Türk Onkoloji Dergisi 2006;21(4):

Transkript

1 Türk Onkoloji Dergisi 2006;21(4): Küratif radyoterapi veya kemoradyoterapi ile tedavi edilen lokal ileri mesane kanseri tan l hastalarda lokal kontrol, uzak yineleme ve sa kal m etkileyen faktörler Factors affecting local control, distant recurrence and survival in patients with locally advanced bladder cancer treated by definitive radiotherapy or chemoradiotherapy Murat ÇALO LU, 1 Vuslat YÜRÜT-ÇALO LU, 1 Mert SAYNAK, 1 Ruflen COfiAR-ALAS, 1 Hakan KARAGÖL, 2 Mustafa KAPLAN, 3 Kamuran B fi, 1 Cem UZAL 1 Trakya Üniversitesi T p Fakültesi, 1 Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dal, 2 Medikal Onkoloji Bilim Dal, 3 Üroloji Anabilim Dal AMAÇ Ekim 1997-Haziran 2005 tarihleri aras nda Trakya Üniversitesi T p Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dal nda küratif amaçl radyoterapi veya kemoradyoterapi ile tedavi edilen, mesane kanseri tan l 34 hastan n tedavi sonuçlar geriye dönük olarak de erlendirildi. Sa kal mla ilgili oldu u bilinen prognostik faktörler incelendi. GEREÇ VE YÖNTEM Hastalar n 30 u (%88) erkek ve 4 ü (%12) kad nd. Medyan yafl 69 idi (44-93). Patolojik tan 20 hastada (%59) de iflici hücreli karsinomdu. Medyan radyoterapi dozu medyan 62.5 Gy di ve 11 hastaya (%32) eflzamanl kemoterapi uyguland. Medyan takip süresi 22 ayd (5-76 ay). Medyan genel sa kal m süresi ve medyan hastal ks z sa kal m süresi 14.2 ay ( ay) ve 10 ayd (0-55 a y ). BULGULAR Hastalar n üç y ll k lokal kontrol, uzak metastazs z sa kal m, hastal ks z sa kal m, ve genel sa kal m oranlar s ras ile %76.5, %72.2, %55 ve %41.1 bulundu. Lokal kontrolü olumsuz etkilyen f a k t ö r l e r, patolojik tan n n epidermoid karsinom olmas (p=0.002), efl-zamanl kemoterapi uygulanmamas (p=0.003), efl-zamanl tedavide sisplatin yerine karboplatinli kemoterapi uygulanmas (p=0.004) ve tam transüretral rezeksiyon (TUR) yap lamamas yd (p=0.008). ndifferansiye histoloji (p=0.012) ve efl-zamanl kemoterapi uygulanmamas (p=0.046) uzak yay l m etkileyen faktörlerdi. T 4 evre (p=0.05), hemoglobin de erinin 10 un alt nda olmas (p=0.032) ve efl-zamanl kemoterapi uyglanmamas (p=0.017) ve tam TUR yap lamamas (p=0.049) genel sa kal m olumsuz etkileyen faktörler olarak bulundu. SONUÇ Kas invazyonu yapm fl lokal ileri evre mesane kanserinin tedavisinde sisplatin ile kombine radyoterapi (RT) kabul edilebilir bir tedavi fleklidir. Hastalara RT öncesi makroskopik total TUR yap labilmesi lokal kontrol ve sa kal m için önemlidir. Ancak radyokemoterapi aday olabilecek hastalar n seçiminde sonuçlar etkileyebilecek bütün faktörlerin de erlendirilmesi gerekmektedir. Anahtar sözcükler: Mesane kanseri/mortalite/radyoterapi/tedavi; sisplatin/doz; radyoterapi dozu; sa kal m oran. OBJECTIVES Treatment results of 34 patients with bladder cancer admitted to Department of Radiation Oncology, Medicine Faculty of Trakya University between October 1997 and June 2005 were retrospectively analyzed. Prognostic factors associated with survival were determined. M E T H O D S Their median age was 69 years (range 44-93). Thirty patients (88%) were male and 4 patients (12%) were female. Histopathological diagnosis was transitional cell carcinoma in 20 (59%) patients. Chemotherapy was administered concomitantly with radiotherapy to the 11 (32.35%) of the patients. The median radiotherapy dose was 62.5 (35-68) Gy. The median