ISSN: 4-8 Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45 Öğr. Gör. Ebru ÖZER TOPALOĞLU Necettin Erbakan Üniversitesi, Uygulaalı Bililer Fakültesi, eozer@konya.edu.tr Öğr. Gör. Nezahat KOÇYİĞİT Necettin Erbakan Üniversitesi, Uygulaalı Bililer Fakültesi, nkocyigit@konya.edu.tr Prof. Dr. Ahet DİKEN Necettin Erbakan Üniversitesi, Uygulaalı Bililer Fakültesi, adiken@konya.edu.tr Doktora Öğrencisi Aylin YILMAZ Necettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bililer Enstitüsü, yilazayln4@gail.co İŞLETMELERDE ZAMAN YÖNETİMİ: PERAKENDECİLİK SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA * Özet Küreselleşen dünyada ve yoğun rekabet ortaında örgütlerin hayatta kalabileleri ve yöneticilerin örgüt kaynaklarını verili kullanaları beklenektedir. Örgütün geleceğine yönelik etkin ve uygulanabilir planların oluşturulası ve uygulanası için yöneticilerin zaanı etkin yöneteleri, zaanı etkin kullananın önündeki engellerden olan zaan tuzaklarına yakalanaaları ve zaan planlaa tekniklerini etkili olarak kullanabileleri gerekektedir (Şahin, 5). Perakende sektörünün; doğru işi, doğru zaanda ve en kısa sürede sunarak yapası en başta gelen sorululuklarından biridir. Ayrıca perakende sektörünün teel aacının nihai tüketiciye zaanında satış yapak olasından * Bu çalışanın erken versiyonu 6-8 Nisan 8 tarihleri arasında İzir de yapılan 7. Uluslararası İşletecilik Kongresi nde bildiri olarak sunuluştur
dolayı, çalışada bu sektör tercih ediliştir (Uğuz, 5). Bu nedenle zaan yönetii konusu ile ilişkilendirilerek he bu sektörün önei vurgulanak isteniliş, he de iki konu arasındaki korelasyonun güçlülüğü ortaya koyuluştur. Anahtar Kelieler: Zaan Yönetii, Perakende Sektörü, Yöneticiler JEL Sınıflandırılası: M, M TIME MANAGEMENT IN BUSINESS: AN APPLICATION IN RETAILING SECTOR Abstract It is expected that the organizations will survive and the anagers will use the resources of the organization effectively in the globalizing world and intense copetition environent. Managers are supposed to anage tie efficiently, not to be captured by tie traps that hinder the fro using the tie effectively and to use tie scheduling techniques efficiently for the creation and ipleentation of effective and applicable plans for the future of the organization (Şahin, 5). Doing the right work at the right tie and in the shortest tie is one of the ost iportant responsibilities of retail sector. In addition, this sector has been preferred in the study as the ain purpose of the Retail Sector is to ake sales to the final consuer in tie (Uğuz, 5). For this reason, both the iportance of this sector has been deanded to ephasize and the strength of the correlation between these two subjects has been revealed by being associated with the issue of tie anageent. Key words: Tie Manageent, Retail Sector, Managers. JEL Classification: M,M. 44. Zaan Yönetii (Tie Manageent) Zaan insan hayatı için en öneli kavralardan ve olgulardan biridir. Tü insanların günde yiri dört saat zaanı vardır. Herkes eşit zaanda eşit sürelerde yaşarken kiisi zaanının yetediğinden şikayetçi olabilektedir. Genellikle zaanı verili ve sağlıklı yönete konusunda sıkıntılar yaşanaktadır. Burada zaan yönetiini bilek ve zaanı etkin kullanak öne arz etektedir. Türk Dil Kuruu na göre zaan; bir işin, bir eylein ve bir oluşun içinde geçtiği, geçeceği veya geçekte olduğu süre, vakittir (TDK,8). Zaan, zaan yönetii kişisel açıdan bireyin özel ve iş hayatında hedeflerine etkili ve verili bir şekilde ulaşabilesi için planlaa, organize ete ve kontrol ete gibi fonksiyonlarını uygulaa sürecidir (Uysal vd,7). Zaanı iyi yönetek kişilerin, kariyerlerini daha iyi planlaasına ve böylelikle geleceğe hazırlana, daha fazla okua ve öğrene, yeni gelişeleri ve teknolojiyi takip ete, ailesine ve sosyal çevresine daha fazla zaan ayıra, dinlene, eğlene, düşüne, yeni fikirler yarata, yeni projelerde yer alak gibi fırsatlar ortaya çıkartaktadır (Başak vd,8). Zaanı, diğer kaynaklardan ayıran bazı özellikler şöyle sıralanaktadır(deirel ve Raazanoğu,5: 3-3); -Zaan bir haadde gibi istenildiği zaan kullanılak üzere depolanaaz. Bir işleteye, üreti için gereken ha adde kaynaklarının üretii aksatayacak şekilde girişini sağlaak gereklidir. Bunu Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45
