İÇİNDEKİLER GİRİŞ TEMEL TERİMLER... 1 1. TEMEL TERİMLER... 2 EĞİTİM... 2 NİTELİKLİ EĞİTİME DOĞRU YÖNELME... 5 ÖĞRENME-ÖĞRETME... 7 BİRİNCİ BÖLÜM BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLAR 2. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF KAVRAMI, BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARI ORTAYA ÇIKARAN NEDENLER, GÖREV YAPACAK ÖĞRETMENLER VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR... 13 2.1- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF KAVRAMI... 13 2.2- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARI ORTAYA ÇIKARAN NEDENLER... 15 2.3- DÜNYADA BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLA ÖĞRETİM... 16 2.4-BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLA ÖĞRETİMİN YARARLARI VE SINIRLILIKLARI... 18 2.4.1- Birleştirilmiş Sınıfla Öğretimin Yararları... 18 2.4.2- Birleştirilmiş Sınıfla Öğretimin Sınırlılıkları... 20 2.5- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLI OKULLARDA GÖREV YAPACAK ÖĞRETMENLER İÇİN YETERLİLİKLER... 22 2.5.1- Tüm Öğretmenler İçin Standart Beceriler... 23 Sınıf Çevresi... 24 Öğretime Hazırlanma... 26 Öğrencilerle Etkileşim... 30 Öğrenme Çevresinin Yönetimi... 36 Profesyonellik (Meslek Adamı Olmak)... 39 Veli / Çevre etkileşimi... 42 2.5.2.- Birleştirilmiş Sınıflı Okullarda Görev Yapan Öğretmenin Yeterlilikleri... 44 Genel Yeterlikler... 45 Özel alan yeterlikleri... 55 2.6- Birleştirilmiş Sınıfla Öğretimde Karşılaşılan Sorunlar... 62 3. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRETİM PROGRAMI... 73 3.1- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLAR VE TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN AMAÇLARI, TEMEL İLKELERİ... 73 I- TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN AMAÇLARI... 74 II- TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ... 75 xv
3.2- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLAR VE İLKÖĞRETİMİN AMAÇLARI, EĞİTİM-ÖĞRETİM İLKELERİ... 80 İLKÖĞRETİMİN AMAÇLARI... 81 3.3- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLAR VE ÖĞRETİM PROGRAMININ TE- MELLERİ VE ÖĞELERİ... 81 I-ÖĞRETİM PROGRAMLARININ TEMELLERİ... 81 II-ÖĞRETİM PROGRAMLARININ ÖĞELERİ... 84 3.4- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF ÖĞRETİM PROGRAMLARINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER... 88 3.4.1-2000-2001 Öğretim Yılında Öğretim Programlarında Yapılan Değişiklikler... 88 3.4.2-2005-2006 Öğretim Yılında Öğretim Programlarında Yapılan Değişiklikler... 89 3.4.3.- 2012-2013 Öğretim Yılında Yapılan Değişiklikler... 92 3.5- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF MİHVER DERS ÖĞRETİM PROGRAMLA- RINDA TEMA VE ÜNİTELER... 93 3.6- BİRLEŞTİRİLMİ SINIFLARDA İFADE VE BECERİ DERSLERİ ÖĞRETİM PROGRAMI... 96 3.7- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ATATÜRKÇÜLÜK KONULARI... 96 İKİNCİ BÖLÜM BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜRECİ 4. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜRECİNİN PLANLANMASI... 99 4.1- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA YAPILAN PLANLAR... 