2 ÝÇÝNDEKÝLER ÖNSÖZ 6 GÝRÝÞ 7 YÖNETÝCÝ ÖZETÝ 10 I. YATIRIM DANIÞMA KONSEYÝ ÜÇÜNCÜ TOPLANTISI TAVSÝYE KARARLARI I.1. Rekabetçi pazar ortamýný geliþtirmek için özelleþtirmeye ve deregülasyona devam edilmesi 17 I.2 Eðitim ve öðretimin geliþtirilmesi, özel sektörün ve kamunun ihtiyaçlarýný karþýlayacak düzeye getirilmesi 21 I.3 Araþtýrma ve geliþtirme, yenilikçilik, teknolojiden yararlanma ve kalite standartlarýnýn kullanýmýnýn yaygýnlaþtýrýlmasý 23 I.4 Altyapý imkanlarýnýn geliþtirilmesi I.4.1 Lojistik, ulaþtýrma ve gümrük altyapýsýnýn iyileþtirilmesi 30 I.4.2 Enerji sektörünün yeniden yapýlandýrýlmasýna devam edilmesi 34 I.4.3 Bilgi ve iletiþim teknolojileri eriþimi ve kullanýmý 37 I.5 Yatýrýmlarýn önündeki idari engellerin azaltýlmasý, lisanslama süreçlerinin, Ar-Ge projelerinin onaylanmasý iþlemlerinin, yatýrým arazisine eriþim sýkýntýlarýnýn ve ithalattaki kýsýtlamalarýn ele alýnmasý I.5.1 Lisanslama süreçleri 39 I.5.2 Ar-Ge projelerinin onaylanmasý iþlemleri 42 I.5.3 Yatýrým arazisine eriþim 43 I.6 Yargý sürecinin etkinliðinin artýrýlmasý 46 I.7 Ýþ gücü piyasasýnda etkinliðin ve esnekliðin saðlanmasý 48 I.8 Kurumsal yönetimin güçlendirilmesi 49 I.9 Sosyal Güvenlik Sistemi Reformuna devam edilmesi 52
ÝÇÝNDEKÝLER 3 I.10 Mali piyasalarýn derinliðinin artýrýlmasý, bu kapsamda finansmana eriþimin artýrýlmasý, sigortacýlýk sektörünü düzenleyici çerçevenin güçlendirilmesi ve menkul kýymet borsasýnýn yaygýnlaþtýrýlmasý 53 I.11 Yatýrým tanýtým ve iletiþim etkinliklerinin geliþtirilmesi 56 I.12 Kayýt dýþý ekonominin azaltýlmasýna yönelik çalýþmalara devam edilmesi 57 II. TÜRKÝYE DE YATIRIM ORTAMINI ETKÝLEYEN DÝÐER GELÝÞMELER II.1 Vergi Politikasý Reformu 59 II.2 Eðitim ve öðretime daha fazla yatýrým yapýlmasý 63 II.3 Fikri ve sýnai mülkiyet haklarýnýn korunmasý 65 II.4 Standartlarýn ve düzenlemelerin Avrupa Birliði ile uyumlaþtýrýlmasý 69 II.5 KOBÝ lerin güçlendirilmesi ve tedarik zincirindeki fonksiyonlarýnýn geliþtirilmesi 70
4 TABLOLAR Tablo 1: 2006 yýlý Özelleþtirme Uygulamalarý 18 Tablo 2: 2007-2009 Dönemi Özelleþtirme Programý 20 Tablo 3: Avrupa Birliði 7. Çerçeve Programý Bütçesi 25 Tablo 4: TÜBÝTAK Türkiye Araþtýrma Alaný Bütçesi 26 Tablo 5: Yýllara Göre Türk Teknoloji Geliþtirme Vakfý tarafýndan Desteklenen Teknoloji Projeleri 28 Tablo 6: TÜBÝTAK Fikri Haklar Ofisine Gönderilen Patent Teþvik Baþvurularý 29 Tablo 7: Bilgi Teknolojileri Pazar Büyüklüðü 37 Tablo 8: Organize Sanayi Bölgelerinin Coðrafi Bölgelere Göre Daðýlýmý 44 Tablo 9: Teknoloji Geliþtirme Bölgerinin Ýllere Göre Daðýlýmý 45 Tablo 10: Türkiye ile Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaþmasý Bulunan Ülkeler 62 Tablo 11: Eðitim Kademeleri Ýtibarýyla Öðrenci Sayýlarý ve Okullaþma Oranlarý 63 Tablo 12: Ele Geçirilen Korsan Ürünler 65 Tablo 13: KOBÝ Ýstihdam Kredi Destekleri 71 Tablo 14: TÜBÝTAK Fikri Haklar Ofisine Gönderilen Patent Teþvik Baþvurularý 72 GRAFÝKLER Grafik 1: Yýllar itibarýyla Özelleþtirme Uygulamalarý 17 Grafik 2: Ar-Ge Harcamalarýnýn GSYÝH ye Oraný (%) 23 Grafik 3: Havayolu Yolcu Trafiði 31 Grafik 4: Elektronik Veri Deðiþimi yoluyla Tescil Edilen Beyannameler 40 Grafik 5: Patent Baþvurularýnýn Yýllara Göre Daðýlýmý 67 Grafik 6: Patent Tescillerinin Yýllara Göre Daðýlýmý 67 Grafik 7: Faydalý Model Baþvurularýnýn ve Tescillerinin Yýllara Göre Daðýlýmý 68
5 KISALTMALAR AB Avrupa Birliði Ar-Ge Araþtýrma Geliþtirme BDDK Bankacýlýk Düzenleme ve Denetleme Kurumu BÝLGE Bilgisayarlý Gümrük Etkinlikleri BOTAÞ Boru Hatlarý ile Petrol Taþýma A.Þ. CCN/CSI Ortak Ýletiþim Aðý ve Ara yüz Baðlantýsý Sistemleri CEN Avrupa Standardizasyon Teþkilatý CENELEC Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesi ÇED Çevre Etki Deðerlendirmesi DHMÝ Devlet Hava Meydanlarý Ýþletmesi Genel Müdürlüðü DPT T.C. Baþbakanlýk Devlet Planlama Teþkilatý Müsteþarlýðý DTM T.C. Baþbakanlýk Dýþ Ticaret Müsteþarlýðý EPDK T.C. Enerji Piyasasý Düzenleme Kurumu EÜAÞ Elektrik Üretim Anonim Þirketi EVD Elektronik Veri Deðiþimi GAP Güneydoðu Anadolu Projesi GÜMSÝS Gümrük Kapýlarý Güvenlik Sistemleri ILO Uluslararasý Çalýþma Örgütü ÝMKB Ýstanbul Menkul Kýymetler Borsasý ÝÞKUR Türkiye Ýþ Kurumu Genel Müdürlüðü KADÝM Kayýt Dýþý Ýstihdamla Mücadele Projesi KDV Katma Deðer Vergisi KOBÝ Küçük ve Orta Büyüklükteki Ýþletme KOSGEB Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliþtirme ve Destekleme Ýdaresi Baþkanlýðý MEB T.C. Milli Eðitim Bakanlýðý MEGEP Mesleki Eðitim ve Öðretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi NABUCCOTürkiye-Avusturya Doðal Gaz Boru Hattý Projesi NCTS OECD OSB ÖÝB ÖTV ÖYK Yeni Bilgisayarlý Transit Sistemi Ekonomik Ýþbirliði ve Kalkýnma Örgütü Organize Sanayi Bölgesi Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðý Özel Tüketim Vergisi Özelleþtirme Yüksek Kurulu SAN-TEZ Sanayi Tezleri SDÞ SPK TAKBÝS TARAL TARÝC TARYAT TBMM TCDD TEYDEB TGB THY TÝGEM TPE TSE TTGV UCTE UFRS UYAP VOB WIPO YDK YOD YOÝKK YÖK Sektörel Dýþ Ticaret Þirketleri Sermaye Piyasasý Kurulu Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi Projesi Teknoloji Araþtýrma Alaný Avrupa Topluluklarý Bütünleþtirilmiþ Gümrük Tarifesi Tarýmsal Yatýrýmcý Danýþma Ofisi Türkiye Büyük Millet Meclisi T.C. Devlet Demiryollarý Ýþletmesi Genel Müdürlüðü Teknoloji ve Yenilik Destek Programlarý Baþkanlýðý Teknoloji Geliþtirme Bölgesi Türk Hava Yollarý Tarým Ýþletmeleri Genel Müdürlüðü T.C. Türk Patent Enstitüsü Türk Standartlarý Enstitüsü Türkiye Teknoloji Geliþtirme Vakfý Avrupa Ýletim Sistemleri Uluslararasý Finansal Raporlama Standartlarý Ulusal Yargý Aðý Projesi Vadeli Ýþlem ve Opsiyon Borsasý Anonim Þirketi Dünya Fikri Mülkiyet Teþkilatý Yatýrým Danýþma Konseyi Yatýrým Ortamý Deðerlendirme Çalýþmasý Yatýrým Ortamýný Ýyileþtirme Koordinasyon Kurulu Yüksek Öðretim Kurulu
