HOCAKÖY BARAJI VE MALZEME OCAKLARI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU

Transkript

1 Cua Mahallesi Nuri Doğrul Caddesi No:1 İnegöl / BURSA Tel : (224) Faks: (224) HOCAKÖY BARAJI VE MALZEME OCAKLARI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU Nihai DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd.Şti. Ata Mah. Kabil Cad. No:140/A, Çankaya/Ankara Tel: (312) Faks: (312) ANKARA

2 Proje Sahibinin Adı: Adresi: T.C. İnegöl Belediye Başkanlığı Cua Mahallesi Nuri Doğrul Caddesi No:1 İnegöl/BURSA Telefon Nuarası: (224) Faks Nuarası: (224) Projenin Adı: Proje Bedeli: Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii): ,35 TL Bursa İli, İnegöl İlçesi Projenin İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone: Ünite Baraj Gövdesi A Geçirisiz Gereç Alanı Koordinatlar (6º, ED 50, UTM Zonu: 37) Doğu (X) Kuzey (Y) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , i

3 B Geçirisiz Gereç Alanı C Geçirisiz Gereç Alanı , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ii

4 D Geçirili Gereç Alanı Kaya-1 Gereç Alanı , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , iii

5 Kaya-2 Gereç Alanı , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , iv

6 709456, , , , , , Kaya-3 Gereç Alanı , , , , , , , , , , , Projenin ÇED Yöneteliği Kapsaındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü): Proje, tarih ve sayılı Resi Gazete de yayılanarak yürürlüğe giren ÇED Yöneteliği nin Ek-1 Listesi (ÇED Uygulanacak Projeler Listesi), Madde 15 - Su depolaa tesisleri (göl haci 10 ilyon 3 ve üzeri olan baraj ve göletler) kapsaındadır. Hazırlayan Kuruluşun Adı: nu Hazırlayan Kuruluşun Adresi, Telefon ve Faks Nuaraları: nu Hazırlayan Kuruluşun Yeterlik Belgesi Nuarası, Tarihi: nun Sunu Tarihi (Gün, Ay, Yıl): DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti. Ata Mahallesi Kabil Caddesi No: 140 / A Çankaya / ANKARA Telefon : (312) Faks : (312) Yeterlik Belgesi No : 82 Veriliş Tarihi: NİSAN 2013 v

7 .. İçindekiler Tablosu Ekler Tabloların Listesi Şekillerin Listesi Kısaltalar İÇİNDEKİLER Sayfa vi xix xxi xxx xxxiii I. PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje konusu faaliyetin tanıı, örü, hizet aaçları, pazar veya hizet alanları ve bu alan içerisinde ekonoik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde öne ve gereklilikleri)... 1 I.1. Projenin Tanıtıı ve Aacı... 1 I.2. Proje nin Örü... 5 I.3. Proje nin Hizet Aacı... 6 I.4. Proje nin Pazar veya Hizet Alanları... 7 II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU...10 II.1. Projenin yeri (Proje yerinin, İlgili İdaresince onanış, lejant ve Plan notlarının da yer aldığı, Çevre Düzeni Planı, Uygulaa İar Planları, bu planlar yoksa ölçekli harita üzerinde gösterii) II.2. Proje kapsaındaki ünitelerin konuu (Baraj, gövde, derivasyon, savak tesisleri (dolu savak-dipsavak), ileti kanalları, su depoları, arıta tesisi (içekullana suyunun kullanılasında arıta yapılacak ı, detaylandırılası), alzee ocakları, teknik altyapı üniteleri, idari ve sosyal üniteler, varsa diğer üniteler, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, bu ünitelerin proje alanı içindeki konularının vaziyet planı üzerinde gösterii, diğer tekniklerle tesili resi veya aket benzeri gösteriler, proje kapsaında yer alan geçici ve nihai depolaa alanlarının, inşa edilecek baraj sahası içinde gerçekleştirilecek olan inşaat alanının ve Maden Kanunu na göre açılacak olan taş, ku, çakıl vb. ocak alanlarının 1/25000, 1/5000 ve/veya 1/1000 lik haritalar üzerinde gösterii, koordinatların harita üzerine işlenesi),...16 III. PROJENİN EKONOMİK ve SOSYAL BOYUTLARI...20 III.1. Projenin gerçekleşesi ile ilgili yatırı prograı ve finans kaynakları,...20 III.2. Projenin gerçekleşesi ile ilgili iş akı şeası veya zaanlaa tablosu,21 vi

8 III.3. Projenin fayda-aliyet analizi, (bu kapsada baraj altında kalacak tarı alanları, bağ, bahçe gibi kıyete değer verilerin de dikkate alınarak hesaplanası), 22 III.4. Proje kapsaında olayan ancak projenin gerçekleşesine bağlı olarak, faaliyet sahibi veya diğer yatırıcılar tarafından gerçekleştirilesi tasarlanan diğer ekonoik, sosyal ve altyapı faaliyetleri,...23 III.5. Proje kapsaında olayan ancak projenin gerçekleşebilesi için zaruri olan ve faaliyet sahibi veya diğer yatırıcılar tarafından gerçekleştirilesi planlanan diğer ekonoik, sosyal ve altyapı faaliyetleri,...26 III.6. Kaulaştıra ve yeniden yerleşi,...28 III.7. Diğer hususlar IV. PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLIKLERIN AÇIKLANMASI (...32 IV.1. Projeden etkilenecek alanın belirlenesi (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak, etki alanı harita üzerinde gösterilecek)...32 IV.2. Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal kaynakların kullanıı,...32 IV.2.1. Meteorolojik ve iklisel özellikleri, bölgenin genel ikli şartları, basınç, sıcaklık, yağış dağılıı, ortalaa nispi ne, sayılı günler dağılıı, aksiu kar kalınlığı, buharlaşa, rüzgar dağılıı, (eteorolojik verilerin güncelleştiriliş ve uzun yıllar gözle kayıtları, eteorolojik paraetrelerin dağılılarının tablo, grafikler, detaylı anlatıı),...32 IV.2.2. Jeolojik özellikler...47 IV Bölgesel jeoloji, sahanın 1/ ölçekli genel jeoloji haritası, stratigrafik kolon kesitleri,...47 IV Proje alanı jeolojisi, incelee alanına ait büyük ölçekli (1/5000 ya da varsa 1/1000 ölçekli) jeoloji haritası ile proje kapsaındaki ünitelerin kesitleri,harita ölçekleri ve lejantları etindekilere uygun olalı, yapılan büyüte ya da küçülteler çizgisel ölçekte gösterileli, jeolojik harita ve kesitlerin harita ala tekniğine uygun olarak hazırlanası jeolojik bilgilerin forata uygun olarak detaylandırılası),...50 IV Kitle hareketleri (heyelan/oloz akası), duyarlılık analizi, heyelan risk haritası, heyelan yağış ilişkisi...52 vii

9 IV Proje sınırları içindeki alan için yaaç stabilitesi, yaaçlardaki kaya hareketlerini gösteren harita, kaya analizi (hafriyat atığı olası duruunda da uygulanalıdır),...55 IV Depresellik ve doğal afet potansiyeli,...56 IV Jeolojik-Jeoteknik etüt raporu (proje kapsaındaki tü ünitelerin detaylı jeoteknik etütleri),...61 IV.2.3. Hidrojeolojik özellikler (yer altı su seviyeleri;halen evcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyu; eniyetli çeki değeri; suyun fiziksel, kiyasal, bakteriyolojik özellikleri; yeraltısuyunun evcut ve planlanan kullanıı, debileri, proje alanına esafeleri),...65 IV.2.4. Hidrolojik Özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kiyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, debisi ve evsilik değişileri, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyeli, taşkınlar, su toplaa havzası, oligotrofik, ezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılası, sediantasyon, drenaj, tü su kaynaklarının kıyı kullanıları ve ekosisteleri),...69 IV.2.5. Kurulacak barajın su toplaa havzası ile ilgili, söz konusu su kaynağına (dere, çay vs.) ilişkin en az 10 yıllık aylık aksiu, aylık iniu ve aylık ortalaa akı değerlerinin 3 /sn olarak verilesi, akı gözle istasyonlarının yerlerini tesil eden uzun yıllara ait aylık aylık akı değerlerinin, verilerin, ilgili kuru (bu verilerin tein edildiği kuru) onayı alınarak sunulası,...72 IV.2.6. Yüzeysel su kaynaklarının evcut ve planlanan kullanıı, varsa havza özelliği, proje alanının içe ve kullana suyu tein edilen kıta içi yüzeysel su havzasında kalıp kaladığı, söz konusu derenin bir göl ekosisteini ya da herhangi bir içe suyu kaynağını besleyip besleediği, içe suyu kaynaklarına esafeleri, söz konusu dereden içe ve kullana suyu alınıp alınadığı,...73 IV.2.7. İç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası evzuatla korua altına alınan türler; bunların üree, beslene, sığına ve yaşaa ortaları; bu ortalar için belirlenen korua kararları), 74 IV.2.8. Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (rezerv iktarları, evcut ve planlanan işletile duruları, yıllık üretileri ve bunun ülke veya yerel kullanılar için önei ve ekonoik değerleri),...74 viii