99 4.2- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA YILLIK PLAN... 101 4.2.1- Birleştirilmiş Sınıflar 1.2.3. Sınıflar İçin Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Hazırlama... 111 4.2.2- Birleştirilmiş Sınıflar 4. Sınıflar İçin Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Hazırlama... 112 4.3- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA GÜNLÜK PLAN... 113 4.4- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA DERS PLANI... 125 4.4.1-Birleştirilmiş Sınıflar İçin Ders Planı Hazırlama... 132 5. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRETİMİN ESASLARI... 137 5.1- İLKÖĞRETİM PROGRAMI (1-4) ÜNİTE VE TEMALARININ BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA İŞLENİŞİNE İLİŞKİN ESASLAR... 137 5.1.1-İlköğretim Hayat Bilgisi Programı (1-3 Sınıf) Temalarının Birleştirilmiş Sınıflarda İşlenişine İlişkin Esaslar... 140 5.1.2-İlköğretim Sosyal Bilgiler Programı (4. Sınıf) Ünitelerinin xvi
Birleştirilmiş Sınıflarda İşlenişine İlişkin Esaslar... 142 5.1.3-İlköğretim Fen Bilimleri Programı (3. ve 4. Sınıf) Ünitelerinin Birleştirilmiş Sınıflarda İşlenişine İlişkin Esaslar... 146 5.2- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÜNİTE ÇALIŞMALARI... 148 5.2.1. Birleştirilmiş Sınıflarda Eğitim-Öğretim Faaliyetleri Neden Öğretim Üniteleri Şeklinde Düzenlenmiştir?... 148 5.2.2- Birleştirilmiş Sınıflarda Ünitenin İşleniş Basamakları... 150 5.2.3- Birleştirilmiş Sınıflarda Mihver Derslerde İşlenen Ünitelerle Öğrencilere Kazandırılmak İstenenler... 153 5.2.3.1- Birleştirilmiş Sınıflar 1.2.3. Sınıfta Okutulan Hayat Bilgisi Üniteleriyle Öğrencilere Kazandırılmak İstenenler... 153 5.2.3.2- Birleştirilmiş Sınıflar 4. Sınıfta Okutulan Sosyal Bilgiler Üniteleriyle Öğrencilere Kazandırılmak İstenenler... 157 5.2.3.3- Birleştirilmiş Sınıflar 3. ve 4. Sınıfta Okutulan Fen Bilimleri Üniteleriyle Öğrencilere Kazandırılmak İstenenler... 160 6. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARLA ÖĞRETİMDE DERSLER VE ÇALIŞMALAR163 6.1- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRETMENLİ VE ÖDEVLİ DERSLER... 163 6.1.1- Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretmenli Dersler... 163 6.1.2- Birleştirilmiş Sınıflarda Ödevli Dersler... 164 6.2- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRETMENLİ VE ÖDEVLİ DERSLERDE SEVİYE VE İLGİ GRUPLARIYLA ÇALIŞMALAR... 165 6.2.1- Birleştirilmiş Sınıflarda Seviye Grupları... 165 6.2.2- Birleştirilmiş Sınıflarda İlgi Grupları... 166 6.2.3- Birleştirilmiş Sınıflarda Seviye ve İlgi Grupları İle Çalışmanın Yararları / Sınırlılıkları... 167 6.3- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRETMENLİ VE ÖDEVLİ DERSLERDE KÜME ÇALIŞMALARI... 168 6.3.1- Birleştirilmiş Sınıflarda Küme Çalışmasında Dikkat Edilecek Noktalar... 168 6.3.2- Birleştirilmiş Sınıflarda Küme Çalışmasının Yararları... 169 6.3.3- Birleştirilmiş Sınıflarda Küme ve Bireysel Çalışma Planı... 169 6.4- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRENCİLERİN KENDİ KENDİLERİNE ÇALIŞMALARI... 172 6.4.1- Birleştirilmiş Sınıflarda Kendi Kendine Yapılacak Çeşitli Çalışmalar... 176 xvii