6 ÖNSÖZ Bugüne kadar üç baþarýlý toplantý gerçekleþtiren Türkiye Yatýrým Danýþma Konseyinin önerileri doðrultusunda saðlanan geliþmelerin, detaylarýyla yer aldýðý Türkiye Yatýrým Danýþma Konseyi Ýlerleme Raporu nu sunmaktan büyük bir onur duymaktayým. 2006 yýlýnda gerçekleþtirdiðimiz Türkiye Yatýrým Danýþma Konseyi toplantýsýnda, Konsey üyeleri tarafýndan Hükümetimizin Türkiye'nin cazip bir yatýrým merkezi olmasý amacýyla sürdürülen reformlarda gösterdiði kararlýlýðýn takdirle karþýlandýðýný duymak, benim için büyük bir gurur kaynaðý olmuþtur. Türkiye nin uluslararasý doðrudan yatýrým giriþlerinde son dört yýldýr yaþanan rekor geliþmeler de, ülkemizin yatýrýmcýlar açýsýndan tercih edilen bir merkez olma yolunda hýzla ilerlediðinin en somut göstergesidir. Hükümetimiz, yatýrýmcýlar açýsýndan büyük önem taþýyan güven ve istikrar ortamýnýn tesisi konusuna, sürdürülen ekonomik ve sosyal reform çalýþmalarýnda öncelik vermeye devam etmektedir. Türkiye ekonomisi son yýllarda en hýzlý yükselen piyasa ekonomilerinden birisi olmuþtur. 20 çeyrek boyunca aralýksýz devam eden güçlü ekonomik büyüme sayesinde milli gelir dört yýl içerisinde yaklaþýk 180 milyar dolardan 400 milyar dolara yükselmiþtir. 2006 yýlýnda da öngörülen %5 lik hedefin üzerine çýkarak %6 oranýnda gerçekleþen ekonomik büyümeyle Türkiye nin istikrarlý yüksek ekonomik performansý devam etmiþtir. Yapýsal reformlarla desteklenen güven ve istikrar ortamý, gerek ulusal gerekse uluslararasý yatýrýmcýlarýn Türkiye ekonomisine olan güvenini artýrmakta ve özel sektör odaklý bir büyüme sürecini desteklemektedir. Özel sektör yatýrýmlarýnýn son yýllardaki büyüme performansýna saðladýðý katký önemli ölçüde artmýþtýr. 2003 2006 döneminde ortalama %7,3 seviyesinde gerçekleþen ekonomik büyümenin %4,4 lük kýsmý özel sektör yatýrýmlarýndan kaynaklanmýþtýr. Bu geliþme, Türkiye de piyasa ekonomisinin son yýllarda artan etkinliðinin bir göstergesi niteliðinde olup, büyüme performansýnýn sürdürülebilirliði açýsýndan büyük önem taþýmaktadýr. 2006 yýlýnda 20,2 milyar ABD dolarýyla rekor seviyede gerçekleþen uluslararasý doðrudan yatýrým giriþi, Türkiye nin büyüme performansýna olan güvenin somut bir göstergesidir. Makroekonomik alanda yaþanan bu geliþmeler, daha iyi bir yatýrým ortamý oluþturulmasýna yönelik elde edilen somut ilerlemelerle birlikte deðerlendirildiðinde daha da anlam kazanmaktadýr. Konsey üyeleri, Türkiye Yatýrým Danýþma Konseyinin üçüncü toplantýsýnda, diðer iki toplantýda olduðu gibi yatýrým ortamýnýn iyileþtirilmesi alanýnda yapýsal anlamda ilerleme saðlanmasýnda fayda gördükleri hususlara iliþkin tavsiyelerini Hükümetin dikkatine sunmuþlardý. Geçtiðimiz toplantýdan bu yana Konseyin tavsiyelerine iliþkin önemli ilerlemeler kaydedildiðini memnuniyetle görmekteyiz. Saðlanan geliþmelerle ilgili detaylý bilgileri bir araya getiren bu kapsamlý raporu, Konsey üyeleri ve kamuoyu ile paylaþmaktan büyük mutluluk duymaktayým. Bu yýl dördüncüsü gerçekleþtirilecek olan Türkiye Yatýrým Danýþma Konseyi Toplantýsýnýn diðer üç toplantýda olduðu gibi, Konsey üyelerinin yatýrým ortamýnýn iyileþtirilmesi alanýnda yürütülen çalýþmalara yön verecek deðerli deneyimlerini paylaþacaklarý ve fikirlerini dile getirecekleri verimli bir çalýþma olacaðýna inanýyorum. Ali BABACAN Devlet Bakaný ve Baþmüzakereci
7 GÝRÝÞ 29 Haziran 2006 tarihinde Ýstanbul da yapýlan Türkiye Yatýrým Danýþma Konseyinin üçüncü toplantýsýnda, 18 çok uluslu þirketin üst düzey yöneticileri, IMF, Dünya Bankasý ve Avrupa Yatýrým Bankasý üst düzey temsilcileri ile Türkiye özel sektörünü temsil eden dört sivil toplum kuruluþunun baþkanlarý, bir önceki yýl gerçekleþtirilen Yatýrým Danýþma Konseyi toplantýsýndan bu yana yatýrým ortamýnda kaydedilen geliþmeleri gözden geçirmek üzere, Baþbakan Sn.Recep Tayyip Erdoðan ve kabine üyeleri ile bir araya gelmiþlerdir. Konsey üyeleri, Hükümetin reformlar konusunda gösterdiði kararlýlýðý ve baþarýlý uygulamalarýný büyük takdirle izlediklerini belirtmiþ ve Türkiye nin reform çalýþmalarýnda öncelik vermesinde fayda gördükleri hususlarý, Sonuç Bildirisi nde 12 baþlýk altýnda toplamýþlardýr: Rekabetçi pazar ortamýný geliþtirmek için özelleþtirmeye ve deregülasyona devam edilmesi, Eðitim ve öðretimin geliþtirilmesi, özel sektörün ve kamunun ihtiyaçlarýný karþýlayacak düzeye getirilmesi, Araþtýrma ve geliþtirme, yenilikçilik, teknolojiden yararlanma ve kalite standartlarýnýn kullanýmýnýn yaygýnlaþtýrýlmasý, Özellikle aþaðýdaki konularda altyapýnýn geliþtirilmesi, Lojistik, ulaþtýrma ve gümrük altyapýsýnýn iyileþtirilmesi, Enerji sektörünün serbestleþtirilmesine devam edilmesi, Bilgi ve iletiþim teknolojilerine eriþim ve kullaným, Yatýrýmlarýn önündeki idari engellerin azaltýlmasý, lisanslama süreçlerinin, Ar-Ge projelerinin onaylanmasý iþlemlerinin, yatýrým arazisine eriþim sýkýntýlarýnýn ve ithalattaki kýsýtlamalarýn ele alýnmasý, Yargý sürecinin etkinliðinin artýrýlmasý, Ýþ gücü piyasasýnda etkinliðin ve esnekliðin saðlanmasý, Kurumsal yönetimin güçlendirilmesi, Sosyal güvenlik sistemi reformuna devam edilmesi, Mali piyasalarýn derinliðinin artýrýlmasý, bu kapsamda finansmana eriþimin artýrýlmasý, sigortacýlýk sektörünü düzenleyici çerçevenin güçlendirilmesi ve menkul kýymet borsasýnýn yaygýnlaþtýrýlmasý, Yatýrým tanýtým ve iletiþim etkinliklerinin geliþtirilmesi, Kayýt dýþý ekonominin azaltýlmasýna yönelik çalýþmalara devam edilmesi. Ýlk iki Konsey toplantýsýnda alýnan tavsiye kararlarýyla birlikte toplam 17 farklý baþlýk altýnda gruplandýrýlabilecek olan öneriler, yatýrým ortamý ile ilgili konularda uygulanacak politikalarý belirleyen kurum ve kuruluþlar tarafýndan yürütülen yasal ve idari çalýþmalarda dikkate alýnmýþ ve bu kapsamda önemli ilerlemeler saðlanmýþtýr.