10 IV.2.9. Toprak özellikleri ve kullanı duruu (toprağın fiziksel ve kiyasal özellikleri,arazi kullanı kabiliyeti sınıflaası, erozyon, toprağın evcut kullanıı, tabii bitki örtüsü olarak kullanılanlardan era, çayır vb. )...79 IV Tarı alanları (tarısal gelişi proje alanları, özel ahsul plantasyon alanları), sulu ve kuru tarı arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üreti iktarları,...83 IV Korua alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Korua Alanları, Yaban Hayatı Korua Alanları, Yaban Hayvanı Yetiştire Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Korua Alanları, Boğaziçi Kanununa göre korua altına alınan alanlar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Korua Bölgeleri, Özel Çevre Korua Alanları, İçe ve su kaynakları ile ilgili korua alanları, Turiz Alan ve Merkezleri ve korua altına alınış diğer alanlar),...93 IV Oran Alanları (ağaç türleri, iktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı bunların evcut ve planlanan korua ve/veya kullanı aaçları, 1/ ölçekli eşcere haritası),...96 IV Flora ve Fauna (türler, endeik özellikle lokal endeik bitki türleri, alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası evzuatla korua altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşüş türler ve bunların alandaki bulunuş yerleri, bölgedeki dağılıları, endeiz duruları, bolluk iktarları, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Koisyonu Kararları) Her bir türün ki tarafından ve ne zaan, hangi yöntele (literatür gözle vs.) tespit edildiği, Collins Bird Guide, Türkiye nin Öneli Kuş Alanları Kitabı, Türkiye nin Öneli Doğa Alanları Kitabı, IUCN, Bern Sözleşesi, MAK Kararları, CITES gibi uluslararası anlaşalara göre duruu, türlerin projeden ne şekilde etkileneceği, proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilesi. Projeden ve çalışalardan etkilenecek canlılar için alınası gereken korua önleleri (inşaat ve işlete aşaasında). Arazide yapılacak flora çalışalarının vejetasyon döneinde gerçekleştirilesi ve bu dönein belirtilesi, flora için Türkiye Bitkileri Veri Servisi (TUBİVES) kullanılarak kontrol yapılası, (arazi çalışaları yapılarak belirleneli, literatür çalışaları ile doğrulanalı)...98 IV Sucul flora ve fauna, iç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası evzuatla korua altına alınan türler; bunların üree, beslene, sığına ve yaşaa ortaları; bu ortalar için belirlenen korua kararları), Endeik, hassas, nesli tehlike altındaki balık türleri için gerekli optiu su yükseklikleri, iktarları, çözünüş oksijen iktarı, su hızı gibi paraetrelerin incelenerek, projenin bu türler üzerine etkilerinin değerlendirilesi, alınacak tedbirlerin belirtilesi, ix

11 IV Hayvancılık ve su ürünleri (türleri, beslene alanları, yıllık üreti iktarları, bu ürünlerin ülke ekonoisindeki yeri ve değeri), IV Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları, benzersiz özellikteki jeolojik ve jeoorfolojik oluşuların bulunduğu alanlar, IV Devletin Yetkili Organlarının Hükü ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak Bölgeler, kau kuru ve kuruluşlarına belirli aaçlarla tahsis ediliş alanlar, vb.), IV Proje yeri ve etki alanının hava, su, toprak ve gürültü açısından evcut kirlilik yükünün belirlenesi, IV Diğer özellikler IV.3. Sosyo-Ekonoik Çevrenin Özellikleri IV.3.1. Ekonoik özellikler (yörenin ekonoik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel işgücünün bu sektörlere dağılıı, sektörlerdeki al ve hizet üretiinin yöre ve ülke ekonoisi içindeki yeri ve önei, diğer bilgiler), IV.3.2. Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, ortalaa hane halkı nüfusu, diğer bilgiler), IV.3.3. Gelir (yöredeki gelirin işkollarına dağılıı, işkolları itibariyle kişi başına düşen aksiu, iniu,ve ortalaa gelir), IV.3.4. İşsizlik (yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı), IV.3.5. Sağlık (bölgede endeik ve sıklıkla görülen hastalıklar), IV.3.6. Yöredeki sosyal altyapı hizetleri (eğiti, sağlık, kültür hizetleri ve bu hizetlerden yararlanıla duruu), IV.3.7. Kentsel ve kırsal arazi kullanıları (yerleşe alanlarının dağılıı, evcut ve planlanan kullanı alanları, bu kapsada sanayi bölgeleri, lianlar, konutlar, turiz alanları vb.), IV.3.8. Diğer özellikler V. PROJENİN BÖLÜM IV DE TANIMLANAN ALAN ÜZERINDEKI ETKILERI VE ALINACAK ÖNLEMLER () V.1. Arazinin Hazırlanası, İnşaat ve Tesis Aşaasındaki Faaliyetler, Fiziksel Ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önleler x

12 V.1.1. Arazinin hazırlanası için yapılacak işler kapsaında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat iktarı, hafriyat sırasında kullanılacak alzeeler, patlayıcı addeler, varsa patlata ile ilgili bilgiler, etkiler ve alınacak önleler, hafriyat artığı toprak, taş, ku vb. addelerin nerelere taşınacakları, nerelerde depolanacakları veya hangi aaçlar için kullanılacakları, hafriyat dökü alanlarının koordinatları, özellikleri ve 1/1000 ölçekli plan ve kesit görünüşleri ile birlikte hafriyat alzesi düzenlee ve restorasyon planı, alınacak önleler, alınacak izinler, görüşler, V.1.2. Proje kapsaında yapılacak olan kaptaj çalışaları, kullanılacak boru tipleri ve diğer ünitelerin özellikleri, bu ünitelerde kullanılacak kiyasal addelerin özellikleri, nerede, nasıl, ne iktarda ve hangi aaçla kullanılacağı, 192 V.1.3. Arazinin hazırlanası ve faaliyet ünitelerin inşası sırasında ve ayrıca ünitelerin inşasında kullanılacak addelerden, parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik olanların, taşınıları, depolanaları ve kullanıları, bu işler için kullanılacak aletler ve akineler, V.1.4. Derivasyon tünelinin yapıı sırasında gerçekleştirilecek doldura, patlataların akarsu havzasına etkileri, alınacak tedbirler, doldura vb. işleler için kullanılacak alzeenin cinsi, nerede ve ne iktarda kullanılacağı, V.1.5. Derivasyon (Baraj inşaat alanının kuru tutulabilesi için akarsu güzergahının geçici olarak değiştirilesi) ve arazi kazanak aacıyla veya diğer nedenlerle herhangi bir su ortaında yapılacak her türlü doldura, kazıklar üzerine inşaat vb. işleler ile bunların nerelerde yapılacağı, ne kadar alanı kaplayacağı ve kullanılacak alzeeler, araç ve akineler, V.1.6. Baraj inşaatı süresince akarsu yatağının derive edilesi kapsaında dere yatağının kuru kalaası, canlı hayatın devalılığının sağlanası aacıyla alınacak önleler, V.1.7. Taşkın önlee ve drenaj ile ilgili işleler, V.1.8. Proje kapsaında açılacak olan kaya, taş ocağı, ku ocağı gibi alzee ocaklarının sayısı, ocakların alan büyüklükleri, kapasiteleri, ayrı ayrı koordinatları, iş akı şeası, nakliye güzergahları, yıllara bağlı planlanan üreti iktarları, uygulanacak üreti yönteleri, basaak yüksekliği, genişliği, şev açısı, basaak sayısı, ocakların başlangıç ve nihai durularının ialat haritaları üzerinde gösterii, kullanılacak akine ekipanları xi

