BDDK ve Faaliyetleri Hakkında Genel Bilgilendirme. üçlü Ekonomi

Transkript

1 BDDK ve Faaliyetleri Hakkında Genel Bilgilendirme

2 BDDK nedir? Tasarruf sahiplerinin haklarını korumak, Bankaların n düzenli d ve emin bir şekilde çalışmasını sağlamak, Kredi sistemini etkin bir şekilde çalıştırmak için i in kurulmuş; Karar organı,, 7 kişilik ilik Kuruldan oluşan, Kurulun başkan kanı kurumun da başkan kanı olan, Đdari ve mali özerkliğe e sahip bir kamu tüzel t kişisidir. isidir. 1

3 TMSF nedir? TMSF- BDDK ilişkisi? TMSF; Tasarruf mevduatının n sigorta edilmesi, BDDK tarafından kendisine devredilen bankaların n yeniden yapıland landırılması, Bu bankaların üçünc ncü kişilere ilere devredilmesi ile görevli g bir kamu tüzel t kişisidir. isidir. TMSF nin karar organı,, Fon Yönetim Y Kuruludur. Fonun Yönetim Y Kurulu Başkan kanı,, BDDK Başkan kanıdır. Sözkonusu Kurulda, ayrıca, BDDK Đkinci Başkan kanı,, 3 Kurul üyesi, 1 BDDK Başkan Yardımc mcısı ve 1 TMSF Başkan Yardımc mcısı yer almaktadır. TMSF, BDDK tarafından idare ve temsil olunmaktadır. 2

4 Uluslararası gelişmeler bağı ğımsız/ z/özerk zerk bir otorite şeklinde örgütlenme yönündedir. y ndedir. Bağı ğımsız z Otorite Đngiltere-FSA Kanada-OSFI Güney Kore-FSC/FSA Đsviçre-SFBC Avustralya-APRA APRA Đsveç Danimarka Türkiye-BDDK Finlandiya Bağı ğımsız z Otorite + Merkez Bankası Almanya Amerika Fransa Tayland Merkez Bankası Arjantin Avusturya Çek Cumhuriyeti Hollanda Đspanya Portekiz Yunanistan 3

5 Özerklikten ne anlıyoruz? Düzenleme yetkisinde bağı ğımsızlık Türk Bankacılık k sistemine uluslararası standartları getirirken Denetlemede bağı ğımsızlık Lisans verirken ve iptal ederken Đşini yaparken Yaptırım m uygularken Denetlediğimiz imiz kuruluşlar ların n itiraz haklarını garanti altına alırken Kurumsal bağı ğımsızlık Personel atarken ve görevden g alırken Kurumu yönetirkeny Kararlarda açıkla klık k ve saydamlığı sağlarken Çalışanların ücret ve kariyerlerini planlarken Mali kaynakları yönetirken bağı ğımsızlık 4

6 BDDK çalışanları; BDDK nın 325, TMSF nin 433 çalışanı var, BDDK Başkan kanı Kurulun da başkan kanı olup Bakanlar Kurulu tarafından 6 yıl y l süre s ile atanır, BDDK Kurul üyeleri Bakanlar Kurulu tarafından en fazla 6 yıl l süre s ile atanır. 2 yılly llık k dönemler d itibariyle kura sonucu 2 üye yerine atama yapılır. Tecrübeli uzman personelin geldiği i kurumlar; Hazine MüsteM steşarlığı Merkez Bankası DPT Maliye Bakanlığı DĐE Özel sektör Uzman Yardımc mcıları yarış ışma sınavs navıyla işe i e alınmaktad nmaktadır. 5

7 BDDK çalışanlarının n eğitim e durumu Hizmet Grubu Üniversite Master Doktora (A) Yönetici Y Personel Grubu (B) Đhtisas Personel Grubu (C) Đdari Personel Grubu 49 Toplam Toplam Đçindeki Pay (%)

8 Mali kaynaklar Harcamalar, Kurumun yılly llık k olarak hazırlanan bütçesine b göre g yapılır. Kurumun gelirleri, bankalardan alınan katılma paylarından oluşur. ur. Bankalar Kanunu na na göre; g katılma payı banka bilançolar olarının n on binde 3 ünü geçemez. emez. Katılma payı; ; 2000 ve 2001 yıllary llarında on binde 3, 2002 yılında y ise on binde 2,75 olarak alınm nmıştır. 7

9 BDDK nasıl l denetlenmektedir? Tüm m eylem ve işlemleri i yargı denetimine tabidir. Bütçe e sonuçlar ları Bakanlar Kurulunca denetlenir. Denetim bir komisyon eliyle yapılır; Sayış ıştay denetçisi (Başbakanl bakanlık k Yüksek Y Denetleme) Başbakanl bakanlık k müfettim fettişi Maliye müfettim fettişi Sonuçlar ibra için i in Bakanlar Kuruluna sunulur. Đlgili bakan denetim sonuçlar ları ile ilgili gerekli tedbirleri alır. Her yıl y l TBMM Plan ve Bütçe B e Komisyonu bilgilendirilir. Ayrıca, Cumhurbaşkan kanı DDK vasıtas tasıyla Kurumu denetleyebilmektedir. 8

