LYS TÜRKÇE. Sözcük Anlamý Deyimler ve Atasözleri Cümle Anlamý ve Yorum Kavramlar Paragraf Anlatým Teknikleri

Transkript

1 LYS TÜRKÇE Soru Çözüm Dersi Kitapçığı 1 (TM-TS) Sözcük Anlamý Deyimler ve Atasözleri Cümle Anlamý ve Yorum Kavramlar Paragraf Anlatým Teknikleri Bu yayýnýn her hakký saklýdýr. Tüm haklarý bry Birey Eðitim Yayýncýlýk Pazarlama Ltd. Þti. e aittir. Kýsmen de olsa alýntý yapýlamaz. Metin ve sorular, bu yayýný yayýmlayan þirketin önceden izni olmaksýzýn elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayýt sistemiyle çoðaltýlamaz yayýmlanamaz.

2 1. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde geçen altý çizili sözcük mecaz anlamda kullanýlmamýþtýr? A) Neþeyle oynayan çocuklarýn sesleri konaðý doldurdu. B) Buradaki herkesin Bahadýr Bey e derin saygýsý vardý. C) Akþamlarý evde dikiþ dikiyordu. D) Eleþtiri türü, ilk sanat eseriyle birlikte doðmuþtur. E) Baþarýnýn anahtarýnýn çalýþmak olduðunu hepimiz biliyoruz.

3 2. Bener, geçen hafta sekiz yaþýný doldurdu. Doldurmak sözcüðü aþaðýdaki cümlelerin hangisinde bu cümledeki anlamýyla kullanýlmýþtýr? A) Giymediði pantolon ve gömlekleri bir bavula doldurdu. B) Buradaki üç aylýk eðitim süresini doldurdu ve yaþadýðý kente döndü. C) Masanýn üstündeki su bardaklarýný doldurdu. D) Odanýn içini kýzarmýþ ekmek kokusu doldurmuþtu. E) Baðlamanýn sesi, bütün salonu doldurdu.

4 7. Orhan Veli ve Ziya Osman ýn þiirlerindeki birçok özellik Cahit Sýtký da da vardýr. Altý çizili sözle Cahit Sýtký nýn þiirleri anlatýlmak istenmiþtir. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde ayný söyleyiþ özelliðinin örneði vardýr? A) Yakup Kadri ve Reþat Nuri Cumhuriyet sonrasý dönemin önemli romancýlarýdýr. B) Faruk Nafiz de devrindeki birçok þair gibi þiire aruzla baþlayýp sonra heceye geçti. C) Deneme 20. yüzyýlda Türk edebiyatýna girmiþ bir yazý türüdür. D) Belli bir dönem, ölçü ve uyak þiirin baþarýsý için yeterli görülmüþtür. E) Kaynak kitap niteliði taþýyacak þiir antolojisi eksikliði yaþanýyor.

5 4. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde ikilemeyi oluþturan sözcüklerden biri anlamsýzdýr? A) Belli baþlý markalarýn kataloglarýný inceledi. B) Toplantý sýrasýnda bölük pörçük notlar tutmuþtu. C) Deniz kenarýndan irili ufaklý, renk renk taþlar toplamýþtý. D) Balýkçýlarýn motorlarýný baðlamak için yaptýðý eften püften bir iskele vardý. E) Saat dokuz oldu mu bizim sokakta ses seda kesilir.

6 5. Çözülen bir demetten indiler birer birer, Býrak yorgun baþlarý bu taþlarda uyusun Tutuþmuþ ruhlarýna bir damla gözyaþý sun Bir sebile döküldü bembeyaz güvercinler Bu dörtlükte geçen altý çizili sözcükler arasýnda aþaðýdakilerden hangisinin örneði yoktur? A) Ad aktarmasý B) Ýkileme C) Gerçek anlamlý sözcük D) Somut anlamlý sözcük E) Mecaz anlamlý sözcük

7 6. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde geçen altý çizili sözler, anlamca birbirine en yakýndýr? A) Kitaplarýnda çoðu zaman ilginç ve heyecanlý konularý iþler. B) Ýki günden beri Ýstanbul a aralýksýz, sürekli kar yaðýyor. C) Ýki ihtiyar sobanýn baþýna oturmuþ yavaþ sesle aðýr aðýr konuþuyordu. D) Çocuklarýn hepsi birden, çabucak otobüse bindi. E) Sorular oldukça zordu, çocuklar adamakýllý zorlandýlar.

8 3. Yanýmýza yeteri kadar yiyecek ve su alalým; ne olur ne olmaz. Altý çizili sözün cümleye kattýðý anlam aþaðýdakilerin hangisinde vardýr? A) Bir sonraki otobüsün ne zaman geçeceði hiç belli olmaz. B) Her ihtimale karþý, biz yola biraz erken çýkalým. C) Maçýn baþlamasýna daha iki saat var; bu kadar acele etmenin ne gereði var. D) Böyle küçük yanlýþlýklar her insanýn yaþantýsýnda görülebilir. E) Nereye kadar yürüyeceðimizi hiçbirimiz bilmiyorduk.

9 8. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde yeni sözcüðü gerçek anlamda kullanýlmýþtýr? A) Derse yeni baþlamýþtýk ki, içeri okul müdürü girdi. B) Bu ayakkabýlar, ötekilere göre daha yeni. C) Yeni önlüðünü ilk kez bugün giyecekti. D) O gün sýnýfa yeni öðrenciler gelmiþti. E) Bilgisayarýn yaþamýmýza girmesiyle yeni ihtiyaçlar da ortaya çýktý.

10 9. Hava sözcüðünün aþaðýdaki açýklamalarýndan hangisi birlikte verilen örnek cümleye uygun deðildir? A) Gökyüzü: Baharýn gelmesiyle polenler havada uçuþmaya baþladý. B) Meteoroloji ile ilgili olaylarýn bütünü: Hafta sonu tüm yurtta hava ýsýnacakmýþ. C) Çevreyi kuþatan boþluk: Kaðýttan yaptýðý uçak bir süre havada kalýyordu. D) Tarz, üslup: Onun þiirlerindeki havayý döneminin usta sanatçýlarý bile yakalayamadý. E) Durum, ortam, çevre: Kutlama törenleri için salonda 1920 li yýllarýn havasý yaþatýlmaya çalýþýlmýþtý.

11 10. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde ayný düþünce deðiþik sözlerle yinelenmiþtir? A) Þair çaðýndaki þairlerden farklýlýðýný ortaya koyamamýþ, özgünlüðü yakalayamamýþ. B) Eleþtirmen, eserin edebi deðerini ortaya çýkarmaya çalýþmalý; elinden geldiðince nesnel olmalýdýr. C) Hikâyelerin büyük bölümü Anadolu da, özellikle de hikâyecinin doðduðu þehirde geçiyor. D) Yazar, konu sýkýntýsý çekmediði gibi her eserinde farklý bir üslup kullanýyor. E) Yazar, hem tarihten hem de mitoloji, felsefe ve sosyolojinin bilgilerinden yararlanýyor.

12 11. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde dolaylama örneði vardýr? A) Maç bileti almak için bir buçuk saat sýrada bekledik. B) Çimler sulanýp temizlendiði için, yeþil saha pýrýl pýrýl parlýyordu. C) Hakem üçlüsünün ardýndan iki takýmýn futbolcularý sahaya çýktýlar. D) Bazý futbolcularýn sergiledikleri centilmenliði tüm stat alkýþlamýþtý. E) Maç bittiðinde, yalnýz futbolcular deðil meþin yuvarlak da çok yorulmuþtu.

13 12. I. Ýyi göremediði için, kimi zaman çoraplarýný ters giyerdi. II. Ters açýlar birbirine eþittir. III. Onun ters bir yanýt vereceðini tahmin ediyordum. IV. Ters yüzüne baktýðý için kumaþý beðenmedi. V. Ýþlerin ters gideceðini biraz sezmiþtim. Numaralanmýþ cümlelerden hangilerinde ters sözcüðü gerçek anlamýyla kullanýlmýþtýr? A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve IV. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

14 13. Yaþama gücünü, isteðini yitirmezsen, kendini hep ha- I II yaller içinde duyarsan yaþamýn boþa geçmemiþ olur. III IV V Numaralanmýþ sözcüklerden hangisi gerçek anlamda kullanýlmýþtýr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

15 14. Arkadan gelenler, öndekilerden kopmamak için adýmlarýný sýklaþtýrdýlar. Altý çizili sözün anlamý, aþaðýdaki cümlelerden hangisinde vardýr? A) Vergi memurlarý son günlerde kontrollerini artýrdýlar. B) Duraða doðru gidenler, yaðmur baþlayýnca hýzlý yürümeye baþladýlar. C) Çarþý çok kalabalýk olduðu için, neredeyse adým atmak imkânsýzdý. D) Biraz önce acele edenler, þimdi iyice yavaþladýlar. E) Feribotun kalkmasýna beþ dakika kaldýðýný fark edince telaþlandý.