13 V.1.9. Malzee ocaklarında patlata işleinin ne şekilde yapılacağının açıklanası, patlata paterni, bir atıda kullanılacak patlayıcı adde iktarı, taşınıları, depolanaları ve kullanıları, hava şoku ve kaya fırlaaları hesaplarının yapılarak etkilerinin değerlendirilesi, V Proje kapsaında Kıra-elee tesisinin kurulası duruunda tesisin kapasitesi, teknolojisi, çalışa süreleri (gün-ay-yıl) V Proje kapsaında Beton Santralı tesisininkurulası duruunda, tesisin kapasitesi kapasitesi, teknolojisi, çalışa süreleri (gün-ay-yıl), V İnşaat esnasında tü ünitelerden kaynaklanacak toz yayıcı işleler, eisyon dağılı odelleesi, küülatif değerler, V Zein eniyeti,baraj gölünden su kaçağı olaası için yapılacak işleler, 256 V Dere yatağında yapılacak olan çalışaların etkileri, bulanıklık, suyun debisi vb V Proje alanı içindeki kara/su ortalarında herhangi bir aaçla gerçekleştirilecek kazı ve dolgu işleleri sonucu eydana gelecek katı atık addeler, inşaat artığı alzeeler, bu kazıların nerelerde, ne kadar alanda, nasıl yapılacağı, bu işleler nedeni ile çıkarılacak taş, ku, çakıl ve benzeri addelerin iktarları, nerelere taşınacakları veya hangi aaçlar için kullanacakları, eydana gelecek katı atık cins iktarı, ne şekilde bertaraf edileceği, 258 V Proje kapsaındaki ulaşı altyapısı planı, bu altyapının inşası ile ilgili işleler, kullanılacak alzeeler, kiyasal addeler, araçlar, akineler, altyapının inşası sırasında kıra, öğüte, taşıa, depolaa gibi toz yayıcı ekanik işleler, alınacak önleler, V Proje kapsaında yapılacak bütün tesis içi ve tesis dışı taşıaların trafik (araç) yükünün ve etkilerinin değerlendirilesi ( bağlantı yolu veya evcut yollarda genişlete yapılıp yapılayacağı, yapılacak ise ki tarafından yapılacağı hakkında bilgi verileli, baraj altında kalacak yolların alternatiflerinin belirtilesi ve gerekirse ilgili Karayolları Bölge Müdürlüğünün görüşü alınalıdır) V Su teini sistei planı, nereden tein edileceği, suyun arazinin hazırlanasından başlayarak ünitelerin açılasına dek yerine getirilecek işleler sonucu eydana getirilecek atık suların cins ve iktarları, bertaraf yönteleri, deşarj edileceği ortalar, bir kroki üzerinde atık su hatları ile varsa arıta tesisi yerinin gösterilesi, atık suların biriktirilesi halinde fosseptik xii

14 planının Rapora eklenesi, evcut su kalitesini koruaya yönelik alınacak tedbirler, ( projenin eba ve ansabı dikkate alınarak su kalitesinin ilgili evzuat kapsaında bir defaya ahsus çevre iznine esas ölçü ve değerlendiresinin yapılası, analiz sonuçlarının rapora eklenesi), (alınacak gerekli görüşler, izinler), V Sulaadan kaynaklanacak yüksek taban suyunu düşürek için uygulanacak drenaj sisteleri ve ıslah tedbirleri, V Sulanacak alan iktarı, sulaa sistei yapıları, sulaa ile su ve toprakta oluşabilecek (azot, bor, tuzlaşa) etkiler, tarısal üretie olabilecek etkiler ve sulaa ile oluşacak bitki paterni, sulaadan dönen suların su kalitesine etkileri, V Arazinin hazırlanasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılasına dek yerine getirilecek işleler sonucu oluşacak atık suların cins ve iktarları, bertaraf yönteleri, deşarj edileceği ortalar, (Burada gerekli izinler alınalı ve izin belgeleri rapora eklenelidir) V Arazinin hazırlanasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılasına dek yapılacak işler nedeni ile eydana gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, küülatif değerler, V Arazinin hazırlanası ve inşaat alanı için gerekli arazinin teini aacıyla kesilecek ağaçların tür ve sayıları, eşcere tipi, kapalılığı, kesilecek ağaçların bölgedeki oran ekosistei üzerine etkileri, Oran Bölge Müdürlüğü görüşü ile birlikte ÇED İncelee Değerlendire Foru, gerekli izinler, görüşler, projenin ya da bir kısının oran alanı dışında olası halinde oran alanlarına esafesi, oran yangınlarına karşı alınacak tedbirler, etkilerin değerlendirilesi, alınacak tedbirler, V Arazinin hazırlanası ve inşaat alanı için gerekli arazinin teini aacıyla elden çıkarılacak tarı alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kullanı kabiliyetleri ve tarı ürün türleri, tarı arazilerinin tarı dışı aaçla kullanıı ile ilgili bilgiler, era alanları, projenin 5403 sayılı Toprak Korua ve Arazi Kullanıı Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu, 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılası Hakkında Kanunu, 3083 sayılı Sulaa Alanlarında Arazi Düzenleesine Dair Tarı Reforu kapsaında değerlendirilesi, olası etkilerin değerlendirilesi, alınacak tedbirler, alınası gereken izinler, V Arazinin hazırlanasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılasına dek yerine getirilecek işlerde çalışacak personelin ve bu personele xiii

15 bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl tein edileceği, V Arazinin hazırlanasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılasına dek sürdürülecek işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olanlar, V Karasal ve sucul flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler, 274 V Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratak veya diğer aaçlarla yapılacak saha düzenleelerinin (ağaçlandıralar, yeşil alan düzenleeleri vb.) ne kadar alanda nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri, ekolojik peyzaj planı, V Doğaya yeniden kazandıra planı V Diğer faaliyetler V.2. Projenin İşlete Aşaasındaki Faaliyetler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önleler, V.2.1. Proje kapsaındaki tü ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri, ünitelerde üretilecek al ve/veya hizetler, nihai ve yan ürünlerin üreti iktarları, V.2.2. Faaliyet üniteleri için gerekli haadde, yardıcı adde, aul adde iktarları, taşınıları depolanaları, V.2.3. Suyun kalite kriterleri, V.2.4. Su tutulası sonucu su kalitesine ve su ortaındaki canlılara olabilecek etkiler, V.2.5. Su tutulası ile oluşabilecek ikli değişikliği ve bu değişiklik sonucu bitki örtüsü, fauna, habitat ve biotoplar üzerine olabilecek etkiler, ansapta olabilecek değişiler (erozyon, nehir hidrolojisi, sucul hayat, sedient gelişi vb.) V.2.6. Su kaynağına ait varsa diğer kullanı şekilleri ve etkileri, projenin eba ve ansap kısında yer alan projeler ile birlikte değerlendirilesi, V.2.7. İşlete süresince akarsu yatağının derive edilesi kapsaında derive edilecek su iktarı, dere yatağının kuru kalaası canlı hayatın xiv