8 GÝRÝÞ Yatýrým Danýþma Konseyi tavsiye kararlarý, yatýrým ortamý ile ilgili tüm konularýn teknik düzeyde ele alýndýðý, kamu-özel sektör iþ birliðini bünyesinde kurumsallaþtýrmýþ olan YOÝKK platformunda da takip edilmektedir. YOÝKK Teknik Komitelerinin çalýþmalarýný izlemek ve koordine etmek amacýyla 2005 yýlýnda kurulan YOÝKK Yönlendirme Komitesi; her ay düzenli olarak bir araya gelmektedir. Komite, gündeminde yer alan ve çoðunlukla Yatýrým Danýþma Konseyi tavsiye kararlarý ile paralellik gösteren yatýrým ortamýna iliþkin öncelikli konulardaki çalýþmalarý, sonuç odaklý bir yaklaþýmla ele almaktadýr. YOÝKK bünyesinde yürütülen çalýþmalarýn sürekliliðini ve etkin bir þekilde kamuoyu tarafýndan takip edilebilmesini saðlamak üzere, platform üyesi kamu ve özel sektör temsilcisi kurum ve kuruluþlar tarafýndan, Teknik Komitelerin gündemlerinde yer alan konulara iliþkin hazýrlanan eylem planlarý takvimlendirilerek, 5 Þubat 2007 tarihinde kamuoyuna duyurulmuþtur. Yürütülmesi planlanan faaliyetlerin bu þekilde takvime baðlanmasý, yatýrým ortamýný iyileþtirmeye yönelik çalýþmalara bir anlamda performans ölçümüne imkan tanýyan yeni bir boyut kazandýrmýþtýr. Yatýrým ortamýnýn iyileþtirilmesi kapsamýnda saðlanan ilerlemelerin, uluslararasý kuruluþlar tarafýndan konuyla ilgili olarak yapýlan deðerlendirmelere yansýtýlmasý hususu da yine YOÝKK gündemindeki öncelikli konular arasýnda yer almýþtýr. Dünya Bankasý tarafýndan yayýmlanan Doing Business 2007: How to Reform baþlýklý raporda yer alan Türkiye ye yönelik göstergeler, 2007 yýlý içerisinde YOÝKK Teknik Komiteleri tarafýndan detaylý bir þekilde incelenmiþtir. Bu kapsamda, Teknik Komiteler tarafýndan ilgili tüm kurum ve kuruluþlarýn katkýsýyla çalýþmalar yürütülmüþ ve bu çalýþmalar sonucunda bazý göstergelerde eksik bilgiye dayalý deðerlendirmeler ile maddi hatalar tespit edilmiþtir. Söz konusu çalýþmalarýn tespitlerini içeren deðerlendirme raporu, Dünya Bankasýnýn ilgili birimlerinin ve raporun oluþumuna katký saðlayan Türkiye deki yerel ortaklarýnýn görüþüne sunulmuþtur. Dünya Bankasý yapýlan çalýþmayý titizlikle ele alarak, kapsamlý bir gözden geçirme süreci baþlatmýþtýr. Yatýrým ortamýnýn iyileþtirilmesine yönelik faaliyetlerin, Avrupa Birliði perspektifinden deðerlendirilmesine imkan saðlayan, Hazine Müsteþarlýðý ile Alman Ekonomi ve Teknoloji Bakanlýðý tarafýndan ortaklaþa yürütülen Eþleþtirme Projesi, 30 Eylül 2006 tarihinde tamamlanmýþtýr. Türkiye de Yatýrým Ortamýnýn Ýyileþtirilmesine Doðru:YOÝKK Reform Süreci Hakkýnda Yorumlar baþlýklý Proje nin sonuç raporunda yer alan tespit ve öneriler, YOÝKK çalýþmalarýna yön vermektedir. Yatýrým ortamýnýn iyileþtirilmesine yönelik çalýþmalarýn, bu çalýþmalara yön verecek veriye dayalý tespitlerle desteklenmesi ve bu tür girdileri oluþturacak kapasitelerin özel sektör temsilcisi kuruluþlarca oluþturulmasý, çalýþmalarýn etkinliðinin saðlanmasý açýsýndan önem taþýmaktadýr. 2007 yýlýnda tamamlanma aþamasýna gelen ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði ile Dünya Bankasýnýn ortaklaþa yürüttüðü Yatýrým Ortamý Deðerlendirme Çalýþmasý (YOD), böyle bir yaklaþýmý tesis etmeye yönelik önemli bir adým teþkil etmektedir. Türkiye de faaliyette bulunan firmalardan alýnan geniþ bir örnekleme dayalý saha çalýþmasýnýn analizi sonucunda ortaya çýkan bulgular, yatýrým ortamýna iliþkin deðerlendirmelere önemli bir katký saðlayacaktýr. Yatýrým ortamýnýn iyileþtirilmesine yönelik olarak çok çeþitli kollardan yürütülen ve birbirini tamamlayýcý nitelikte olan faaliyetler, önümüzdeki dönemde makroekonomik politikalarda elde edilen baþarýlý sonuçlarý kalýcý hale getirmeyi hedeflemektedir. Bu kapsamda son yýllarda yürütülen mikro düzeydeki politikalara hýz verilmesi Türkiye açýsýndan konunun önceliðini açýk bir þekilde ortaya koymaktadýr. Yatýrým Danýþma Konseyi tarafýndan önceliklendirilen ve YOÝKK platformunda teknik çalýþmalarý yürütülen yatýrým ortamýnýn iyileþtirilmesi çalýþmalarý,
GÝRÝÞ 9 Türkiye nin daha iyi bir yatýrým ortamýna kavuþturulmasý yönünde önemli bir iþleve sahiptir. Yatýrým Danýþma Konseyi üyelerinin önerileri doðrultusunda ilgili kurum ve kuruluþlar tarafýndan yürütülen çalýþmalarý ve saðlanan geliþmeleri kapsamlý bir þekilde sunan Yatýrým Danýþma Konseyi Üçüncü Ýlerleme Raporu nun ilk bölümünde, 2006 yýlýnda Konseyin aldýðý tavsiye kararlarýna iliþkin geliþmelere yer verilmiþtir. Raporun ikinci bölümünde ise, Konseyin önceki toplantýlarýnda gündeme gelen önerilerle ilgili olarak saðlanan ilerlemeler Konsey üyelerinin ve kamuoyunun bilgisine sunulmuþtur.