gerçekleştirek için bazı haadde kaynaklarının sırada bekletilesi, bazılarının depolanası gerekir. Oysa zaanın ileride gereksini duyulduğunda kullanılak üzere depolanası olanaksızdır. Zaan, içinde bulunulan an tüketilebilir. Zaanın depolanası olanaksızdır. -Zaan başkalarına devredileez. Bir başkasının zaanını diğer kişiye devri ükün değildir. Zaan sadece kişinin kendisine bağlıdır. -Zaan, ikâe edileez. Zaanın ne diğer bir alzeeyle ne de daha ucuz bir zaanla ikâe edilesi ükün değildir. Zaan, anlıktır. -Zaan yenileneez. Bir örgüt ürettiği al, hizet ve düşüncenin bir kısını, tekrar kendisi için girdi olarak kullanır. Ancak kullanılan zaanın ne doğal yolla ne de üreti yoluyla yerine konulası, yeniden üretilesi ükün değildir. -Zaan para gibi borç alınıp verileez. Zaanın ticari faaliyette karşılığı yoktur. Ancak bir işi para karşılığında başkasına yaptırak da bir bakıa zaanı satın alak deektir. Yani zaan bir ticari işle değildir. Zaan, satın alınaz ve ticari işlelere konu olaaz. Yalnızca ticari işlelerin iyi işleesinde yardıcı unsurdur. Zaan yönetii konusu her çağda önelidir fakat üzerine yapılan çalışalar. Yüzyıl ortalarında ive kazanıştır. Zaan yönetii konusu üzerinde öneli bili adaları tarafından çalışalar (Drucker, 67; Lakein, 73; Mackenzie, 7 ve McCay, 5) yapılıştır (Claessens vd., 7). Yöneti alanının başarılı isilerinden Peter F. Drucker, Zaan, en kıt/az bulunan kaynaktır, eğer o doğru yönetiliyorsa hiçbir şey doğru yönetiliş sayılaz sözüyle zaanın etkin yönetilesi vurgusunu yapıştır. Zaan yönetiinde, gereksiz yere zaan tüketen yararsız alışkanlıklarınızdan kurtulak, yapacağınız işi zorlaştıradan, basit yöntelerle işi kolaylaştırak ve hızlandırak ayrıca iki ya da üç işi bir arada yapayı öğrenek başarılı yöntelerdendir (Joseph,4:). Yöneti literatüründe öncelikleri belirleede kullanılan 8/ kuralından yani Pareto İlkesinden faydalanılaktadır. Bunu zaana uyguladığıız zaan ortaya çıkan çıkarı şudur: Bir işe harcanan zaanın % si, sonuçların %8 ini oluştururken harcanan zaanın %8 i sonuçların % sini oluşturur (Scoot, 5: 8). Zaan yönetii belirli aşaalardan oluşaktadır. Yani zaan yönetiinin kendisine has süreci vardır. Bu aşaalar sırasıyla; zaan kullanı analizi, zaan sorunlarını tanılaa, kişinin ve işin tanılaası, aaçları ve öncelikleri belirlee, progra hedeflerini uygulaa planlarına aktara, günlük progra ve rehberler hazırlaa, zaan yönetii tekniklerini geliştire ve sürecin izlenesi şeklindedir (Karaoğlan, 6: 48). Yoğun iş teposunda çalışan insanların zaanını etkin kullanası daha zor olaktadır. Esasen zaan yönetii, yöneticilerin zaanlarıyla ilgidir. Yöneticilerin zaanlarını doğru kullanası he çalıştığı kuruu he de kuruun çalışanlarını etkileektedir. Yöneticilerin kritik işler, ajanda işler, planlanası gereken işler, günlük işler ve özel işler olak üzere beş grupta toplanabilecek iş yükleri vardır. Bu iş yükünün altında karşılaştıkları zaan tuzakları da evcuttur. Yöneticilerin karşılaşabilecekleri zaan tuzakları, plansızlık, öncelikleri belirleyeee ve sıralayaaak, erteleek, kendini gereğinden fazla işe adaak, acelecilik, kırtasiyecilik ve verisiz okua, rutin ve gereksiz işler, açık kapı politikası, ziyaretçilere hayır diyeeek, gereksiz telefonlar, gündesiz ve verisiz toplantılar, kararsızlık, yetki vereeek, dağınık büro ve asa düzeni gibi sıralayabiliriz. Zaan tuzakları günlük hayatta birçok şekilde karşııza çıkaktadır (Erde ve Kaya,8). 44 Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45
