisel kusuruna dayanrlmrg de$ildir.... Ttlm bu agrklamalar kargrsrnda, davalr idare hakkrndaki dava dilekgesinin, yargr yolu bakrmrndan gorevsizlik nedeniyle reddi; gergek kigi dava- Irya yonelik davanrn ise husumet yoklu$u nedeniyle reddi yerine, igin esasrnrn gozrimlenmesi dofru gdrulmemigtir (Y4HD, E /746, K. ZOO3 / 5852, )." Yargrtay'rn kigisel kusur ile kastettifiinin hizmetten ayrrlabilir salt kigisel kusur olmalrdtr. Nitekim bir bagka kararrnda "salt ki5isel kusur" kavramlnr kullanmtghr. Olayda, asistan doktorun yaptrrdr$r do[um srrasrnda faz]a zorlama ve bastng nedeniyle do$an gocukta solunum srkrntlsr olugmugtur. Dava hekim aleyhine, kigisel kusur iddiasryla adli yargrdagrlmrghr. Husumet nedeniyle dava reddedilmig, Yargrtay husumet sorunu gormeyerek davanrn hekim aleyh i ne yti rutu I mesi gerektifi ne ka ra r verm i5tir. "... dava dilekgesinde srralanan maddi olgularrn ise davalrnrn salt ki5isel kusu ru na daya n r ld rfr n r gostermesine, boylece oncel i kle bu iddia do$rultusunda delillerin toplanrp deferlendirilerek sonuca varrlmasr gerekme(-tedir) (YHGK, E. 2009/4-448, K. 2009/54s, ; Aynr y6nde: YHGK, E. 2OO7/4-800, K. 2007/797, ; YH G K, E / 4-800, K / 797, 3I.t );' Bu durumda da hekimin davranrgrnrn hizmetle balrnr neden ve nasrl kopartmtg oldufu saptanmalrdrr. Kararda bu nokta agrk defiildir, tersine hekimin kusuru, yapmakla yukrimlu oldufiu gdrevle baflantrll gorunmektedir. Hizmeti orgtitlenmesi iginde tanrmlr gorevine yabancrla$mts, onunla ilgisi kurulamayacak nitelikte, hizmet gerekleriyle baflanhsrnr ttrm0yle kopartmrg kusurlu iradenin s6zkonusu olmasr gerekir. Uyugmazltk Mahkemesi kararlarrnda hbbi mudahale yerine saflrk hizmeti kavramt kullantlmakta, hizmet drgutlenmesi iginde hekimin kusuru, idarenin hizmet kusuru iginde defierlendirilmektedir. Mahkeme sallrk hizmetini sunan

17 I r. D SHEKrMLtGt HUKUKU SEMPOZYUMU birimin idare oldufunu saptadrktan sonra drgrite 6zgU nesnel bir kavram olan h izmet kusu ru kavram r n r kulla na ra k gozri mleme ya pma ktadr. Kararlan defierlendirirken Uyugmazlrk Mahkemesinin davalryr duzeltme yetkisinin bulunmadrfirna 6zellikle dikkat edilmelidir. G6rev uyugmazhfr konu olan dava/davalar hem idare (orgrit) hem cje hekim (kigi) aleyhine agrlmrssa ve Uyugmazlrk Mahkemesi idari yargrnrn g6revli oldu[una hukmediyorsa davalr tarafin yanlr g6sterilmesi sorununu kararrnda "oncelikle idarenin sorumlulufiuna iligkin uyugmazhk gozrilecektir" saptamasryla agmaktadrr. Uyugmazlrk Mahkemesi yargr drizeni uyugmazh$rnr gozerken davanrn taraflarrnr de$igtirme yetkisine sahip de[ildir. Bu nedenle davacr idari nitelikte bir konuda tek hasrm olarak kamu g6revlisini gdstermigse, istemini yalnrzca onun kusuruna dayandrrmr5sa, Uyugmazlrk Mahkemesi'nin inceledifii dosyadaki veriler aksini gosterse de idari yargr dtrzeni gdrevli sayrlamamaktadrr. Ornek olayda kigiler Saflrk Bakanlrfr hastanesinde dunyaya gelen gocuklarrnrn, icap n6beti olan doktorun haber verildifi halde hastaneye gelmemesi sonucu 6zt]rlti hale geldifii iddiasryla doktor aleyhine adli yargr yerinde tazminat dava agmr5hr. Gorev uyusmazh[r gozen Uyugmazhk Mahkemesi davada idare hasrm mevkiinde olmadrfir igin salt davacrnrn olayr niteleyigini ve davalrnrn 6zellifini dikkate alarak gorev uyugmazlrfrnr gozmtigtur. "... adli yargr yerinde, tazminahn konusunu olugturan zararrn davalr doktorun kisisel kusurundan doedueu iddiasryla doerudan doeruya doktora kar$r dava agrldrer, idarenin sorumlulufiunu gerektiren bir g6rev ya da hizmet kusurundan siiz edilmediei anlagrlmrghr. Dava idareye kar5r agrlmadrer nedeniyle idari yargr yerince idarenin sorumlulufiunun saptanmasrna da olanak bulunmamaktadrr.... kigisel kusuruna dayanrlarak dofirudan do[- ruya kamu g6revlisinin aleyhine agrlan tazminat davasrnrn, 6zel hukuk hukrimleri gergevesinde gorrim ve gdzrimunde adli yargr yerinin g6revli oldufu agrkhr (UM-HB, E.2006/26, K.2006/75, )." Bu nedenle davalr hekim igin husumet itirazr onemlidir. Hizmetle baflanhh kigisel kusur bulundufiu durumlarda hekime kargr agrlan davanrn husumetten reddine karar verilmesi gerekir. Hekimin eylemi ve kusuru saptanabilmekte fakat eylem ve kusurun kamu hizmetile baflannsr sr.irmektedir. Ornek olayda yanh5 ve hatalr tedavi nedeniyle ufiranrlan zarann giderimi igin saflrk bakanhfirve hekimler aleyhine agrlan davada mahkeme bakanlrfirn davalr olamayacafirna karar vermig ve hekimleri tazminata mahkum etmigtir. Yargrtay ise eylem ve kusurun kamu hizmetile bafrnr korudufunu saptayarak hekimlerin dava edilemeyecefiine karar vermigtir. "Kamu gorevlilerinin yetkilerini kuilanrrken igledikleri kasttlarrndan ve kusurlarrndan dolayr do$an tazminat davalarrnda kamu 110

18 i r. DISHErivrici HUKUKU sempozyumu gorevlilerinin aleyhine defiil ancak kamu idaresi aleyhine dava agrlabilecefinin kabuhi gerekir./... Davaya konu edilen olayda, davacr kugti$tln srit yanrft sonucu kangren olan kolunun kesilmesinde hastaya mridahaleden davalr doktorlar H. G., $. O. ve A.E. A. hakkrnda yukarrdagrklanan bu yon gozetilerek husumetten reddine karar verilmesi gerekirken i5in esaslna girilerek karar verilmig olmasr dofru defiildir (Y4HD, E.20Lt/5994, K. 2O7t / t1502, t.tt.20 L 1 )." idarenin saflrk hizmeti sunmasr srrasrnda hekimin eyleminden kaynaklanan zararlartn giderimi igin adli yargrda yalnrzca hekim aleyhine agrlan davalartn husumetten reddedilmesi gerekmektedir. 0rnek kararda Yargrtay hizmet kusuru defierlendirilmesi yaprlmast gerektifiini saptamrg kararr aglkga husumetten bozmug ve do[ru yargr dtizeninin idari yargr oldufunu da saptamrghr. "Davaya konu edilen olayda O... Universitesi'nde uzman hekim olan ve kamu gorevlisi srfatlnr tagryan davall M.A.'nln, gorevini yerine getirmedifileri surtilerek tazminat isteminde bulunulmugtur.... davanrn idari yargr yerinde ve idareye kargr agrlmasr gerekir. Davak M.A.'ya husumet yonetilemez. Bu davall ydnunden husumet yoklufu nedeniyle davanrn reddi yerine, igin esasrnrn gozrimlenmesi do[ru gdrrilmemig ve bozmayr gerektirmi5tir (y4h D, E. 2012/ 1980, K. 20L2/ 333L, ) ;' Hekimin husumet itirazrnr yargr duzeni itibariyle gdrev itirazl da tamamlayabilir. Hekim, zarar dofiuran eylemin hizmet orgtitlenmesi iginde yer aldrfrnr bu nedenle idarenin de davalr mevkiinde bulunmasr gerektifini ve kusurun da idari hizmet kusuru ile birlikte deferlendirilmesi gerektifini savunarak gorev itirazrnda bulunabilir. Nedensellik ve kusur orant tarhgmasr yapabilir. 