10 YÖNETÝCÝ ÖZETÝ Yatýrým Danýþma Konseyi üyelerinin bugüne kadar gerçekleþtirilen üç toplantýda gündeme getirdikleri tavsiye kararlarý doðrultusunda kaydedilen ilerlemeler, bu konularla ilgili yetkili kurum ve kuruluþlarýn saðladýðý bilgiler çerçevesinde raporda yer almýþtýr. Raporun ilk bölümünde, üçüncü Konsey toplantýsýnda alýnan tavsiye kararlarýna yönelik geliþmeler özetlenmiþtir. Ýkinci bölümde ise, Konseyin diðer toplantýlarýnda alýnan ve halen ilgili kurum ve kuruluþlar tarafýndan takip edilmekte olan tavsiye kararlarýna iliþkin geliþmelere yer verilmiþtir. YATIRIM DANIÞMA KONSEYÝ ÜÇÜNCÜ TOPLANTISI TAVSÝYE KARARLARI Rekabetçi pazar ortamýný geliþtirmek için özelleþtirmeye ve deregülasyona devam edilmesi Türkiye 2006 yýlýnda 8.1 milyar ABD dolarý tutarýnda özelleþtirme gerçekleþtirmiþtir. Özelleþtirme portföyünde önemli bir paya sahip olan þirketlerden TURK TELEKOM, TÜPRAÞ ve ERDEMIR in özelleþtirilmesi, 2005 ve 2006 yýllarýnda sürdürülen çalýþmalar sonucunda tamamlanmýþtýr. Baþak Sigorta A.Þ. ve Baþak Emeklilik A.Þ.'deki kamu paylarý 268 milyon ABD dolarý bedelle özelleþtirilmiþtir. HALKBANK ýn Mayýs 2007 de gerçekleþtirilen %24,98 lik hissesinin halka arz yoluyla özelleþtirilmesinde 12,5 milyar ABD dolarýnýn üzerinde talep toplanmýþtýr. PETKÝM Petrokimya Holding A.Þ. de bulunan %51 lik kamu payýnýn blok satýþ yöntemi ile özelleþtirilmesine iliþkin açýlan ihalede son teklif tarihi, 15 Haziran 2007 olarak belirlenmiþtir. Eðitim ve öðretimin geliþtirilmesi, özel sektörün ve kamunun ihtiyaçlarýný karþýlayacak düzeye getirilmesi 2006 yýlýnda Mesleki Yeterlilik Kurumu kurulmuþtur. Kurumun görevi, teknik ve mesleki alanlarda ulusal yeterlilik esaslarýný belirlemek, ulusal yeterlilik sistemini kurmak ve iþletmektir. Ýþ gücüne yönelik talebin rasyonel bir biçimde tespiti ve ölçülmesi amacýyla, ilgili kurumlarýn katýlýmýyla geçici bir komite oluþturulmuþtur. Söz konusu komitenin çalýþmalarý sonucunda, iþ piyasasý analizleri çerçevesinde, Türkiye de ihtiyaç duyulan ve güncelliðini yitiren meslek dallarý ile tüm mesleklerin daha iyi icrasý için gerekli beceriler tespit edilecektir. MEGEP kapsamýnda, 42 alan ve 192 dalý içeren modüler mesleki eðitim
YÖNETÝCÝ ÖZETÝ 11 programlarý, 2006-2007 eðitim-öðretim yýlýndan itibaren ülke genelindeki mesleki ve teknik orta öðretim kurumlarýnda kademeli olarak uygulamaya konmuþtur. Araþtýrma ve geliþtirme, yenilikçilik, teknolojiden yararlanma ve kalite standartlarýnýn kullanýmýnýn yaygýnlaþtýrýlmasý Ar-Ge harcamalarýnýn GSYÝH ye oranýnýn 2010 yýlýnda %2 seviyesine ulaþmasý hedeflenmektedir. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulunun onbeþinci toplantýsýnda, 2008-2010 dönemini kapsayan Ulusal Yenilik Stratejisi ile 2007-2010 dönemini kapsayan Uluslararasý Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisinin onaylanmasýna karar verilmiþtir. Sanayi üniversite iþ birliði projesi Sanayi Tezleri Programý kapsamýnda 2006 yýlýnda 42 adet proje baþvurusu yapýlmýþ, bu projelerden 17 adedi desteklenmeye uygun bulunmuþtur. Türkiye Teknoloji Geliþtirme Vakfý tarafýndan 2006 yýlýnda toplam 59,4 milyon ABD dolarý tutarýnda 101 proje desteklenmiþtir. Altyapý imkanlarýnýn geliþtirilmesi Lojistik, ulaþtýrma ve gümrük altyapýsýnýn iyileþtirilmesi Deneme seferlerine baþlanan Ankara-Ýstanbul Hýzlý Tren Projesi nin Ankara-Eskiþehir kesimi 2007 yýlý içerisinde tamamlanacaktýr. Ankara-Konya Hýzlý Tren Projesi nin de 2007 yýlý içerisinde tamamlanmasý planlanmaktadýr. Ýç hat havayolu taþýmacýlýðýnda özel havayolu þirketlerinin piyasada güç kazanmasý sonucunda iç hat yolcu ve uçuþ sayýsýnda önemli artýþ olmuþtur. 2003 yýlýnda yaklaþýk 9,1 milyon olan yurt içi yolcu trafiði, 2006 yýlýnda % 192 artarak, 26,6 milyon seviyesine ulaþmýþtýr. Türk Hava Yollarý, Aralýk 2006 tarihinde, en büyük global havayolu ittifaký Star Alliance a katýlmýþtýr. Bölgesel kalkýnmaya ve Türkiye nin Orta Asya ve Kafkasya ya açýlýmýna önemli bir katký saðlayacak olan 542 km uzunluðundaki Karadeniz Sahil Yolu Nisan 2007 de açýlmýþtýr. Ankara-Ýstanbul arasý ortalama seyahat süresini 3,5 saate indiren Bolu Daðý Tünelli Geçiþi çift yönlü olarak Mayýs 2007 tarihinde trafiðe açýlmýþtýr. Denizyolu taþýmacýlýðýnda ve gemi inþaa sektöründe Türkiye nin kapasitesi artmaya devam etmektedir. Son 3 yýlda yolcu oranýnda % 99, araç oranýnda ise % 45 artýþ gerçekleþmiþtir. 2002 yýlýnda 37 olan tersane sayýsý, 2007 yýlýnda % 67,5 artarak 62 ye yükselmiþtir. 117 gümrük idaresinin Bilgisayarlý Gümrük Etkinlikleri (BÝLGE) otomasyon sistemine dahil olmasýyla gümrük idarelerinin tamamý faaliyetlerini elektronik ortamda gerçekleþtirme imkanýna kavuþmuþtur.