16 15. Bir duyu ile algýlanabilecek bir niteliðin baþka bir duyu için kullanýlmasýna duyu aktarýmý denir. Aþaðýdaki dizelerden hangisinde duyu aktarýmýnýn örneði vardýr? A) Sen yeþil bir deniz uzayýp giden B) Yeþil bir köþedir içimde yerin C) Sen tatlý þarkýsýn dudakta her an D) Bir derya, bir umman yeþil gözlerin E) Bahar meltemidir baþýmda esen

17 16. Aþaðýdakilerden hangisinde çýkmak fiilinin anlamý ile kullanýmý birbirine uymamaktadýr? Anlam Kullaným A) Geçmek. Bundan sonra kar yaðmaz, mart çýktý. B) Yok olmak. Çamaþýr suyu ile yýkanýrsa bu lekeler çýkar. C) Gerçekleþmek. Ýnsanýn gördüðü her rüya çýkmaz. D) Olmak, bulunmak. Pazar günü gezmek için kýrlara çýktýk. E) Mal olmak. Bu binanýn kaba inþaatý üç yüz bin liraya çýkar.

18 17. I. Konuklarý bu sabah istasyondan aldým geldim. II. Afyon treni Basmane ye az önce geldi. III. Yola çýktýðýmýzda saat yediye geliyordu. IV. Her sabah, babam arkamýzdan geliyordu. V. Ýtalya baþbakaný dün sabah 50 kiþilik bir grupla Ýstanbul a geldi. Gelmek sözcüðünün gerçek anlamý bir yere gitmek, varmak olduðuna göre numaralanmýþ cümlelerden hangilerinde bu sözcük gerçek anlamda kullanýlmýþtýr? A) I. ve II. B) III. ve IV. C) II. ve V. D) I. ve IV. E) III. ve V.

19 18. Aðýr sözcüðünün gerçek anlamý tartýda çok çeken olduðuna göre aþaðýdaki cümlelerden hangisinde bu sözcük gerçek anlamýyla kullanýlmýþtýr? A) Ustanýn eli aðýr, boya iþi bugün de bitmez. B) Uykusu çok aðýrdýr; yanýnda davul çalsanýz uyanmaz. C) Sait Faik in þiirleri de var, ama öykücülüðü aðýr basar. D) Küçük kýz, konuþmasýyla davranýþlarýyla büyük bir insandan daha aðýrdý. E) Bu dolap oldukça aðýr, onu tek baþýna taþýyamazsýn.

20 19. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde yer sözcüðü deyim içinde kullanýlmamýþtýr? A) Bir takýmýmýz Avrupa da maç kazanmayagörsün, ülkede yer yerinden oynuyor. B) Burhan Bey in sözü hiçbir zaman yerde kalmaz. C) Bunlarý her yerde anlatmayýn; yerin kulaðý var. D) Beþ on dakika ayakta kaldýktan sonra, oturacak bir yer bulduk. E) Söylediklerini Bilal Bey in duyduðunu anlayýnca utancýndan yerin dibine geçti.

21 20. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde çok korkmak anlamýnda bir deyim kullanýlmýþtýr? A) Evin ve evde yaþayanlarýn periþanlýðýný görünce aklým durdu. B) Yörede yaþayanlar akla hayale gelmez zorluklar görmüþler. C) Arabasý çalýndýðýndan beri aklý baþýnda deðil. D) Çocuklar evde yalnýz diye aklý çýkýyor. E) Bir insanýn bu derece ilgisiz olmasýný aklým almýyor.

22 21. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde bir deyim açýklayýcýsýyla birlikte kullanýlmýþtýr? A) Bundan sonra aðzý ile kuþ tutsa, ne kadar ustalýk gösterse kimse onun sözüne güvenmez. B) Biraz deðiþik biridir, çoðu zaman aðzýna geleni söyler. C) Son günlerde ne olduysa, Ali Bey in adýný aðzýndan düþürmüyor. D) Son olaydan sonra kýzýp müdürün odasýna gitmiþ, aðzýný açýp gözünü yummuþ. E) Bu görüþmeden kimseye söz edilmeyecekti, ama Barýþ ne konuþtuklarýný aðzýndan kaçýrmýþ.

23 22. Aþaðýdaki atasözlerinin hangisinde mecazlý bir söyleyiþ yoktur? A) Mum dibine ýþýk vermez. B) Komþunun tavuðu komþuya kaz görünür. C) Sýrrýný açma dostuna, o da söyler dostuna. D) Taþýma su ile deðirmen dönmez. E) Ýki at bir kazýða baðlanmaz.

24 23. I. Yaz tatili ile ilgili planlarýný dün akþam aðzýndan kaçýrdý. II. Raporu yazacak görevlinin aðzýndan laf almak için epey uðraþtý. III. Olayýn nasýl baþladýðýný anlatmaya baþlamýþtý ki, Burak sözü aðzýndan aldý. IV. Kimlerin geziye katýlmasýný istemediðini boþ bulunup söyledi. V. Bu delikanlýnýn efendiliðine, terbiyesine söz yok. Numaralanmýþ cümlelerden hangilerinde ayný anlamlý deyimler kullanýlmýþtýr? A) I. ve II B) I. ve IV. C) II. ve III. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

25 24. Aþaðýdaki atasözlerinin hangisi yanýnda belirtilen durumla ilgili deðildir? A) Aðaç, meyvesi olunca baþýný aþaðý salar. -Alçakgönüllülük B) Alçak yerde tepecik kendisini dað sanýr. -Böbürlenme C) Altýn eþik gümüþ eþiðe muhtaç olur. -Bencillik D) At binenin, kýlýç kuþananýn. -Beceri E) Azýcýk aþým, kaygýsýz baþým. -Yetinme

26 25. Ýnsan düþüncesizliði ve tedbirsizliði yüzünden deðiþik sorunlar yaþayabilir. Bir sorun, bir yenilgi ile karþý karþýya kalan insan, iþ iþten geçtikten sonra neden þöyle yapmadým, neden böyle yapmadým diye üzülür atasözü bu durumdaki insanlar için söylenir. Bu parçada boþ býrakýlan yere aþaðýdaki atasözlerinden hangisi getirilmelidir? A) Akýlsýz baþýn cezasýný ayaklar çeker. B) Ava gelmez kuþ olmaz, baþa gelmez iþ olmaz. C) Balýk aða girdikten sonra aklý baþýna gelir. D) Araba devrilince yol gösteren çok olur. E) Ýnsan bilmediðini ayaðýnýn altýna alsa baþý göðe erer.

27 26. I. Babanýn sanatý oðula mirastýr. II. Baba eder, oðul öder. III. Bað babadan, zeytin dededen kalmalý. IV. Baba malý tez tükenir, evlat gerek kazana. V. Baba koruk yer, oðlunun diþi kamaþýr. Numaralanmýþ atasözlerinden hangileri anlamca birbirine en yakýndýr? A) I. ve III. B) II. ve IV. C) I. ve IV. D) II. ve V. E) III. ve V.

28 27. Aþaðýdaki atasözlerinin hangisinde doðrudan öðüt anlamý yoktur? A) Çalma elin kapýsýný, çalarlar kapýný. B) Suyun aðýr akanýndan, insanýn yere bakanýndan... C) Az veren candan, çok veren maldan... D) Kötü söyleme eþine, zehir katar aþýna. E) Güvenme varlýða, düþersin darlýða.

29 28. Okumak sanatý, hayatý kitaplarda tekrar bulmak ve kitaplar aracýlýðýyla daha iyi anlamak sanatýdýr. Aþaðýdakilerden hangisi bu cümleye anlamca en yakýndýr? A) Yaþamdaki her olay aslýnda kitaplarda vardýr. B) Okumak hayatý anlamaya çalýþma sanatýdýr. C) Yaþamý doðru anlayan biri, kitaplarý da iyi anlar. D) Okuduðunu anlayabilen kiþi, yaþamdaki olaylarý yorumlamakta zorlanmaz. E) Yaþamý anlamak isteyen kiþi mutlaka kitap okumalýdýr.

30 29. Bir dilde kavramlar ve durumlar sýnýrsýz, sözcüklerin sayýsý ise sýnýrlýdýr Bu cümle aþaðýdakilerden hangisi ile sürdürülecek olursa dildeki bazý sözcüklerin mecaz anlamda kullanýlmasýnýn gerekçesi açýklanmýþ olur? A) Geliþen teknoloji ve deðiþen yaþam koþullarý ile birlikte dile sürekli, yeni sözcükler girmektedir. B) Her kavram için ayrý ayrý sözcük olmamasý, sözcükleri ortak anlamlarý dýþýnda kullanmayý zorunlu kýlmýþtýr. C) Sýnýrlý sayýda sözcükle hayal dünyasýný yazýya dökebilmek her yazarýn harcý deðildir. D) Bu dengenin saðlanmasý için, dilin yeni sözcüklere gereksinimi vardýr. E) Anlaþmanýn saðlýklý olabilmesi için bir sözcükten herkesin ayný anlamý çýkarmasý gerekir.