follow-up was 22 months (5-76 months). Median survival and median disease-free survival were 14.2 months ( ) and 10 months (0-55), respectively. RESULTS Three years loco-regional control, metastasis free survival, disease free survival and overall survival rates were 76.5%, 72.2%, 55% and 41.1%, respectively. Epidermoid carcinoma histopathology (p=0.002), not performing concomitant chemotherapy (p=0.003), applying carboplatin instead of cisplatin with radiotherapy (p=0.004) and not conducting complete TURB (p=0.008) were significant poor prognostic factors on loco-regional control. U n d i fferentiated cell type (p=0.012) and not performing concomitant chemotherapy (p=0.046) were significant adverse factors on distant metastases. Factors that affect overall survival were tumor in stage T 4 (p=0.05), hemoglobin value below 10 g/dl (p=0.032) and not performing concomitant chemo-radiotherapy (p=0.017) and complete TURB (p=0.049). CONCLUSION Complications of radiotherapy were acceptable. For the treatment of muscle invasive locally advanced bladder cancer, RT combined with cisplatin is an acceptable treatment option. Moreover, complete TURB before RT is important both for local control and for survival. Key words: Bladder neoplasms/mortality/radiotherapy/therapy; cisplatin/dosage; radiotherapy dosage; survival rate. letiflim (Correspondence): Dr. Murat Çalo lu. Trakya Üniversitesi T p Fakültesi, Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dal, Edirne, Tu r k e y. Tel: Faks (Fax): e-posta ( ): caloglumurat@hotmail.com 161

2 Türk Onkoloji Dergisi nvaziv mesane kanserinin tedavisinde üç ana hedef bulunmaktad r. Bunlar, lokal hastal tedavi etmek, potansiyel mikrometastazlar engellemek ve uzun sa kal m elde etmektir. Hastal n tedavi kriterleri aras nda yaflam kalitesinin yüksek seviyede tutulmas da bir di er önemli parametredir. Erken evreli düflük risk grubundaki hastalar n tedavisinde transüretral rezeksiyon (TUR) ve e er gerekli ise intravezikal kemoterapi veya immünoterapiler ile kür sa lanabilirken, ileri evre ve yüksek grade li olanlarda h zl progresyon görülebilmektedir. [1,2] Bununla birlikte, tan s ras nda tümörlerin yaklafl k %74 ünün lokalize ve %19 unun lokal bölgesel olarak yay lm fl oldu u görülmektedir. [3] Kas invazyonu yapm fl lokal ileri hastal kta yaln z radikal radyoterapi (RT) ile al nan sonuçlar n daha kötü olmas nedeniyle, birçok merkezde radikal sistektomi alt n standart olarak kabul edilmektedir. Ancak RT ye yönlendirilen hastalar n cerrahi tedaviye aday olamayacak kadar ileri evre veya yandafl hastal klara ba l medikal nedenlerle ameliyat edilemeyen hastalar oldu u da unutulmamal d r. [4] Mesane kanserli hastalarda radikal RT sonras nda lokal kontrol, uzak yay l m ve sa kal m birçok faktöre ba l d r. Bu nedenle RT ile tedavi edilecek hastalar n iyi seçilmesi gerekmektedir. En iyi sonuçlar n yeni tan alm fl ve erken evre hastalardan al nd bilinmektedir. Bu çal flmada klini imizde küratif amaçla radikal RT veya kemoradyoterapi ile tedavi edilen mesane kanseri tan l hastalar n özellikleri ve tedavi sonuçlar geriye dönük olarak de erlendirildi. Çal flman n sonunda tedavi baflar s zl n n yüksek oldu u hasta grubunun belirlenmesi, RT uygulanan hastalarda lokal kontrol, uzak yay l m ve sa kal m oranlar n n bulunmas planland. GEREÇ VE YÖNTEM Ekim 1999-Haziran 2005 tarihleri aras nda, cerrahi