16 devalılığı ve bölgenin tarısal sulaa suyu ihtiyacının sağlanası aacıyla alınacak önleler, V.2.8. Mansaba bırakılacak su hesabı (havza akıları, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyel, varsa ulusal ve uluslararası evzuatla korunan balık türleri ve uhteel ihtiyaçları, su hakları, savaklanan sular ve periyodları dikkate alınalı), Nehirdeki akıın son on yıllık akı değerleri, debi süreklilik eğrisi grafiği ve/veya tablosu, (Doğal hayatın devaı için ansaba bırakılacak su iktarı projeye esas alınan son on yıllık ortalaa akıın en az %10 u olacaktır. ÇED sürecinde ekolojik ihtiyaçlar göz önüne alındığında bu iktarın yeterli olayacağının belirlenesi duruunda iktar arttırılacabilecektir. Doğa Korua Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısı uyarınca HES Projeleri ve Diğer Hidrolik Faaliyet Talepleri için Değerlendire Raporu Foratı doğrultusunda hazırlanacak Raporun, ÇED Raporu ekinde sunulası, Raporda belirlenen iktara ansaptaki diğer teessüs etiş su hakları ayrıca ilava edilecek ve kesin proje çalışaları belirlenen topla bu iktar dikkate alınarak yapılacaktır. Akıın son on yıllık ortalaanın % 10 undan az olası halinde taaı bırakılacaktır. Havzada teessüs etiş su hakları (içe suyu, sulaa suyu tahsisleri, balık çiftlikleri vs.) rapor içerisinde yer alalıdır. İlgili kuru ve kuruluşlar ile irtibata geçirilerek ve arazide gerekli çalışalar/araştıralar yapılarak Su Kullanı Hakları Raporunun hazırlanası ve ilgili bölgesine üracaat edilerek Raporun onaylatılası.) V.2.9. Kati proje aşaasında; doğal hayatın devalılığının sağlanabilesi için dere yatağına bırakılacak su iktarı ölçüleri, Akı Gözle İstasyonu yerlerinin ( AGİ) istasyon kurulasına uygun olarak dizayn edilesi, AGİ kurula aşaasında ilgili DSİ Bölge Müdürlüğüne üracaat edilesi ve söz konusu istasyonun ilgili fira tarafından GPRS odeli cihazla donatılası ile ilgili işleler ve taahhütün rapora girilesi, V İşlete aşaasındaki su teini planı, suyun tein edileceği, suyun tein edileceği kaynaklardan alınacak su iktarları ve bu suların kullanı aaçlarına göre iktarları, V İşlete aşaasında oluşacak atık suların cins ve iktarları, bertaraf yönteleri, deşarj edileceği ortalar, (Burada gerekli izinler alınalı ve izin belgeleri rapora eklenelidir.) V Suyun tein edileceği kaynağın kullanılası sonucu su kalitesine ve su ortaındaki canlılara (can suyunun bırakılacağı güzargahtaki canlı türleri ve ekolojik envanteri) olabilecek etkiler, alınacak izinler, proje için tespit edilen balık türlerine ait geçiş sisteleri ile asansörleri ile ilgili bilgi ve buna ait çizi, ansap can suyu çıkış yerinin gösterildiği çizi, xv

17 V Yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarına olabilecek etkiler, V Ulusal ve uluslararası evzuatla korunası gereken alanlar üzerine etkiler, V Oran alanlarına olabilecek etkiler ve bu etkilere karşı alınacak tedbirlerin tanılanası, oran yangınlarına karşı alınacak tedbirler, V Tarı alanlarına olabilecek etkiler ve bu etkilere karşı alınacak tedbirlerin tanılanası, V Karasal Flora/fauna üzerine olası etkiler ve alınacak tedbirler V Proje alanında peyzaj unsurları oluşturak veya diğer aaçlarla yapılacak saha düzenleeleri, V Proje için önerilen sağlık korua bandı esafesi, V Projenin işletilesi aşaasındaki faaliyetlerden insan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli olanlar, V İdari ve sosyal ünitelerde içe ve kullana aaçlı suların kullanıı sonrasında oluşacak atık suların arıtılası için uygulanacak arıta tesisinin karakteristiği, prosesinin detaylandırılası ve arıtılan atık suların hangi alıcı ortalara, ne iktarlarda, nasıl verileceği, V Arıta Tesisinden oluşası uhteel çaurların iktarı, bertaraf yönteleri 311 V Konut, sosyal ve idari tesislerde oluşacak katı atık iktarı ve özellikleri, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi aaçlar için ve ne şekilde değerlendirileceği, nasıl bertaraf edileceği, V Proje ünitelerinin işletilesi sırasında oluşacak gürültü kaynakları, seviyeleri ve gürültü kontrolü için alınacak önleler, V Proje alanı ve yakın çevresinde, yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarını (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunası gerekli doğal değerlere) ateryal üzerindeki etkilerinin şiddeti ve yayılı etkisinin belirlenesi, V Projenin işletilesi sırasında çalışacak personel sayısı, bu personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut, ulaşı ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçlarının nerelerde, nasıl tein edileceği, xvi

18 V Proje kapsaında yapılacak bütün tesis içi ve tesis dışı taşıaların trafik (araç) yükünün ve etkilerinin değerlendirilesi, V Diğer faaliyetler V.3. Projenin Sosyo-Ekonoik Çevre Üzerine Etkileri V.3.1. Proje ile gerçekleşesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihda ikanları, nüfus hareketleri, göçler, eğiti, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizetleri ve bu hizetlerden yararlanıla durularında değişiklikler vb. (Projenin yapıı dolayısıyla etkilenecek yöre halkı ile görüşeler yapılara sosyolojik etkinin ortaya konulası) V.3.2. Çevresel fayda-aliyet analizi V.3.3. Projenin gerçekleşesine bağlı olarak sosyal etkilerin değerlendiresi. (Proje Alanı ve Etki Alanındaki tarı, hayvancılık, balıkçılık, arıcılık vb. faaliyetlere etkileri, projenin inşaası ve işletesi aşaasında çalışacak insanlar ile yerel halk ilişkileri, bunların insan yaşaı üzerine etkileri ve Sosyo- Ekonoik Açıdan Analizi, uygulaaya geçilerek sosyal sorululuk projeleri) 316 VI. İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABILECEK VE SÜREN ETKILER VE BU ETKILERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER VI.1. Arazi ıslahı, VI.2. Rekreasyon Çalışaları, VI.3. Mevcut su kaynaklarına etkiler, VI.4. Olabilecek hava eisyonları, VII. PROJENİN ALTERNATİFLERİ VIII. İZLEME PROGRAMI VE ACİL EYLEM PLANI VIII.1. Faaliyetin inşaatı için önerilen izlee prograı, faaliyetin işletesi ve işlete sonrası için önerilen izlee prograı ve acil üdahale planı, Çevre Yöneti ekibi, 321 VIII.2. ÇED Olulu Belgesinin verilesi duruunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi alan kuru/kuruluşların yükülülükleri başlığı altında yer alan hususların gerçekleştirilesi ile ilgili progra xvii

19 IX. HALKIN KATILIMI X. YUKARIDAki BAŞLIKLAR Altında verilen BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN bir ÖZETİ XI. SONUÇLAR KAYNAKÇA xviii

20 EKLER LİSTESİ Ek-A Özel Foratı Ek-B Resi Kuru Yazıları 1. DSİ Genel Müdürlüğü nün tarihli ve sayılı yazısı 2. Bursa İl Özel İdaresi tarihli ve 4597 sayılı yazısı 3. DSİ Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü nün tarihli ve sayılı yazısı 4. İnegöl Belediye Başkanlığı nın tarihli ve 14 sayılı yazısı 5. Bursa İl Afet ve Acil Duru Müdürlüğü nün tarihli ve 244 sayılı yazısı 6. Bursa Kültür Varlıklarını Korua Bölge Kurulu Müdürlüğü nün tarihli ve 1996 sayılı yazısı 7. Kültür ve Turiz Bakanlığı yatırı ve İşleteler Genel Müdürlüğü nün tarihli ve sayılı yazısı 8. Bursa İl Gıda, Tarı ve Hayvancılık Müdürlüğü nün tarihli ve 211 sayılı yazısı 9. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın tarihli ve sayılı Halkın Katılı Toplantısı ile ilgili yazısı 10. Bursa Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarihli ve sayılı Yazısı 11. Halkın Katılı Toplantısı Tutanakları Ek-C Harita ve Planlar 1. 1/ ölçekli Topografik Harita 2. Uydu Görüntüsü 3. Çevre Düzeni Planı 4. Baraj Tesisleri Yerleşi Planı 5. Rezervuar Haritası 6. Baraj Gövde En Kesiti ve Boy Kesiti 7. Derivasyon Tüneli ve Dipsavak En Kesiti ve Boy Kesiti 8. Dolusavak En Kesiti ve Boy Kesiti 9. Jeoloji Haritası 10. Arazi Kullanı Kabiliyet Haritası 11. Mesçere Haritası xix