31 30. Her zaman yaptýðýnýzý yapmaya devam edersiniz, her zaman aldýðýnýzý almaya devam edersiniz. Aþaðýdakilerden hangisi bu cümlede öne sürülen görüþ ile ayný doðrultuda deðildir? A) Kendini yenilemeyen sanatçý yeni bir söyleyiþ geliþtiremez. B) Zorluklarý göze alamayan kiþi durumunun düzelmesini beklememelidir. C) Baþarýnýn artmasý, her þeyden önce ortama baðlýdýr. D) Elde ettikleri ile yetinmeyen kiþi yeni yollar denemek zorundadýr. E) Ulaþtýklarý noktanýn ötesine geçmek isteyenler daha çok çalýþmayý göze almak zorundadýr.

32 31. Bir ulusun sanatýný, edebiyatýný tanýtmaya yönelik kitaplarda belli bir kendini gösterme niyetinin yattýðýný herkes bilir. Altý çizili sözün anlamý aþaðýdaki cümlelerden hangisinde vardýr? A) Sanatçýlarýn yaþamlarýný aydýnlatmaya yönelik kitaplar ilgi çekici olabilir. B) Bir sanatçýnýn baþarýsý yapýtlarýnýn kuþaklarý etkilemesiyle ortaya çýkar. C) Bu kýsa konuþmada, þiirde ne kadar baþarýlý olduðunu anlatmaya çalýþtý. D) Bir sanatçýnýn kendi yaþamýndan söz etmesinin yadýrganacak bir yaný yoktur. E) Gerçek sanatçý, yapýtlarý ile devrinde yaþayan tüm sanatçýlarý etkiler.

33 32. Bilim adamlarýnýn bir edebiyatçý gibi güzel yazmalarý, söz sanatlarýný kullanmalarý beklenmez; ama ---- Bu sözler en uygun biçimde aþaðýdakilerden hangisi ile sürdürülebilir? A) yapýtlarýnda toplum sorunlarýna ayna tutmalarý beklenir. B) dili doðru ve anlaþýlýr biçimde kullanmalarý beklenir. C) bu durum onlarýn sanattan uzak kalmalarýnýn gerekçesi olamaz. D) her insan gibi onlarýn da birtakým hayalleri ve duygularý olacaktýr. E) yazýlarýnda sürekli birtakým terimler kullanmalarý da doðru deðildir.

34 33. I. Çevresindekilerle tartýþabilen insanýn özgüveni var demektir. II. Bir tartýþmanýn gerçek galibi kazanan deðil, kaybedendir. III. Kendine güvenen kiþi tartýþmaya giriþmekten çekinmez. IV. Tartýþma, hiçbir zaman doðruya ulaþmanýn bir yolu olmamýþtýr. V. Tartýþmanýn hedefi gerçeðe ulaþmak deðil, karþýdakini yere sermektir. Numaralanmýþ cümlelerden hangileri, birbirine anlamca en yakýndýr? A) I. ve III. B) II. ve IV. C) III. ve V. D) I. ve II. E) IV. ve V.

35 34. Andre Gide Kalpazanlar hakkýnda þöyle söyler: Niçin bu kitabý yazdým? Onu yazmam gerektiði için. Bütün bunlarý içimde taþýsaydým, sanýrým rahat ölemezdim. Yazarýn bu sözlerinden aþaðýdaki yargýlardan hangisine ulaþýlabilir? A) Sanatçý, toplumdaki yanlýþlara karþý tepkisini eseriyle ortaya koyar. B) Sanatçý, herkesin bildiði düþünceleri kendine özgü biçimde dile getiren kiþidir. C) Her sanatçýnýn yaþadýðý topluma karþý sorumluluklarý vardýr. D) Bir sanatçý düþüncelerini ancak eserleriyle insanlara duyurabilir. E) Eser vermek sanatçý için yaþamsal bir ihtiyaç, bir görevdir.

36 35. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde ötekilerden farklý bir düþünce dile getirilmektedir? A) Dehanýn yüzde biri ilham, yüzde doksan dokuzu terdir. B) Baþarý her gün toplanan küçük çabalarýn tekrarýdýr. C) Çalýþarak ün kazananlarýn sayýsý, doðuþtan ünlü olanlardan daha fazladýr. D) Güçlükler baþarýnýn deðerini artýran süslerdir. E) Bilgi nin efendisi olmak için çalýþmanýn kölesi olmak gerekir.

37 36. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde kiþisel görüþe yer verilmemiþtir? A) Sanatçýnýn gerçeklere ayna tutmaktan daha önemli bir görevi olamaz. B) Sanatçý her konuda topluma öncü olmak zorundadýr. C) Yaþadýðý toplumun sorunlarýna nesnel yaklaþan sanatçý dürüst davranmýyordur. D) Albert Camus, sanatýn bir isyan olduðunu söyler. E) Sanatçýnýn tek amacý topluma edebiyatý sevdirmek olmalýdýr.

38 37. Aþaðýdaki dizelerden hangisinde tahmin anlamý vardýr? A) O þehirde gene þarkýlar söyleniyordur, Karþýlýk görmemiþ sevgiler üstüne. B) Kar mý yaðdý güvendiðin daðlara, Seni de bir türlü ondurmadý mý kader? C) Özlediðin hayatý buldun mu bilmem. Gözlerinde hâlâ hüzün var gibi. D) Iþýklarý sönmüþ odamda Yarým kalmýþ þarkýmý duyuyor musun? E) Niye ellerin soðuk, yoksa üþüyor musun? Mutluluðun peþinde hâlâ koþuyor musun?

39 38. (I) Tanpýnar ve Dýranas ýn þiirlerinde görülen birçok özellik Cahit Sýtký da vardýr. (II) Cahit Sýtký kendinden önceki bütün etkilere açýk, Fransýz þiirini iyi tanýyan bir þairdir. (III) Kendisini Türkçenin en güzel þiirlerini yazarak geleceðin þiir okurlarýný memnun etmekle görevli saymýþtýr. (IV) Cumhuriyet sonrasý dönemde þiiri onun kadar ciddiye alan, þiir dýþýndaki türlerle uðraþmaktan kaçýnan þair azdýr. (V) Ziya Osman a yazdýðý bir mektupta Þiire dört elle, kollarýnýn olanca kuvvet ve aþkýyla sarýlmak lazým. der. Bu parçadaki numaralanmýþ cümlelerden hangilerinde karþýlaþtýrma aðýr basmaktadýr? A) I. ve II. B) II. ve IV. C) III. ve V. D) II. ve V. E) I. ve IV.

40 39. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde neden-sonuç iliþkisi vardýr? A) Her zamanki gibi güneþ doðmadan kalktý, balkona çýkýp oturdu. B) Bir süre çiçeklerle oyalandý, sonra eline gazeteyi aldý. C) Birkaç köþe yazýsý okudu, bulmacalarý çözdü. D) Evde yapacaðý bir iþ yoktu, caný sýkýlýyordu. E) Öðleye doðru dýþarý çýktý, deniz kýyýsýnda oturmayý düþünüyordu.

41 40. (I) Dil, insanlarýn düþünürlüðünden doðmuþ, sonra da düþüncelerin yaratýcýsý olmuþtur. (II) Bilgilerimizi, öðrenimimizi, baþkalarýnýn düþüncelerini dil yoluyla elde ederiz. (III) Kendi düþüncelerimiz de, kafamýzýn içinde çalýþan dilin yardýmýyla oluþur, olgunlaþýr. (IV) O, toplu yaþamak zorunda olan insanlarýn anlaþma aracý olarak kullandýklarý iþaretler ve özellikle ses iþaretleri dizgesidir. (V) Ýnsan ulaþtýðý yeni düþünceleri yine dil biçiminde ortaya koyar. Bu parçadaki numaralanmýþ cümlelerden hangisi bir taným cümlesidir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

42 41. Aþaðýdaki atasözlerinden hangisinde koþul söz konusudur? A) Sabahýn kýzýllýðý, akþamý kýþ eder; akþamýn kýzýllýðý sabahý güz eder. B) Sade sudan zerde olmaz, bal kazana girmeyince; hazýr akçe tez tükenir, arkasýndan gelmeyince. C) Ýyiliðe iyilik her kiþinin kârý, kötülüðe iyilik er kiþinin kârý. D) Çaðrýldýðýn yere git, ar eyleme; çaðrýlmadýðýn yere gidip yerini dar eyleme. E) Vardý baðým malým, gelirdi kardeþlerim; tükendi yaðým balým, gelmiyor kardeþlerim.

