Metabolik Hastalıklarda Genetik

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Metabolik Hastalıklarda Genetik"

Ediz Adem Akarsu
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Metabolik Hastalıklarda Genetik XXII. DÜZEN KLİNİK LABORATUVAR GÜNLERİ 14 Ekim 2012 Pazar, Ankara Ajlan Tükün

2 Kalıtsal Metabolik Hastalıklar Gen G1 G2 mtg3 G4 Enzim Substrat A E1 E2 E3 E4 B C D E Sonuçlar Gerekli spesifik son ürün üretilemez, yoksunluk Bozuk enzimin prekürsörleri birikir, toksik etki Alternatif aktivite ve bunların metabolitleri artar. X

3 Konjenital Metabolizma Hastalıklarının tanısı zor; 1. Nadir 2. Genellikle tanı almadan exitus 3. Postmortem bulgular genellikle informatif değil 4. Biyokimyasal yolakları ve birbirleri ile ilişkileri

5 5

6 Yenidoğan ve Bebeklerde Konjenital Metabolizma Hastalığı Soygeçmiş: Hasta kardeş öyküsü (yaşayan/kaybedilmiş) Açıklanamayan kardeş ölümü hikayesi Öykü: Kusma Açıklanamayan konvulsiyonlar Sık enfeksiyon Beslenme bozukluğu Bulgu Büyüme-gelişme geriliği Anormal koku Koma, Letarji Isı regulasyon bozukluğu (hipotermi) Hipotoni- hipertoni Sarılık, KC fnks. bozuklukları, hepatomegali Dismorfik bulgular?

7 Ön tanı Tanı Prediksiyon Klinik bulgular Tarama testi Tanı testi Genetik test 7

8 Genetik Test endikasyonu zamanlaması Hastalığın ne zaman tanınması gerektiği ile ilişkilidir 8

9 Hastalık ne zaman tanınmalı? Doğumdan önce Yaşamla bağdaşmıyor, tedavisi yok Tedaviye prenatal dönemde başlanması gerekiyor Yenidoğan döneminde Tedaviye neonatal dönemde başlanması gerekiyor 9

10 Tay Sachs 10

11 Hastalık ne zaman tanınmalı? Doğumdan önce Yaşamla bağdaşmıyor, tedavisi yok Tedaviye prenatal dönemde başlanması gerekiyor Yenidoğan döneminde Tedaviye neonatal dönemde başlanması gerekiyor 11

12 KAH de prenatal tedavi Fetusta aşırı adrenal androjen yapımının baskılanması Dış genital malformasyonların oluşumunun önlenmesi

13 KAH de prenatal tanı Delesyon E3 del 8bp Cluster E6 L307insT Q318X R356W IVS2 splice I172N P453S P3OL V281L TK BV NK DEX

14 0 h 7 h 10 h Anneye DEX başlanması CVS SRY-PCR, CYP21 genotiplemesi 24 h Eğer fetus erkek yada normal dişi ise (olguların 7/8) DEX kesilir Eğer fetus çift doz mutasyon taşıyan dişi ise (olguların 1/8) Tedavi sürdürülür 40 h

15 Doğumdan önce tanınması gerekli ise!! Kesin tanı=genetik test Mutasyonun tanımlanması Yaşayan hasta bireyde mutasyon tanımlanır Anne ve babanın taşıyıcılığı kesinleştirilir Prenatal tanı zamanlaması Tedavi gerektiren hastalıklar için tedavinin başlangıç zamanı endikasyonu belirler Ailenin mutasyonu belirlendikten sonra mümkün olduğu kadar erken dönemde Uygun doku seçimi CVS Amniyon sıvısı Cilt biyopsisi Kord kanı 15

16 Taşıyıcılık ne zaman belirlenmeli? Evlilik öncesinde Aile öyküsü pozitif Ailede bilinen mutasyon var 16

17 Hastalık ne zaman tanınmalı? Doğumdan önce: Yaşamla bağdaşmıyor, tedavisi yok Tedaviye prenatal dönemde başlanması gerekiyor Genetik test Yenidoğan döneminde Tedaviye neonatal dönemde başlanması gerekiyor 17

18 Diyet proteini Doku proteini Fenilalanin Fenil laktik asit Fenil pürivik asit Fenil asetik asit H4 biopterin O2 PKU Fenilalanin Hidroksilaz H2 biopterin Tirozin H2O Tiroksin Diyet proteini Doku proteini Epinefrin Melanin CO2+H2O