Belirtilen zaan tuzaklarına yöneticilerin düşeesi için şu hususlara dikkat eteleri gerekektedir. Yönetici öncelikle kendisini yönetelidir. İş gününe başlaadan önce günlük planını yapalı, bir ajandaya işlerini öne sırasına göre yazalıdır. Eğer bir asistanı varsa bazı işlerini asistanına devretelidir. Yöneticiler bugünün işini yarına bırakak davranışının alışkanlık haline geleesi için gayret gösterelidirler (Adair ve Adair, ). Zaanıızı verili ve etkili bir şekilde yönetek için zaan yönetii çabasına girekteyiz. Zaan yönetii sürecinde dikkat edilecek en öneli hususlardan biri, bu süreçte eydana gelebilecek sorunların belirlenesidir. Bu sorunlar zaan yönetiinin verili ve sisteli bir şekilde yönetilesine engel olaktadırlar. Zaan yönetiinde, eydana gelen problelere zaan tuzakları denilektedir. Zaan yönetii ele alındığında yapılacak ilk iş zaan kaybına neden olan zaan tuzaklarını ortadan kaldıraktır. Zaan tuzakları daha çok insanlardan, yöneti şekillerinden, örgütsel yapılardan ve politikalardan oluşaktadır (Özdeir, 6). Bunlar daha çok toplusal, kültürel ya da bireysel özelliklerden dolayı zaanın kullanılasına engel ya da zaanın kesintiye uğraasına neden olurlar. Bunlardan bazılarını ele alacak olursak; gereksiz işyeri toplantıları, düzensiz çalışak, zaanı planlayaaak, bilgi yönünden yetersiz personellerle çalışak, asılsız bilgilere sahip olak, acil iş ve krizlerin eydana gelesi, birden fazla işle uğraşıp bunları bitirek ya da bitireeek, sık sık seyahatlere çıkak, gereksiz ziyaretçilerle görüşek, diğer personellere yetki devreteden sorululuk yükleek, kişinin her işi bizzat kendisinin yapaya çalışası, uygun olayan iş ortaları, yetersiz deneti ve disiplinsizlik hali gibi örneklerin her biri zaan tuzaklarıdır (Kıdak, ). Yönetici eğer zaanını etkin kullanaıyorsa ve zaan tuzaklarına takılıyorsa bu durudan kurtulak için utlaka hangi zaan tuzaklarına düştüğünü belirleelidir. Zaanına engel olan nedenin en çok ne olduğunu anlayıp o engele harcadığı zaanı azaltaya çalışalıdır. Günlük, haftalık veya aylık yapılacaklar listesi yapak da zaan tuzaklarından uzaklaşılasını sağlayacaktır. Zaan yönetiinin teeli planlaadır. O nedenle de yöneticiler planlı çalışalıdır. Zaan baskısı altında yöneticiler daha çabuk ve daha hızlı işlerini yapak isteektedirler. Yeterince hızlı çalışırlarsa işlerini yapabileceklerini düşünürler. Fakat bu duru çoğu zaan gerçekleşeektedir. Bu duru yöneticilerin hata yapa riskini arttıraktadır. Bu nedenle de öneli olan hızlı çalışarak zaanı etkin kullanak değil, doğru zaanlaa ile işi doğru yapaktır. (Eroğlu, Bayrak, 4; Erde, Kaya,8). Sonuç itibariyle zaan yönetiinin faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz (Fry,): -Öneli işlerin ilk sıraya koyulasına yardıcı olur. -Zaan tuzaklarına karşı önle alaıza yardıcı olur. -Fırsatların önceden görülesine yardıcı olur. -Özgürlük sağlar ve bu da insan psikolojisine olulu olarak yansır. -Zaan uyuşazlıklardan ve tebelliğinden kurtarır. -Zaanı iyi kullanak nerede olduğunuzu ve nasıl çalıştığınızı anlaanızı sağlaaktadır. Böylece daha olulu işler ortaya çıkaktadır. -Planlı çalışayı beraberinde getirir. -Aaçlara ve hedeflere ulaşak için gereksiz işleri aradan çıkartaızı sağlar. 44 Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45
