Pandora Vakfı VÜCUDUNUZU DİNLEDİĞİNİZ. oluyor mu? Stichting Pandora, /5

Transkript

1 Stichting Pandora, /5 VÜCUDUNUZU DİNLEDİĞİNİZ oluyor mu? Luistert u nog weleens naar u zelf? Over wat (niet) te doen bij psychische klachten. Pandora Vakfı

2 Stichting Pandora, /5 Vücudunuzu dinlediğiniz oluyor mu? Sağlõklõ olmak herkes için önemli Bunu bilhassa kendinizi rahatsõz hissettiğiniz zaman fark edersiniz. Rahatsõzlõğõnõz bedensel olabilir veya psikolojik sorunlarõnõzla bağlantõlõ olabilir. Nitekim beden ve ruh biri birini etkiler. Örneğin bir kişi ağrõlarõnõn etkisi sonucu gerilimli veya hüzünlü olabilir. Tersi de olabilir: kişi dertlerinden ve üzüntüden dolayõ bedensel olarak da bitkin hale girebilir. Herkesin güvene ihtiyacõ vardõr. Bir insan için bir yere tabii olmasõ ve kendinin ve başkalarõnõn kendine karşõ saygõ duymasõ sağlõğõ açõsõndan önem taşõr. Gurbet elde göçmen olarak da kendini güven altõnda ve saygõn konumda hissetmeniz gayet mümkün. Aynõ anda bir göçmen olarak ailenizden uzak, dilini dişini bilmediğiniz bir yabancõ memlekette yaşamak kişinin öz güvenini yitirmeye ve sõkõntõya girmesine de yol açabilir. Örneğin çocuklarõnõz sizden kopuyor diye düşündüğünüz zaman veya ayõrõmcõlõğa maruz kalõyorsunuz diye sõkõntõya girebilirsiniz. Bazõ göçmenler kendi gurbet elde olup memlekette bõraktõğõ yakõnlarõna zor günlerinde yardõmcõ olamadõğõnõ dert eder ve kendini suçlu hisseder. Bu tür sõkõntõlar insanda hem bedensel hem de ruhsal rahatsõzlõğa yol açabilir. Birşey yok gibi "İki yõldan beri kendimi hasta hissediyorum, ama doktorlar bende bir türlü bir şey bulamadõ." "Herşey boşu boşuna. Kendimi artõk hiç bir yerde huzurlu hissedemiyorum. Kendimi başarõsõz görüyorum ama kimse derdimi anlamõyor." "Uzun zamandan beri çok gerginim ve artõk uyku da girmiyor gözlerime." Her insan hayatõnda zaman zaman ruhsal sõkõntõya girer. Bu korkulacak veya garipsenecek bir şey değildir. Bu da yaşama ait bir haldir. Nedeni çoğu zaman bir yakõnõnõn vefatõ veya işten çõkartõlma gibi sarsõcõ bir olayda yatar. Böyle bir olaydan dolayõ insanõn kendini aniden ürkek, güvensiz, hüzünlü ve iştahsõz hissetmesi aslõnda gayet doğal bir şeydir. Leyla, ailesinin tümü Türkiye de olmak üzere, Hollanda da tek yaşõyor. Buraya halen tam alõşmõş olmasa da Leyla ya göre hayatõ fena da sayõlmaz. Türkiye de yaşayan tek ablasõ öleli morali sõfõr ve karõn ağrõlarõ baş ağrõlarõ boy gösterdi. Doktor her türlü muayene yaptõysa da bir şey bulamadõ. Mehmet Hollanda ya geleli 25 yõl oldu. Geldiği zaman güçlü kuvvetliydi ve herkesin ondan memnun kaldõğõndan emin hissediyordu. Şu son yõllar ise sanki kimse ona saygõ göstermiyor gibi geliyor. Ne işyerindeki yabancõlar fazla konuşmasõn, işim var diye dua etsinler diyen meslektaşlarõ ona saygõ duyuyorlar, ne de ona göre Hollandalõlaşmõş çocuklarõ ona saygõ duyuyorlar. Mehmet kendini çok başarõsõz ve mahvolmuş hissediyor. Hele kõzõnõn kendi başõna oda tutacağõnõ söylemesi dünyasõnõ tamamen yõktõ. Mehmet kendinden geçmiş bir vaziyette saldõrgan oldu ve Türkçe bağõrõp çağõrmaya başladõ, sonrada oturdu ağladõ. Bir kişinin psikolojik sorunlara karşõ tepkisi kişiden kişiye değişir. Gerginlik çekilmez hal aldõğõ zaman buna tepki olarak birinde mide ağrõsõ, baş ağrõsõ başlar, bir başkasõ ise karamsar olur ve umudunu yitirir. Psikolojik sõkõntõ her zaman açõk bir şekilde fark edilmeyebilir. Uzun süre uykusuzluk, baş ağrõsõ, gittikçe çoğalan ilaçlar, içkiye başvurma,

3 Stichting Pandora, /5 belirsiz bel ağrõsõ şikayetleri veya karõn ağrõsõ gibi bedensel şikayetler halinde boy gösterebilir. Söz edilen belirtilerin çoğu zaman psikolojik nedeni olduğu görülmektedir. Şikayet türü ve şiddeti ise kişiden kişiye değişir. Ciddiye almak Kendinizi rahatsõz veya gergin hissettiğinizde bu durumunuzu ciddiye almanõz gerekir. Birşeyim yok deyip hislerinizi bastõrmaya çalõşmak biçare değildir. Bu çoğu zaman için bir çözüm olur ve şikayetleriniz hemen geri dönebilir. Genelde bu tür duygularõnõzõ içinize atmayõp biriyle dertleşerek içinizi dökebilirsiniz. Konuşmak rahatlatõr. Ailenizden biriyle, arkadaşõnõzla veya başka biriyle konuşmak, içinizi dökmek gerçekten sizi rahatlatõr ve durumunuzu farklõ gözle bakmanõza yardõmcõ olabilir. O halde problemlerinizi bir güzel sõraya dizebilirsiniz. Çoğu zaman bir başka kişinin sizi anladõğõnõ hissetmek veya benzeri duygulara sahip olduğunu görmek bile insanõ rahatlatõr. Konuş demek dile kolay çünkü bir çok insan bir görüşmeye muhtaç olduğunu itiraf etmeye çekiniyor. Leyla yardõm sunan görevlilerle bol bol konuşarak ve ayrõca başka kadõnlarla da konuşarak şikayetlerinin ablasõ vefat ettiğinde Türkiye de yanõnda olmadõğõ için kendini suçlu hissettiğinden kaynaklandõğõnõ anlayabildõ. "İçimi başkalarõna dökmenin bu kadar faydalõ olacağõna halen şaşõrõyorum. Keşke daha önce yapsaydõm, diyor Leyla. Konuşma gruplarõ veya ruhsal rahatsõzlõğõ olan insanlarõn bir birine yardõmcõ olduklarõ gruplarda da kendiniz için destek bulabilirsiniz. Ruhsal rahatsõzlõklarõ olan Türkler için özel konuşma gruplarõ maalesef az sayõda olsa da, en azõndan yine de var. Yakõn civarda böyle bir grup olup olmadõğõnõ ev doktorunuza veya maatschappelijk werker diye bilinen sosyal yardõm görevlisine bir sorun. Aktif olma Durmadan düşüncülere takõlõp kalmakla bir yere varamazsõnõz. Bu sadece sizi yorar, oysa gücünüzü başka şeylere harcasanõz daha iyi olacak. Yeni bir şeyler yapmaya çalõşşsanõz. Hem böylece bir an da olsa derdinizi düşünmeyi bõrakõrsõnõz. Leyla: "Bir süre sonra RIAGG da bir konuşma grubuna iştirak etmeye başladõm. Kendini yalnõz hisseden tek ben olmadõğõmõn farkõna vardõm, bu da beni rahatlattõ. Daha çok şeyler yapmaya cesaret verdi bana. RIAGG a gitmeyi bõraktõm, ama semt evinde bir kadõnlar grubuna katõlõyorum. Hem orada Hollandaca dil kursuna da başladõm. Artõk kendim de birşeyler yapmaya heves ediyorum. Bir şeyle meşgul