tedaviye uygun olmayan veya cerrahi tedaviyi red eden mesane kanseri tan l 34 hasta klini imizde tedavi edildi. Hastalar klini imize baflvurdu unda, fizik muayene, hemogram, biyokimya testleri, rutin idrar tahlili, akci er grafisi, tüm bat n bilgisayarl tomografisi ile de erlendirildi. Evreleme AJCC TNM 1997 sistemine göre yap ld. Kemik metastaz ndan flüphelendirecek semptomu olanlara tüm vücut kemik sintigrafisi çektirildi. Radyoterapi ve sonras ndaki takipler klini imizde yap ld. Hastalar ilk 2 y l, y lda 4 kez, 5 y - la kadar y lda 2 kez ve sonra y lda 1 kez ça r ld - lar. Her kontrolde, fizik muayene ve rutin idrar tahlili yap ld, bat n BT ve akci er grafileri y lda 2 kez tekrarland. Hastalar n tedavi sonuçlar n etkileyebilece i düflünülen faktörler de erlendirmeye al nd. Hastaya ait faktörler; yafl, cinsiyet, Hb, ALP ve L D H d i r. Tümöre ait faktörler; histopatoloji, grade T evresi ve N evresidir. Tedaviye ait faktörler ise; uygulanan TUR yönteminin tam rezeksiyon amaçl veya biyopsi amaçl olmas, Kemoterapi (KT) durumu, KT ajan n n tipi ve RT dozudur. Radyoterapi: Tüm hastalar supin pozisonunda, klasik üç alan tekni i kullan larak tedaviye al nd, bireysel kurflun blok veya multilif ile normal doku korumalar yap ld. Doz da l m nda wedge filtreler kullan larak optimizasyon yap lm flt r y - l na kadar hastalar Co-60 cihaz ile, bu dönemden sonra L NAC tedavi ünitesi kullan larak, 6 18 MV foton fl nlar ile tedavi edilmifltir. Tedavi volümü bilgisayarl tomografi ile belirlendi. Lenf nodlar n içerecek flekilde tümör ve mesaneye 46 Gy RT verildikten sonra tümör bölgesine 2 cm marj ile T 2 -T 3A hastalarda 64.8 Gy, T 3B ve T 4 hastalarda 66.6 Gy external RT uyguland. Tedavi, konvansiyonel fraksiyon flemas ile 1.8 Gy/gün tek fraksiyon ve haftada ard fl k befl tedavi fleklinde yap ld. Yan etkiler RTOG yan etki kriterlerine göre de erlendirildi. Kemoterapi: Efl zamanl KT tercih edilen hastalara 21 günlük aralarla 100 mg/m 2 sisplatin verildi. Yafl ve genel durumu sisplatine uygun olmayanlarda ise karboplatin 6 AUC uyguland. statistik analiz: Çal flmada, lokal yineleme, uzak yineleme, hastal ks z sa kal m ve genel sa kal m n belirlenmesi olmak üzere dört temel hedef saptand. De erlendirmeler RT nin bafllang c ndan itibaren yap ld. statistiksel analizlerde SPSS 162

3 Lokal ileri mesane kanseri tan l hastalarda lokal kontrol, uzak yineleme ve sa kal m etkileyen faktörler 9.0 for Windows istatistik paket program kullan ld. Çal flmada, gruplar aras homojenite araflt rmas nda ki-kare, sa kal m de erlendirmesinde Kaplan-Mayer ve log-rank, prognostik faktörlerin çoklu analizinde ise Cox-regresyon (foward, LR) istatistiksel analizleri uyguland. B U L G U L A R Otuz dört hastaya (30 erkek [%88.2], 4 kad n [%11.8]) küratif tedavi uyguland ve tümü tan amaçl TUR sonras klini imize yönlendirildi. On iki hastada (%35.29) tümör makroskopik total ç - kar ld. Yirmi iki hastan n (%64) histopatolojik hücre tipi transizyonel hücreli karsinomdu. Medyan yafl 69 (44-93) olarak bulundu. Hastalar n genel özellikleri Tablo 1 de verilmifltir. Küratif tedavi yap lan hastalar n, T evresine göre yap lan de erlendirmede 22 hastan n (%65) T 4, 9 hastan n (%26) T 3, 3 hastan n (%9) T 2 oldu- usaptand. Hastalar m z n 22 sinde (%79.45) nod (-) bulundu. Tedaviye baflvuru aras ndaki medyan Hb de eri 11.5 g/dl ( ), ALP de eri 81 (10-302) U/L, LDH de eri ise 