21 12. Vejetasyon Haritası 13. Ava Açık Kapalı Haritası 14. Su Kaynakları, Mevcut ve Planlanan Tesisleri Gösterir Harita 15. Ölçü Lokasyonları Haritası 16. Yolları Gösterir Harita 17. Proje Sahası na Yakın Yerleşi Yerlerini Gösterir Harita Ek-D Ekosiste Değerlendire Raporu Ek-E Koordinatlar Ek-F Sızdırasız Fosseptik Plan Ek-G Bursa Meteoroloji Bülteni Ek-H Mühendislik Jeolojisi Planlaa Raporu Ek-I Ek-J Heyelan Raporu DSİ Onaylı AGİ Akı Değerleri Ek-K Analiz Sonuçları 1. Yüzeysuyu Analiz Sonuçları 2. PM10 Analiz Sonuçları 3. Gürültü Analiz sonuçları Ek-L Malzee Ocakları İşlete Yönteleri Raporu Ek-M Mansap Su Kullanı Hakları Raporu Ek-N Ekolojik Peyzaj Planı Ek-O Akustik Rapor nu Hazırlayanların Tanıtıı xx

22 .. TABLOLARIN LİSTESİ Sayfa Tablo I-1. Hocaköy Barajı ve Malzee Ocakları İş Terin Planı... 6 Tablo I-2. Bursa İli Dahilinde İşletede Bulunan Barajlar... 8 Tablo I-3 Bursa İli Dahilinde İşletede Bulunan Göletler ve Sulaalar... 8 Tablo II-1 Teknik Özellikleri...17 Tablo III-1. Proje Ekonoisi Özeti (2012 Biri Fiyatları ile)...20 Tablo III-2. Hocaköy Barajı Tesisi Yatırı Prograı...21 Tablo III-3. Hocaköy Barajı ve Malzee Ocakları İş Terin Planı...21 Tablo III-4 İçe Suyu Tesisleri Yatırı Prograı...28 Tablo IV-1 Bursa Meteoroloji İstasyonuna İlişkin Paraetreler...32 Tablo IV-2 Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Basınç Değerleri...33 Tablo IV-3 Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Sıcaklık Verileri...33 Tablo IV-4 Bursa Meteoroloji İstasyonu Aylık Ortalaa Yağış Verileri...35 Tablo IV-5 Bursa Meteoroloji İstasyonu Bağıl Ne Verileri...37 Tablo IV-6 Bursa Meteoroloji İstasyonu Sayılı Günler Değerleri...38 Tablo IV-7 Bursa Meteoroloji İstasyonu na göre Maksiu Kar Kalınlığı...39 Tablo IV-8 Bursa Meteoroloji İstasyonu Buharlaşa Değerleri...39 Tablo IV-9 Bursa Meteoroloji İstasyonu Rüzgarın Aylık ve Yıllık Ese Sayıları...40 Tablo IV-10 Kış Mevsiine Ait Rüzgarın Ese Sayıları...41 Tablo IV-11 Sonbahar Mevsiine Ait Rüzgarın Ese Sayıları...42 Tablo IV-12 İlkbahar Mevsiine Ait Rüzgarın Ese Sayıları...43 Tablo IV-13 Yaz Mevsiine Ait Rüzgarın Ese Sayıları...44 xxi

23 Tablo IV-14 Yönlere Göre Ortalaa Rüzgar Hızları ( /s)...45 Tablo IV-15 Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Ortalaaları...46 Tablo IV-16. Bölgede yılları arasında eydana gelen Ms 4 depreler (Kandilli Kayıtları)...58 Tablo IV-17. Sondaj kuyularına ait kuyu nuaraları, kuyu yerleri, başlaa-bitiş tarihleri, derinlikleri, kotları, koordinatları ve YASS...62 Tablo IV-18. Bursa ili Yeraltı Suyu Potansiyeli...65 Tablo IV-19. İnegöl Ovası YAS bilançosu...65 Tablo IV-20 İncelee alanında açılan teel sondaj kuyularının yeraltı suyu seviyesi ölçüleri...66 Tablo IV-21. İnegöl ilçesine su tein eden evcut tesisler...68 Tablo IV-22. Proje sahasında yer alan YAS işleteleri...68 Tablo IV-23.. Bursa İlinin başlıca akarsuları ve yıllık ortalaa debileri...69 Tablo IV-24. Hocaköy Deresi nin yılları arasında ortalaa yağış ve debi ( 3 /sn) verileri...71 Tablo IV-25. Hocaköy Barajı Tekerrürlü Taşkın Hesapları Mukayese Tablosu...71 Tablo IV-26 Bedre Dere Regülatörü Tekerrürlü Taşkın Hesapları Mukayese Tablosu...72 Tablo IV-27 Hocaköy Barajı nın yakın çevresinde yer alan su kaynakları...73 Tablo IV-28 Bursa İlinde yer alan linyit rezervi...78 Tablo IV-29 Bursa İli Arazi Kullanı Kabiliyeti...82 Tablo IV-30 Baraj Rezervuar Alanı Arazi Kullanı Duruları...82 Tablo IV-31 Mutlak Korua Alanı Arazi Kullanı Duruları...82 Tablo IV-32 Bursa İlinin Genel Arazi Dağılıı...84 Tablo IV-33. Kültür Arazisi Kullanı Duruu...84 Tablo IV-34 Bursa İli Tarı Ürünleri Üretii (ton)...85 xxii

24 Tablo IV-35 İnegöl İlçesi Tarla Ürünleri Üretii...86 Tablo IV-36. TR4 Doğu Marara Tarı Master Planında Belirtilen Bursa İli Alt Bölgeleri 86 Tablo IV-37. Bursa Alt Bölgelerinde Örtü Altı Sebze Ekiliş Alanları ve Üreti Miktarlarının Oransal Dağılıı...86 Tablo IV-38. TR4 Doğu Marara Bursa Alt Bölgesi Açıkta Sebze Ekiliş Alanları (ha)...87 Tablo IV-39. Doğu Marara Bursa Alt Bölgesi Sebze Üreti Miktarı (ton)...88 Tablo IV-40 Doğu Marara Bölgesi ve Türkiye Meyve Ağaç Sayıları ve Üreti Miktarları (ton)...89 Tablo IV-41. Bursa İlinde en fazla üretii yapılan eyve ürünleri ve verileri...90 Tablo IV-42. İnegöl İlçesinde öneli türler itibariyle eyve üretii...90 Tablo IV-43. Bursa İli Öneli Türler İtibariyle Sebze Üretii (ton)...91 Tablo IV-44. İnegöl İlçesi Öneli Türler İtibariyle Sebze Üretii...92 Tablo IV-45. Bursa İli Tarısal Gelirleri...92 Tablo IV-46 İnegöl İlçesi Tarısal Gelirleri...92 Tablo IV-47. Bursa-İnegöl İlçesinde Bulunan Bazı Arkeolojik Sit Alanları...95 Tablo IV-48. Proje Sahası İle Etki Alanında Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunası Muhteel Bitki Türlerinin Failya Adı, Bilisel İsi, Türkçe İsi, Habitatı, Fitocoğrafik Bölgesi, Nispi Bolluğu, Endeiz ve Nadirlik Duruu,, Türkiye Bitkileri Kırızı Kitabı ile IUCN Red Data Book Kategorileri, CITES ve BERN Sözleşelerine Göre Duruları Tablo IV-49. Proje Sahası İle Etki Alanında Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunası Muhteel Endeik ve Nadir Bitki Türlerinin Failya Adı, Bilisel Adı, Türkçe Adı, Habitatı, Fitocoğrafik Bölgesi, Türkiye Bitkileri Kırızı Kitabı ile IUCN Red Data Book Kategorileri, CITES ve BERN Sözleşelerine Göre Duruları Tablo IV-50. Proje Sahası İle Etki Alanında Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunası Muhteel İki yaşalı Türlerinin Failya Adı, Bilisel Adı, Türkçe Adı, Habitatı, Endeiz ve Nadirlik Duruu, Deirsoy Kategorileri, IUCN Red Data Book Kategorileri, BERN ve CITES Sözleşelerine Göre Duruları xxiii