12 YÖNETÝCÝ ÖZETÝ Gümrük Kapýlarý Güvenlik Sistemleri (GÜMSÝS) Projesi kapsamýnda 8 gümrük kapýsý ve limaný kapalý devre televizyon, plaka okuma, araç izleme gibi sistemlerle donatýlmýþtýr. Enerji sektörünün serbestleþtirilmesine devam edilmesi Elektrik Elektrik daðýtýmýnýn özel sektöre açýlmasý amacýyla Türkiye de 20 daðýtým bölgesi oluþturulmuþ ve bu bölgelerde daðýtým hizmetlerinin özelleþtirilmesi için gerekli yasal düzenlemeler tamamlanmýþtýr. Rüzgara dayalý elektrik üretimi yapacak yatýrýmcýlara yön göstermek amacýyla Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlasý çalýþmalarý tamamlanmýþtýr. Doðal gaz 2006 yýlý sonu itibarýyla 29 ilde doðal gaz arzý saðlanmýþtýr. Geniþleyen kullaným alaný ile birlikte 2006 yýlý sonu itibarýyla 30 milyar m 3 doðal gaz tüketimi gerçekleþmiþtir. Doðal gazýn yeraltýnda depolanmasý ve böylece mevsimsel talep deðiþikliklerinin karþýlanabilmesi amacýyla 1,6 milyar m 3 depolama kapasiteli yeraltý depolama tesisi çalýþmalarý sürdürülmektedir. NABUCCO Projesi kapsamýnda, Türkiye ve Avusturya arasýnda doðal gaz boru hattý inþasýna yönelik çalýþmalar devam etmektedir. Petrol Bakü-Tiflis-Ceyhan Ana Ýhraç Boru Hattý Projesi, Haziran 2006 tarihinde iþlerlik kazanmýþtýr. Teknik düzenlemelere aykýrý akaryakýt ürünlerinin piyasaya arzýnýn engellenmesi amacýyla ulusal marker uygulamasýna geçilmiþtir. Bilgi ve iletiþim teknolojileri eriþimi ve kullanýmý Bilgi teknolojileri pazar büyüklüðü 2006 yýlýnda yýllýk % 10 luk bir artýþla 16 milyar ABD dolarý seviyesine ulaþmýþtýr. 2005 yýlýnda 1,5 milyon olan ADSL müþteri sayýsý, 2006 yýlý sonunda 2,4 milyon seviyesine ulaþmýþtýr. Yatýrýmlarýn önündeki idari engellerin azaltýlmasý, lisanslama süreçlerinin, Ar-Ge projelerinin onaylanmasý iþlemlerinin, yatýrým arazisine eriþim sýkýntýlarýnýn ve ithalattaki kýsýtlamalarýn ele alýnmasý Lisanslama süreçleri Ýkinci ve üçüncü sýnýf gayrisýhhi müesseselere iþyeri açma ve çalýþma ruhsatý verilmesinde beyan usulü esasý getirilmiþtir. Baþvuru, öngörülen kriterlere uygun olduðu takdirde iþyeri açma ve çalýþma ruhsatý 5 gün içinde verilebilecektir.
YÖNETÝCÝ ÖZETÝ 13 Madencilik faaliyetlerine baðlý olarak yapýlan geçici tesislerin imar iznine iliþkin sorunlarý giderilmiþtir. Tarým sektöründe ulusal ve uluslararasý yatýrýmcýlara izin ve ruhsat gibi iþlemlerde rehberlik hizmeti saðlayacak olan Tarýmsal Yatýrýmcý Danýþma Ofisi kurulmuþtur. Gümrük kontrollerinin sayýsý azaltýlmýþ, gümrük hizmetlerinin artan etkinliði gümrükleme iþlemlerinin tamamlanma sürelerine yansýmýþtýr. 1 Ocak 2006 ile 30 Nisan 2007 tarihleri arasýndaki dönemde tescil edilen ihracat beyannamelerinin %92,56'sýnýn; ayný döneme iliþkin ithalat iþlemlerinde ise, tescil edilen beyannamelerin %64,28 inin gümrükleme iþlemleri, ilk 24 saat içinde tamamlanmýþtýr. Ar-Ge projelerinin onaylanmasý iþlemleri Sanayi Ar-Ge projelerinin izlenmesi aþamasýnda harcamalarýn mevzuata uygunluðunun deðerlendirilmesi sürecinin hýzlandýrýlmasý için yeminli mali müþavir uygulamasý getirilmiþtir. Akademik Ar-Ge projelerinin deðerlendirilmesinde, daha önceki yýllarda 5-6 ay olan proje onaylanma süreci, 2006 yýlýnda 3 aya düþürülmüþtür. Teknoloji geliþtirme projeleri desteði için yapýlmasý gereken baþvuru sürecindeki bürokratik iþlemler azaltýlmýþtýr. Yatýrým arazisine eriþim Kuruluþu onaylanan organize sanayi bölgelerinin sayýsý, 2006 yýlý sonu itibarýyla 244 e ulaþmýþtýr. Bu bölgelerden 58 ilde yer alan 20.699 hektar büyüklüðündeki 93 adet organize sanayi bölgesinin yer seçimi, kamulaþtýrma çalýþmalarý ve altyapýsý tamamlanmýþtýr. Þubat 2007 itibarýyla, 23 teknoloji geliþtirme bölgesi kurulmuþ olup, 14 adedi faaliyete geçmiþtir. Kamuya ait tarým iþletmelerinin verimliliðini artýrmak için, 2003-2006 yýllarý arasýnda Tarým Ýþletmesi Genel Müdürlüðüne baðlý 14 tarým iþletmesi özel sektöre kiraya verilerek yaklaþýk 5.500 kiþiye iþ imkaný saðlanmýþtýr. Yargý sürecinin etkinliðinin artýrýlmasý Hukuk Muhakemeleri Kanun Tasarýsý Taslaðý ile davalarýn hýzlý, basit, etkin ve en düþük maliyetle görülmesi saðlanacaktýr. Halihazýrda yaygýnlaþma oraný %90 ý bulan Ulusal Yargý Aðý Projesinin (UYAP) 2007 içerisinde tüm adli teþkilatta kullanýlýr hale gelmesi beklenmektedir. Ýþ gücü piyasasýnda etkinliðin ve esnekliðin saðlanmasý Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý, ilgili kurumlarla birlikte, kayýtlý istihdam üzerindeki mali ve sosyal yüklerin azaltýlmasýný saðlayacak bir reform paketi hazýrlamaktadýr. 2007 yýlý içinde, 4857 sayýlý yeni Ýþ Kanunu nun iþ piyasasýnda esneklik ve güvence ile ilgili hükümlerinin, Kanunun 3 yýllýk uygulama döneminde karþýlaþýlan sorunlar ve iþ piyasasýnýn deðiþen ihtiyaçlarý ýþýðýnda deðerlendirildiði bir çalýþma yapýlacaktýr.