10 BDDK bir bankayı nasıl l denetler? Altyapı Süreçler Yerinden Denetim Uzaktan GözetimG Değerlendirme erlendirme Uygulama Takım Çalışması Kalite GüvencesiG Katılımc mcı Karar Mekanizması 9

11 KALĐTE GÜVENCESG VENCESĐ BDDK bir bankayı nasıl l denetler? SĐSTEMĐK K RĐSK R KOMĐTES TESĐ TL DENETĐM M VE GÖZETĐM KOMĐTELER TELERĐ BANKA DENETĐM M VE GÖZETĐM ÜST KOMĐTES TESĐ KURUL 10

12 11

13 12

14 BDDK bir banka hakkında el koyma kararını nasıl l alır? BK (14/3-4) 4) Bir bankaya el koyabilmesi içini in en az beş üyenin aynı yönde oy kullanması gerekir. 13

15 Bir bankaya neden el konur? Bankanın n mali performansının n bozulması (BK 14/3) Mevduat sahiplerinin haklarının n ve Mali sistemin güven g ve istikrarının n tehlikeye düşmesi d nedeniyle Hakim ortakların n bankayı zarara uğratmalaru ratmaları (BK 14/4) Banka kaynaklarını doğrudan ve dolaylı olarak kendi lehlerine kullanmaları nedeniyle 14

16 Bir bankaya zamanında nda el konulmazsa ne olur? Öncelikle bankanın n zararları artar, Banka yükümly mlülüklerini yerine getiremez, Faiz oranları üzerinde baskı oluşur, ur, Döviz kuru istikrarı bozulur, Ödemeler sistemi olumsuz etkilenir, Mali sisteme güven g zayıflar, Sorun tüm t m mali sisteme yansır, El koyma maliyetini aşan an bir kamusal maliyet oluşur. ur. 15

17 Bankalardaki sorunlara müdahale m edilmezse kimler risk altında kalır? Öncelikle; Mevduat sahipleri Küçük k hissedarlar Yerli ve yabancı diğer alacaklılar lar Sonraki aşamalarda; a amalarda; Mali sistemdeki diğer kurumlar Reel sektör Ve en nihayetinde tüm m ekonomi. 16

18 17

19 Diğer ülkelerde yabancı sermayeli bankaların toplam sektör r içindeki i indeki payı ne kadardır? r? Kore Tayland Malezya Brezilya Kolombiya Meksika Peru Venezüella Arjantin Çek Cumhuriyeti Polonya Şili Macaristan (%) Kaynak: Bankscope; IMF, Türkiye (Haziran 2002) : %

20 BDDK bugüne kadar hangi bankalara el koydu ve çözüme kavuşturdu? Fona Devir Tarihi 06.Kas Ara Oca Ara Ara Ara Ara Ara Eki Eki Ara Şub Mar Tem Tem Tem Tem Tem Kas Haz.02 Bankalar T.Ticaret Bankası Bank Ekspres Đnterbank Egebank Yurtbank Yaşarbank Esbank Sümerbank Bank Kapital Etibank Demirbank Ulusal Bank Đktisat Bankası Kentbank EGS Bank Sitebank Tarişbank Bayındırbank Toprakbank Pamukbank Çözümleme Yöntemi Tasfiye Sürecinde / Hukuki Süreç / Danıştay Satış Etibank ile Birleşme Sümerbank ile Birleşme / Satış Sümerbank ile Birleşme / Satış Sümerbank ile Birleşme / Satış Etibank ile Birleşme Satış 31 Ağustos 2000 tarihinde BDDK faaliyete başlamıştır. Sümerbank ile Birleşme / Satış Bayındırbank ile Birleşme Satış Sümerbank ile Birleşme / Satış Bayındırbank ile Birleşme Bayındırbank ile Birleşme Bayındırbank ile Birleşme Satış Satış Geçiş Bankası Bayındırbank ile Birleşme Satış Sürecinde Çözümleme Süresi 57 ay 30 ay 29 ay 13 ay 13 ay 13 ay 18 ay 20 ay 3 ay 14 ay 10 ay 2 ay 9 ay 6 ay 6 ay 6 ay 16 ay - 10 ay - Yıllık Ortalama Çözümleme Süresi 57 ay 30 ay 18 ay 9 ay 8 ay 19

21 20

22 21

23 22

24 O günün g n koşullar ullarında bu bankalarb doğrudan tasfiye edilseydi, ne olurdu? Kasım 2000 Krizi 20 milyar $ yurt dışıd bankalara nakdi yükümly mlülük k (özel( bankalar 16 milyar $) Kriz sonrası bankalara hücumunh engellenmesi Hükümetin Garanti Kapsamını Genişletme Açıklaması Garanti Sözünü Dikkate Almadan Tasfiye Fon Bünyesine Alıp Doğrudan Tasfiye Fon Bünyesinde Çözümleme Mali sisteme iç ve dış güven kaybı Bankalara hücum (Endonezya örneği) Mevduatın sistem dışına çıkması DĐBS şeklinde TMSF ye kaynak aktarmak yerine 26 milyar $ nakit ihtiyacı Aşırı borçlanma gereği Faizler üzerinde aşırı baskı Borcun sürdürülebilirliğinin imkansız kılınması Doğrudan tasfiyeye nazaran hukuki süreç kısaltıldı Mevduat devirleri ile çözüm süreçleri kolaylaştırıldı Şube/banka satışları ile istihdamın bir kısmı korunabildi 23