6.4.1.1-Birleştirilmiş Sınıflarda Kendi Kendine Yapılacak Sesli Çalışmalar... 177 6.4.1.2-Birleştirilmiş Sınıflarda Kendi Kendine Yapılacak Sessiz Çalışmalar... 178 6.5- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖZEL EĞİTİME GEREKSİNİMİ OLAN ÖĞRENCİLERLE ÇALIŞMA... 180 6.5.1- Birleştirilmiş Sınıflarda Üstün Yetenekli ve Zekâlı Öğrencilerle Çalışma... 181 6.5.2- Birleştirilmiş Sınıflarda Bedensel ve Zihinsel Engelli Öğrencilerle Çalışma... 181 7. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRENME- ÖĞRETİMDE STRATEJİ, YÖNTEM, TEKNİK VE İLKELER... 183 7.1- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRENME ALANLARI, STRATEJİLERİ, STİLLERİ VE İLKELERİ... 183 7.1.1- Öğrenme Alanları... 184 7.1.1.1- Bilişsel Öğrenmeler... 184 7.1.1.2- Duyuşsal Öğrenmeler (Tutumlar)... 188 7.1.1.3- Psikomotor (Devinişsel) Öğrenmeler... 191 7.1.2- Öğrenme Stratejileri... 193 7.1.3- Öğrenme Stilleri... 196 7.1.4- Öğrenme Yöntemleri... 199 7.1.5- Öğrenme İlkeleri... 200 7.2- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRETİM STRATEJİ, YÖNTEM, TEKNİK VE İLKELERİ... 202 7.2.1- Öğretim Stratejileri... 203 7.2.2- Öğretim Yöntemleri... 207 7.2.3- Öğretim Teknikleri... 209 7.2.4- Öğretim İlkeleri... 212 7.3- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRENME ÖĞRETME SÜRECİ... 213 8. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİM (BDE) VE BİLGİSAYAR AĞLARININ/PROGRAMLARININ EĞİTİMDE KULLANILMASI... 216 8.1- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİM... 216 8.1.1- Bilgisayar Destekli Eğitim Yazılımlarından Yararlanma... 217 8.1.2- Bilgisayar Destekli Eğitim Yazılımlarının Değerlendirilmesi... 218 8.1.3- Bilgisayar Destekli Eğitim Programlarının Yararları, Sınırlılıkları... 222 8.1.4- Bilgisayar Destekli Eğitimde Öğretmenin Rolü... 223 xviii
8.2- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA BİLGİSAYAR AĞLARININ KULLANILMASI... 224 8.2.1- Bilgisayar Ağlarından İnternetten Eğitimde İletişim Aracı Olarak Yararlanma... 224 8.2.2- İnternetin Olanakları... 226 8.2.3- Bilgisayar Ağı İnternetten Öğretimde Yararlanma... 228 8.3- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA BİLGİSAYAR PROGRAMLARINDAN EĞİTİM MATERYALLERİ HAZIRLAMADA YARARLANMA... 229 8.3.1- Word (Kelime İşlemci) İle Yazılı Materyaller Hazırlama... 230 8.3.2- PowerPoint İle Sunu Hazırlama... 230 8.3.3- Access İle Veritabanı Oluşturmak... 230 8.3.4- Excel İle Değerlendirme Yapma... 231 9. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME... 232 9.1- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖLÇME VE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI... 232 9.1.1- Ölçme ve Ölçekler... 233 9.1.2- Bir Ölçme Aracında Bulunması Gereken Nitelikler... 234 9.1.3- Birleştirilmiş Sınıflarda Kullanılan Ölçme Araçları... 236 9.1.3.1- Öğrenme Ürünlerini Ölçmek İçin Kullanılan Ölçme Araçları... 237 9.1.3.1.1- Açık Uçlu Soru Türü... 237 9.1.3.1.2- Sözlü Yoklamalar... 239 9.1.3.1.3- Kısa Cevaplı Testler... 239 9.1.3.1.4- Doğru-Yanlış Testleri... 240 9.1.3.1.5- Çoktan Seçmeli Test... 241 9.1.3.1.6- Eşleştirmeli Testler... 242 9.1.3.2- Öğrenme Süreçlerini Ölçmek İçin Kullanılan Ölçme Araçları... 243 9.1.3.2.1- Proje Ödevleri... 243 9.1.3.2.2- Öğrenci Ürün Dosyası (Portfolyo)... 244 9.1.3.2.3- Öz Değerlendirme... 245 9.2- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA DEĞERLENDİRME VE NOT VERME... 246 9.2.1- Değerlendirme... 246 9.2.2- Değerlendirme Ölçütleri ve Yöntemleri... 248 9.2.3- Birleştirilmiş Sınıflarda Kendi Kendine Çalışma Ödevlerinin Değerlendirilmesi... 249 9.2.4- Değerlendirmede Not Verme ve Karar... 250 xix