150 (17-514) U/L idi. Medyan RT dozunun 62.5 (35-68) Gy di; bu hastalar n 11 ine (%32.35) RT ile efl zamanl KT uyguland. Toplam 16 hastada (%47.05) tedaviye ba l akut yan etki görüldü. Dokuz hastada (%26.5) sistit izlendi. Bunlar n 5 i (14.7) grade III, 4 ü grade II (%11.72) toksisite idi. Dört hastada (%11.72) akut ba rsak komplikasyonu (grade II diyare) görüldü. Efl zamanl radyokemoterapi uygulanan bir hasta (%2.9) hasta miyokart infarktüsü nedeniyle kaybedildi. Medyan takip süresi 22 ay (5-76), genel sa kal m 14.2 ay ( ), hastal ks z sa kal m ise 10 ayd r (0-55). Toplam 4 hastada (%11.7) mesanede lokal yineleme görüldü. Sekiz hastada (%23.5) ise uzak yineleme saptand. Uzak yineleme olan hastalar n tümümde kemik yinelemesi vard. Buna ek ikisinde (%5.8) akci er, 1 inde (%2.9) ise karaci er yinelemesi oldu. Yinelemesi olan hastalar n 10 u (%83.3) baflvuruda T 4 evresinde idi. Hastalar n üç y ll k lokal kontrol (fiekil 1), uzak metastazs z sa kal m, hastal ks z sa kal m, ve genel sa kal m oranlar (fiekil 2) s ras ile %76.5, %72.2, %55 ve %41.1 bulundu. Lokal kontrolü olumsuz etkiliyen faktörlerin; epidermoid karsinom histopatolojisi (p=0.002), efl zamanl KT yap lmamas (p=0.003), efl zamanl tedavinin karboplatin ile yap lmas (p=0.004) ve ameliyat tipi (p=0.008) oldu u görüldü. Uzak metastaz oluflmas n etkileyen faktörler ise indiferansiye hücre tipi (p=0.012) ve efl zamanl KT uygulanmamas yd (p=0.046). Toplam sa kal m olumsuz etkileyen faktörlerin ise tümör evresinin T 4 (p=0.05), Hb de erinin 10 g/dl nin alt nda olmas (p=0.032), efl zamanl kemoradyoterapi yap lmamas (p=0.017) ve ameliyat tipi (p=0.049) oldu u bulundu. TA R T I fi M A Mesane kanseri görülme s kl devaml art fl gösteren kanserlerden biridir. Genel olarak, ileri Tablo 1 Mesane kanseri tan l 34 hastan n demografik özellikleri Hasta özellikleri Say Yüzde Cinsiyet Kad n 4 12 Erkek Patoloji De iflici hücreli karsinom Adenokarsinom 4 12 Epidermoid karsinom 3 9 ndifferansiye karsinom 4 12 Küçük hücreli karsinom 1 3 T evresi T T T N evresi N N N Kan Hb De eri < > TUR Tam TUR Tedavi Efl-zamanl kemoterapi

4 Türk Onkoloji Dergisi Sa kal m 10 Sa kal m zlem (ay) Lokal y i n e l e m e zlem (ay) Ölüm fiekil 1. Üç y ll k lokal kontrol oranlar. fiekil 2. Üç y ll k genel sa kal m oranlar. yafllarda görülür ve erkek/kad n oran yaklafl k 3 / 1 d i r. [ 5 ] Sigara içicili i ile s k bir iliflkisi oldu u b i l i n m e k t e d i r. S kl kla, yüzeyel yerleflimli olmakla birlikte yaklafl k %80 oran ndaki yinelemeler hastal n uzun dönem sonuçlar n n kötü olmas - na neden olmaktad r. [ 6 ] Birçok merkezde radikal RT nin radikal sistektomiden daha kötü lokal kontrol ve sa kal ma neden oldu una inan lmakt a d r. Radyoterapi uygulanan hastalarda sa kal m birçok faktörden etkilenmektedir. Genel olarak cerrahi yap lamayacak kadar ileri evre veya cerrahiyi reddeden hastalara RT seçene i sunulmaktad r. Ancak radikal RT den en iyi sonuçlar n ilk tedavi seçene i olarak RT uygulanan hastalardan al nd görülmekte ve bunlarda befl y ll k sa kal mlar %24-50 aras nda de iflirken, [ 7, 8 ] d e f a l a r c a yinelemesi olmufl, komorbit hastal olan, ileri yafl ve ileri evredeki hastalarda bu oranlar %18-31 lere düflmektedir. [ 9, 10 ] Sundu umuz çal flmada hastalar n sadece %35.29 unda RT öncesi makroskopik total TUR yap ld görülmektedir. Bununla birlikte makroskopik total TUR yap lmas - n n