43 42. Aþaðýdakilerden hangisinde ikinci cümle birincinin açýklamasý durumundadýr? A) Yarýn 1 Ocak Bugünden bir farkýnýn olacaðýný sanmýyorum. B) Ýnsanoðlu çok dayanaklýdýr. Küçücük bir umut ýþýðý ile yýllarca bekler. C) Zaman görece bir kavramdýr. Herkesin zamaný kendine göre, hatta keyfine göre. D) Gençlik yýllarýnda oldukça neþeli, hayat dolu biriydi. Yýllar, her insaný az ya da çok yýpratýyor. E) Kent yaþamý insanlarý kendine uydurur. Taþrada ise birey alabildiðine özgürdür.

44 43. (I) Bu balýkçý mahallesinde renk renk balýk aðlarý, sýra sýra asýlmýþtý. (II) Balýða her çýkýþtan sonra aðlar onarým görürmüþ. (III) Aðlar toplanýyor; limon küfüyle, ateþ kýrmýzýsý birbirine sarýlýyor, camgöbeði onlara eþlik ediyordu. (IV) Yalnýz onarým için deðil, kurutma için de direklere asýlýrmýþ aðlar. (V) Direklerde asýlý duran aðlar, denize karþý bir tiyatro sahnesini örter gibiydi. Bu parçadaki numaralanmýþ cümlelerin hangilerinde gözlemden yararlanýlmamýþtýr? A) I. ve III. B) II. ve IV. C) IV. ve V. D) I. ve V. E) II. ve III.

45 44. Aþaðýdaki atasözlerinden hangisinde öznellik yoktur? A) Kötü komþu, insaný mal sahibi eder. B) Taþýma su ile deðirmen dönmez. C) Mal adama hem dost, hem düþmandýr. D) Komþuda piþer, bize de düþer. E) Kýr atýn yanýnda duran ya huyundan ya suyundan...

46 45. Farký yok uykudan uyanýklýðýn, Gündüzün geceden, hayalin rüyadan; Dilsizler, saðýrlar, körler bir yýðýn, Yaþayanlar farklý deðil ölmüþten. Bu dörtlükte aþaðýdaki kavramlardan özellikle hangisi vardýr? A) Karþýlaþtýrma B) Neden-sonuç C) Gerekçe D) Varsayým E) Olabilirlik

47 46. Halit Ziya ya: Mai ve Siyah tan memnun kaldýnýz mý? sorusu sorulunca, Hiçbir sanatçý ortaya çýkan eserlerinden memnun ve tatmin olmaz. der. Sanatçýnýn sözü aþaðýdakilerden hangisi ile sürdürülürse, bu yargýnýn gerekçesi açýklanmýþ olur? A) Aþk-ý Memnu bana göre bundan baþarýlý olmuþtu. B) Onun gözü, o güne kadar yaptýklarýnýn daha ilerisindedir. C) Her yeni yapýt ileri doðru atýlmýþ büyük bir adýmdýr. D) Bir yapýtýn gerçek baþarýsý eleþtirmenlerin deðerlendirmeleriyle ortaya çýkar. E) Yapýtlarýnýn ilgi görmemesi her sanatçýyý olumsuz etkiler.

48 47. Aþaðýdaki dizelerden hangisinde bir özlem, istek söz konusudur? A) Beni koyup giden cefacý dilber Koyduðun yerlerde duramýyorum. B) Çýksam þu daðlarýn yücelerine Eþ olsam gurbetin gecelerine. C) Akþam olur, kuþlar konar dallara, Susamýþ yýldýzlar iner göllere. D) Güzeller dizilir ince yollara, Ýçlerinde seni göremiyorum. E) Baðrýmda koç gibi daðlar yatýþýr, Görünmez dallarda kuþlar ötüþür.

49 48. (I) Cahit Sýtký ya göre þiir, insanoðlunun ruhundaki her soruya bülbül sesiyle, acý veya tatlý cevap verebilecek bir güçtür. (II) Onun þiirlerinde çok güçlü bir yaþama sevgisi hissedilir. (III) Þiirlerindeki ölüm korkusu ise, bu güzel dünyayý býrakma kaygýsýndandýr. (IV) Okuyucu, onun þiirlerinden yaþama zevkini, mutluluðunu tadar. (V) O, az sözle çok þey söylemekten yanadýr, söylediklerinin ses ve çaðrýþým bakýmýndan zenginliðine önem verir. Bu parçadaki numaralanmýþ cümlelerin hangilerinde C. Sýtký þiirlerinin içeriðinden söz edilmemiþtir? A) I. ve II. B) II. ve IV. C) III. ve V. D) III. ve IV. E) I. ve V.

50 49. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde amaç söz konusudur? A) Bilgin Bey size yardým eder, yeter ki açýk sözlü olun. B) Avrupa þampiyonu olan sporcularýmýzý karþýlamak üzere havaalanýna gitti. C) Evden erken çýktýðý için yolda sýkýntý yaþamadý. D) Yardýmcý olabildiysem ne mutlu bana. E) Yaþlý kadýn oðlunun durumuna üzüldüðünden hastalandý.

51 50. Aþaðýdaki dizelerden hangisinde sitem, yakýnma anlamý daha aðýr basmaktadýr? A) Ne þiirler, ne þarkýlar gerçek; Þimdi yalnýz bu aðrýlar gerçek. B) Seninle erdiðimiz mutluluðu Hatýrlamak inanýlmaz gelecek. C) Karýncalar ortalardan çekildi, Boþ kova devrik durur þimdi. D) Yeþeren bir aðacým dünyada, Kuruyup gittiðimde kim bilecek? E) Yunus un iç huzurudur dileðim, Bir teselli bulur Tanrý da tek.

52 51. (I) Genç bir þairin Yirminci Asýr adlý þiir kitabý elime geçti. (II) Bu kitap beni sardý; içinde hoþuma giden þiirler çýktý. (III) Ancak bir yandan da düþündürdü. (IV) Düþündürdü; çünkü bu þair arkadaþta bütün yeni þairlerin, yani bizlerin bir kusuru gözüme çarptý. (V) Þiirlerde ele aldýðý konulara güzel þiir söylemek için bir bahane gözüyle bakmýþ. Bu parçadaki numaralanmýþ cümlelerden hangisi, sözü edilen þairin þiirleri hakkýnda övgü niteliði taþýr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

53 52. (I) Boy boy sanat eseri çýkarmak için elde birtakým reçeteler olsaydý, dünyada sanattan ve eleþtiriden kolay bir þey olmazdý. (II) O zaman sanat reçeteye uymaktan, eleþtiri de eserin reçeteye uyup uymadýðýný göstermekten ibaret kalýrdý. (III) Sanat eserini, ancak sanat görüþüyle deðerlendirmek, eleþtirmek gerekir. (IV) Böyle reçeteler düzenleyenler sanat dünyasýnda görülmemiþ deðildir. (V) Fakat önceden belirmiþ kurallara göre yazýlan eserlerden geriye ne kaldý? Sanat eserlerini deðerlendirmek için, önceden belirlenmiþ objektif kurallar olmaz. Bu parçadaki numaralanmýþ cümlelerden hangisi konunun akýþýný bozmuþtur? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

54 Þimdi o günlerime biraz daha ayrýntýlara inerek baksam, çaðdaþ yazarlar sözünün yerine yaþdaþým olan yazarlar sözünü kullanmanýn gerçeðe daha uygun olacaðýný görebilirim. Çevremdekiler, çevreme yakýn kiþiler, bir de genç yaþta öldüðünü öðrendiðimiz yabancý yazarlardý, en çok ilgi alanýma girenler. Bana göre geçmiþ çaðlarýn ozanlarýna uzanmaya gerek yoktu. Gene de yaþý benden çok büyük bir ozanýn öneminin farkýndaydým. Uzunca bir aradan sonra çaðýmýn dýþýna sarkmaya, geçmiþin yazarlarýyla iliþki kurmaya baþladým. Bu parçanýn baþýna düþüncenin akýþýna göre aþaðýdakilerden hangisi getirilebilir? A) Gençlik yýllarýmda beni, yalnýz çaðdaþ yazarlar ilgilendirdi. B) Yazarlýða baþlamamda çevremdekiler etkili oldu. C) Okumaya baþlar baþlamaz kendimi çok canlý bir sanat ortamýnda buldum. D) Yazarýn geçmiþle gelecek arasýnda köprü olmasý gerektiðini henüz anlamamýþtým. E) Gençlik yýllarýnda insan duygularýyla hareket edebiliyor.