..Perakende Sektöründe Yöneticilerin Zaan Yönetii Osborn Hedefiniz denetise önce öz deneti olalıdır. Hedefiniz yönetise önce öz yönetii gerçekleştirelisiniz cülesini kuraktadır. Bu bağlada değerlendirildiğinde yöneticinin kendini tanıası ve değerlendiresi, başta çalışanlarının yönetilesinde sonrasında çalışanları ile beraber zaanı yönetesinde öneli bir noktaya sahip oluştur. Niteki burada öneli nokta, yöneticinin kendisini tanıasıdır (Çelebi,7: 3). Perakende sektöründeki yöneticiler için zaan kavraı oldukça önelidir. Fakat sadece perakende sektöründeki yöneticiler için değil, tü yöneti için zaan kavraı oldukça önelidir. Çünkü yöneti ve zaan kavraları birlikte olduklarında verililik elde edilektedir (Ulusoy, 5). Perakende sektöründeki yönetici he insani ilişkileri takip ete he de iş süreçlerini yönlendirede etkin kişilerdir. Yöneticiler daha çok zaanlarını planlaada harcaaktadırlar. Zaan planlaası yaparken dikkat ettiği öneli noktalar vardır. Perakende sektöründeki yönetici; en fazla zaanını personel, üşteri ve satış yönetilerinde harcaaktadır. Niteki ağaza yöneticileri zaan planlaada ne kadar başarılı ise günü ve haftası da o kadar verili deektir. Çünkü zaanı planlarken öneli işlerini düzene koyarak ve aaçlarını gerçekleştirecektir (Eren, ). Bu sektördeki yöneticilerin en büyük sorunları da zaanın yetersizliği ve zaanın etkin yönetileesinden kaynaklanaktadır. Yöneticiler, daha çok insan ihtiyaçlarına duyarlı ve insan erkezli çalışalara sahiptir. Çalışanların zaanını etkili kullanasını arzu etektedir ki başarılı bir yöneti elde etiş olsun. Bu nedenle, verililikleri arttırada, kaliteli hizet verede ve bunların yönetilesinde öneli görevleri bulunaktadır (Yüksel, 6). Tüketiciler, genelde küçük perakende işletelerini tercih etektedir ve AVM den beklediği hizetin aynısını bekleektedir. Aradığı hizeti bulaadığı zaan tüketiciler şikayette bulunaktadır. Bu nedenle yöneticinin zaanın çoğunluğu üşteriden gelen şikayetleri dinleekte ve çözüe kavuşturada geçektedir. Perakende sektörü için üşteri şikayetlerini dinleek ve bu süreci yönetek kadar önelidir. Diğer bir sorun, yöneticiler genellikle ağaza işlerindeki yoğunluktan dolayı, fatura ve evrak işlerine vakit ayıraaaktadır. En çok karşılaşılan sorunlardan biri de, perakende sektöründe çalışan eleanların iş sadakatinin oldukça düşük olası ve kısa sürede işten ayrılalarıdır. Çok fazla personel değişikliği yaşanan bir sektör olasından kaynaklı, çalışanların işe uyuu süresinde yöneticilerin iş yoğunluğunun arttığı da bir gerçektir. Perakende sektöründeki yöneticinin zaanı yönetedeki başarısı, başarılı bir yönetici olduğunun göstergesidir. Başarısız olduğu zaanlarda sorunlar ortaya çıkacaktır. Etkin olayan zaan yönetiinin ortaya çıkardığı bu sorunları aşağıdaki gibi sıralaak ükündür (Akgeci vd, 3). - Zaanın etkin yönetii ve kullanıı, başarılı yöneticiyi diğer yöneticilerden ayıran en öneli özelliklerden birisidir. Zaanını etkili bir şekilde kullanaayan yöneticinin diğer olulu özellikleri de etkilenektedir ve olusuza çevirebilektedir. Zaanını iyi yöneten kişinin, diğer işlerinde de başarı elde edeceği düşüncesi kendiliğinden gelektedir. - Yöneticilerin birçok iş ve görevi kısıtlı bir zaan içerisinde yerine getireleri zorunluluğu yönetsel etkinliğin başarısını olusuz etkileektedir. Böylece yöneti alanında başarılar elde etek zorlaşaktadır. - Etkin ve verili bir zaan yönetii, ortaya çıkabilecek sorunları önceden öngörektedir. Hedeflerin belirleneeesi, planlaanın iyi yapılaası, gereğinden fazla kırtasiyecilik, bürokratik işleler ve iş önceliklerini 443 Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45
belirleyeeek gibi zaan kullanıındaki başarısızlıklar, üretii ve iş veriini son derece olusuz etkileektedir. Bu olusuzluklar, belirli bir sürede alınası gereken çıktı iktarını da düşürektedir. Bu nedenle proble tanılaaları, etkin bir zaan yönetiinin aacıdır. - Yöneticilerin, asıl yapaları gereken işlerden daha çok uzanlık alanlarına gireyen veya doğrudan ilgisi olayan işlere zaan ayırış olası işlerin sarkasına neden olaktadır. Uzanı oladığı konu üzerine vakit ayırası, zaanı yönete başarısını olusuz etkileektedir. Boşa zaan geçiriş olaktadır. - Zaanın etkin kullanılaası, yöneticilerin sağlıklarının bozulasına, stres ve zaan baskısı yaşaasına ve verisiz işler