lokal kontrol ve toplam sa kal m istatiksel olarak etkiledi i saptanm flt r. Literatürde yap lm fl önceki çal flmalarda bu sonuçlar desteklem e k t e d i r. Tüm mesane kanserlerinin yaklafl k %90 ndan fazlas transizyonel hücreli karsinomlardan oluflm a k t a d r. Bunu s kl k s ras na göre epidermoid k a r s i n o m l a r, adenokarsinomlar ve çok nadir görü- len küçük hücreli karsinomlar, rabdomiyosarkoml a r, sarkomatoid karsinomlar, indiferansiye karsinomlar ve urakal karsinomlar gibi alt tipler izlem e k t e d i r. [ 11 ] Rogers ve ark.n n [ 1 2 ] çal flmas nda ise transisyonel hücreli karsinoma ile epidermoid karsinoman n ayn evrelerde benzer gidifl gösterdi i b i l d i r i l m i fl t i r. [ 1 2 ] Fokdal ve ark.n n [ 1 3 ] radikal RT uygulanan 292 hastay de erlendirdi i çal flmas nda pür epidermoid karsinom histopatolojisini lokal kontrole olumsuz ancak sa kal m etkilemeyen bir faktör oldu u bildirilmifltir. Hayter ve ark. [ 1 4 ] r a d i- kal RT yap lan hastalarda epidermoid karsinoma histopatojinin salvaj cerrahi riskini art rd bildirmifller ve epidermoid karsinom hücre tipinin radyoduyarl l n n düflük olmas na ba lam fllard r. Bizim çal flmam zda ise epidermoid karsinom histopatolojisinin lokal kontrolü olumsuz etkiledi i (p=0.02), ayr ca indiferansiye tümör histopatolojisinde olan hastalarda beklendi i gibi uzak metastazlar n daha s k oldu u saptanm flt r (p=0.012). Literatürde mesane kanserinde tüm sonuçlar etkileyecek en önemli prognostik faktörün T evresi oldu u bildirilmektedir. [15] Kas invazyonu yapm fl mesane kanserinde radikal sistektomi genellikle kabul görmüfl temel yaklafl md r. Bu hastalarda befl y ll k lokal yineleme %10, befl y ll k sa kal m ise %40-60 aras nda de iflti i bildirilmektedir. Lokal ileri evre mesane kanserinde sadece RT ile mesane ve cinsel fonksiyonlar korunmakta ancak lokal yineleme oranlar çok yüksek olmaktad r. 164

5 Lokal ileri mesane kanseri tan l hastalarda lokal kontrol, uzak yineleme ve sa kal m etkileyen faktörler Sadece RT ile üç y ll k sa kal m %33 ve befl y ll k lokal yineleme oran yaklafl k %56 olarak bildirilmektedir. Bizim çal flmam zda da T evresinin sa kal m istatiksel olarak etkiledi i saptanm fl, ancak lokal kontrol veya uzak yineleme ile iliflkisi gösterilememifltir. Fokdal ve ark.n n çal flmas nda N 1 hastalarda lokal yineleme oran n n N 0 olanlardan daha fazla oldu u, N 2 hastalarda ise lokal kontrol ve sa kal m oranlar n n daha düflük oldu- u saptanm flt r. Harada ve ark.n n [16] çal flmas nda radikal sistektomi sonras uzak yineleme oluflmas nda N evresinin önemli oldu u bulunmufltur. Bizim çal flmam zda N evresine tedavi sonuçlar na etkisi gösterilememifltir. Bunun hasta say s n n azl ve radyolojik olarak yap lan evrelemenin, mikroskopik nodal tutulumu gösterememesine ba l olabilece i kan s nday z. Lokal ileri evre masane kanseri tan l hastalarda RT ye sisplatin eklenmesi durumunda sisplatin radyoduyarlaflt r c olarak etki göstererek yan t oranlar n ve lokal kontrolü art rd gösterilmifltir. [17,18] Coppin ve ark.n n [19] çal flmas nda RT ile efl zamanl sisplatin uygulanan hastalarda tam yan t oran %47, üç y ll k sa kal m oran da %47 olarak bulunmufltur ve sonuçlar n radikal sistektomi sonuçlar ile karfl laflt r labilir oldu u belirtilmifltir. Rodel ve ark.n n [20] çal flmas nda ise RT ile efl zamanl olarak karboplatinin verildi inde, tam yan t oran n n