55 54. Sanatta ölümsüz konular varmýþ; örneðin sevda konusu, ölüm konusu gibi. Sanatçý, iþte böyle deðiþmeyen, yüzyýllar boyunca hep ayný kalan konularý ele almalýymýþ. Ancak bu sayede ölümsüzlüðe eriþir; kendine her çaðda, okuyucu, dinleyici, seyirci bulabilirmiþ Yazarýn anlatýmý dikkate alýndýðýnda, bu sözler aþaðýdakilerden hangisiyle sürdürülemez? A) Toplumsal konular zamanýn koþullarýna göre deðiþtiði için sanat dýþý kalýrmýþ. B) Gerçek sanatçý, sadece belli konulara baðlý kalmamalýymýþ. C) Güncel konularý iþleyen sanatçý, yarýndan ümidini kesmeliymiþ. D) Sosyal konular devir deðiþince eskir gidermiþ. E) Ancak kalýcý konularý iþleyen sanatçýlar kalýcýlýða ulaþabilirmiþ.

56 55. (I) Eleþtirmenin saðlam felsefi bir temele dayanan geniþ bir sanat kültürü, derin bir seziþi, çalýþma yeteneði olmalýdýr. (II) O, fikir ve sanat hareketlerinin kaynaþtýðý, eleþtirinin bir meslek sayýldýðý yerlerde yetiþir. (III) Çok sayýda eleþtirmenin olmadýðý yerlerde büyük eleþtirmenin çýkmasý beklenmez. (IV) Düþüncelerin ve eylemlerin oluþumlarý içinde yaþayan eleþtirmenin görüþleri elbette yerinde durmaz. (V) Zaman içerisinde sanat ve edebiyatla ilgili görüþleri serpilip geliþir. (VI) Ancak bu serpilip geliþme dünü inkâr etmekle deðil, tamamlamakla olur. (VII) Dün ortaya attýðý bir düþüncenin tersine yürüyen bir eleþtirmen gösterilmez. Bu parça ikiye ayrýlacak olursa, ikinci paragraf numaralanmýþ cümlelerden hangisi ile baþlar? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

57 56. Her edebiyat kuþaðýnda olduðu gibi bugünkü edebiyatýmýzýn da elbette firesi olacaktýr. Yeni yetiþen genç þairlerimizin birbirlerini izlediklerini, yazdýklarýnýn hep birbirine benzediðini söyleyenlere ben de katýlýyorum Ama olacak bunlar; normal karþýlanmalýdýr. Her yerde böyle olmuþtur. Tecrübesizlikten kaynaklanan atýlganlýklar, boþlukta olmanýn sonucu ortaya çýkan sert davranýþlar, bütün bunlarýn ürünü deðersiz eserler... Bu parçada boþ býrakýlan yere, düþüncenin akýþýna göre, aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Þiirimizin geleceði konusunda ben umutsuz deðilim. B) Kendi söyleyiþini kurabilecek gür soluklu þairlere gereksinim duyuyoruz. C) Her þair kendi sesini duyurmaya çalýþacaktýr. D) Bir yol bulup kendini gösterenin arkasýna, hemen hepsi takýlýyor. E) Þiire karþý ilgisiz olan yalnýz toplum deðil.

58 57. (I) Ben Nihat Amca yý hayal meyal hatýrlýyorum. (II) Hayalperest define avcýsýný, bir kýþ sabahý omuzlar üstünde evden alýp götürdüler. (III) Hiç konuþmaz, susar; hep düþünürdü. (IV) Define bulup zengin olacaðý ümidiyle evden çýkmaz olmuþ, bahçeyi kazmayý iþ edinmiþti. (V) Aylar, yýllar geçmiþ, her gün yarýna kalan ve her gün tazelenen bu ümitler sonunda toz gibi uçup gitmiþti. Bu parçanýn akýþýndaki bozukluðu gidermek için, aþaðýdaki deðiþikliklerden hangisi yapýlmalýdýr? A) I. cümleyle III. yer deðiþtirmeli B) V. cümle, II. den sonra gelmeli C) III. cümleyle V. yer deðiþtirmeli D) II. cümle, V. den sonra gelmeli E) IV. cümle, I. den sonra gelmeli

59 58. Her olay, her konu, her þey sanatta bir türlü söylenmez, ifade edilmez. Ayný þeyi türlü türlü gördüðümüz gibi, türlü türlü de söyleyebiliriz. Shakespeare in Kral Lear ý, Balzac ýn Goriot Baba sý ayný temayý iþler; babanýn çocuklarýna olan sevgisini. Bu konu insanlýk kadar eskidir. Ama bu eskilik, bu iki eseri eskitememiþtir. Her iki eserin temasý bir olduðu hâlde, eserler birbirinden ne kadar farklýdýr. Bu sözler aþaðýdaki sorulardan hangisine karþýlýk olarak söylenmiþ olabilir? A) Sanatçýlarýn yeni konular aramasý konusunda ne düþünüyorsunuz? B) Bazý konularý bütün sanatçýlar iþlemiþ midir? C) Evrensel konularý iþleyen yapýtlar daha mý etkileyicidir? D) Sanatçýlarýn ayný konularý iþlemeleri konusunda ne düþünüyorsunuz? E) Eserlerde iþlenen konularýn eski ya da yeni olmasý önemli midir?

60 59. Eski dergileri karýþtýrmaktan hoþlanýr mýsýnýz? (I) Bundan daha eðlendirici, daha düþündürücü bir þey olamaz. (II) Ýnsan, onlardan neler öðrenmez ki. (III) Bilmem hangi konuyu ilk defa sizin ortaya koyduðunuzu sanýrken, bundan yýllar önce o konuda yazmýþlar. (IV) Bizden önceki kuþaklarýn çaðdaþlarý üzerine söyledikleri de yer alýyor bu dergilerde. (V) Bu parçadaki numaralanmýþ yerlerden hangisine Ben fýrsat buldukça bu dergilerin yapraklarýný çevirmekten büyük zevk duyarým. cümlesinin getirilmesi uygun olur? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

61 60. (I) Sait Faik le yirmi yýl kadar önce bir kýyý kahvesinde tanýþmýþtýk. (II) Yanýna vardýðýmýzda ayaðýný bir iskemleye dayamýþ denizi seyrediyordu. (III) Selam verip yanýna oturduk. (IV) Orhan la birlikteydik, zaten bizi birbirimizle Orhan tanýþtýrdý. (V) Sait Faik in ilk okuduðum hikâyesi bir yolculuk hikâyesidir. (VI) Gemiyle yapýlan bir Fransa yolculuðu anlatýlýyordu. (VII) Arkadan soðan kayýðýnýn hikâyesi gelir. (VIII) Bu hikâyede, iki ayrý insanýn kayýða bakýþlarý anlatýlýyordu. Bu parça ikiye ayrýlacak olursa, ikinci paragraf numaralanmýþ cümlelerden hangisi ile baþlatýlmalýdýr? A) III. B) IV. C) V. D) VI. E) VII.

62 61. Eleþtirmen sanat dýþý hiçbir duyguya kapýlmadan eseri kavrayan, sanatçýnýn amacý ile bu amacýn gerçekleþmesi arasýndaki uygunluðu bize gösteren kimsedir. Onun, bunlarý yapabilmesi için eserin kendini çaðýrmasý þarttýr. Eserle eleþtirmen arasýndaki iklim ayrýlýðý bu çaðrýya engel olur Bu parça en uygun biçimde aþaðýdakilerden hangisi ile sürdürülebilir? A) Ýþte bu yüzden eleþtirmen bir sanatçý, eleþtiri de bir sanattýr. B) Eleþtirmen kendi dünyasýndan ayrý dünyalarda yaþayan eserlere yaklaþamaz. C) Sanatçýnýn özel yaþantýsýný bilmek bir eserin aydýnlatýlmasýnda yararlý olmaz. D) Eleþtirmen, her koþulda tarafsýzlýðýný korumaya çalýþmalýdýr. E) Gerçek bir eleþtirmenin deðerlendirmeleri okurlara yol gösterir.

63 62. Sanat, insandaki eser verme yeteneðinin eyleme dönüþmesidir; sanat yapýtý da bu eylemin maddeyi etkileyerek ona verdiði biçim ve düzendir. Bu eylem, kendinde baþlar, kendinde biter. Sanatý, yaratmaya dönük öbür eylemlerden ayýran temel farklýlýk buradadýr. Yani sanat kendiliðinden ortaya çýkan bir olgudur; herhangi bir fayda amacýna dönük deðildir. Bu niteliði yüzünden genellikle fayda yý pratikte görenler, sanata gereksiz, fantezi bir uðraþý olarak bakarlar. Bu parçanýn konusu aþaðýdakilerden hangisidir? A) Sanatýn toplumsal yönü B) Sanatýn amacýnýn fayda olmadýðý C) Sanatýn evrensel olmadýðý D) Sanatçý için, eser vermenin önemi E) Sanattaki yararýn yanlýþ anlaþýldýðý

64 63. Sanatçý, yapýtýný, ilkin topluma deðil, kendisine beðendirmek ister. Beðendirmedikçe onu elinden býrakmaz. Ama býrakýrken duyduðu derin zevkte kendisi gibi düþünenlerin elbette büyük paylarý vardýr. Bu bakýmdan bir romancýnýn ya da ressamýn sanat çevresi zamanýnýn çok ilerisinde olur. Büyük sanatçýlar derin seziþleri zengin iç dünyalarý, sürekli aramalarýyla bulunduklarý toplumun daima ilerisinde yaþamýþlar, daha ileri bir dünya yaratmýþlardýr. Onun için de zamanlarýnda, layýk olduklarý ilgiyi toplamak þöyle dursun, ileri görüþlü bir avuç eleþtirmenin yardýmý ile seslerini duyurabilmiþlerdir. Bu parçada asýl anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? A) Sanat zevki yönüyle toplumun ilerisinde olan sanatçýlar, yaþadýklarý devirde anlaþýlmamýþtýr. B) Sanatçýnýn görevi, çevresindeki sanattan anlayan kiþilerin sayýsýný artýrmaktýr. C) Gerçek sanatçý, eserini oluþtururken kesinlikle anlaþýlma kaygýsý taþýmaz. D) Sanatçýnýn kendisinin beðendiði bir eseri sanattan anlayan herkes beðenir. E) Eserlerinde toplum sorunlarýna yer vermeyen sanatçý, farkýnda olmadan toplumdan uzaklaþýr.