ortaya çıkarasına neden olaktadır. Zaan baskısıyla yapılan işlerden veri elde etek güç bir durudur. Böylece çıktı olarak elde edilen sonuçlar tatin edici olaz. - Yönetici, yetenek ve kapasitesi ile başarılacak işler ile zaan arasında uyu sağlayaazsa, işlerin yoğunluğu ve baskıdan uzaklaşaaz. Uzun saatler boyunca çalışak zorunda olak, artan taleplerin karşılanasında aksaalar yaşanasına neden olur. Çok çalışaktan öte, etkili ve verili çalışak önelidir. Verili çalışıladığı takdirde arz ve talep dengesi bozulaktadır. Buna doğru zaanda, doğru işi yapak da denilebilir...ilgili Literatür Çalışaları Ulusoy (5) doktora tezi çalışasında, zaan yönetii konusunda yaşanılan sorunlara değiniştir. İşletelerin zaan yönetii konusunda planlaa yapasındaki öneine, yöneticilerin işletenin rutin faaliyetlerine değil, aaç ve hedeflerine odaklı faaliyetlere eğilesi gerektiğini vurgulaaktadır. Karaoğlan (6) çalışasında, yöneticilerin yönetisel faaliyetleri için ayırdıkları zaanlarını kullanırken de telefon görüşeleri ve bekleneyen ziyaretçi trafiğini düzenleek, yetki devrini yaygınlaştırak, gereksiz toplantılardan kaçınak, koordinasyonu sağlaak, etkili iletişii örgütte geliştirek, yönetsel hedefleri belirleek ve krizlerde etkili kararlar alabilek konularında gerekeni yapalarını öneriştir. Akçinar (4) araştırasında, örgütlerin faaliyetlerini yönetede yöneticilere çok iş düştüğünü söyleiştir. Yöneticilerin zaan tuzaklarından kurutulak için kendine göre bir zaan kavraı geliştiresi, örgüte uygun vadeli hedefler belirleesi, daha kısa vadeli öncelikleri ortaya koyan çalışa planları yapası gerektiğini vurgulaıştır. Ayrıca gününü progralaası, kendisi için iyi iş çıkarabildiği en uygun zaanı belirleesi, büro hizetlerini etkinlik ve verililik açısından organize etesi, toplantıları en aza indirerek ve iyi yöneterek, yetki devrinde bulunası, kendi denetii açısından alışkanlıklarını gözden geçiresi, sağlığına ve dinlene zaanlarına özen gösteresi gerektiğini de önerilerine ekleiştir. Şahin (5) çalışasında, Eisenhower Matrisi, Pareto Analizi gibi çalışaların örgüt çalışanlarına benisetilesi ve işlerin bu atris ile akışının sağlanası ve yapılası gereken işlerin kategorize edilesi, öne derecesine göre sıralanası gerektiğini öneriştir. Bu çalışada işlerin öne sırasına göre ayrılasını ve zaan planlaasının bu öne sırasına göre dağıtıının sağlanarak yapılası gerektiğini de söyleektedir. Yüksel (6) heşirelerde zaan yönetii ve zaan yönetiini etkileyen faktörler üzerine çalışa yapıştır. Heşirelerin çalışa alanı insan olduğu için, insan sağlığında bir dakikanın bile büyük önei vardır. Bu bilinçle zaan yönetii konusu heşirelerin yakından ilgili oldukları 444 Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45
alandır. Çalışasında heşirelerin deografik özelliklerinin zaan yönetiini etkileediğini, çalıştıkları birilerin ve bu birilerdeki esleki tecrübelerin etkisinin olduğu sonucuna ulaşıştır. Çalışanın yapıldığı hastanede zaan yönetii ile ilgili seiner veya kongreler yapıladığına fakat heşirelerin bu tip organizasyonlara katıla eğililerinin yüksek olduğu bulgusu elde ediliştir. Mesleki deneyi kazandıkça zaanı daha etkili kullandıkları düşüncesi sonucuna ulaşılıştır..yönte..evren ve Örnekle Araştıra evrenini Konya ilinde ve perakende sektöründe faaliyet gösteren bir ulusal fira oluşturaktadır. İl genelinde bulunan 6 ağazası bulunaktadır. Araştıra örnekleine evrenin taaı alınak isteniştir fakat araştıranın yapıldığı gün toplantının olduğu yere geleyen, çalışaya katılayı kabul eteyen yöneticiler nedeniyle taaına anket soruları yöneltileeiştir. Çalışaya katılayı kabul eden ağaza yöneticisine çalışa uygulanıştır. Değerlendireye sadece anket foru yöneticinin zaanında geri dönüş yapaasından ötürü alınaaış ve anket foru analize tabi tutuluştur...veri Toplaa Araçları Verilerin toplanasında