sisplatin verilmesinden daha düflük oldu u görülmektedir. Bizim çal flmam zda da efl zamanl sisplatin uygulanan hastalarda lokal kontrol, uzak yinelemesiz sa kal m ve toplam sa kal m sonuçlar n n sadece RT, efl zamanl karboplatin veya adjuvan radyokemoterapi uygulanan hastalardan daha iyi oldu u görülmektedir. Yap lm fl baz çal flmalarda yafll hastalarda ve kad nlarda RT sonras sa kal mlar n düflük oldu u b i l d i r i l m i fl t i r. [21,22] Bizim çal flmam zda yafl n ve cinsiyetin hedef kriterler üzerine herhangi bir prognostik etkisi gösterilememifltir. Bir grup çal flmada da gösterildi i gibi komorbit veya tümöre ait kötü parametreler olmad sürece, ileri yafl ve kad n cinsiyette olanlar n küratif tedaviden fayda görece ini düflünmekteyiz. Mesane kanserinde radikal RT sonuçlar n bildiren çal flmalar n ço u retrospektif çal flmalard r. Bu nedenle hastalar n performans durumlar n n tedavi sonuçlar na etkisi konusunda sa l kl bilgiler elde edilmesi zordur. Ancak dosya takiplerinden yap lm fl ç kar mlara ait olsa bile birçok çal flmada performans durumunun önemli bir prognostik faktör oldu u gösterilmifltir. [23,24] Bizim çal flmam zda performans durumunun hedef de erlere istatiksel önemi gösterilememifltir. Anemi kanser hastalar nda yaklafl k %40-60 oran nda rastlanmaktad r. [25] Hastal n kendisinden kaynaklanan faktörlerden (tümörün agresif yap s, inflamatuvar sitokinler v.s.) kaynaklanabildi i gibi tedavilere ba l olarak da görülebilmektedir. [26] Aneminin tümör hipoksisini derinlefltirdi i birçok çal flmada gösterilmifltir. Tümörde görülen hipoksinin ise tümör büyümesini h zland rd, anjiyogenez, genetik mutasyonlar, apopitoza ve serbest radikallere rezistans gibi faktörlere ba l olarak RT ve KT ye yan t azaltt düflünülmektedir. [27,28] Gospodarowicz ve ark.n n [29] çal flmas nda radikal RT uygulanan hastalarda aneminin lokal kontrol ve sa kal m etkiledi i bildirilmifltir. [29] Benzer sonuçlar Greven ve ark.n n [30] çal flmas nda da bulunmufltur. Bununla birlikte bu etkiyi desteklemeyen çal flmalar da bulunmaktad r. Bizim çal flmam zda tedavi öncesi anemik olan hastalar n sa kal mlar anlaml oranda düflük bulunmufltur. Mesane kanseri nedeniyle RT yap lan hastalar n ço unda RT s ras nda medikal tedaviler ile kontrol alt na al nabilen sistit ve diyare gibi yan etkiler görülebilmektedir. [31,32] Bizim hastalar m zda da %47.05 oran nda sistit ve diyare görülmüfltür. Ancak hiçbirisinde grade IV akut yan etki ve cerrahi gerektirecek geç yan etki olmam flt r. Fokdal ve ark.n n [13] çal flmas nda radikal RT ile tedavi edilen hastalarda tek de iflkenli analizde ALP ve LDH n n lokal kontrol ve sa kal m etkiledi i, multivariyen analizde ise ALP de erinin uzak yineleme oranlar ile iliflkili oldu u bildirilmektedir. Sunulan çal flmada ALP ve LDH de erinin tedavi sonuçlar n etkileyebilecek prognostik önemi gösterilememifltir. [13] Sonuç olarak, kas invazyonu yapm fl lokal ileri evre mesane kanserinin tedavisinde sisplatin ile kombine RT kabul edilebilir bir tedavi fleklidir. Hastalara RT öncesi makroskopik total TUR yap - 165

