Türkiye'de yaşayan 345 Suriyeli Göçmenin Hemodiyaliz Deneyimi: Türk Hemodiyaliz Hastaları ile Karşılaştırılmalı Veri Tabanı Çalışması Meltem Gürsu 1, Mustafa Arıcı 2, Kenan Ateş 3, Rümeyza Kazancıoğlu 1, Pınar Güneşer Yavaş 4, Murat Öztürk 5, Bülent Altun 2, Turgay Arınsoy 6 1 : Bezmialem VakIf üniversitesi Tıp Fakültesi 2 : Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi 3 : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi 4 : S.B. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Organ, Doku Nakli ve Diyaliz Hizmetleri Daire Başkanlığı, Diyaliz Birimi, 5 : S.B., Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Organ, Doku Nakli ve Diyaliz Hizmetleri Daire Başkanlığı 6 : Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara
Suriye savaşı nedeniyle ülkeyi terk eden göçmen sayısı: 4.8 milyon Türkiye en yüksek sayıda göçmeni misafir etmiştir. >3 milyon Hükümet, ekonomi ve sağlık sistemi için büyük yük. Krizin ilk gününden beri Türkiye göçmenlerin hemen tüm akut ve kronik sağlık problemlerini çözmeye çalışmıştır.
Etkilenen bir alt grup: Hemodiyaliz (HD) hastaları Suriye Sağlık Bakanlığı 2005 verileri 2750 insidan HD hastası Suriye deki prevalan HD hasta sayısı bilinmiyor. Hastaların ne kadarı göç etti? Hangi ülkelere göç ettiler? Gittikleri ülkelerde tedavilerine devam edebiliyorlar mı? Mortalite oranı ne?
Amaç Türkiye de Sağlık Bakanlığı ve AFAD kapsamında kronik HD tedavisi gören hastaların verilerini paylaşmak ve bu hastaları Türk HD hastaları ile karşılaştırmak
Metot Suriyeli HD hastalarının verileri TDIS (Transplantasyon Diyaliz İzlem Sistemi) 2016 dan alındı. Bu hastalar, verileri 2015 TND Registry Raporu ndan temin edilen 56951 Türk HD hastası ile karşılaştırıldı.
Demografik veriler: Yaş, cinsiyet, bölge, şehir Diyaliz merkez tipi: Kamu, özel HD modalitesi: Metot Merkez hemodiyalizi, hemodiafiltrasyon, ev hemodiyalizi Diyaliz süresi: Toplam diyaliz süresi (yıl), Türkiye deki diyaliz süresi (ay)
Metot Diyaliz uygulama verileri: Damar erişim yolu, diyaliz sıklığı, diyalizer tipi, kan akım hızı, Kt/V Laboratuvar verileri: Sağlık Bakanlığı nın öngördüğü sıklıkta bakılan albumin, hemoglobin (Hb), kalsiyum (ca), fosfor (P), paratiroid hormon (PTH) düzeyleri.
Metot İlaç kullanımı ile ilgili verileri: Eritropoez uyarıcı ajanlar (ESA), demir, P bağlayıcılar (kalsiyum asetat, kalsiyum karbonat, sevelamer, aluminyum), parenteral veya oral vitamin D, vitamin D analogları ve kalsimimetikler. Serolojik testler: Hepatit B, C ve HIV Yıllık mortalite oranı
Bulgular
Demografik ve klinik parametreler 2016 yılı sonu itibari ile 345 prevalan Suriyeli HD hastası. Yerleşim bölgesi: Güneydoğu Anadolu Bölgesi: n=129; %37.4 Akdeniz Bölgesi: n=84; %24.4 Diğer bölgeler: n=117, %38.2 Şanlıurfa ve Gaziantep: n=109, %31.6
Demografik ve klinik parametreler Diyaliz merkezi tipi: Devlet hastaneleri: n=232; %67.3 (Türk hastalar için %26.5) Özel merkezler: n=105; %30.4 (Türk hastalar için %66.8) Üniversite hastaneleri: n=8, %2.3 (Türk hastalar için %6.7) p<0.001
Demografik ve klinik parametreler HD modalitesi Merkez HD: 334 hasta (%96.8) (Türk hastalar için %95.72) Hemodiafiltrasyon: 1 hasta (%0.3%) (Türk hastalar için %3.7) Ev hemodiyalizi: 0 hasta (Türk hastalar için %0.53) Hemofiltrasyon: 0 hasta (Türk hastalar için %0.01) Veri eksik: 10 hasta (%3.3) (Türk hastalar için %0.04)
Demografik ve klinik parametreler Yaş: Suriyeli hastalarda genç oranı daha yüksek 65 yaş hasta oranı Türk HD populasyonunda daha fazla bulundu (43.3% vs. 20.3%; p<0.001).