Yüksel (6) in çalışasından alınan zaan yönetii ölçeği kullanılıştır. Öncelikle anketin ilk bölüünde deografik bilgilere yönelik sorular yer alaktadır. Anketin ikinci bölüünde ise zaan planları, zaan tutuları ve zaan harcattırıcılar başlıklarından oluşan topla 7 soruluk ölçek ile yöneticilerin zaan yönetiine bakışı değerlendiriliştir..3.verilerin Değerlendirilesi Verilerin analizinde bir istatistik prograı kullanılarak ölçek ve boyutlarının güvenilirlik analizi testleri, Kologorov-Sirnov testi, frekans analizi, tek yönlü anova ve kruskal wallis h testleri yapılıştır. Bu yapılan tanılayıcı testlere göre yorulaalar yapılıştır..4.araştıranın Sınırlılıkları Araştıranın sınırlılıkları Konya ilinde faaliyet gösteren tek bir perakende işletesi ağaza yöneticileri kapsaında yapılası ve yöneticilerin sorulara vereceği yanıtların içtenlikle verildiği varsayııdır. 3.Bulgular Yapılan istatistiksel analizler sonucunda ölçeğin boyutlarının güvenilirlik katsayıları; zaan planları (Chornbach s Alfa). 84, zaan tutuları (Chornbach s Alfa).545 ve zaan harcattırıcılar Chornbach s Alfa).483 olarak ölçüleniştir ve güvenilir bulunuştur. Katılıcıların büyük çoğunluğu (%,) erkek ve bekar (% 56,6) olup öneli bir kısı ön lisans ve lisans (% 3,6 ) eğitiine sahiptir. Katılıcılar çalışa süreleri bakıından incelendiğinde ise bulunduğu kuruluşta çalışa süresi bakıından en büyük çoğunluk (% 54, 5) altıon yıl arası çalışanlarda görülektedir. Türkçeleştirilen Zaan Yönetii Ölçeğindeki adde sayısı 7 olup ölçek topla puanı 5-35 arasında değişektedir. Türkçeleştiriliş ölçek; üç boyuttan oluşuş olup; Alay ve Koçak ın çalışasında topla skor 47 ila 3 (ortalaası 86,68, standart sapası 3,) arasında değişektedir (Yüksel,6). Bu çalışaızda ise ortalaa 87,63, standart sapa ise 3,7 dir. Bu duruda Türkiye ortalaasından daha düşük olan çalışanın bu oranlara göre oldukça tutarlı olduğunu söyleyebiliriz. Ölçek ve alt boyutlarının noral dağılıa uyup uyadığının belirlenesi için Kologorov- Sirnov testi uygulanıştır ve Tablo de Kologorov- Sirnov testi değerleri gösteriliştir: 445 Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45
Tablo. Kologorov-Sirnov Testi Zaan Planlaa Zaan Tutuları Zaan Harcattırıcılar Skor Noral Paraetreler (a, b) Uç değerler Kologorov- Sirnov Z Asyp. Sig (-çift yönlü) Ortalaa 54,33,33, 87,6364 Standart Sapa 8,736 3,6786,38 8,766 Mutlak,44,,43, Pozitif,44,65,43, Negatif -,86 -, -, -,6,43,8,4,,33,,36,7 a.) Noral dağılı b.) Verilerden alınan Zaan yönetii boyutları olan zaan planlaası, zaan tutuları, zaan harcattırıcılar ve skorların dağılıları inceleniştir. Tablo e göre zaan tutuları ve skorlar noral dağılış (paraetrik), zaan planları ve zaan harcattırıcılar ise noral dağılı göstereiş (nonparaetrik) tir. Aşağıda sırasıyla cinsiyet, edeni duru, yaş, öğreni duruu ve hizet süresi değerleri veriliştir. Tablo.. de cinsiyet değerleri sunuluştur. Tablo.. Cinsiyet Değerleri Cinsiyet N Mean Rank H/F Sİg Zp Kadın 7 48,57,33,63 Erkek 5, Topla Zt Kadın 7 74,43 5,833,8 Erkek 48,4 Topla Zh Kadın 7 47,3,,8 Erkek 5,6 Topla Skor Kadın 7 5,57,4,637 Erkek 4,7 Topla Zp: Zaan planlaası Zt: Zaan tutuları Zh: Zaan harcattırıcılar Tablo.. de edeni duru değerleri sunuluştur: Tablo.. Medeni Duru Değerleri Medeni Duru N Mean Rank H/F Sig Zp Evli 43 46,5,46,8 Bekar 56 5,68 Topla Zt Evli 43 5,47,65,68 Bekar 56 48, Topla Zh Evli 43 55,88,77,63 446 Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45
Bekar 56 45,48 Topla Skor Evli 43 48,37,,35 Topla Zh ve altı 6 53,5,85,4 6 Bekar 56 5,5 Topla Zp: Zaan planlaası Zt: Zaan tutuları Zh: Zaan harcattırıcılar -3 4 3-4 4-5 43,8 5,74 4,4 Tablo.3. te yaş değerleri sunuluştur: Zp ve altı Tablo.3. Yaş Değerleri Yaş N Ortala a Değer -3 4 3-4 4-5 5 ve üzeri Topla Zt ve altı 6-3 4 H/F 43,5,8 48, 45,74 55,83 5,5 47,65,4 3 48,4 Sig,4,7 5 ve üstü Topla Skor ve altı Topla 6-3 4 3-4 4-5 5 ve üstü 6 5,38 46,35,7 5 46,8 48,45 58,8 46,,53 Zp: Zaan planlaası Zt: Zaan tutuları Zh: Zaan harcattırıcılar Tablo.4. de öğreni duruu değerleri sunuluştur: Tablo.4.Öğreni Duruu Değerleri 447 3-4 4-5 5 ve üstü 53,6 5,4 38,6 Öğreni Duruu N Zp İlköğreti 4 4 Ortaöğreti 3 Ortala a Değer H/F 48,84,4 5 4,7 Sig,7 Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45
