Kayış-kasnak ve zincir mekanizmaları Kayış-kasnak mekanizmaları Çeşitleri 1-Düz kayışlı mekanizma 2-V-kayışlı mekanizma 3-Dişli kayışlı mekanizma Avantajları: 1-Konstrüksiyonları basit imalatları ve bakımları kolay 2- Gücü elastik şekilde iletirler. Darbe ve titreşimleri sönümleyebilirler 3- Az gürültülüdürler. Dezavantajları: 1-Çevrim oranı sabit değildir. Kaymadan dolayı. 2-Konstrüktif olarak aynı gücü iletmek için çok zor yer kaplar. 3-Sınırlı sıcaklıklarda çalışırlar. 4-Kir, toz, nem vb etkenlerden etkilenirler. 5-Ön gerilme ile takıldıklarından millere ve yataklara daha büyük kuvvetler gelir. Düz kayış-kasnak mekanizmaları Büyük kuvvet ve etkenler arası mesafenin büyük olması durumunda uygulanır. Düz kayış malzemeleri 1-Kösele kayışları 2-Tekstil kayışları 3-Plastik kayışlar 4-Çok tabakalı kayışlar Kayış kasnak düzenleri 1-Normal düzen 2-Yarım çapraz düzen 3-Tam çapraz düzen Kayış-kasnak mekanizmalarında kuvvet durumu D1 F2 F2
Küçük kasnağın merkeze göre denge şartı Fu x d1/2 + F2 x d1/2 F1 x d1/2 = 0 yazılır. Buradan etkili (faydalı) kuvvet ; Fu = F1 F2 şeklinde bulunur. F1 F2 Mxß1 = e Eytelwein Bağıntısı Bağıntıdan Anlaşılacağı gib N ve B1 artarsa faydalı kuvvette artar. MekaniS7879UVDYBN8ma hareketsis7879uvdybn8ken F1 =F2 = F MekaniS7879UVDYBN8maya EtkiS7879UVDYByen Radyal Kuvvet Fr = Fx 2x[(1+cos(Л-β)] Kayış kolları paralelse kasnak çapları eşit β = Л olacağından Fr = 2xF olur.
Eb : Elastisite Modulü s/dk : Tablo 10.1.2 Tf = g x v² g: Yoğunluk (kg/m³) v: kayış hızı (m/saniye) Tmüs Tablo 10.1.2 Z(kasnak Sayısı).V(kayış Hızı) L (kayış uzunluğu) fbmüs Tablo 10.1.2 L = L1+L2+L3+L4 L = 2 x a x cos γ + π x d1 x 180-2 γ /360+ π d2. 180 +2 γ /360 L1= L3 Gerekli kayış genişliği B=p/PNxC1x C2 x C3 P= İletilecek güç [kw] C1 = işletme faktörü (tablo 10.1.4) C2 = çevre faktörü (tablo 10.1.3) C3 =kayış-kasnak düzeni için faktör (tablo 10.1.5) PN= kayışın iletebileceği güç [kw/cm] (tablo 10.1.6) Kasnak malzemeleri Genelde GG-15 ve GG20 den yapılır. Büyük zorlama ve büyük devir sayılarında GG38 ve GG-45 ten veya dolu malzemeden (çelik) tornalanabilir. Kasnakların yüzey pürüzlüğü 25Mm dir. Yüzeyleri hafif bombeli imal edilir. V-KAYIŞLARI Avantajları 1-Yataklara verimsiz gelen kuvvetler azdır. 2-Güç iletimi düz kayışlara göre 3 katıdır. 3-Büyük çevrim oranlarında uygulanabilir. Dezavantajları 1-Malzeme içi sürtünmeden dolayı (kalın) çabuk ısınırlar.
2-Isı iletimi iyi olmalıdır. V-Kayış hesapları 1-C2 bulunur (tablo 10.2.3) 2-Küçük kasnak çapının bulunması iletilecek güç ve devrin sayısı bellidir n1 ve C2 x P1 değerleri bulunur ve (şekil 10.2.3) ten kayış profili ve kasnak çapı bulunur. 3-Küçük kasnak çapına göre büyük kasnak çapı çevrim oranından bulunur. İ= dwk2/dwk1 = n1/n2 yani dwk2= i x dwk1 standartlarına uygun kasnak seçilir. 4-V kayışının iletebileceği gücün (PN) belirlenmesi (tablo 10.2.4) 5-C1 (tablo 10.2.5) ve C3 (10.2.6) 6-Kayış sayısı Z= P x C2 / PN x C1 x C3 x C4 NOT: Gerdirme kasnağı varsa; C4 =0.86 0.91 7-Fb =Z x V / L fbmax Normal V kayışı için 60 1/s Dar V kayışı için 100 1/s 8-Ön gerilme kuvveti (Fv) Fv = ( k1x Fu + 2 x k2 x V² x z) smβ/2 Z= kayış sayısı K1= Ön gerilme faktörü (10.2.7) K2= Merkezkaç kuvvet faktörü (tablo 10.2.8) Fu =P x 10³/v DİŞLİ KAYIŞ MEKANİZMASININ ÖNEMLİ BOYUTLARI a(eksenler arası mesafe) da : dış çap dw: taksimat dairesi çapı (dw = m x Z) t : adım (t = π x m) Kayış Uzunluğu L = π / 2 (dw1+dw2)+ 2a + [dw2-dw1/4 x a ]x 2 DİŞLİ KAYIŞ MEKANİZMASININ HESABI 1- Hesap gücü (PB) PB = P1 x C0
P1 = İletilecek güç (kw) C0 = Toplam işletme faktörü C0 = C2 + C3 +C4 C2= Aşırı yük faktörü (tablo 10.3.3) C3 = İvme faktörü (tablo 10.3.4) C4 = Yorulma faktörü (tablo 10.3.5) DİŞLİ KAYIŞ- KASNAK MEKANİZMALARI Şekil bağıyla güç iletirler. Özellikleri 1-V = 60 m/s ye kadar çevresel hızlarda kullanılabilirler. 2- Hafiftirler. 3- Kayış içinde teller vardır ve kayışın uzamasına karşı direnç oluştururlar. 4- Kullanılan kayış malzemeleri aşınmaya dayanıklı, yağ, benzin, alkol vb maddelere karşı hassas olmayan ve 80 C ye kadar kullanılabilen malzemelerdir. 5- Dişli kayış kasnakları metalden yapılır. Avantajları 1- Çevrim oranı sabittir. 2- Ön gerilme kuvveti çok azdır. 3- Güç kaybı çok azdır. Verim %99 dur. Dezavantajları 1- Pahalıdır. (kayış) 2- Dişli kasnaklar pahalıdır. 3- Darbelere karşı hassastırlar. 4- Kayışın kasnaktan kayıp düşmemesi için merkezleme diskleri kullanılmalıdır. 2-Taksimatın seçimi PB ye göre şekil tablo ve şekil tablo dan bulun ur. 3-Dişli kayış genişliğinin belirlenmesi P x Co PR x c1 x c5 C1 = Tablo BFFFxF4a,u+B0P+NF4b,PBN0FF0Y4l,uYBFFFxF4o,uPBY0/N 4,uPBNx 6 C5 = Tablo BFFFxF4a,u+B0P+NF4b,PBN0FF0Y4l,uYBFFFxF4o,uPBY0/N 4,uPBNx 7 B değerleri Pr ye göre katologlarda verilir. Aynı anda kavramada olan diş sayısı Zk=Z1xF4o,uPBY0/N 4,uPBNx β/fxf4o,upby0/60 Z1 = Küçük kasnağın diş sayısı 4-Dişli kayış kasnağının diş sayısı Z2= π x dw2/t ; Z1 = π x dw1 /t İ bilinmektedir. İ = n1/n2 = z2/z1 = dw2/dw1 Mil çapına göre dw1 seçilir. dw2 = i x dw1 den dw2 bulunur.
DİŞLİ KASNAKLARIN KISA GÖSTERİMLERİ Örnek : (Dişli kayışın gösterilmesi) 640-8M-20 640-Etkili uzunluk Lw = 640 mm 8M-Kayış taksimatı t = 8mm 20-Kayış genişliği B = 20 mm Kayışın diş sayısı Z = Lw/t den bulunur DİŞLİ KASNAK İÇİN Örnek : P28 8M-20-6F P = Dişli kasnakların simgesi 28 = Dişli sayısı Z = 28 8M = Dişli taksimatı t = 8mm 20 = Kasnak genişliği B = 20mm 6F = Kasnak tipi Diş sayısı Z = π x dw/t den bulunur...