6 Türk Onkoloji Dergisi labilmesi lokal kontrol ve sa kal m için önemli olm a k t a d r. Ancak radyokemoterapi aday olabilecek hastalar seçiminde sonuçlar etkileyebilecek bütün faktörlerin de erlendirilmesi gerekmektedir. K AY N A K L A R 1. Bohle A, Jocham D, Bock PR. Intravesical bacillus Calmette-Guerin versus mitomycin C for superficial bladder cancer: a formal meta-analysis of comparative studies on recurrence and toxicity. J Urol 2003;169(1): Shahin O, Thalmann GN, Rentsch C, Mazzucchelli L, Studer UE. A retrospective analysis of 153 patients treated with or without intravesical bacillus Calmette- Guerin for primary stage T1 grade 3 bladder cancer: recurrence, progression and survival. J Urol 2003;169(1): Jemal A, Murray T, Ward E, Samuels A, Tiwari RC, Ghafoor A, et al. Cancer statistics, CA Cancer J Clin 2005;55(1): George L, Bladou F, Bardou VJ, Gravis G, Tallet A, Alzieu C, et al. Clinical outcome in patients with locally advanced bladder carcinoma treated with conservative multimodality therapy. Urology 2004;64(3): Brennan P, Bogillot O, Cordier S, Greiser E, Schill W, Vineis P, et al. Cigarette smoking and bladder cancer in men: a pooled analysis of 11 case-control studies. Int J Cancer 2000;86(2): Clark PE, Stein JP, Groshen SG, Miranda G, Cai J, Lieskovsky G, et al. The management of urethral transitional cell carcinoma after radical cystectomy for invasive bladder cancer. J Urol 2004;172(4 Pt 1): Goodman GB, Hislop TG, Elwood JM, Balfour J. Conservation of bladder function in patients with invasive bladder cancer treated by definitive irradiation and selective cystectomy. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1981;7(5): Mameghan H, Fisher RJ, Watt WH, Meagher MJ, Rosen IM, Mameghan J, et al. The management of invasive transitional cell carcinoma of the bladder. Results of definitive and preoperative radiation therapy in 390 patients treated at the Prince of Wales Hospital, Sydney, Australia. Cancer 1992;69(11): Moonen L, vd Voet H, de Nijs R, Hart AA, Horenblas S, Bartelink H. Muscle-invasive bladder cancer treated with external beam radiotherapy: pretreatment prognostic factors and the predictive value of cystoscopic re-evaluation during treatment. Radiother Oncol 1998;49(2): Fossa SD, Waehre H, Aass N, Jacobsen AB, Olsen DR, Ous S. Bladder cancer definitive radiation therapy of muscle-invasive bladder cancer. A retrospective analysis of 317 patients. Cancer 1993;72(10): Reuter VE. Pathology of bladder cancer: assessment of prognostic variables and response to therapy. Semin Oncol 1990;17(5): Rogers CG, Palapattu GS, Shariat SF, Karakiewicz PI, Bastian PJ, Lotan Y, et al. Clinical outcomes following radical cystectomy for primary nontransitional cell carcinoma of the bladder compared to transitional cell carcinoma of the bladder. J Urol 2006;175(6): Fokdal L, Hoyer M, von der Maase H. Treatment outcome and prognostic variables for local control and survival in patients receiving radical radiotherapy for urinary bladder cancer. Acta Oncol 2004;43(8): Hayter CR, Paszat LF, Groome PA, Schulze K, Math M, Mackillop WJ. A population-based study of the use and outcome of radical radiotherapy for invasive bladder cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1999;45(5): Duncan W, Quilty PM. The results of a series of 963 patients with transitional cell carcinoma of the urinary bladder primarily treated by radical megavoltage X- ray therapy. Radiother Oncol 1986;7(4): Harada K, Sakai I, Kurahashi T, Muramaki M, Yamanaka K, Hara I, et al. Clinicopathological features of recurrence after radical cystectomy for patients with transitional cell carcinoma of the bladder. Int Urol Nephrol 