0rnek olayda Ameliyah strastnda saf yerine sol kolunun ameliyat edilmesi olayr ceza yargtlamasrna konu olmug ameliyah yapan hekim ceza mahkemesinde yargtlanmtg bilirkigi hekimi 8/8 oranrnda kusurlu bulmugtur. Tazminat istemine ili5kin idari yargrda idare aleyhine dava agrlmrghr. Hekim idare mahkemesindeki davaya katrlma isteminde bulunmug istemi reddedilmig, idare aleyhine tazminata htikmedilmigtir. Danrgtay hekime davaya katrlma hakkr tanrnmadrfr gerekgesiyle kararr bozmugtur. "... davalr idare yanrnda mridahale isteminde bulunan...'tn... sa! yerine sol kolunu ameliyat eden doktor olmasr ve bu davanrn davalr Saflrk Bakanllfr aleyhine sonuglanmasr halinde, Sa$hk Bakanlrfir'nca doktor...'a rricu edilecek olmasr kargrsrnda;... mridahale istemi kabul edilip, savunmasr altnarak dosyanrn usule uygun tekemmtil ettirilmesi suretiyle davanrn karara baplanmasr gerekirken, davalt yanrnda mtldahale istemi kabul edilmeksizin verilen temyize konu kararda usule uyarhk bulunmamaktadrr ( D 10 D, E / 4932, K / 530t, Lt ) ;'

19 I r. DISHErivrie i HUKUKU sempozyumu Karar, kigisel kusur ile hizmet kusuru iligkisinin saflrk hizmetlerindeki 6zelligini ortaya koymaktadrr. Trbbi mtidahalede hekim tam kusurlu olsa da saflrk hizmetleri orgutlen mesi nde ida ren i n kusu ru va rl rfr n I sri rd [i recekti r. idarenin sundugu saflrk hizmetlerinden kaynaklanan zararlarda zarar dofuran eylemin kimin eylemi oldu[u saptanabilse de hizmet drgtitlenmesi ve igleyigine atfedilmektedir. Ornek olayda yedi ya5rndaki gocuk, bofiaz airrsr ve iltihabt gikayeti ile idarenin hastanesinde tedavi gordri[u srrada hemgire tarafindan adaleye uygulanmasr gereken ve uzerinde "damara vurufmaz" agrklamast bulunan ifinenin damardan vurulmasr Uzerine saf ayafrnda felg olugacak ve %28 oranda ig g6remeyecek bigimde sakat kalmrghr. Hem5ireye kargr dava agrlmamrg, idareye kargl agrlan davada Yargrtay, husumetten sorun gormeyerek davayr gorevden reddetmigtir. Eylemi ve kusuru kigiye defil idarenin 6rgUtlenmesine atfetmektedir. Kararda hizmet kusurunune oldufuna iligkin saptamalar da bulunmaktadrr. "Saflrk hizmetlerinin nasll, hangi kogullarda ve kimler tarafindan yaprlacafrnr saptamak, tedavi uygulayacak personelin alrmr, e[itimi ve galrgma usullerini belirlemek, saflrk hizmetlerinin igleyigini denetlemek Saflrk Bakanlr[r'nrn yasayla belirlenen 96revleri arasrndadrr. Bu gorevin hig veya gere$i gibi yerine getirilmemesi nedeniyle hizmet kusuru nitelifindeki idari iglem ya da eylemden dofan zararfardan dolayr... idareye kar5r, idari yargr yerinde tam yargr davasr agrlmasr gerekir (Yargrtay 4. Hukuk Dairesinin gtin ve 7008/12552 E.,2009/8319 K. Sayrh)...(Ona- m a : Y H G K, E. 20tt / 4-64, K. 20t1, / 2OO, L )." Kamu gdrevfisi hekimin ki5isel eyleminin ve ki5isel kusurunun agrkga saptanmtg oldufu durumlarda da bunun hizmet orgutlenmesi ile bafrnrn surdrigti kabul edilmekte, tersigin agrk deferlendirme aranmaktadrr. Ornek olayda dogum strastnda kollum yrrhfirna baflr kanamadan ileri gelmi5 dltimde hastaya zamantnda mtidahale etmeyen hekimin (4/81oranrnda kusurlu oldufu AdliTlp Kurumu raporlarryla belirlenmigtir. Hekim aleyhine adli yargrda tazminat davast agtlmtg Yargrtay hekimin kusurunun goreve yabancrlagan salt kigisel kusur olmadtfir igin davanrn husumetten reddedilmesi gerektifine karar vermi5tir. "Davacr taraf, davalr doktorun gdrevi srrasrnda kanamalr ve acil durumda oldugu halde destekleri olan hastaya mridahalede bulunmayrp, drg gebelik olan bagka bir hastayla ilgilendifi; boylece, dikkatsizlik ve tedbirsizlifii nedenile desteflin oltimtine neden oldufiu iddiasryla ve doktoru hasrm gostererek eldeki tazminat davastnr agmt5lardrr./ Davaolarrn bu iddiasr, igerikge davah doktorun g6revi srrasrnda ve yetkisini kullanrrken igledifii bir kusura ve bu kusurun niteli[i itibariyle de kamu gorevlisinin ihmaline dayanmaktadrr./... davalrnrn gorevi drgrnda kalan kigisel kusu- LL2