65 64. Þiir, dil bilgisi kurallarýna uyar ve genellikle bir þey açýklayabilir. Yani söylediði þeyler ayný dilde ya da baþka dillerde farklý düz yazý biçimleri halinde söylenebilir. Ama Spinoza nýn felsefesi bir izleyicisi tarafýndan açýklandýðýnda Spinoza nýn felsefesi olarak kalýrken ya da Tolstoy un bir romaný baþka bir dile çevrildiðinde yine Tolstoy un romaný olarak kalýrken; peri masalý, kim anlatýrsa anlatsýn, ayný peri masalý olarak kalýrken, bir þiirin açýklamasý, aslýnýn ayný ifadelerle de yapýlmýþ olsa, artýk þiir deðildir. Bu parça aþaðýdaki yargýlardan hangisinin açýklamasý niteliðindedir? A) Þiirde asýl önemli olan konu deðil söyleyiþtir. B) Þiirin açýklanmasý ve çevirisi mümkün deðildir. C) Ýþlenen konular yönüyle, þiir öteki türlerden çok farklýdýr. D) Þiirde iþlenen belli bir konu yoktur. E) Hiçbir þiir, içerdiði anlam için sevilmez.

66 65. Ödüllerin en eskisi Fransa daki Goncourt Ödülü dür. Ýlk kez 1905 te verilmiþ, kazanan da Leon Frapei. Bütün edebiyat tarihlerini inceleyin, antolojilerde arayýn; bu ada rastlayamazsýnýz. Daha ne kadar çoktur ödüller kazanmýþ, ama arkasýný getirememiþ, getirse de bir deðer olamamýþ böyle yazarlar, þairler. Pek çok antolojide, sadece ödül kazandýðý için yer almýþ bugün adýný kimsenin anýmsamayacaðý þairler yazarlarla karþýlaþabilirsiniz. Bu parçada anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? A) Sanat ortamýnýn canlanmasýnda, ödüller oldukça etkilidir. B) Hak etmediði hâlde ödül kazanan sanatçýlar, kýsa sürede unutulur. C) Bir sanatçýnýn ödül kazanmasý kalýcý olmasý için yeterli deðildir. D) Edebiyata ve sanata ilgi duymayan kiþilerin çoðunlukta olduðu toplumlarda sanatçýnýn iþi çok zordur. E) Sanat deðeri taþýmayan yapýtlarýn antolojilerde yer almasý doðru deðildir.

67 66. Sanatýn özünde anlamak vardýr. Her þeyin anlaþýlabilir olduðu, matematik kesinliðe sahip bir dünyada sanat olamazdý ya da günlük raporlara dönüþürdü. Varlýklarýn, toplumsal iliþkilerin anlaþýlmazlýðý doðurdu sanatý. Sanatýn gayesi gerçeði olduðu gibi yansýtmak ya da anlatmak olsaydý, fotoðraf makinesinin olduðu bir çaðda resim sanatýndan söz edilemezdi ya da bir kayýt cihazý en büyük sanatçý olurdu. Oysa sanat gerçeði anlamaya, gerek ben in gerek ben olmayan ýn özüne inebilmeye çabalar. Bu parçada anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? A) Gerçek sanatçý gözlemlerini anlatýrken duygularýný karýþtýrmaz. B) Toplumsal olaylar sanatýn en önemli konusudur. C) Sanat dýþ dünyayý yansýtmak deðil; sanatçýnýn, kendini ve çevresini anlama çabasýdýr. D) Bu çaðda hiçbir sanatçýnýn geliþen teknoloji ile baþa çýkma þansý yoktur. E) Her sanatçý, anlattýklarý ile toplumu ve insanlarý etkilemek ister.

68 67. Þurasýný biliyoruz ki þiir ya da nazým düz yazýdan eskidir. Bundan olaðan bir þey olamaz, çünkü yazýnýn bulunmasý insanlarýn konuþmalarýndan çok çok sonradýr. Ýnsanlar yazý yazmaya baþlamadan önce, tapýnýrken, oynamalarý sýrasýnda söylemek istedikleri sözleri bir biçime sokuyorlar, onu oyunla ve ezgi ile zaman ve hareket bakýmýndan benzeþtiriyorlardý. Böylece de ölçülü biçili sözler demek olan þiir ortaya çýkýyordu. Binlerce yýl önce, bugünkü uygarlýðýmýzýn temelini atan birtakým büyük adamlar, doðaya iliþkin düþüncelerini þiir biçiminde söylemiþlerdir. Bu parçada asýl anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? A) Yazýnýn bulunmasý uygarlýðýn geliþmesi açýsýndan çok önemli olmuþtur. B) Ýnsanlar, yazý bulunmadan önce þiiri biliyor ve kullanýyorlardý. C) Þiirin yaygýnlaþmasýnda toplumlarýn yaþam tarzý etkili olmuþtur. D) Tarih boyunca hep toplumun kendine özgü bir þiir anlayýþý olmuþtur. E) Düþüncelerin yayýlmasýnda, þiir en etkili araç olmuþtur.

69 68. Çinli bir bilge þöyle der: Doðuduðun zaman 1 sin, sadece 1. Zamanla 1 in saðýna sýfýrlar eklersin; diplomalarýn olur, unvanlarýn, rollerin, rozetlerin olur; evler, arabalar alýrsýn. Bunlarýn her biri yeni bir sýfýrdýr, ama 1 in saðýna eklendikçe senin deðerin artar. Bütün bu sýfýrlarýn ne zamana kadar deðeri vardýr? Sen hayatta olduðun sürece... Sen öldün 1 gitti, geriye bir sürü sýfýr kaldý; ama sýfýrlarýn anlamý kalmadý. Bu parçadan çýkarýlabilecek sonuç aþaðýdakilerden hangisidir? A) Yaþamda kazanýlan unvanlar ve roller her insaný büyük yapmaz. B) Ýnsanýn saðlýðý yerinde ise zenginliðini ya da þöh-retini kaybetmesi hiç önemli deðildir. C) Ýnsan yaþadýðý sürece hayatta elde ettikleri bir deðer taþýr. D) Ýnsan yaþam boyu elde ettiði her þeyi geride kalanlara býrakýr. E) Pek çok insan, saðlýðýný göz ardý ederek birtakým unvanlarýn peþinde koþar.

70 69. Roman, hele þiir bir kavramlar topluluðu dýþ dünyanýn bir çýkartma dizisi deðildir. Bu yapýtlar sanatçýnýn varlýðýndan kopmuþ, onun sýcaklýðýný taþýyan birer varlýktýr. Bu sýcaklýðý besleyen de yaþanmýþ iç deneyimlerin zenginliðidir. Büyük eserlere ardý arkasý kesilmeyen topluluklarýn yüzyýllar boyunca ilgi göstermeleri, onlara can verenlerin iç zenginliðindeki kaynaþmadýr. Hangimiz böyle eserleri okuyup da Ýþte yýllardýr duyduðum, yaþadýðým, ama kendime bile anlatamadýðým þeyler! dememiþtir. Bu parçadan çýkarýlabilecek sonuç, aþaðýdakilerden hangisidir? A) Gerçek sanatçý, yazdýklarýyla okuru yönlendirmekten kaçýnýr. B) Her sanatçý, yapýtlarýnda az ya da çok kendi yaþa-mýndan söz eder. C) Yüzyýllardýr deðerini yitirmeyen eserlerde tüm insanlýðý ilgilendiren konular iþlenmiþtir. D) Gerçek okur, bir yapýtta anlatýlanlarý kendi dene-yimlerine göre yorumlar. E) Sanatçýlarýn iç zenginliðini yansýtan yapýtlarda, okurlar da kendi duygularýný bulur.