Demografik ve klinik parametreler Cinsiyet: Türk ve Suriyeli hastalar cinsiyet açısından birbirleri ile benzer bulundu (Kadın hasta oranı Suriyeli grupta %48.4, Türk hasta grubunda %43.6; p=0.07).
Diyaliz süresi: Demografik ve klinik parametreler Diyaliz süresi 0-5 yıl olan hasta oranı Suriyeli grupta daha fazla bulundu (%95.9 vs. %65.5; p<0.001). Toplam diyaliz süresi (yıl) Sayı (oran) Sayı (oran) 0-5 331 (95.9) Türkiye de <1 29 (8.4) 6-10 12 (3.5) diyaliz süresi (ay) 1-3 72 (20.9) 11-15 1 (0.3%) 4-6 53 (15.4) 7-12 119 (34.5) 13-24 36 (10.4) >24 36 (10.4)
Demografik ve klinik parametreler Viral seroloji: Hepatit B pozitif hasta oranı: Suriyeli hastalarda %2, Türk hastalarda %6.8; p<0.001 Anti HCV pozitifliği: Suriyeli hastalarda %6.7, Türk hastalarda %7.7; p=0.461 Suriyeli hastalarda HIV pozitifliği saptanmadı.
Diyaliz uygulama verileri Damar erişim yolu: Tünelli veya tünelsiz kateter kullanımı Suriyeli hasta grubunda daha fazla bulundu (%27.2 vs. %18.1; p<0.001).
Diyaliz uygulama verileri Haftalık seans sayısı: Hastaların büyük çoğunluğu Suriyeli ve Türk hasta gruplarında haftada üç gün hemodiyaliz programında idi (sırasıyla %91.9 ve %91.5; p=0.801).
Diyaliz uygulama verileri Kan akım hızı 300 ml/dk nın üzerinde olan hasta oranı Türk hasta grubunda daha fazla bulundu (%81.4 ve %67.9; p<0.001). Suriyeli grup (%) Türk grup (%) p Diyalizer tipi Yüksek akımlı Düşük akımlı 40.9 63.7 59.1 36.3 0.077 Kan akım hızı (ml/dk) <200 200-300 1.4 4.7 30.7 13.9 <0.001 300-400 67 69.5 >400 0.9 11.9
Diyaliz yeterliliği, laboratuvar verileri ve medikal tedavi Kt/V: Kt/V 1.2 olan hasta oranı Suriyeli grupta daha fazla bulundu (p<0.001).
Diyaliz yeterliliği, laboratuvar verileri ve medikal tedavi Albumin düzeyi: Albumin<3.5 g/dl olan hasta oranı Suriyeli grupta daha yüksek saptandı (34.2% vs. 13.4%; p<0.001).
Diyaliz yeterliliği, laboratuvar verileri ve medikal tedavi Hemoglobin düzeyi: Hemoglobin <10 g/dl olan hasta oranı Suriyeli grupta daha fazla bulundu (34.8% vs. 17.4%; p<0.001).