20 r. D SHEKiMrie i uuruku sempozyumu runa dayanrlmadrfirna, dikkatsizlik ve tedbirsizlife dayah da olsa eylemin g6rev srrasrnda ve gdrevle ilgili olmasrna ve hizmet kusuru nitelifinde bulunmastna gore, eldeki davada husumet kamu gdrevlisine defiil, idareye dtigmektedir,... dava idare aleyhine agrlrp, husumetin de idareye y6neltilmesi gerekir (YHGK, E. 201,1, / 4-592, K / 25, )." Kamu hizmeti orgtitlenmesi iginde saflrk hizmeti sunan hekimin kusuru genellikle hizmet kusuru ile birlikte bulunur. Orgutlenmedeki aksaklrklar ile hekimin eylemi, sonug igin uygun nedenleri olugtururlar. Hizmet 6rgutlenmesi igindeki hekimin eyleminin hizmete tamamen yabancrlagmasr ayrrk bir durumdur. Ozellikle adli yargrda tazminat davalarrnda gorulen kusurun sekiz uzerinden oranlanmasr nesnel/orgtitsel nitelikte olan sa$lrk hizmeti kusuru ile uyumlu defildir. Hizmet riretilmesinde/orgutlenmesinde hekimin kusuru 8/8 olsa da idarenin hizmet kusuru varlr$rnr srirdrirebilir. Ornek olayda hekimler ceza mahkemesinde yargrlanmasr ve ceza yargrlamasrndaki bilirki5inin hekimlerin tam kusurlu oldufiuna ili5kin saptamalan var. Danr5tay bunlarr kabul ediyor, ancak idarenin sorumlulufuna da htikmediyor. Olayda idari drgutlenme iginde yer alan Trp Fakriltesi hastanesinde gergekle5tirilen dofumda bebe$in oksijen yetersizlifiine baglr beyin 6lumri gergeklemigtir. "... trbbi mitdahalede bulunan saglrk personeli hakkrnda... agrlan ceza davasrnda, saflrk personelinin kusur oranlarrnrn tespitinin yaphrrlmasr amacryla konunun YUksek Saflrk $urasr'na intikal ettirildi[i, Ytiksek Saglrk $urasr'nca da... hekimlerin 8/8 oranrnda kusurlu olduklarrna, hastaneye bagvuran hastanrn antenatal kayrtlarrnr ve testlerini incelemeden normal dofiuma yonlendirerek kagrnrlmaz olarak fetal srkrnhya neden olan doktorun 418 oranrnda kusurlu oldu[una... hastada fetal kalp hrzrnrn gok drigmesine ra$men anestezi ekibi bulunamadrfirndan, acil sezeryanrn gecikmeli olarak gergeklegmesi ne neden old u kla n nda n anestezi ekibive nribetgidoktorun 4/8 oranrnda kusurlu olduklarrna, adli bir dosya olmasrna rafmen onemli delillerin (NST grafileri) kaybolmasrnr engellemede gerekli 6zeni gostermedifinden Kadrn DoEum Biiliimiinun kusurlu oldufiuna, onemli delillerin ( NST grafileri ) kaybolmasrnr engelleme de gerekli 6zeni gostermeyen ve hasta ile acil ameliyat kogullarrnrn organizasyonunda eksiklifii bulunan hastane idaresinin kusurlu oldueuna tarihinde oybirlifiyle karar verildifii anla5rlmaktadrr./ Bu durumda.., davalr idarece yiiruttilen saflrk hizmetinin kurulugunda ve igleyi5inde aflr hizmet kusurunun bulundufiu agrkhr (D10D, E. 2004/ 6540, K / 4237, ) ;', Olayrn incelenmesinde zarar dofiuran olayrn goklu iligkieinde saglrk hizmetinin kusurlu drgritlenmesinden kaynaklandrfr g6rtilmektedir. Safltk hiz-