14 YÖNETÝCÝ ÖZETÝ Kurumsal yönetimin güçlendirilmesi Türkiye de Kurumsal Yönetim: OECD Pilot Çalýþmasý tamamlanarak kamuoyu ile paylaþýlmýþtýr. Uluslararasý Muhasebe Standartlarý ve Uluslararasý Finansal Raporlama Standartlarý ile tam uyumlu toplam 39 adet Türkiye Muhasebe Standardý ve Türkiye Finansal Raporlama Standardý yayýmlanmýþtýr. Uluslararasý Finansal Raporlama Standartlarýnýn tamamlayýcýsý olarak, Uluslararasý Denetim Standartlarý Tebliði ve Uluslararasý Deðerleme Standartlarý Tebliði yayýmlanmýþtýr. YOÝKK platformunda Kurumsal Yönetim Komitesi çalýþmalarý kapsamýnda Kamu Sermayeli Þirketlerde Kurumsal Yönetim ve Borsa Dýþý Þirketlerde Kurumsal Yönetim projeleri devam etmektedir. Kurumsal yönetimin bankalarda uygulanmasýna yardýmcý olmak üzere 2006 yýlýnda ikincil düzenlemeler yapýlmýþtýr. Sosyal güvenlik sistemi reformuna devam edilmesi Sosyal Güvenlik Reformu kapsamýnda, tüm sosyal güvenlik kurumlarý, Sosyal Güvenlik Kurumu çatýsý altýnda toplanmýþtýr. Reformun diðer bileþenlerine iliþkin çalýþmalar ise sürdürülmektedir. Mali piyasalarýn derinliðinin artýrýlmasý, bu kapsamda finansmana eriþimin artýrýlmasý, sigortacýlýk sektörünü düzenleyici çerçevenin güçlendirilmesi ve menkul kýymet borsasýnýn yaygýnlaþtýrýlmasý 2006 yýlýnda ÝMKB Hisse Senetleri Piyasasý günlük ortalama iþlem hacmi dolar bazýnda, bir önceki yýla göre %16 oranýnda; Tahvil ve Bono Piyasasý günlük ortalama iþlem hacmi de yine dolar bazýnda ayný dönemde %18 oranýnda artýþ göstermiþtir. Vadeli Ýþlem ve Opsiyon Borsasý A.Þ. de (VOB) 2005 yýlýnda 2,2 milyar ABD dolarý olan iþlem hacmi, 2006 yýlý sonu itibarýyla yaklaþýk % 600 oranýnda artarak, 12,5 milyar ABD dolarýna ulaþmýþtýr. 2007 yýlýnýn ilk dört ayýndaki toplam iþlem hacmi ise, 2006 yýlý toplamýný geçerek 15,3 milyar ABD dolarý seviyesinde gerçekleþmiþtir. Yaratacaðý likidite imkanlarý ile KOBÝ lerin sermaye piyasasý aracý ihraç etmesini kolaylaþtýracak piyasayý oluþturmak ve iþletmek amacýyla kurulan Geliþen Ýþletmeler Piyasasý nýn operasyonel olarak faaliyete geçmesine yönelik çalýþmalar devam etmektedir. Bankacýlýk sektörünün toplam kredilerinin milli gelire oraný finansal derinleþmenin temel göstergelerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu oran 2005 yýlýnda %31 iken, 2006 da %38 e yükselmiþtir. Konut Finansmaný Sistemine iliþkin hukuki düzenleme, Mart 2007 tarihinde yürürlüðe girmiþtir. Avrupa Birliði normlarýna uygun ve uluslararasý standartlarla uyumlu olarak hazýrlanan Sigortacýlýk Kanunu Tasarýsý nýn yasalaþma süreci devam etmektedir.
YÖNETÝCÝ ÖZETÝ 15 Yatýrým tanýtým ve iletiþim etkinliklerinin geliþtirilmesi Temmuz 2006'da, Türkiye nin yatýrým tanýtým ve iletiþim konusundaki kurumsal kapasite ihtiyacýný karþýlamak üzere Türkiye Yatýrým Destek ve Tanýtým Ajansý kurulmuþtur. Türkiye Yatýrým Portalý (InvestinTurkey) Mayýs 2006 itibarýyla eriþime açýlmýþtýr. Kayýt dýþý ekonominin azaltýlmasýna yönelik çalýþmalara devam edilmesi Akaryakýt sektöründe kayýt dýþýlýðý önlemek üzere yurt içinde pazarlanacak akaryakýta ulusal marker eklenmesi uygulamasý baþlatýlmýþtýr. Türkiye de kayýt dýþý istihdama neden olan faktörlerin ortadan kaldýrýlmasýna ve kayýtlý istihdama geçilmesine katký saðlamayý amaçlayan Kayýt Dýþý Ýstihdamla Mücadele Projesi (KADÝM) yürürlüðe konmuþtur. TÜRKÝYE DE YATIRIM ORTAMINI ETKÝLEYEN DÝÐER GELÝÞMELER Vergi Politikasý Reformu Vergi iadesi uygulamasý yerine getirilen asgari geçim indirimi uygulamasý, 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren elde edilen gelirler için geçerli olacaktýr. %30 olan kurumlar vergisi oraný, 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere %20 ye indirilmiþtir. Böylelikle Türkiye, OECD ülkeleri arasýnda en düþük vergi yüküne sahip ilk 5 ülke arasýna girmiþtir. Bugüne kadar Türkiye ile 72 ülke arasýnda Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaþmasý imzalanmýþ olup, bunlardan 65 i yürürlüðe girmiþtir. Eðitim ve öðretime daha fazla yatýrým yapýlmasý 2004 yýlýndan itibaren merkezi yönetim bütçesinden eðitim hizmetlerine ayrýlan pay, kamu harcamalarý arasýnda ilk sýrada yer almaktadýr. 2005-2006 öðretim yýlý okullaþma oranlarýna bakýldýðýnda özellikle ortaöðretimde ve yükseköðretimde gözlenen yükseliþ dikkat çekmektedir. Kurulmasý planlanan üniversitelerle birlikte 85 i devlet, 30 u vakýf üniversitesi olmak üzere, Türkiye deki toplam üniversite sayýsý 115 e ulaþacaktýr. Fikri ve sýnai mülkiyet haklarýnýn korunmasý 2006 yýlýnda fikri hak korsancýlýðýnýn önlenmesi amacýyla yürütülen çalýþmalarýn yaygýnlýk kazanmasý ve etkin denetimler sayesinde piyasaya giriþi önlenen korsan ürün sayýsýnda %40 lýk bir artýþ görülmüþtür. Türkiye nin Avrupa Patent Sözleþmesi nin deðiþtirilmiþ metnine (EPC 2000) katýlýmýna iliþkin Kanun, Mart 2007 de yayýmlanmýþtýr. WIPO Telif Haklarý Sözleþmesi ile WIPO Ýcralar ve Fonogramlar Sözleþmesi ne Türkiye nin Katýlmasýnýn Uygun Bulunduðuna Dair Kanunlar 8 Mayýs 2007 tarihinde Resmi Gazete de
16 YÖNETÝCÝ ÖZETÝ yayýmlanarak yürürlüðe girmiþtir. Kanunlar ile telif haklarý, icra ve fonogramlar bakýmýndan uluslararasý uyum saðlanmýþtýr. 2006 yýlýnda patent baþvurularýnda yaklaþýk %50 lik bir artýþ görülmüþ olup bu baþvurularýn %85 i tescil edilmiþtir. Standartlarýn ve düzenlemelerin Avrupa Birliði ile uyumlaþtýrýlmasý Mart 2007 tarihi itibarýyla Avrupa Standartlarýnýn yaklaþýk %97 si, TSE tarafýndan Türk Standardý olarak yayýmlamýþtýr. KOBÝ lerin güçlendirilmesi ve tedarik zincirindeki fonksiyonlarýnýn geliþtirilmesi KOBÝ lerin mali yapýlarýnýn güçlendirilmesine katkýda bulunmasý hedeflenen Anadolu Yaklaþýmý ile ilgili hukuki düzenleme Aralýk 2006 da yürürlüðe girmiþtir. KOBÝ lerde nitelikli ve kayýtlý iþ gücü istihdamýnýn artýrýlmasýna yönelik sýfýr faizli istihdam kredisi saðlayan KOSGEB, bu çerçevede 2006 yýlýnda 708 KOBÝ ye toplam 54,2 milyon YTL tutarýnda istihdam kredisi vermiþtir.