Önlisans 7 48, Yüksek Lisans 78 Lisans 6 5,58 Yüksek Lisans Topla 8 Zt İlköğreti 4 4 83 5,55,67 7,6 Topla 8 Zp: Zaan planlaası Zt: Zaan tutuları Zh: Zaan harcattırıcılar Tablo.5. te hizet süresi değerleri sunuluştur: Tablo.5. Hizet Süresi Değerleri Ortaöğreti 3 44,68 Hizet Süresi N Ortalaa Değer H/F Sig Önlisans 7 5,65 Lisans 6 43,5 Yüksek Lisans 44 Zp -5 yıl 6 4,58,85,4 6-54 48,53-5 5,6 6-63,8 Topla 8 Zh İlköğreti 4 4 Ortaöğreti 3 48,3,53 8 55,43,7 8 ve üzeri Topla 8 6 38, Zt -5 yıl 6 7,4,883,477 6-54 4,3 448 Önlisans 7 43,4 Lisans 6 48,5 Yüksek Lisans Topla 8 Skor İlköğreti 4 4 Ortaöğreti 38 3 Önlisans 7 5,56,47 4 47,8 5,7 Lisans 6 44,67,75 5-5 45, 6-47, ve üzeri Topla 8 6 5,4 Zh -5 yıl 6 4,75,34,34 6-54 45,87-5 5, 6-45, ve üzeri Topla 8 6 75,4 Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45
Skor -5 yıl 6 53,8,64,635 6-54 46,4-5 5, 6-58,5 ve üzeri Topla 8 6 55,5 Zp: Zaan planlaası Zt: Zaan tutuları Zh: Zaan harcattırıcılar 4.SONUÇ Ve TARTIŞMA Yapılan her işteki başarının ve verililiğin sınırlarını en kıt olan kaynak çizektedir. Bu kaynağın da zaan olduğu ortaya konulduğuna göre konunun önei ve zaanın ne kadar hayati bir konu olduğu anlaşılaktadır. Zaanın en kıt kaynak olduğu gerçeğinden hareketle; yönetileediği anda birçok başarısızlığı beraberinde getirebileceğine ulaşılıştır. Yetkin ve başarılı yöneticiler zaanın en kıt kaynak olduğunun bilincindedirler. Konya İli perakende sektöründe bir ulusal firanın 6 ağazasının araştıra döneinde ulaşılabilen ağaza yöneticisine zaan yönetiine ilişkin faktörlerin belirlenesi aacıyla yöneltilen anket sorularından değerlendireye alınan anket verisinden elde edilen sonuçlar tablolar halinde özetleniştir. Bu doğrultuda deografik değişkenlerin yöneticilerin zaan yönetiini etkileediği, sadece zaan harcattırıcı faktörler (noral bir iş gününde ağazadaki işlerden çok özel işlere zaan ayırak, sigara içek, iç veya dış denetilerden önce veya deneti günü çalışak gibi) açısından kadın ve erkek yöneticiler arasında anlalı bir fark oluşuştur. Bunun dışında hiçbir değişken için anlalı bir fark oluşaıştır. Yöneticilerin çoğunluğu zaan yönetii ile ilgili seiner, eğiti ve kurslara katılış olup, zaan yönetii konusunda kitap, dergi ve akale gibi yayınlar okuuşlardır. Mağazada zaan yönetii konusunda seiner ve konferans gibi etkinliklerin yeterli olduğu konusunda yöneticiler arasında yarı yarıya fikir birliği olduğu görülüştür. Yöneticilerin zaanı etkin değerlendire konusunda fikirler geliştirebildikleri görülüştür. Boş zaanlarını nasıl değerlendirdikleri konusunda yöneticilerin çoğunun hobileri ile ilgilendiği ve birçoğunun da uyku ile vakit geçirdikleri bulgusuna ulaşılıştır. Bundan sonra en çok yanıt alan aktiviteler sırası ile spor yapak, internette gezinek, gezek ve işle ilgili çalışalar yapak oluştur. Yöneticilerin %6 ının bu yılda ve gelecek 3-5 yıl içinde yapacaklarının bir listesi ve planı olduğu görülüştür. Çoğunun işlerinde aceleci, ayrıntılarla uğraşan ve birçok işi erteleyen yapıda oldukları ve ükeeliyetçilikten uzak durdukları ve görevlerini yerine getirirken zaanı yeterli buldukları sonucuna ulaşışlardır. Elde ettiğiiz bulgulara göre zaan yönetiinin cinsiyet, edeni duru, yaş, öğreni duruu ve hizet süresi ile anlalı bir ilişkisi yoktur. Kişinin kendi bireysel özelliklerinin önei ortaya çıkaktadır. Bu doğrultuda yöneticilere verilecek zaan yönetii seinerlerinin ve eğitilerinin daha etkin hale getirilerek, görev dağılıları planlarının düzenli olarak yapılası önerilektedir. Yöneticilerin zaan tuzaklarından kurtulak için kişisel disipline sahip olaları ve işlerini belirli bir disiplin içinde yürüteleri tavsiye edilektedir. Vakit, nakittir anlayışını beniseyen ve koruyan yöneticiler yetiştirilesi arzu edilektedir. 44 Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45