2006;38(1): Sauer R, Birkenhake S, Kuhn R, Wittekind C, Schrott KM, Martus P. Efficacy of radiochemotherapy with platin derivatives compared to radiotherapy alone in organ-sparing treatment of bladder cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1998;40(1): Rodel C, Grabenbauer GG, Kuhn R, Papadopoulos T, Dunst J, Meyer M, et al. Combined-modality treatment and selective organ preservation in invasive bladder cancer: long-term results. J Clin Oncol 2002;20(14): Coppin CM, Gospodarowicz MK, James K, Tannock IF, Zee B, Carson J, et al. Improved local control of invasive bladder cancer by concurrent cisplatin and preoperative or definitive radiation. The National Cancer Institute of Canada Clinical Trials Group. J Clin Oncol 1996;14(1): Rodel C, Weiss C, Sauer R. Organ preservation by combined modality treatment in bladder cancer: the European perspective. Semin Radiat Oncol 2005;15(1):

7 Lokal ileri mesane kanseri tan l hastalarda lokal kontrol, uzak yineleme ve sa kal m etkileyen faktörler 21. Mameghan H, Fisher RJ, Watt WH, Meagher MJ, Rosen IM, Mameghan J, et al. The management of invasive transitional cell carcinoma of the bladder. Results of definitive and preoperative radiation therapy in 390 patients treated at the Prince of Wales Hospital, Sydney, Australia. Cancer 1992;69(11): Pollack A, Zagars GK, Swanson DA. Muscle-invasive bladder cancer treated with external beam radiotherapy: prognostic factors. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1994;30(2): Salminen E. External beam radiation treatment of urinary bladder carcinoma. An analysis of results in 203 patients. Acta Oncol 1990;29(7): Chahal R, Sundaram SK, Iddenden R, Forman DF, Weston PM, Harrison SC. A study of the morbidity, mortality and long-term survival following radical cystectomy and radical radiotherapy in the treatment of invasive bladder cancer in Yorkshire. Eur Urol 2003;43(3): Harrison LB, Chadha M, Hill RJ, Hu K, Shasha D. Impact of tumor hypoxia and anemia on radiation therapy outcomes. Oncologist 2002;7(6): Harrison LB, Shasha D, White C, Ramdeen B. Radiotherapy-Associated Anemia: The Scope of the Problem. Oncologist 2000;5 Suppl 2: Folkman J. Seminars in Medicine of the Beth Israel Hospital, Boston. Clinical applications of research on angiogenesis. N Engl J Med 1995;333(26): Girinski T, Pejovic-Lenfant MH, Bourhis J, Campana F, Cosset JM, Petit C, et al. Prognostic value of hemoglobin concentrations and blood transfusions in advanced carcinoma of the cervix treated by radiation therapy: results of a retrospective study of 386 patients. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1989;16(1): Gospodarowicz MK, Hawkins NV, Rawlings GA, Connolly JG, Jewett MA, Thomas GM, et al. Radical radiotherapy for muscle invasive transitional cell carcinoma of the bladder: failure analysis. J Urol 1989;142(6): Greven KM, Solin LJ, Hanks GE. Prognostic factors in patients with bladder carcinoma treated with definitive irradiation. Cancer 1990;65(4): Speight JL, Roach M 3rd. Radiotherapy in the management of common genitourinary malignancies. Hematol Oncol Clin North Am 2006;20(2): Tonoli S, Bertoni F, De Stefani A, Vitali E, De Tomasi D, Caraffini B, et al. Radical radiotherapy for bladder cancer: retrospective analysis of a series of 459 patients treated in an Italian institution. Clin Oncol (R Coll Radiol) 2006;18(1):