17 I. YATIRIM DANIÞMA KONSEYÝ ÜÇÜNCÜ TOPLANTISI TAVSÝYE KARARLARI I.1 Rekabetçi Pazar Ortamýný Geliþtirmek Ýçin Özelleþtirmeye ve Deregülasyona Devam Edilmesi Özelleþtirme Faaliyetleri Türkiye, özelleþtirme programý kapsamýnda, 2006 sonu itibarýyla yaklaþýk 30 milyar ABD dolarý tutarýnda özelleþtirme gerçekleþtirmiþtir. Bu tutarýn 8,1 milyar ABD dolarlýk kýsmý, 2006 yýlýnda gerçekleþtirilen özelleþtirme uygulamalarýndan saðlanmýþtýr. Grafik 1: Yýllar itibarýyla Özelleþtirme Uygulamalarý Türkiye 2006 yýlýnda 8.1 milyar ABD dolarý tutarýnda özelleþtirme gerçekleþtirmiþtir. Milyon ABD dolarý 14.000 12.000 12.490 10.000 8.000 8.095 6.000 4.000 2.000 0 229 1985-1994 794 1995-2003 1.267 2004 2005* *3 milyar ABD dolarý tutarýndaki Atatürk Havalimaný nýn 15,5 yýl süreli iþletme hakký devri ile 1,3 milyar ABD dolarý tutarýndaki Türkiye Vakýflar Bankasý T.A.O. nun %25,18 lik halka arz iþlemi dahildir. Kaynak: Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðý. 1984 yýlýndan bu yana sürdürülen özelleþtirme çalýþmalarý kapsamýnda, özelleþtirme portföyünde önemli bir paya sahip þirketlerden olan TÜRK TELEKOM (%55), TÜPRAÞ, ERDEMÝR gibi þirketlerin özelleþtirilmesi, 2005 ve 2006 yýllarýnda sürdürülen çalýþmalar sonucunda tamamlanmýþtýr: 2006 Özelleþtirme portföyünde önemli bir paya sahip olan þirketlerden TÜRK TELEKOM, TÜPRAÞ ve ERDEMIR in özelleþtirilmesi, 2005 ve 2006 yýllarýnda sürdürülen çalýþmalar sonucunda tamamlanmýþtýr. TÜRK TELEKOM: Türk Telekomun özelleþtirilmesi süreci, Kasým 2004 tarihinde Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðýnýn (ÖÝB) þirket hisselerindeki %55 lik kamu payýnýn blok satýþýný gerçekleþtirmek üzere ihaleye çýkmasýyla baþlamýþtýr. Ýhalede 6,55 milyar ABD dolarýyla en yüksek teklif, OGER Telecoms Ortak Giriþim Grubu tarafýndan verilmiþtir. 24 Aðustos 2005 tarihinde hisse satýþ sözleþmesi yapýlmýþ ve 14 Kasým 2005 tarihinde de devir iþlemi gerçekleþtirilmiþtir. TÜPRAÞ: TÜPRAÞ ýn özelleþtirilmesi süreci, ÖÝB in Nisan 2005 tarihinde þirket hisselerindeki %51 lik kamu payýnýn blok satýþýný gerçekleþtirmek üzere ihaleye çýkmasýyla baþlamýþtýr. Ýhalede 4,14 milyar ABD dolarý bedelle en yüksek teklifi veren KOÇ-SHELL Ortak Giriþim Grubu ile 26 Ocak 2006 tarihinde devir sözleþmesi imzalanmýþtýr.
2006 yýlý Özelleþtirme Uygulamalarý? 2006 yýlýnýn Þubat ayýnda, Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðý, portföyünde bulunan Baþak Sigorta A.Þ. ve Baþak Emeklilik A.Þ.'nin özelleþtirmesini gerçekleþtirmiþtir. Baþak Sigorta A.Þ.'deki %56,67 lik ve Baþak Emeklilik A.Þ.'deki %41 lik kamu paylarýnýn birlikte özelleþtirilmesi için açýlan ihalede en yüksek teklifi, 268 milyon ABD dolarýyla Fransýz sigorta þirketi Groupama International vermiþtir. Ýhale sonucu, Özelleþtirme Yüksek Kurulunun (ÖYK) kararýnýn ardýndan, Nisan 2006'da yayýmlanmýþtýr. 1? Ýhale süreçleri 2005 yýlýnda tamamla nan TÜPRAÞ ve ERDEMÝR de özelleþtirme süreci, 2006 yýlýnda satýþ sözleþmelerinin imzalanmasýyla tamamlanmýþtýr. 1 ÖYK Kararý 2006/27 (R.G.19.04.2006/26144). 18 YATIRIM DANIÞMA KONSEYÝ ÜÇÜNCÜ TOPLANTISI TAVSÝYE KARARLARI ERDEMÝR: ERDEMÝR in özelleþtirilmesi süreci, Ekim 2005 tarihinde ÖÝB in þirket hisselerindeki %46,12 lik kamu payýnýn blok satýþýný gerçekleþtirmek üzere ihaleye çýkmasýyla baþlamýþtýr. Devir sözleþmesi, 27 Þubat 2006 tarihinde ihalede 2,77 milyar ABD dolarý bedelle en yüksek teklifi veren Ordu Yardýmlaþma Kurumu Genel Müdürlüðü (OYAK) ile imzalanmýþtýr. 2006 Yýlý Özelleþtirme Uygulamalarý Baþak Sigorta A.Þ. ve Baþak Emeklilik A.Þ.'deki kamu paylarý 268 milyon ABD dolarý bedelle özelleþtirilmiþtir. 2006 yýlýnýn Þubat ayýnda ÖÝB, portföyünde bulunan Baþak Sigorta A.Þ. ve Baþak Emeklilik A.Þ.'nin özelleþtirilmesini gerçekleþtirmiþtir. Baþak Sigorta A.Þ.'deki %56,67 lik ve Baþak Emeklilik A.Þ.'deki %41 lik kamu paylarýnýn birlikte özelleþtirilmesi için açýlan ihalede en yüksek teklifi, 268 milyon ABD dolarýyla Fransýz sigorta þirketi Groupama International vermiþtir. Ýhale sonucu, Özelleþtirme Yüksek Kurulunun (ÖYK) kararýnýn ardýndan, Nisan 2006'da yayýmlanmýþtýr. 1 Ýhale süreçleri 2005 yýlýnda tamamlanan TÜPRAÞ ve ERDEMÝR in özelleþtirme süreci, 2006 yýlýnda satýþ sözleþmelerinin imzalanmasýyla tamamlanmýþtýr. Tablo 1 : 2006 yýlý Özelleþtirme Uygulamalarý Kaynak: ÖÝB 2007 yýlý Özelleþtirme Uygulamalarý HALKBANK ýn Mayýs 2007 de gerçekleþtirilen %24,98 lik hissesinin halka arz yoluyla özelleþtirilmesinde 12,5 milyar ABD dolarýnýn üzerinde talep toplanmýþtýr. HALKBANK: Türkiye Halk Bankasý A.Þ.'nin (HALKBANK) sermayesinde bulunan Hazine'ye ait hisselerin, özelleþtirme kapsam ve programýna alýnmasýna dair ÖYK Kararý, Þubat 2007'de yayýmlanmýþtýr. 2 Söz konusu Karar kapsamýnda, HALKBANK hisselerinin %25'ine kadar olan kýsmýnýn ÖYK tarafýndan halka arz suretiyle özelleþtirilmesine karar verilmiþtir. HALKBANK ýn Mayýs 2007 de gerçekleþtirilen %24,98 lik hissesinin halka arz yoluyla özelleþtirilmesinde 12,5 milyar ABD dolarýnýn üzerinde talep toplanmýþ, toplam 1,84 milyar ABD dolarý satýþ geliri elde edilmiþtir. 1 ÖYK Kararý 2006/27 (R.G.19.04.2006/26144). 2 ÖYK Kararý 2007/8 (R.G. 07.02.2007/26427).