25 Tablo IV-51. Proje Sahası İle Etki Alanında bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunası Muhteel Sürüngen Türlerinin Failya Adı, Bilisel İsi, Türkçe İsi, Habitatı, Endeiz ve Nadirlik Duruu, IUCN Red Data Book Kategorileri, BERN ve CITES Sözleşeleri ve Merkez Av Koisyonu Kararlarına Göre Duruları Tablo IV-52. Proje Sahası İle Etki Alanında Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunası Muhteel Kuş Türlerinin Failya Adı, Bilisel İsi, Türkçe İsi, Statüsü, Türkiye deki Yayışı, Endeiz ve Nadirlik Duruu, IUCN Red Data Book Kategorileri, BERN ve CITES Sözleşeleri ve Merkez Av Koisyonu Kararlarına Göre Duruları Tablo IV-53. Proje Sahası İle Etki Alanında Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunası Muhteel Meeli Türlerinin Failya Adı, Bilisel İsi, Türkçe İsi, Habitatı, Endeiz ve Nadirlik Duruu, IUCN Red Data Book Kategorileri, BERN ve CITES Sözleşeleri ve Merkez Av Koisyonu Kararlarına Göre Duruları Tablo IV-54. Bursa İli Hayvan Varlığı Tablo IV-55. Bursa İli ve İlçelerdeki Hayvan Varlıkları Dağılıı Tablo IV-56. Bursa İli ve İnegöl İlçesi Hayvansal Ürünler Üreti Miktarı Tablo IV-57. Bursa İli Su Ürünleri Üreti Miktarları Tablo IV-58. Hava Kalitesi Ölçü Sonuçları Tablo IV-59. Yüzey Suyu Örneğinin Ölçü ve Analiz Sonucu Tablo IV-60. Kıtaiçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri Tablo IV-61. Gürültü Ölçü Lokasyonları Tablo IV-62. Hocaköy Gürültü Ölçü Sonuçları Tablo IV-63. Sarıpınar Köyü Gürültü Ölçü Sonuçları Tablo IV-64. Karalar Köyü Gürültü Ölçü Sonuçları Tablo IV-65. Kültür Arazisi Kullanı Duruu Tablo IV-66. Bursa İli Hayvan Varlığı Tablo IV-67. İlde Sanayinin Sektörel Dağılıı Tablo IV-68. İnegöl İlçesi 2010 Yılı İthalat ve İhracatın Sektörsel Dağılıı xxiv

26 Tablo IV-69. Bursa İli nin İlçelere Göre Nüfus Dağılıı Tablo IV-70. Bursa İli, İnegöl İlçesi ve Civar Köyleri Nüfus Bilgileri Tablo IV-71. Bursa İline Ait Nüfus Hareketleri Tablo IV Yılları Arası Nüfus Artış Hızları Tablo IV-73. Bursa İli Göç Verileri ( ) Tablo IV-74. Bursa İli Hanehalkı Büyüklükleri ve Dağılıı Tablo IV-75. Bursa İli Gelir-Gider Dağılıı Tablo IV-76. TR41 Bölgesi (Bursa, Eskişehir, Bilecik) İşgücü İstatistikleri (2011) Tablo IV-77. Bursa İli İstihda Göstergeleri (2000) Tablo IV-78. Bursa İli Eğiti Kuruları ve Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayıları Tablo IV-79. Bursa İli Sağlık Kurularının Dağılıı Tablo IV-80. Bursa İli Hayati İstatistikler (2009) Tablo IV-81. Konut Alanlarının Fiziksel Yapıları Tablo IV-82. Bursa İli Sanayi Bölgeleri Tablo V-1. İnşaat Aşaasındaki Kazı, Dolgu ve Beton Miktarları Tablo V-2. Hocaköy Barajı Tekerrürlü Taşkın Hesapları Tablo V-3. Kaya-1 Malzee Ocağındaki Üreti Miktarları ve Çalışa Süreleri Tablo V-4. Kaya-1 Malzee Ocağında Kullanılacak Dele-Patlata Yönteinin Teknik Özellikleri Tablo V-5. Kaya-2 Malzee Ocağındaki Üreti Miktarları ve Çalışa Süreleri Tablo V-6. Kaya-2 Malzee Ocağında Kullanılacak Dele-Patlata Yönteinin Teknik Özellikleri Tablo V-7. Kaya-3 Malzee Ocağındaki Üreti Miktarları ve Çalışa Süreleri xxv

27 Tablo V-8. Kaya-2 Malzee Ocağında Kullanılacak Dele-Patlata Yönteinin Teknik Özellikleri Tablo V-9. Proje Sahası nda Kullanılacak KET in Koordinatları Tablo V-10. Proje Sahası nda Kullanılacak BST ya Ait Koordinatlar Tablo V-11. Beton Santralı Tesisleri Kapsaında Kurulası Planlanan Makine-Ekipan Listesi Tablo V-12. Toz Miktarlarının Hesaplarında Kullanılacak Eisyon Faktörleri (SKHKKY, Tablo 12.6) Tablo V-13. Proje Kapsaında Kaya-1 Malzee Ocağı Alanında Üretii Yapılacak Cevherin Üreti Faaliyet Süreleri ve Üreti Miktarları Tablo V-14. Proje Kapsaında Kaya-1 Malzee Ocağı Alanında Üretii Yapılacak Cevherin Üreti Faaliyet Süreleri ve Üreti Miktarları Tablo V-15. Proje Kapsaında Kaya-1 Malzee Ocağı Alanında Üretii Yapılacak Cevherin Üreti Faaliyet Süreleri ve Üreti Miktarları Tablo V-16. Yönlere Göre Yayıla Sınıfı, Rüzgar Hızı ve UH Değerleri Tablo V-17. SKHKKY de 2013 Yılı için Belirtilen Sınır Değerler Tablo V-18. Kaya-1 Malzee Ocağı için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-19. Kaya-1 Malzee Ocağı için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/ 2.gün) Tablo V-20. Kaya-2 Malzee Ocağı için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-21. Kaya-2 Malzee Ocağı için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/ 2.gün) Tablo V-22. Kaya-2 Malzee Ocağı için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-23. Kaya-2 Malzee Ocağı için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/2.gün xxvi

28 Tablo V-24 A Geçirisiz Malzee Ocağı için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-25. A Geçirisiz Malzee Ocağı için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/2.gün Tablo V-26. A Geçirisiz Malzee Ocağı için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-27. A Geçirisiz Malzee Ocağı için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/2.gün Tablo V-28. PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-29. Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/2.gün Tablo V-30. Kaya-1 Malzee Ocağı için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-31. A Geçirisiz Malzee Ocağı için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/2.gün Tablo V-32. Kaya-2 Malzee Ocağı için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-33. Kaya-2 Malzee Ocağı için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/ 2.gün) Tablo V-34. Kaya-2 Malzee Ocağı için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-35 Kaya-2 Malzee Ocağı için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/2.gün Tablo V-36. A Geçirisiz Malzee Ocağı için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-37 A Geçirisiz Malzee Ocağı için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/2.gün Tablo V-38 A Geçirisiz Malzee Ocağı için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-39. A Geçirisiz Malzee Ocağı için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/2.gün xxvii

29 Tablo V-40. PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-41. Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/2.gün Tablo V-42. Kaya-1 Malzee Ocağı Patlata Faaliyeti için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-43. Kaya -1 Malzee Ocağı Patlata Faaliyeti için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/ 2.gün) Tablo V-44. Kaya-2 ve Kaya-3 Malzee Ocağı Patlata Faaliyeti için PM 10 Konsantrasyonlarının Mesafeye Göre Dağılıı (µg/ 3 ) Tablo V-45. Kaya -2 ve Kaya-3 Malzee Ocağı Patlata Faaliyeti için Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılıı (g/ 2.gün) Tablo V-46. Mevcut Sulaa Sahasındaki Sulanan Arazi Miktarı ve Dağılıı Tablo V-47. Hocaköy Barajı Sahasında Sala Sulaa Yönteine Göre Bitki Su Tüketileri ve Aylar İtibarı ile Sulaa İçin Bırakılası Gereken Su Miktarı Tablo V-48. İnşaat Makine ve Ekipanları ile Bunların Eşdeğer Ses Gücü Düzeyleri (L w ) Tablo V-49. Makine/Ekipandan Kaynaklanan Gürültü Seviyesinin Mesafeye Göre Değerleri Tablo V-50. İnşaat Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDYY Ek-VII Tablo 5) Tablo V-51. Patlata Sırasında Oluşacak Gürültü Düzeyi Tablo V-52. Ölçü Lokasyonu ve Koordinatları Tablo V-53. Hocaköy Gürültü Ölçü Sonuçları Tablo V-54. Sarıpınar Köyü Gürültü Ölçü Sonuçları Tablo V-55. Karalar Köyü Gürültü Ölçü Sonuçları Tablo V-56.. İnşaatlarda Kazık Çaka ve Benzeri Titreşi Yaratan Operasyonların ve İnşaat Makinelerinin En Yakın Çok Hassas Kullanı Alanının Dışında Yaratacağı Zein Titreşilerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri (1 Hz- 80 Hz arasındaki frekans bantlarında) Tablo V-57. Nuune Bilgileri xxviii