KAYNAKLAR Adaır, J. and Adaır, T.(). Zaan Yönetii, Yöneti Yeri Yayıncılık: Ankara. Akçinar, S. (4). Örgütsel Zaan Yönetii Ve Etkin Zaan Kullanıı, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bililer Enstitüsü, İşlete Yönetii Ana Bili Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Akgeci, T., Çelik, A.; Aydoğan, E. ve Akatay, A., (3). Zaan Yönetii Ve Yönetsel Zaanda Etkinlik, Gazi Kitabevi, Ankara. Alay S ve Koçak S. () Zaan Yönetii Anketi: Geçerlilik Ve Güvenirlik. Hacettepe Üniversitesi Eğiti Fakültesi Dergisi. Başak, T., Uzun, Ş. ve Arslan, F. (8). Heşirelik Yüksek Okulu Öğrencilerinin Zaan Yönetii Becerileri, Taf Preventive Medicine Bulletin, 7(5): 4-434. Claessens, B. J., Eerde, W. E., Rutte, C. G. and Roe, R. A. (7) A Review Of The Tie Manageent Literature, Personnel Review, Vol. 36 Issue:, Pp.55-76, Https:// Doi.Org/.8/483487763 6. Çelebi, Kaya (7). Etkili Zaan Yönetiinin Hizet Sektöründe Verililik Algısına Pozitif Katkısı Üzerine Görgül Bir Araştıra: Bir Hastane Örneği, Çağ Üniversitesi, İşlete Yönetii Ana Bili Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Deirel, E ve Raazanoğlu, F. (5). Yöneticiler Açısından Etkin Zaan Yönetii Tekniklerinin Değerlendirilesi, Doğu Anadolu Bölgesi Araştıraları. Eren, E. (). Yöneti Ve Organizasyon, İşlete Fakültesi Yayınları, İstanbul. Erde, R. ve Kaya, S., (8). Zaan Yönetii, Çağdaş Yerel Yönetiler Dergisi, Cilt: 7, Sayı:, Todaie Yayınları: Ankara. Eroğlu, F. ve Bayrak, S. (4). Örgüt Faaliyetleri Açısından Zaan Yönetii, Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bililer Fakültesi Dergisi, Cilt:, Sayı: 3-4. Fry, R. (). Zaan Nasıl Yönetilir?, İstanbul: Tiaş Yayınları. Joseph, R. (4). Zaan Yönetii, İstanbul: Epsilon Yayıncılık. Karaoğlan, A. D. (6). Üst Düzey Yöneticilerin Zaan Yönetii, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilileri Enstitüsü, Endüstri Mühendisi Bölüü, Yüksek Lisans Tezi. Kıdak, L. (). Hastane Yöneticilerinin Zaan Yönetii Tutularının Belirlenesi: İzir İli Eğiti Ve Araştıra Hastaneleri Uygulaası. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bililer Enstitüsü Dergisi, (5), Ss. 6-8. Özdeir, A. (6). Farklı Örgüt Kültürü Olan İşletelerde Zaan Yönetii Üzerine Apirik Bir Araştıra, (Yayınlanaış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bililer Enstitüsü, Balıkesir. Scoot, M. (5). Zaan Yönetii. (Çev: Aslı Çıngıl Çelik). Rota Yayınları, İstanbul. 45 Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45
Şahin, D., C. (5). Verili Örgüt Yönetii İçin Zaan Yönetii: Bir Özel Hastane Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Atılı Üniversitesi Sosyal Bililer Enstitüsü, Ankara. Uysal, N., Sözeri, E., Selen, F. ve Bostanoğlu, H. (7). Heşirelik Bölüü Öğrencilerinin Zaan Yönetii Becerileri Ve Yaşa Doyularının Belirlenesi, G.O.P. Taksi E.A.H., Jaren, 3 (): 3-36. Uğuz, N. (5). Türkiye de Perakende Sektörünün Analizi Ve Borsa İstanbul da İşle Gören Migros Ve Bi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bililer Enstitüsü, İstanbul. Ulusoy, İ. T. (5). Zaan Yönetii Ve Yönetici Açısından Zaan Yönetiinin Araştırılası, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bililer Enstitüsü İşlete Fakültesi, İstanbul. 45 Yüksel, A., K. (6). Heşirelerde Zaan Yönetii Ve Zaan Yönetiini Etkileyen Faktörler, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilileri Enstitüsü, İstanbul. Sosyal Bililer Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 5, Sayı: 8, Eki 8, s. 43-45