YATIRIM DANIÞMA KONSEYÝ ÜÇÜNCÜ TOPLANTISI TAVSÝYE KARARLARI 19 Ýzmir Limaný: T.C. Devlet Demiryollarý Ýþletmesi Genel Müdürlüðüne (TCDD) ait Ýzmir Limaný nýn 49 yýl süreyle iþletme hakkýnýn devredilmesine iliþkin nihai pazarlýk görüþmeleri, 3 Mayýs 2007 tarihinde gerçekleþtirilmiþtir. Ýhalede en yüksek teklifi 1,28 milyar ABD dolarý bedelle, Global-Hutchison-Ege Ýhracatçý Birlikleri Liman Hizmetleri ve Taþýmacýlýk Ortak Giriþim Grubu vermiþtir. Ýhaleye iliþkin onay süreci devam etmektedir. Mersin Limaný: TCDD ye ait Mersin Limaný nýn 36 yýl süreyle iþletme hakkýnýn devrine iliþkin 12 Aðustos 2005 tarihinde gerçekleþtirilen nihai pazarlýk görüþmeleri sonucunda en yüksek teklif, 755 milyon ABD dolarý bedelle PSA-Akfen Ortak Giriþim Grubu tarafýndan verilmiþ ve ihale sonucuna dair ÖYK Kararý, 8 Kasým 2005 tarihinde yayýmlanmýþtýr. 3 Mersin Limaný devir sözleþmesi, 12 Mayýs 2007 tarihinde imzalanmýþtýr. ÖÝB portföyünde yer alan Ýstanbul Beþiktaþ Ortaköy deki taþýnmazýn satýþ yöntemiyle özelleþtirilmesine iliþkin ihale, 7 Mart 2007 tarihinde gerçekleþtirilmiþ ve söz konusu ihalede en yüksek teklif 800 milyon ABD dolarýyla Zorlu Gayrimenkul Geliþtirme ve Yatýrým A.Þ. tarafýndan verilmiþtir. Ýhale sonucu, ÖYK Kararýnýn ardýndan Mart 2007 tarihinde yayýmlanmýþtýr. 4 2007-2009 Özelleþtirme Programý PETKÝM Petrokimya Holding A.Þ. de bulunan %51 lik kamu payýnýn blok satýþ yöntemi ile özelleþtirilmesine iliþkin ihalede son teklif tarihi, 15 Haziran 2007 olarak belirlenmiþtir. Elektrik sektöründe gerçekleþecek özelleþtirme sürecini hýzlandýrmak amacýyla, gerekli yasal düzenleme 2006 yýlýnýn Mayýs ayýnda yürürlüðe girmiþtir. 5 Elektrik Daðýtýmý ve Üretimi alanlarýnda özelleþtirme sürecinin 2007-2009 döneminde tamamlanmasý öngörülmektedir. Özelleþtirme sürecinin tamamlanmasýnýn ardýndan, 2011 yýlýna kadar, elektrik daðýtýmý ve üretimi alanýnda serbest piyasa mekanizmasýna geçiþ saðlanacaktýr. 20 Aralýk 2004 tarihinde gerçekleþtirilen Araç Muayene Ýstasyonlarý Hizmeti özelleþtirmesinde, iki bölge için en yüksek teklif toplam 613,5 milyon ABD dolarý bedelle Akfen-Doðuþ-TUVSUD Ortak Giriþim Grubu tarafýndan verilmiþti. Ýhale sonucu, ÖYK Kararýnýn ardýndan 16 Þubat 2005 tarihinde yayýmlanmýþtý. 6 Araç Muayene Ýstasyonlarý Hizmeti ile ilgili özelleþtirme sürecinin, Danýþtay görüþü sonrasýnda devir iþleminin gerçekleþtirilmesiyle tamamlanmasý planlanmaktadýr. PETKÝM Petrokimya Holding A.Þ. de bulunan %51 lik kamu payýnýn blok satýþ yöntemi ile özelleþtirilmesine iliþkin açýlan ihalede son teklif tarihi, 15 Haziran 2007 olarak belirlenmiþtir. Karayollarý Genel Müdürlüðünün yapým, bakým, onarým ve iþletimini üstlendiði hizmet birimleri olan otoyollarýn, köprülerin ve bunlar üzerinde yer alan tesislerin özelleþtirme programý kapsamýna alýnmasýna ve özelleþtirme iþlemlerinin 31 Aralýk 2008 tarihine kadar tamamlanmasýna dair ÖYK Kararý, 20 Nisan 2007 tarihinde yayýmlanmýþtýr. 7 2007-2009 döneminde özelleþtirilmesi öngörülen gýda, tütün, petrokimya, maden, ulaþým ve enerji sektörlerinde faaliyet gösteren þirketlerle ilgili hazýrlýk çalýþmalarý devam etmektedir. 3 ÖYK Kararý 2005/120 (R.G. 08.11.2005/25987). 4 ÖYK Kararý 2007/19 (R.G.13.03.2007/26461). 5 5496 sayýlý Elektrik Piyasasý Kanununda Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Kanun (R.G. 21.05.2006/26177). 6 ÖYK Kararý 2005/26 (R.G.16.02.2005/ 25729). 7 ÖYK Kararý 2007/25 (R.G.20.04.2007/26499).
20 YATIRIM DANIÞMA KONSEYÝ ÜÇÜNCÜ TOPLANTISI TAVSÝYE KARARLARI Tablo 2: 2007-2009 Dönemi Özelleþtirme Programý Kaynak: ÖÝB Deregülasyon Faaliyetleri Telekomünikasyon sektöründe Mayýs 2006 tarihinden itibaren yapýlan deregülasyon faaliyetleri sonucunda sektörde iþletmecilerin gerekli altyapý tesislerini kurma ve kullanmalarý saðlanmýþ 8, uzak mesafe telefon hizmetinin sunulmasý 9 konusunda düzenlemeler yapýlmýþtýr. Sektörde etkin rekabet ortamýnýn saðlanmasý amacýyla yapýlan düzenlemelerin 10 yanýsýra Þubat 2007 tarihinde yapýlan düzenleme ile abonelere numaralarýný deðiþtirmeden telefon iþletmecisini deðiþtirme imkaný getirilmiþtir. 11 Telekomünikasyon sektöründe gerçekleþtirilen deregülasyon faaliyetlerinin yanýsýra, Avrupa Birliði (AB) müktesebatýna uyum çalýþmalarý kapsamýnda yurtdýþýna sermaye ihracýnýn tamamen serbest hale getirilmesine iliþkin yasal düzenleme, Aralýk 2006 tarihinde yürürlüðe girmiþtir. 12 8 Telekomünikasyon Hizmetlerinin Yürütülmesinde Geçiþ Hakkýna Ýliþkin Yönetmelik (R.G. 02.05.2006/ 26156) 9 Uzak Mesafe Telefon Hizmetinin Sunulmasýna Ýliþkin Usul ve Esaslar Hakkýnda Teblið (R.G. 10.06.2006/ 26194) 10 Etkin Piyasa Gücüne Sahip Ýþletmecilerin Belirlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkýnda Yönetmelik (R.G. 07.01.2007/ 26396) 11 Numara Taþýnabilirliði Yönetmeliði (R.G. 01.02.2007/ 26421) 12 2006/11472 sayýlý Türk Parasý Kýymetini Koruma Hakkýnda 32 Sayýlý Kararda Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Karar (R.G. 30.12.2006/ 26392)