25 Doğrudan tasfiye örneği: Endonezya 2 Temmuz Ağustos A Ekim 97 Aralık k Ocak 98 4 Nisan Mayıs s Mayıs s Mart 99 SONUÇ Asya krizinin başlamas laması Endonezya da da kur bandı kaldırılm lmış ve Rupiah dalgalanmaya bırakb rakılmıştır 16 tane ticari banka kapatılm lmıştır Sınırlı mevduat sigortası getirilmiştir Büyük k tasarruf sahipleri ve emeklilik fonları önemli para kayıplar plarına uğramu ramıştır Sistemden çekilen mevduat bankacılık k aktiflerinin yüzde y 50 sine ulaşmış ıştır Bankaların n tüm t m yükümly mlülüklerine tam garanti getirilmiştir 7 bankaya el konulmuş,, 7 küçük üçük k banka kapatılm lmış,, bütün b n mevduatlar bir kamu bankasına na devredilmiştir Sokak gösterileri g yaygınla nlaşmış,, Rupiah değer er yitirmiş,, mevduat çekilişleri leri hızlanmh zlanmış,, Devlet Başkan kanı Suharto görevden g ayrılmak zorunda kalmış ıştır Sektörün n yüzde y 12 sini oluşturan özel bir bankaya el konulmuştur 38 banka kapatılm lmış,, 7 sine 7 ise el konulmuştur Yeniden yapıland landırma maliyeti milli gelirin yüzde y 51 ine ulaşmış ıştır. Asya krizinden en ağıa ğır maliyetle çıkan ülke Endonezya olmuştur. Bu sonuçta; sınırls rlı sigorta sisteminin olmayışı ışı, tam garantinin geç açıklanması,, bankalara el konulması ve çözümlenmesinde yaşanan anan gecikmeler vb. faktörler etkili olmuştur. 24

26 25

27 26

28 27

29 Banka sahiplerinin fon bankalarından ndan kullandığı kaynaklar geri alınabilecek mi? Borçlularla gönüllg llü ödeme yolları aranmakta Hukuk mücadelesi m ve açılan a davalar devam etmekte Hakim ortaklara karşı açılan şahsi iflas davaları (68 adet) Hakim ortaklara karşı açılan iade tazmin davaları (8 adet) 6183 sayılı Kanun hükümleri h uyarınca açılan a davalar (99 adet) 2004 sayılı Đcra ve Đflas Kanunu hükümleri h uyarınca açılan a davalar (546 adet) Diğer davalar (108 adet) 28

30 29

31 30

32 31

33 Sistemik bankacılık k krizleri ve maliyeti Ülke Türkiye -Kamu Bankaları -TMSF Bankaları Đspanya Japonya Endonezya Malezya Güney Kore Meksika Arjantin Brezilya Çek Cumhuriyeti Kriz Dönemi Toplam Maliyet /GSYĐH (Yüzde) 19,3 7,4 (*) 11,9 16,8 20,0 51,0 20,5 26,5 20,0 55,3 15,0-20,0 12,0 (*) 2000 yılı sonu itibariyle gerçekleşmekle birlikte menkul kıymete bağlanmamış görev zararları karşılığında verilen DĐBS ler ilave edildiğinde yüzde 15,8 olmaktadır. 32

34 Tüm m bu çalışmalar yürütülürken y rken şeffaflığa a büyük b önem verilmiştir Kamuya açık a k raporlar; Gelişme Raporları Basın n Duyuruları Yıllık k Raporlar Sektör r Değerlendirme erlendirme Raporları Bankacılık k Sektörü Mali Tabloları TMSF Faaliyet Raporları TMSF Aylık k Mali Tabloları 33

35 Şeffaflık k bundan sonraki çalışmalarımızda da önemini koruyacaktır. r. Kurumsal Đletişim im Dairesi kuruldu Aylık k basın n toplantılar ları Fax ve e-posta e ile sürekli s bilgilenme hakkı bilgi@bddk.org.tr Đletisim@bddk.org.tr 34

36 BDDK, kanunlardan aldığı yetki ve üstlendiği i sorumlulukların bilincinde olarak, görevini g büyük b k bir dikkat ve titizlikle sürdürmektedir. rmektedir. Dünyadaki benzerlerinden çok daha hızlh zlı bir biçimde imde işlemlerini i sonuçland landıran BDDK nın n sistem için i in taşı şıdığıığı önem dikkate alınarak, BDDK nın n olmadığı bir ekonomi ortamının n açıklara kları, zayıfl flıkları ve güvenilmezlig venilmezliği i de gözönünde g nde bulundurularak Kurum saygınl nlığı yla ilgili hep birlikte çaba sarfedilmesinin gereği i açıkta ktır. 35