Diyaliz yeterliliği, laboratuvar verileri ve medikal tedavi Fosfor düzeyi: P düzeyi 3.5-5.5 mg/dl olan hasta oranı Suriyeli grupta daha düşük tespit edildi (56.2% vs. 63.1%; p=0.0099).
Diyaliz yeterliliği, laboratuvar verileri ve medikal tedavi Kalsiyum düzeyi: Ca < 8.4 mg/dl olan hasta oranı Suriyeli grupta daha yüksek (%19.9 vs. %37.4; p<0.001).
Diyaliz yeterliliği, laboratuvar verileri ve medikal tedavi PTH düzeyi: 150-300 pg/ml olan (%38 vs. %22.5; p=0.0003) ve 150-600 pg/ml olan hasta oranı (%67.2 vs. %55.0; p=0.0036) Türk hasta grubunda daha fazla
Diyaliz yeterliliği, laboratuvar verileri ve medikal tedavi İlaç kullanımı: Antihipertansif ilaç kullanmayan hasta oranı Suriyeli (%62.3) ve Türk (%64) hasta gruplarında benzer bulundu (p=0.526).
Diyaliz yeterliliği, laboratuvar verileri ve medikal tedavi İlaç kullanımı: ESA kullanım oranları benzer Suriyeli grup Türk grup p Aktif kullanılan hasta oranı 57.7 55.3 0.385 Daha önce kullanmış olan hasta oranı 20.3 24.2 Hiç kullanmamış 22.0 20.5 Demir tedavisi alan hasta oranı Suriyeli hasta grubunda daha fazla bulundu (%62.3 ve %53.5; p=0.015).
Diyaliz yeterliliği, laboratuvar verileri ve medikal tedavi İlaç kullanımı: Fosfor bağlayıcı ilaç kullanım oranı Suriyeli hastalarda %79.1 iken Türk hasta grubunda %84.6 idi (p=0.0066). Suriyeli hastaların kullandıkları fosfor bağlayıcı ilaçlar: Kalsiyum asetat (n=217), sevelamer (n=36), kalsiyum karbonat (n=11), diğer fosfor bağlayıcılar (n=25).
Diyaliz yeterliliği, laboratuvar verileri ve medikal tedavi İlaç kullanımı: Kemik mineral metabolizması için kullanılan diğer ilaçlar: İntravenöz vitamin D (n=130), oral vitamin D (n=46), vitamin D analogları (n=12). PTH düzeyini baskılamak amaçlı ilaç kullanımı Suriyeli ve Türk hasta gruplarında benzer bulundu (%54.5 vs. %58.2; p=0.181).
Mortalite verisi 2016 yılında 20 Suriyeli HD hastası (14 erkek, 6 kadın) öldü. Yıllık mortalite oranı 2015 registry raporunda belirtilen ölüm oranından (%15) daha düşük saptandı.
Mortalite verisi >74 yaş 4 65-74 yaş 6 45-64 yaş 9 <45 yaş 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Mortalite verisi Kardiyovasküler olay Ölüm nedenleri 9 Bilinmiyor 4 İnfeksiyon 3 Serebrovasküler olay 2 Pulmoner hastalık Malignite 1 1 0 2 4 6 8 10
Sonuç Bu çalışma Suriyeli göçmen hastalarda diyaliz uygulamalarında, diyaliz yeterliliğinde, biyokimyasal parametrelerde ve tıbbi bakımda minimal farklılıklar olduğunu göstermektedir. Suriyeli hastalarda gözlenen düşük mortalite rakamları, bu hastaların yaş olarak daha genç ve toplam diyaliz süresinin daha kısa olması ile ilişkili olabilir.
Sonuç Diyaliz süresinin kısa olması laboratuvar ve klinik verileri etkileyebilir. Veriler tek tek hasta temelli olmayıp kayıt sistemi verileri olduğu için daha ayrıntılı yorum yapmak mümkün değildir. Uzun süreli takip ile elde edilecek veriler, bu konuya ilişkin bilgi birikimine katkıda bulunacaktır.
Teşekkür ederim