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF YÖNETİMİ 10. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA SINIF ORTAMI VE GRUP ETKİLEŞİMİ... 254 10.1- SINIF ORTAMI... 254 10.2- GRUP ETKİLEŞİMİ... 257 10.2.1-Sınıf Ortamı ve Grup Etkileşimi... 257 11. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF YÖNETİMİ VE DİSİPLİNLE İLGİLİ KURALLARI GELİŞTİRME UYGULAMA... 259 11.1- BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF YÖNETİMİ... 259 11.1.1- Sınıf Yönetimi... 259 11.1.2- Sınıf Yönetiminde Yaklaşımlar... 260 11.1.3- Sınıf Yönetiminin Değişkenleri... 261 11.2- DİSİPLİN... 262 11.2.1- Sınıfta Disiplin Sorunları... 262 11.2.2- Sınıfta Disiplin Sağlama... 264 12. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA GÜDÜLEME... 267 12.1- GÜDÜLEME SÜRECİ... 268 12.2- GÜDÜLEME KURAMLARI... 268 12.2.1-İçerik Kuramları... 268 12.2.2-Süreç Kuramları... 273 12.3- ÖĞRENCİLERİ GÜDÜLEME... 277 13. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA İLETİŞİM... 279 13.1- İLETİŞİMİN ÖĞELERİ... 280 13.2- İLETİŞİM TÜRLERİ... 281 13.3- İLETİŞİM ENGELLERİ... 281 13.4- ÖĞRETMENİN ÖĞRENCİYLE ETKİLİ İLETİŞİMİ... 283 14. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA SINIFTA OLUMLU VE ÖĞRENME- YE UYGUN BİR ORTAM YARATMA... 285 14-1- ÖĞRENME ORTAMINDA ÇOCUĞU MERKEZE ALMA... 285 14.2- ÇEŞİTLİ ÖĞRENME MERKEZLERİ OLUŞTURMA... 286 14.3- DEMOKRATİK SINIF ATMOSFERİ YARATMA... 287 14.4- HER ÖĞRENCİYE GERİ BİLDİRİM VERME... 288 15. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA DAVRANIŞ YÖNETİMİ... 289 15.1- İSTENMEYEN (SORUN) DAVRANIŞ... 289 15.1.1- İstenmeyen Davranışın Sınıf Dışı Etkenleri... 289 15.1.2- İstenmeyen Davranışların Sınıf İçi Etkenleri... 290 15.2-İSTENMEYEN DAVRANIŞLARIN ÖNLENMESİ... 291 15.3- İSTENMEYEN DAVRANIŞLARIN DÜZELTİLMESİ... 292 xx
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLI İLKÖĞRETİM OKULUNUN YÖNETİMİ 16.BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLI İLKÖĞRETİM OKULUNDA MÜDÜR YETKİLİ ÖĞRETMEN...297 16.1- MÜDÜR YETKİLİ ÖĞRETMENİN YETKİ VE SORUMLULUKLARI...297 16.2- MÜDÜR YETKİLİ ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ...298 17. BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLI İLKÖĞRETİM OKULUNUN YÖNETİMİ...302 17.1- DESİMAL DOSYA KOD SİSTEMİ...302 17.2- GELEN-GİDEN EVRAK YAZILARINI KAYDETME 306 17.3- GİDEN RESMİ YAZILARIN BİÇİMSEL ÖZELLİKLERİ...308 17.3.1 -Resmi Yazıların Gizlilik Derecesi.311 17.3.2 -Çok Gizli Yazıların Gönderilmesi 311 17.4- İLKÖĞRETİM OKULUNDA TUTULACAK DEFTER, ÇİZELGE ve DOSYALAR...312 EKLER 315 EK- 1 BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ATATÜRKÇÜLÜK KONULARI.317 EK- 2 M.E.B EĞİTİM VE ÖĞRETİM ÇALIŞMALARININ PLÂNLI YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN YÖNERGE 337 KAYNAKLAR..345 xxi