30 Tablo V-58. Yüzey Suyu Örneğinin Ölçü ve Analiz Sonucu Tablo V-59 Kıtaiçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri Tablo V-60.İçe Suyu Elde Edilen veya Elde edilesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetelik EK-1 Listesiinde Yer Alan Kategorilere Göre Su Kalite Standartları Tablo V-61. Hocaköy (Aliağa) Deresi Suyunun Fiziksel ve Kiyasal Analiz Sonuçları Tablo V-62. Hocaköy Deresi ne Ait 10 Yıllık Aylık Ortalaa Debi Değerleri Tablo V-63. Hocaköy Barajı Kurak Dönelerdeki Can Suyu Miktarı ve Aylık Oranları. 301 Tablo V-64. Hocaköy Barajı Yağışlı Dönelerdeki Can Suyu Miktarı ve Aylık Oranları 301 Tablo V-65. Baraj Yeri İçin Önerilen Çevresel Akış Debileri ( 3 /s) xxix

31 .. ŞEKİLLERİN LİSTESİ Sayfa Şekil II-1. Proje Sahası nın Türkiye deki Konuunu Gösteren Yer Bulduru Haritası...11 Şekil II-2. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf...12 Şekil II-3. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf...12 Şekil II-4. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf...13 Şekil II-5. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf...13 Şekil II-6. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf...14 Şekil II-7. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf...14 Şekil II-8. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf...15 Şekil III-1. Atıksu Arıta Sisteinin Öngörülen Akı Şeası...23 Şekil IV-1 Bursa Meteoroloji İstasyonu Aylık Sıcaklık Değerleri ( )...34 Şekil IV-2 Bursa Meteoroloji İstasyonu Mevsilik Ortalaa Sıcaklık Değerleri ( )...35 Şekil IV-3 Aylık Topla Ortalaa ve Günlük En Çok Yağış Miktarları ()...36 Şekil IV-4 Yağışın Mevsilere Göre Dağılıı...36 Şekil IV-5 Bursa Meteoroloji İstasyonu Tarafından Kaydedilen Aylık Bağıl Ne Dağılıı 37 Şekil IV-6 Bursa Meteoroloji İstasyonu Tarafından Kaydedilen Kar Örtülü, Dolulu, Kırağlı, Sisli, Topla Orajlı, Kar Yağışlı Gün Sayıları Ortalaaları ( )...38 Şekil IV-7 Bursa Meteoroloji İstasyonu Tarafından Kaydedilen Buharlaşa Verileri...39 Şekil IV-8 Ese Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü...41 Şekil IV-9 Kış Mevsiine Ait Ese Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü...42 Şekil IV-10 Sonbahar Mevsiine Ait Ese Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü...43 Şekil IV-11 İlkbahar Mevsiine Ait Ese Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü...44 xxx

32 Şekil IV-12 Yaz Mevsiine Ait Ese Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü...45 Şekil IV-13 Ortalaa Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Gülü...46 Şekil IV-14 Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Ortalaaları...46 Şekil IV-15: İncelee alanı ve Civarının Genelleştiriliş Stratigrafik Sütun Kesiti...49 Şekil IV-16. Heyelan Envanter Haritası...53 Şekil IV-17. Çalışa alanının taban topografyası kesiti Şekil IV-18. Bursa İlinin depre haritası...57 Şekil IV-19. Hocaköy Barajı Ve Yakın Çevresi Diri Fay Haritası...58 Şekil IV-20. Bursa İlinde eydana gelen doğal afetlerin dağılıı ( )...61 Şekil IV-21Hocaköy Deresi Ortalaa Yağış-Debi İlişkisi...71 Şekil IV-22 Bursa İli Maden Haritası...78 Şekil IV-23. Bursa Alt Bölgelerinde Örtü Altı Sebze Alanları Oransal Dağılıı...87 Şekil IV-24. Doğu Marara Bursa Alt Bölgesi Sebze Ekiliş Alanları (ha)...88 Şekil IV-25. Doğu Marara Bursa Alt Bölgesi Sebze Üreti Miktarı (ton)...89 Şekil IV-26. Bursa İli Yıllar itibari ile Meyve Üreti Miktarlarındaki Değişi...91 Şekil IV-27. Bursa İli Oran Varlığı...97 Şekil IV-28. Grid Karelee Sistei...99 Şekil IV-29. Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri Haritası Şekil IV-30. Bursa İli İhracat ve İthalat Verileri Şekil IV-31 Bursa İli Yaş Gruplarına Göre Nüfus Dağılıı Şekil IV-32. TR41 Bölgesi Maaş ve Ücretlerin Türkiye Toplaı İçindeki Payı (2008) Şekil IV-33. TR41 Bölgesi İktisadi Faaliyet Koluna Göre İstihda Edilenler Şekil V-1. Kaya-1 Malzee Ocağı Örnek İş Akı Şeası xxxi

33 Şekil V-2. Kıra-Elee Tesisi ne Ait İş Akı Şeası Şekil V-3. Kıra-Elee Tesisi Su Pulvarize Sistei Şekil V-4. Konveyör Bant Hattı Su Pulvarize Sistei Şekil V-5. KET lerdeki Toz Önlee Uygulaasına Örnek Şekil Şekil V-6. Makine/Ekipandan Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre Dağılıı Şekil IX Tarihli Posta Gazetesi nde Yayınlanan Halkın Katılı Toplantısı İlanı Şekil IX Haber Yoru Gazetesi nde Yayınlanan Halkın Katılı Toplantısı İlanı Şekil IX-3. Hocaköy Köyü nde Yapılan Halkın Katılıı Toplantısına Ait Görüntüler Şekil IX-4. Hocaköy Köyü nde Yapılan Halkın Katılıı Toplantısına Ait Görüntüler Şekil IX-5. Hocaköy Köyü nde Yapılan Halkın Katılıı Toplantısına Ait Görüntüler Şekil IX-6. Hocaköy Köyü nde Yapılan Halkın Katılıı Toplantısına Ait Görüntüler xxxii

34 % Yüzde Küçük eşit Büyük eşit µs/c Mikrosieens/santietre 0 C Santigrat derece KISALTMALAR ADNKS AGİ AİHM AKM AME AMP As B BF bk. BOSB BS BTSO CITES c CO Cu ÇED ÇGDYY D da db dba dbc DKD DMİ DOKAY DPT DSİ E DKD DGD Fe Fe 2 O 3 g GB Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistei Akı Gözle İstasyonu Avrupa İnsan Hakları Mahkeesi Askıda Katı Madde Acil Müdahale Ekibi Acil Müdahale Planı Arsenik Batı Biri Fiyat Bakınız Bursa Organize Sanayi Bölgesi Beton Santralı Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşe Santietre Karbon Monoksit Bakır Çevresel Etki Değerlendiresi Çevresel Gürültünün Değerlendirilesi ve Yönetii Yöneteliği Doğu Dekar Desibel A-Ağırlıklı desibel C-Ağırlıklı desibel Doğu Kuzeydoğu Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü DOKAY ÇED Çevre Mühendisliği Ltd.Şti. Devlet Planlaa Teşkilatı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü D (Doğu) Doğu- Kuzeydoğu Doğu-Güneydoğu) Deir Heatit Gra Güneybatı xxxiii

35 GD GSYİH Ha HC HKT h 3 hz İKES İKO K K 2 O KAF KB KBB Kcal/kg KD KDV KET k k/saat k 2 k 3 KOİ KTVKK lt lt/s Ltd.Şti. M.Ö. M.S. /s /gün 3 /s g/lt MİGEM MODEF s MTA MW MWt N Güneydoğu Gayri Safi Yurt İçi Hasılası Hektar Hidrokarbon Halkın Katılıı Toplantısı Hektoetre küp Hertz İçe, Kullana ve Endüstri Suyu İç Karlılık Oranı Kuzey Potasyu Oksit Kuzey Anadolu Fayı Kuzeybatı Kulak Burun Boğaz Kilokalori/kilogra Kuzeydoğu Kata Değer Vergisi Kıra Elee Tesisi Kiloetre Kiloetre/saat Kiloetrekare Kiloetreküp Kiyasal Oksijen İhtiyacı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Korua Kurulu Litre Litre/saniye Liited Şirketi Metre Milattan Önce Milattan Sonra Metre/saniye Metrekare Metreküp Metreküp/gün Metreküp/saniye Miligra/litre Maden İşleri Genel Müdürlüğü Milietre Mobilya ve Dekorasyon Fuarı Milisaniye Maden Tetkik Araa Genel Müdürlüğü Mega Watt Megawatt Teral K (Kuzey) xxxiv