19 Tedavi? Prenatal tanı? Diyetin düzenli sürdürülmesi Düzensizlikler IQ da 8-10 birim düşüklüğe yol açıyor Uzun süreli,?yaşam boyu, gebelik süreci Ailenin sosyo-entelektüel durumu İnsani özellikler Ekip yaklaşımı (klinik-laboratuvar-diyetisyen) Maliyet avantajı Sağlık sigorta sistemi için Diyet: 1 kutu mama TL Destekleyici yaklaşımlar, sık hastalıklar vb Prenatal tanı: Bilinen mutasyon için ~150 TL Tarama testi olarak kullanılamaz! 19

20 ALFA REDÜKTAZ YETMEZLİĞİ (SRD5A2 geni) 2929 AKÇAAĞAÇ ŞURUBU İDRAR HASTALIĞI GENETİK TESTİ (BCKDHA geni) 2929 AKÇAAĞAÇ ŞURUBU İDRAR HASTALIĞI GENETİK TESTİ (BCKDHB geni) 2929 AKÇAAĞAÇ ŞURUBU İDRAR HASTALIĞI GENETİK TESTİ (DBT geni) 4823 BIYOTINIDAZ DEFEKTI (BTD geni) 3193 CANAVAN HASTALIĞI GENETİK TESTİ (ASPA geni) 2782 FANCONİ-BİCKEL SENDROMU (SLC2A2 geni) 3099 FENILKETONÜRI MUTASYON TARAMASI (PAH geni) 2227 HEREDİTER FRUKTOZ İNTOLERANSI (ALBOB geni) 4821 GALAKTOZEMI GENETİK TESTİ (GALT geni) 3624 GİLBERT HASTALIĞI (UGT1A1 geni 5 TA tekrar sayısı) 3629 GM1 GANGLİOZİDOZİS (GLB1 geni) 2930 İZOVALERİK ASİDEMİ GENETİK TESTİ (IVD geni) 3269 KONJENİTAL ADRENAL HİPERPLAZİ (CYP21A2 geni) 3442 METAKROMATIK LÖKODISTROFI (ARSA1 geni) 2931 METİL MALONİK ASİDEMİ GENETİK TESTİ (MUT geni) 3630 NİEMAN PİCK (NPC1 geni) 3630 NİEMAN PİCK (NPC2 geni) 3630 NİEMAN PİCK (SMPD1 geni) 3610 NÖRONAL SEROİD LİPOFUKSİNOZİS TİP 1 (PPT1 geni) 3611 NÖRONAL SEROİD LİPOFUKSİNOZİS TİP 2 (TPP1 geni) 3612 NÖRONAL SEROİD LİPOFUKSİNOZİS TİP 3 (CLN3 geni) 2236 PROPİONİK ASİDEMİ GENETİK TESTİ (PCCA geni) 2236 PROPİONİK ASİDEMİ GENETİK TESTİ (PCCB geni) 4827 TAY- SACS HASTALIĞI (HEXA geni)

21 NGS: Yeni Nesil Dizi Analizi primer dntp kalıp polimeraz Kalıtsal Hastalıklar Paneli ~700 hastalık 55 kalıtsal metabolizma hastalığı cam lama kimyasal bağlanma milyon 21

22 Rapor nasıl okunmalı? Hastalıktan sorumlu tek gen var ise Mutasyon var: Hasta Mutasyon yok: Hasta değil, ayırıcı tanıda başka hastalık düşünülmeli Hastalıktan sorumlu birden fazla gen var ise Mutasyon var: Hasta Mutasyon yok: Çalışılan genlerin hastaların ne kadarından sorumlu olduğu göz önünde bulundurulmalı Klinik bulgular çok ısrarlı ise diğer genlerden kaynaklanabileceği düşünülmeli 22

23 Take home messages Klinik veya Tarama Laboratuvar Kusma, Gelişme ve büyüme geriliği, Sık enfeksiyon, Düşük ısı (ısı regulasyon boz), DKMH' ı olan kardeş öyküsü, Açıklanamayan kardeş ölümü hikayesi Anormal koku, Sarılık, anormal KC fonksiyonları, Hepatomegali, Minor dismorfoloji, Metabolik Asidoz, Hiperamonemi, Respiratuvar alkaloz, Hipoglisemi, Ketozis, Latik asidoz, Piruvat artışı, Anemi, Lökopeni, Trombositopeni Genetik Postnatal tanı: Aile yaklaşımı Mutasyonu bilinen ailede prenatal tanı Prenatal tedavi Medikal abortion: Yaşamla bağdaşmayan hastalıklar

24 tesekkür ederim

Benzer belgeler

TANDEM MS İLE GENİŞLETİLMİŞ YENİ DOĞAN TARAMA SONUÇLARI: DİYARBAKIR

TANDEM MS İLE GENİŞLETİLMİŞ YENİ DOĞAN TARAMA SONUÇLARI: DİYARBAKIR Dr. Hatice YÜKSEL Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı 1 Giriş GENİŞLETİLMİŞ YENİDOĞAN TARAMASI Amerika ve