olmak, bir iş yapmak insanõn dikkatini dağõtõr ve insana tatmin hissi verir. Bazõ kişi için olabildiği yere kadar işinde çalõşmak yararõnadõr. Günlük rutini sürdürmek kişiye destek sağlar ve düzenliliğini korur. Ayrõ bir avatajõ da başkalarõyla kontaklarõnõ korumasõdõr. Herşeyi bir sõraya koy Sõk sõk kendinizi keyifsiz hissederseniz mutlaka bir hal vardõr. O halde kendinizi hangi hal ve ortamda keyifsiz hissetmeye başladõğõnõza bir dikkat etmeye çalõşõn. Özel olarak neye dikkat vereceğinizde en doğrusu kendiniz bilebilirsiniz. Bunu yaparken kendi kendinize bir kaç soru sorabilir yanõtõ vermeye çalõşabilirsiniz. Örneğin şu sorularõ sorabilirsiniz:

4 Stichting Pandora, /5 - Benim tam olarak şikayetim nelerdir? (çabuk sinirlenme, uyku bozukluğu, az veya tersine fazla yemek yemek, vesaire. - Bu şikayetler ne zaman başladõ? (izinden sonra, kõzõm evden ayrõldõktan sonra gibi) - Acaba daha önce bu şekilde rahatsõz olmuş muydum? - Şikayetlerim acaba neyle bağlantõlõ olabilir? (son zaman özel bir hal geldi mi başõma) Belki de bu durumunuzu başkalarõyla da konuşursanõz daha çok şeyler öğrenebilirsiniz. Belki de bu durumunuzun belirli bir olayla veya hal ile alakasõ vardõr. İcabõnda böyle hareket ederek durumunuza kendiniz bir çözüm getirebilirsiniz. Mehmet: "Yõkõlõp kalmamõn durup dururken olmayõp sorunlarõmõn birikimi sonucu olduğunu ancak sonradan anladõm. Kendimi burada bir yabancõ hissediyordum, çocuklarõmla aramõzda bir kopukluk oluştuğunu farkediyordum ve oğlumun Hollandalõ arkadaşlarõna nazaran iş bulmakta daha da zorlandõğõnõ görmem sinirimi bozuyordu. Sanki başarõsõz olmuş gibiydim. Bu duygularõmõ daha önce farkedebilseydim ve birileriyle dertleşebilseydim, belki bu denli basõnç altõna girmezdim ve bir çözüm arayabilirdim. O zaman da böyle yõkõlmazdõm. Çoğu ruhsal rahatsõzlõklar belirli zaman sonra geçer veya önemi unutulur. Fakat bazõ sorunlar katõ şekilde varlõğõnõ korur. Sizce yardõmsõz edemeyecekseniz ilk adõmõ siz atõn ve ev doktorunuza veya sosyal yardõm görevlisine danõşõn. Hollandaca dilinde zorlanõyorsanõz tercüman istediğinizi belirtebilirsiniz. Tercümanlõkla için ayrõ bir ücret ödemeniz gerekmez. Tercümanla ilgili bilgi isterseniz tercümanlar merkezine danõşõn. İlgili telefon numaralarõ Önemli Adresler kõsmõnda sõralanmakta. Yardõma başvurmak Şikayetleriniz için ev doktoruna veya sosyal yardõm görevlisine başvurmayõ karar aldõysanõz yapacağõnõz görüşmeye hazõrlõk yapabilirsiniz. Önemli olan birlikte sizin neyinizin olduğunu ortaya çõkarmaktõr. Ev doktorunuz şikayetlerinizin tam olarak ne olduğunu, ne zaman başladõğõnõ ve hiç daha önce olup olmadõğõnõ soracaktõr. Doktorunuzla konuşurken o ana kadar şikayetlerinize karşõ kendi aldõğõnõz önlemleri de anlatmakta fayda var. Konuyla ilgili yazõlar okumuş olabilirsiniz, başkalarõyla dertleşmiş ve icabõnda dinlendirici alõştõrmalar yapmõş olabilirsiniz örneğin. Kendi çabanõzõn başarõlõ olup olmadõğõnõ anlatabilirsiniz. İcabõnda kendiniz bir çözüm düşünüyorsanõz, bunu da doktora anlatõn. Belki belirli bir terapi hakkõnda bir şey okudunuz veya duydunuz ve daha ayrõntõlõ bilgi istiyorsunuz. Ya da Türkiye de uygulandõğõnõ bildiğiniz bir terapinin Hollanda da da uygulanõp uygulanmadõğõnõ öğrenmek istiyorsunuz. İcabõnda doktora gitmeden evinizde sorup öğrenmek istediklerinizi bir kağõda not alabilirsiniz. Daha rahat olacaksanõz yanõnõzda birini götürün. Ev doktoru olağan vizitasyon için yaklaşõk on dakika zaman ayõrõr. Sizce on dakika yeterli gelmeyecekse çift randevu anlaşabilirsiniz. Ev doktoru da prensipte tercümanlar merkezinin şahsi veya telefondan tercüman hizmetine ücretsiz başvurabilir, fakat bunu önceden doktora bildirmeniz gerekir. Doktor ile birden fazla görüşmeniz zaten her zaman mümkün. Bazen durumunuza göre sosyal yardõm görevlisine başvurmanõz uygun görülür. Örneğin ruhsal rahatsõzlõğõnõz maddi sõkõntõdan veya işyerinde stresten kaynaklanõyorsa. Sosyal yardõm görevlinin genelde sizinle rahatsõzlõğõnõz hakkõnda konuşmaya daha geniş zamanõ vardõr.

5 Stichting Pandora, /5 Ev doktorunuz bunu gerekli görüyorsa sizi GGZ olarak bilinen Ruhsal sağlõk bakõmõ alanõ kapsamõnda bir görevliye veya kuruma yollayabilir. "Ruhsal sağlõk bakõmõ alanõnda faal Kurumlar ve hizmet türleri başlõklõ bölümde ruhsal sağlõkla ilgili var olan tümü kurumlar ve hizmet türlerinin bir dökümü verilmekte. Doğru seçim Ev doktorunuz sizin durumunuza en uygun yardõm türünü belirlemekte size tavsiyede bulunabilir. Kendiniz de bu konuda düşünmüş olup belirli fikirleriniz varsa mutlaka doktorunuza bildirin. Size sunulacak yardõmõn cinsi ve süresi ihtiyacõnõza göre uygun olmalõdõr. Bunu dikkate alarak ev doktorunuzla aşağõdaki konularõ konuşmanõz önemlidir: Ne derece acil niteliktedir? Yardõma başvururken daima bekleme listesine alõnma olasõlõğõnõ aklõnõzda bulundurun. Tabi derhal yardõma ihtiyacõnõz varsa belirli şeyleri tasarlamanõn anlamõ olmaz. O halde ev doktorunuz sizi derhal kriz merkezine sevk edecektir. Hangi amaçla yardõm İstiyorsunuz? Şöyle her şeyi bir sõralayabilmek için geçici olarak desteğe mi ihtiyacõnõz var? Pratik yardõma mõ ihtiyacõnõz var yoksa şikayetlerinizin nedenini daha iyi anlayabilmek için mi yardõm istiyorsunuz? Terapi masrafalarõnõ kim karşõlayacak? Ruhsal yardõm kurumunca sunulan hizmet genelde AWBZ denilen Özel Hastalõk Masraflarõ Genel Kanunu kapsamõnda karşõlanõr. Tabiiyeti fark etmeksizin Hollanda da oturan herkesin bu sigortasõ vardõr. Ne var ki bazõ durumlarda kişiden katkõ miktarõ istenmektedir. Belirli hususi terapinin masrafõ ise hastalõk sigortasõnca karşõlanõr. Ücretlerin karşõlanmasõ ve kendi katkõ miktarõ hakkõnda daha ayrõntõlõ bilgi için hastalõk sigorta şirketinize başvurun. Let op Dit is een brochure over wat u (niet) moet doen bij psychische klachten. De Nederlandse brochure Luistert u nog weleens naar uzelf? is uitgebreider en deze kunt u op bestellen.