71 70. Dünyada olduðu gibi ülkemizde de iletiþim olanaklarý, bundan yýl öncesiyle karþýlaþtýrýlamayacak ölçüde artmýþtýr. Radyo, televizyon ve hýzlý ulaþým araçlarý lehçe ve aðýzlarýn ortak yazý dili karþýsýnda güçlerini yitirmelerine neden olmuþtur. Örneðin uzun saatler boyunca televizyon izleyen kimse kendi lehçe ya da aðzýndaki sözcükler yerine yazý dilinin söyleyiþ biçimlerine yaklaþmaktadýr. Ýnternet olgusu iletiþim olanaklarýný artýrdýðý gibi herkesi yeni terim ve kavramlarla da tanýþtýrmaktadýr. Bu parçada asýl anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? A) Ýletiþim araçlarý sayesinde, insanlar, dünyadaki her türlü geliþme hakkýnda bilgi sahibi olmaktadýr. B) Radyo, televizon gibi iletiþim araçlarý toplumun kültürünü etkilemektedir. C) Dil öðretiminde modern iletiþim araçlarýndan yararlanýlabilir. D) Ýletiþim araçlarýnýn çeþitlenmesi dilin geliþimine katký saðlamaktadýr. E) Ýletiþim araçlarý, herkesin ortak yazý dilini benimsemesinde etkili olmaktadýr.

72 71. Çevrenizdeki mutlu diyebileceðiniz insanlara bakýn, hepsinin birtakým ortak yanlarý olduðunu göreceksiniz. Böyle insanlar, genellikle boþ zamanlarýný hem eðlenceli, hem de yararlý olan bir faaliyetle geçirirler. Çocuklarý ile uðraþmaktan zevk duyan kadýnlar, bir yuva açýp çocuk yetiþtirmekle mutlu olabilirler. Ayný þekilde bir sanatçý, yazar ya da bilim adamý çalýþmalarýndan memnunsa mutlu demektir. Ama bu mutluluðu, bu zevki daha basit yollardan da duyabiliriz. Günlük çalýþma hayatlarýný kentte geçirenler çoðu kez hafta sonlarýnda bahçe iþleri ile uðraþmayý tercih ederler. Bu parçaya göre aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? A) Sürekli çalýþtýðý ortamýn dýþýna çýkmak, bazý insanlarý mutlu eder. B) Her insan, baþkalarýnýn mutluluðuna imrenir. C) Mutlu olan kiþilerin ortak taraflarý vardýr. D) Boþ zamanlarýný yararlý iþlerle deðerlendiren kiþiler mutludur. E) Hoþuna giden bir iþi yapmak, insanlarý mutlu eder.

73 72. Montaigne, felsefe ve hukuk öðrenimi görmüþtür yýlýnda yazmaya baþladýðý denemeleriyle büyük ün kazanmýþtýr. Yazar, insaný ve doðayý kavrama, tanýma çabasýný sürdürdüðü bu denemeleriyle Avrupa ya serbest düþünceyi getirmiþtir denebilir. Okuyucusunu, koþullarý ne olursa olsun, özgür bir þekilde düþünmeye çaðýrýr. Ona göre insan düþüncesi engelleri aþarak geliþir, her insan kendi eðitiminden sorumludur. Tek zevki okuma ve gezi olan Montaigne, küçük iddiasýz gerçekleri arar, kendini taný ilkesi gereðince sürekli bir iç gözlem peþindedir. Onun üslubu son derece canlý, çekici ve kývraktýr. Karþýsýndakiyle konuþuyormuþ gibi içtenlik havasý içinde yazar. Bu parçaya göre, Montaigne için aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? A) Denemeleriyle insanlara yol göstermiþtir. B) Özgür düþüncenin yayýlmasý için uðraþmýþtýr. C) Oldukça akýcý ve içten bir anlatýmý vardýr. D) Yolculuk etmekten ve okumaktan hoþlanýr. E) Denemelerinde kendini deðil, çevresini anlatmýþtýr.

74 73. Ben, genellikle içimde baþladýðým konuþmalarý, ancak elde kalem geliþtirebilirim. Yazmadan kendime yabancýyým adeta, kim olduðumu bilemem. Yazmak, benim için düþünmenin þartýdýr; kalemimle ulaþamadýðým yerlerde hazinelerim olsa, bulup çýkaramam. Bulamam, keþfedemem onlarý; olduklarý yerde öylece kalýrlar, hiç olmamýþ gibi susarlar. Yazmak yaratmanýn da kaynaðý demektir; olmanýn, doðmanýn kaynaðý. Ancak yazmaya baþlayýnca bir gerçek oluyorum; kiþiliðim ancak o zaman ýþýða doðuyor. Bu parçadaki yazarýn aþaðýdakilerden hangisini söylemesi beklenemez? A) Yazmak düþünceleri geliþtirmenin iyi bir yoludur. B) Yazýya aktarýlamayan düþüncelerin varlýðýndan söz edilemez. C) Yazmak kiþinin kendisini, varlýðýný tanýmasýnýn aracýdýr. D) Yazmak, insana yeni düþünce kapýlarý aralar. E) Ýnsanlara anlatacak düþünceleri olan kiþi, kendinden söz etmez.

75 74. Düþüncelerini þiir yoluyla okurlarýna bildiren bir toplumbilimci, tek bir filozof gösterebilir misin? Karl Marx mý, Bergson mu, Satre mý þiire baþvurdu? Þiirle bilimin, þiirle felsefenin, þiirle toplumbilimin birleþmeyeceðini Eflatun un kiþiliði çok iyi açýklar. Gençliðinde þiirler yazan Eflatun, Sokrates le tanýþýp da felsefeyi seçince bir gece bütün arkadaþlarýný yemeðe çaðýrmýþ. Yemeðin sonunda o zamana kadar yazdýðý bütün þiirleri, alev alev yanmakta olan odunlarýn ortasýna atmýþ. O gece bir þair yok olmuþ, ama büyük bir filozof doðmuþtur. Kafasýnýn içi düþüncelerle yüklü Eflatun, þiire duyduðu saygý yüzünden þiiri uðurlarken, kafalarýnda düþünce kýrýntýlarýndan baþka bir þey olmayan þairlere ne demeli? Bu parçadan aþaðýdakilerden hangisi çýkarýlamaz? A) Hiçbir bilim adamýnýn ya da filozofun düþüncelerini þiirle açýklamadýðý B) Þair olmak için birtakým düþüncelere sahip olmanýn yeterli olmayacaðý C) Þiirin, fikirleri aktarmanýn aracý olamayacaðý D) Bazý düþünürlerin þiirde de, felsefede de baþarýlý olduðu E) Þiirin felsefeyle, sosyolojiyle anlaþamayacaðý

76 75. Bugün genç bir yazar bir roman yazmaya giriþirken, kalkýp da Roman yazan ilk kiþi benim. diyemez herhâlde. Çünkü daha önce yazýlmýþ bir sürü roman okumuþ ve okumakta olduðu içindir ki roman yazmak isteðini duymuþtur. Çaðdaþ romanlar okumuþtur bu kiþi; okuldayken, canýný sýkmýþ olsalar bile üzerinde etki býrakmýþ birçok yazar okutulmuþtur kendince. Demek bir roman dünyasý içinde bulunmuþ olarak yazýyor, o. Daha önce yazýlmýþ güzel romanlarýn sayýsý öyle çok ki, onlarý ölünceye dek okusak da bitiremeyiz. Öyleyse önümüzdeki bu dað gibi roman yýðýnýna yeni ciltler katmak isteði ne? Bu roman dünyasýnda bir þeyler eksik olsa gerek. Bu parçaya göre aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? A) Daha önce roman okumamýþ biri, roman yazmaya kalkýþamaz. B) Yazýlan her roman, roman dünyasýna yenilikler getirir. C) Roman yazmaya gireþen biri, kendinden önce kimsenin roman yazamadýðýný söyleyemez. D) Pek çok roman olduðu hâlde yeni roman yazan kiþi, roman dünyasýnda eksiklik görmektedir. E) Roman türünde oldukça çok sayýda baþarýlý yapýt vardýr.

77 76. Acaba bir denemeci ile düþüp kalkanlar onun dünyasý içinde yaþadýklarýný bilirler mi? Yaratýþlarýnda kendilerinin de bir payý olduðunu, onun kimi soluklarýný kendilerinden aldýðýný düþünürler mi? Denemeci, çevresindeki kiþileri çoðu bir gülümsemenin arkasýndan seyreder. Onlara en yakýnken bile uzaklarýnda durmasýný bilir. Tarafsýz, sessiz, araþtýrýcý bir bakýþla kalplerini süzer; düþüncelerini davranýþlarýný kendi kendine tartýþýr, hiç tartýþmadan yoðurur onlarý. Kimi zaman da her þeyi bir yana býrakarak sadece onlarýn düþündürdüklerine dalar, sevmediklerini sevgisine yaklaþtýrýr; tanýmadýðý yanlarýný bilgisine ulaþtýrýr. O insanla oynar daha çok, kiþioðlunu evirir çevirir; yüzlerimizi biçimler, içlerimizi aydýnlýða çýkarmak için çýrpýnýr. Bu parçaya göre denemeci için aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? A) Konularýný çevresindeki insanlarýn davranýþlarýndan ve düþüncelerinden alýr. B) Çevresindeki insanlarý kendine özgü biçimde gözlemler. C) Çevresindeki insanlara karþý mesafeli davranýr. D) Yazdýðý denemeler ile insanlarý yönlendirir. E) Ýnsanlarýn tutum ve davranýþlarýndan edindiklerini kendine göre biçimlendirir.

78 77. Behçet Necatigil, ömrü boyunca sokakta, her günkü basit ve dar hayatýn içinde yaþayan insanlarýn þiirini yazdý. Kitaplarýna verdiði adlar, onun ev ile evin dýþý arasýnda gidip gelen, çok nadir zamanlarýn dýþýnda mutluluðu bulamayan, huzursuz modern insanýn çýkmazlarýný gösterir. Þair, bu insanlarý anlatýrken sürekli bir arayýþ içindedir. Açýk seçik bir anlatýmdan uzaklaþýp kapalýlýðý tercih eden þair, bu anlatým yolu ile insanýn kapanmýþlýðýný, yalnýzlýðýný, anlaþýlmazlýðýný dile getirir gibidir. Bu anlatýþ tarzý, zaman zaman oyuna, bilmeceye dönüþür. Divan edebiyatýný, imgeler sistemini bilenlerin kolaylýkla anlamalarýna karþýlýk, çoðu zaman þiirlerini tam olarak çözmek olanaksýzlaþýr. Bu parçaya göre, B. Necatigil hakkýnda aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? A) Þiirlerinde sýradan insanýn yaþantýsýný konu edindiði B) Þiirlerini anlamanýn belli bir birikimi gerektirdiði C) Günümüz insanlarýnýn bunalýmlarýný þiirlerinde iþlediði D) Kimi þiirlerini anlamanýn çok zor olduðu E) Kitaplarýna, anlaþýlmasý zor adlar vermeye özen gösterdiði

79 78. Günümüz edebiyatçýlarýnýn yazdýklarýna, çalýþmalarýna ilgi gösterdim; edebiyatý, þiiri severim de onun için. Güzel olan þeylerden ben neden payýmý almayayým? Yaþadýðým çað Türk þairlerinin, hepsini deðilse de, çoðunu okudum; bir þiiri beðenince, beðendiðimi söyledim. Benden sonra ya da benimle birlikte baþkalarý da anladý o þiirlerin deðerini. Ama dýþarýdan bakanlar, o þairlerin ben beðenip övdüðüm için üne erdiklerini sandýlar. Gerçekten deðeri olmayan bir þaire ben deðer katabilir miyim? Eleþtirmen de, herhangi bir kimse de ancak gerçekten deðeri olan bir þiiri, bir eseri sevdirebilir; bütün yapabileceði o eser, o þiir üzerine dikkati çekmektir. Bu parçada yazar, aþaðýdakilerden hangisine deðinmemiþtir? A) Edebiyata, þiire ilgi duyan biri olduðuna B) Eleþtirmen olduðu için edebiyatçýlarýn çalýþmalarýna ilgi gösterdiðine C) Bir yapýtý beðendiðinde bunu açýkça söylediðine D) Herhangi bir þairin, kendisi övdüðü için ünlü olamayacaðýna E) Bazý þiirleri kendisiyle birlikte baþkalarýnýn da beðendiðine

80 79. Çok geçmeden tehlikeli serüven baþladý. Nehir giderek sýðlaþtý. Ýkide bir önümüze taþlar kayalar çýkýyor. Kanocular ellerindeki sopalarý býraktýlar. Kanoyu kayalarýn arasýndan geçirmek için nehre girdiler. Öndeki çekiyor, arkadaki var gücüyle itiyor. Bu arada devrildik, devrileceðiz. Kanonun kenarlarýna sýmsýký tutunmaktan baþka alabileceðimiz önlem yok. Nehrin iki yanýnda artýk aðaç filan kalmadý. Göðe doðru dümdüz, duvar gibi uzanan kayalar var. Þelaleye yaklaþtýkça vadi daha da derinleþiyor. Derin bir uçurumun dibindeyiz artýk. Bu parçanýn anlatýmýnda aþaðýdakilerden hangisine baþvurulmuþtur? A) Açýklama - betimleme B) Karþýlaþtýrma - öyküleme C) Öyküleme - betimleme D) Tanýmlama - açýklama E) Karþýlaþtýrma - tanýmlama

81 80. Her atasözü bir genel kural, bir prensip niteliðindedir. Deyim bir kavramý belirtmek için bulunmuþ özel bir anlatým kalýbýdýr; genel kural niteliðinde bir söz deðildir. Deyimlerin amacý bir kavramý ya özel kalýp içinde ya da çekici, hoþ bir anlatýmla belirtmektir. Atasözlerinin amacý ise yol göstermek, ders ve öðüt vermek, ibret almamýz için gerçekleri bildirmektir. Bu parçanýn anlatýmýnda aþaðýdakilerden, özellikle hangisine baþvurulmuþtur? A) Karþýlaþtýrma B) Tanýmlama C) Öyküleme D) Örneklendirme E) Betimleme

82 81. Sanatý savunmak yeni bir sorundur. Sanatýn bireye ve topluma gerekliliðini tartýþan düþünce on dokuzuncu yüzyýldan önce yoktur. Kentsoylu toplumla birlikte ortaya çýkmýþ bir sorundur bu. O toplumun deðer yargýlarý ortaya çýktýktan sonra sanatýn yararý üstüne konuþulmuþtur. Sanat kavramý ile yarar kavramý arasýnda iliþki kurmak, kuþkusuz sanatýn yararsýzlýðý düþüncesini de akla getirecektir. Sanat eserine bir mal gibi bakýlmýþtýr. Neye yarar sanat? Gereði ne? Bu tür sorulara yüz yýldan bu yana yanýtlar aranmýþ, bunlar günümüze dek sürekli konuþulmuþtur. Bu parçanýn anlatýmýyla ilgili aþaðýdakilerden hangisi doðrudur? A) Açýklayýcý anlatým tekniðinden yararlanýlmýþtýr. B) Yazar, kiþisel görüþlerini aktarmýþtýr. C) Karþýlaþtýrmalý örneklere yer verilmiþtir. D) Savunulan tez kanýtlanmaya çalýþýlmýþtýr. E) Konu ile ilgili örneklere yer verilmiþtir.

83 82. Kültür ulusal olduðu hâlde, uygarlýk uluslararasýdýr. Kültür, yalnýz bir ulusun din, ahlak, hukuk, dil, estetik, iktisat ve fenle ilgili yaþayýþlarýnýn uyumlu bir toplamýdýr. Uygarlýk ise ayný geliþmiþlik düzeyinde bulunan birçok ulusun toplumsal yaþayýþlarýnýn ortak bir toplamýdýr. Örneðin Avrupa ve Amerika nýn geliþmiþlik düzeyindeki bütün Avrupalý uluslar arasýnda ortak bir Batý uygarlýðý vardýr. Bu uygarlýðýn içinde birbirinden ayrý ve baðýmsýz olmak üzere bir Ýngiliz kültürü, bir Fransýz kültürü, bir Alman kültürü vardýr. Bu parçanýn anlatýmýnda aþaðýdakilerden hangisine baþvurulmuþtur? A) Betimleme - tanýmlama B) Karþýlaþtýrma - örneklendirme C) Tanýmlama - karþýlaþtýrma D) Açýklama - betimleme E) Karþýlaþtýrma - öyküleme

84 83. Üstünde yaþadýðýmýz þu yeryüzü yuvarlaðý bugün için insanýn evidir. Bugün için diyorum, çünkü uzayý daha ev edinmedik kendimize; ama yarýn onun da barýnaðýmýz durumuna gelmeyeceðini kim söyleyebilir? Kiþioðlu, evini, evinin dört duvarýný, çatýsýný, odalarýný nasýl tanýmak zorundaysa, yeryüzü yuvarlaðýný öyle tanýmak zorundadýr. Onu tanýmamak bir baþka deyiþle coðrafya bilmemek, yaþanan o evin duvarlarýna çarpmak, odalarýný birbirine karýþtýrmak, þaþýrmaktan baþka bir sonuç doðurmayacaktýr. I. Betimlemeden yararlanýlmýþtýr. II. Benzetmeye baþvurulmuþtur. III. Örneklere yer verilmiþtir. IV. Kiþisel düþünceler ortaya konmuþtur. V. Bir düþünce kanýtlanmýþtýr. Bu parçanýn anlatýmý için yukarýda sýralananlardan hangileri doðrudur? A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve IV. D) III. ve V. E) IV. ve V.