36 N Na 2 O NE NNE NNW NOx NW ODTÜ OGH OSB örn P 2 O 5 Pb PEİ PM S SE Si SiO 2 SK SKHKKY SKKY SSE SSW SW T.C. TBKK TEDAŞ TL TUBİVES TUİK U 3 O 8 USEPA vb. vs. W WNW WSW YAS YASS YHGS Yy Zn Nitrojen Sodyu Oksit KD (Kuzey-Doğu) KKD (Kuzey- Kuzeydoğu) KKB (Kuzey-Kuzeybatı) Azotoksit KB (Kuzeybatı) Orta Doğu Teknik Üniversitesi Orta Gerili Hattı Organize Sanayi Bölgesi Örneğin Fosfor Pentaoksit Kurşun Projeden Etkilenen İnsanlar Partikül Madde Kükürt GD (Güneydoğu) Silisyu Silis Sondaj Kuyusu Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yöneteliği Su Kirliliği Kontrolü Yöneteliği GGD (Güney- Güneydoğu) GGB (Güney-Güneybatı) GB (Güneybatı) Türkiye Cuhuriyeti Türkiye Bitkileri Kırızı Kitabı Türkiye Elektrik Dağıtı Anoni Şirketi Türk Lirası Türkiye Bitkileri Veri Servisi Türkiye İstatistik Kuruu Autinit Aerika Birleşik Devletleri Çevre Korua Ajansı Ve benzeri Vesaire B (Batı) BKB (Batı-Kuzeybatı) BGB (Batı-Güneybatı) Yeraltı Suyu Yeraltı Su Sevileri Yaban Hayatı Geliştire Sahası Yüz yıl Çinko xxxv

37 .. I. PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje konusu faaliyetin tanıı, örü, hizet aaçları, pazar veya hizet alanları ve bu alan içerisinde ekonoik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde öne ve gereklilikleri) I.1. Projenin Tanıtıı ve Aacı T.C. İnegöl Belediye Başkanlığı ; Bursa ili, İnegöl ilçesi ve yakın çevresindeki hizet alanı içerisinde yer alan yerleşi birilerinin içe ve kullana suyu gereksinilerinin öneli bir kısını karşılaak aacıyla, Bursa ili, İnegöl ilçesi sınırları içerisinde, Hocaköy Deresi üzerinde, Hocaköy Barajı ve Malzee Ocakları Projesi ni gerçekleştireyi planlaaktadır. İşbu Çevresel Etki Değerlendiresi (ÇED) Raporu, Ek-1 Listesi (ÇED Uygulanacak Projeler Listesi), 15. Maddesi ne göre (Su depolaa tesisleri (göl haci 10 ilyon 3 ve üzeri olan baraj ve göletler) değerlendirilerek, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevresel Etki Değerlendiresi İzin ve Deneti Genel Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısı ekinde yer alan Özel Foratı (bk. Ek- A) doğrultusunda hazırlanıştır. kapsaında Hocaköy Barajı ve Malzee Ocaklarının taaı yer alaktadır. Projenin aacı, Bursa ili, İnegöl ilçesi ve yakın çevresindeki hizet alanı içerisinde yer alan yerleşi birilerinin içe ve kullana suyu gereksinilerinin öneli bir kısını karşılaaktır. Günüüz koşullarında İnegöl ün uzun vadeli su ihtiyaçlarına bakıldığında İnegöl ün güneyindeki Uludağ ve devaı olan tepelerden kaynaklanan ve sonra Göksu (Kocadere) Çayı na katılan tü yan derelerin öneli birer potansiyeli olduğu görülektedir. Ancak bu yan derelerin üzerinde, yağış alanının büyük bir kısını kontrol edebilen ve su potansiyellerini değerlendirebilecek depolaa tesislerine gereksini duyulaktadır. Dolayısıyla bu aaç doğrultusunda İnegöl ün uzun vadeli içe ve kullana suyu gereksinii karşılaak için kapsaında Proje Sahası nın güneyinde Göksu (Kocasu) Havzası nı oluşturan yan derelere ait su potansiyellerinin depolanarak İnegöl e iletilesi planlanaktadır. Bu doğrultuda, İnegöl ilçesinin yaklaşık 5 k güney batısında Arapkaya sırtı ile Dorukbağları sırtı arasında Hocaköy Deresi üzerinde 90 yüksekliğinde Hocaköy Barajı nın yapılası öngörülüştür. Ayrıca baraja ek olarak baraj inşaatı kapsaında gerekecek alzeenin teini için alzee ocaklarının açılası öngörülüştür. İnegöl ilçesi ve yakın çevresinin içe ve kullana suyu gereksinilerini karşılaak aacıyla gerçekleştirilesi düşünülen Proje kapsaında; DSİ 1. Bölge Müdürlüğü nce Bursa- İnegöl Su Teini Projesi Hocaköy Barajı Planlaa Raporu hazırlanış olup söz konusu Planlaa Raporu, DSİ Genel Müdürlüğü Etüt, Planlaa ve Tahsisler Dairesi Başkanlığı tarafından 4 Eylül 2012 tarih ve sayılı yazıları ile onaylanıştır.(bk Ek- B) 1

38 Bursa İnegöl Su Teini Projesi Hocaköy Barajı Planlaa Raporu nda; Göksu Çayı nın eba kollarından İnegöl ilçesinin güneyinde yer alan Aliağa Deresi (Hocaköy Deresi) üzerinde 364,50 talveg kotunda ve talvegden 90,90 yüksekliğinde kil çekirdekli kaya dolgu tipindeki Hocaköy Barajı, Hocaköy Arıta Tesisleri, 732 uzunluğunda Ha Su İleti Hattı, 4,012 k lik Cerrah Teiz Su İleti Hattı 5,852 k lik Deydinler Teiz Su İleti Hattı Bedre Deresi üzerinde 690,00 kotundaki Bedredere regülatörü 4 k uzunluğunda Derivasyon İleti Tesislerinin kurulası önerilektedir. Proje kapsaında yüzeysel su kaynaklarından en önelisi, ilçenin heen güneyinde ve en yakın konudaki Aliağa Deresi üzerinde yer alası planlanan Hocaköy Barajı dır. Diğer öneli su kaynağı olan Bedre Dere den de Hocaköy Barajı na yılda 16,06 h 3 iktarında su aktarılarak, Hocaköy Barajı ndan da yılda 28,38 h 3 suyun İnegöl ilçesine verilesi planlanaktadır. İleti hatları çelik boru olarak düşünülüştür. Hocaköy Barajı ndan sağlanan suyun, Hocaköy Ha Su Ana İleti Hattına ait 1100 lik ve 732 etre uzunlukta olan çelik boru ile, barajın ansabında bulunan Hocaköy ün heen yakınındaki tepelerde kotlarında tertiplenen Hocaköy Arıta Tesisine taşınası ve burada suyun arıtıldıktan sonra Cerrah ve Deydinler Teiz Su Ana İleti Hatları yardıı ile İnegöl ilçesinin evcut şebeke sistei içerisinde yer alan Cerrah ve Deydinler Ana Su Depolarına iletilesi planlanaktadır. Bursa İnegöl Su Teini Projesi Hocaköy Barajı Planlaa Raporu dahilinde yapılacak olan Su İleti Hatları, Hocaköy Arıta Tesisi ve Bedredere Regülatörü, işbu, kapsaı dışındadır. Baraj dolgusunda kullanılacak olan alzeenin tein edilesi aacıyla 3 adet geçirisiz gereç alanı (A, B, C) ile 2 adet kaya ocağı (Kaya I, Kaya II) tespit ediliştir. Ayrıca özel sektörün çalıştırdığı ku ve çakıl sahasından (D) filtre alzee ve yine özel sektörün kıra taş tesislerinin olduğu kaya alanından (Kaya III) kaya örnekleri alınış ve gerekli ühendislik çalışaları yapılıştır. