6 Ünite Optik 1. Gölgeler. Düzlem Ayna 3. üresel Ayna 4. şığın ırılması 5. Mercekler 6. Renkler
1 Gölgeler ve Ayınlanma Test Çözümleri 3 Test 1'in Çözümleri 3. Güneş (3) 1. Paralel ışık emeti be- beyaz paralel yaz küresel cisim üzerine ışık emeti şekileki gibi üşürülüyor. ürenin alt yüzü hiç ışık almaz. Bu neenle noktasınan bakan gözlemci kürenin alt yüzünü siyah görür. noktasınan bakan gözlemci ise kürenin üst tarafını ışık alığı için beyaz görür, alt tarafını siyah görür. Yanıt D ir. Dünya Dünya, Ay ile Güneş arasına giriğine Ay tutulması gerçekleşir. Buna göre Ay, şekil üzerine (3) numaralı konumayken Ay tutulması gerçekleşir. Ay, Dünya ile Güneş arasına giriğine Güneş tutulması gerçekleşir. Bu uruma Ay, (1) konumuna iken Güneş tutulması gerçekleşir. Güneş (1) Ay Ay Dünya Yanıt B ir.. Ay Dünya Güneş Ay'ın gölge konisi Dünya üzerine üşerse Güneş tutulması gerçekleşir.. öncül oğruur. Ay Güneş Dünya Dünya'nın gölge konisi Ay üzerine üşerse Ay tutulması gerçekleşir.. öncül e oğruur. Ay, Dünya etrafınaki turunu bir aya gerçekleştirir. Fakat Ay ve Güneş tutulması her ay tekrarlanmaz.. yargı yanlıştır. Yanıt C ir.
4 GÖGEER VE AYDNANMA 4. pere pere 1 1 pere pere Yalnız 1 uzaklığı küçültülürse pere üzerine oluşan tam gölgenin alanı büyür. O hâle. öncül oğruur. Yalnız r 1 yarıçapı küçültülürse tam gölge alanı büyür.. öncül oğruur. Yanıt C ir. pere 1 pere 5. engel M ışık kaynağı noktasınan bakan gözlemci ışık kaynağını şekileki gibi görür. Yalnız uzaklığı küçültülürse tam gölgenin alanı küçülür.. öncül yanlıştır. noktasınan bakan gözlemci ışık kaynağını şekileki gibi görür. M noktasınan bakan gözlemci için engel ışık kaynağını tam olarak kapatmış urumaır. Yani M noktasınan bakan gözlemci ışık kaynağını göremez. Yanıt B ir.
GÖGEER VE AYDNANMA 5 6. 1 8. şık ışınları oğrular boyunca yayılmasayı, ışık ışınları cismin arkasına a büküleceği için gölge oluşmazı. Buna göre. öncül oğruur. A Gölgenin tam olarak cismin şekline benzemesi ışığın oğrular boyunca yayılığını gösteren önemli bir kanıttır.. öncül e oğruur. İlk uruma şekile e gösteriliği gibi tam gölge birimir. 1 ışık kaynağı kalırılırsa tam gölge 3 birim olur. şık havaan suya geçerken oğrultu eğiştirerek yoluna evam eer. Bu olay ışığın oğrular boyunca yayılığına kanıt olamaz.. öncül yanlıştır. Yanıt D ir. ışık kaynağı kalırı- 1 lırsa tam gölge yine birim olacağınan alanı eğişmez. 1 ışık kaynağı A nok- tasına taşınırsa şekile gösteriliği gibi tam gölge 1 birim olur. 1 A Yanıt A ır. 7. pere 9. 1 X Y 1 1 ve noktasal ışık kaynaklarınan X ve Y engellerine şekileki gibi ışınlar gönerilir. Pere üzerine veriliği gibi gölge ve yarı gölge oluşur. Yanıt A ır. 1 ve noktasal ışık kaynaklarınan ve engellerine gönerilen ışınlar pere üzerine şekile gösteriliği gibi gölge ve yarı gölge oluşturur. Yanıt E ir.
6 GÖGEER VE AYDNANMA 10. şık kaynaklarınan çıkan ışınları küpün üzerine gönererek tam gölge ve yarı gölgeleri bulalım. 11. pere 1 X yar gölge tam gölge M yar gölge Her üç ışık kaynağınan engel üzerine ışınlar göneriliğine şekileki gölge eseni oluşur. Yanıt C ir. Pere Şekile görülüğü gibi tam gölgenin genişliği 1 birim, yarı gölgenin genişliği 6 birimir. Yanıt E ir.
GÖGEER VE AYDNANMA 7 Test 'nin Çözümleri 3. ekran 1. U P Şekile görülüğü gibi mum alevinin ve uçlarınan çıkan ışık ışınları oğrusal bir yol izleyerek alevin görüntüsünü kutunun karşı kenarı üzerine oluşturur. Bu olaya ışınların bizzat kenisi kesiştiği için gerçek bir görüntü oluşur. Çünkü gerçek görüntüler cisme göre terstir. Bu olaya görüntünün büyüklüğü şekil üzerine oluşan benzer üçgenleren cismin büyüklüğüne eşit çıkar. uzaklığı küçülünce ışık emetinin tamamı yine levhaya üşeceği için U ışık akısı eğişmez. şık akısı, ışık şietiyle oğru orantılıır. şık şieti artırılırsa levha üzerine üşen U ışık akısı artar. evhanın alanı büyütülünce ışık emetinin tamamı yine levha üzerine üşeceğinen U ışık akısı eğişmez. Yanıt B ir. Yanıt C ir.. 1.. 4. filtre = 900 c 3 metre aynaktan çıkan ışınlar, paralel ışın emeti biçimine yayılıyorsa ışık emetine ik tutulan yüzeyeki ayınlanma uzaklığa bağlı olarak eğişmez. Bir başka ifaeyle, 1. konumaki ayınlanma ile. konumaki ayınlanma eşittir. Perenin her iki konumu a ışın emetinin tamamını kapsaığı için ışık akıları birbirine eşittir. Yanıt A ir. şık kaynağının önüne ik konulan ekranaki ayınlanma şieti E = bağıntısıyla bulunur. Filtre ışığın %40 ını soğuruğuna göre, noktası çevresineki ayınlanma şieti; E = 60 100 900 60 E = = 60 lüks bulunur. 3 100 Yanıt B ir.
8 GÖGEER VE AYDNANMA 5. pere 1 S 3 evha ışık kaynağına yaklaştırılırsa levhaya üşen tanecik sayısı artacağınan ışık akısı artar.. öncül oğruur. evha ışınlara ik konuma getirilirse ışık akısı aha büyük olur.. öncül e oğruur. Bir nokta çevresineki ayınlanma şieti; Yanıt E ir. E = cos a bağıntısı ile bulunur. S ışık kaynağı 1, ve 3 numaralı yollaran hangisine hareket ettirilirse ettirilsin uzaklığı artar. uzaklığı artınca a noktası çevresineki ayınlanma şieti azalır. Yantı E ir. 8. levha 6. 7. 3r Ayınlanma şieti E = Buna göre E < E olmalıır. r bağıntısı ile bulunur. Toplam ışık akısı U = 4r bağıntısı ile bulunur. Buna göre, U = U olur. ş k kaynağ Yanıt D ir. levha optik alet Paralel ışın emetinin oluşturacağı ayınlanma şieti uzaklığa bağlı eğilir. noktası çevresineki ayınlanma şieti levhanın yüzey alanına bağlı eğilir. evha ışınlara ik olursa ayınlanma şieti en büyüktür. evhanın normali ile ışınlar arasınaki açı arttıkça ayınlanma şieti azalır. Bu neenle ışınların levhaya gelme açısı noktası çevresineki ayınlanmayı eğiştirir. Yanıt B ir. 9. Bağımsız eğişken, üzerine eğişiklik yapılan eğişkenir. Bu eneye öğrenci uzaklığını bağımsız eğişken olarak seçmeliir. şık akısı, bir yüzeye birim zamana üşen ışık taneciklerinin sayısıır. Buna göre levhanın alanı eğişirse levhaya üşen tanecik sayısı, olayısıyla ışık akısı artar.. öncül oğruur. Bağımsız eğişkene bağlı olarak eğişen eğişken e bağımlı eğişkenir. Bu eneye E, ye bağlı olarak eğişir. ontrol eğişkenleri e sabit tuttuğumuz eğişkenlerir. Bu eneye ve a sabit tutulmalıır. Yanıt D ir.
GÖGEER VE AYDNANMA 9 10. 1 3 1. engel pere a a evha, paralel ışın emetine ik olarak yerleştirilirse üzerineki ışık akısı en büyük olur. evhanın normali ile ışık ışınları arasınaki açı arttıkça levha üzerineki ışık akısı azalır. Yanıt B ir. Uzaklık katına çıkınca, pere üzerine ışığın üştüğü alan 4 katına çıkar. şık akısı eğişmeiğinen birim yüzeye üşen ışık akısı 4 kat 1 azalır. Bu uruma ayınlanma oranına 4 azalır. şık ışınları eğrisel bir yol izleseyi perenin her tarafı ayınlanırı. Perenin belirli bir kısmı ayınlanığına göre ışık oğrusal yol boyunca yayılır. Tüm gölge olaylarının meyana gelme neeni sayam olmayan nesnelerin ışığı geçirmemesiir. Şekile görülüğü gibi uzaklık katına çıkınca pere üzerine ayınlanan alan 4 katına çıkmıştır. Mum ışığının temel renklerinin bir karışımı olup olmaığı bu üzenek yarımıyla bulunmaz. Mum alevinin temel renklerin bir karışımı olup olmaığı prizma yarımıyla anlaşılır. Yanıt C ir. 11. M Bir noktaaki ayınlanma şieti E = cosa bağıntısıyla bulunur. şık kaynağı çember üzerine noktasınan M noktasına gierken, ve a eğişmeiği için ayınlanma şieti e eğişmez. Yanıt A ır.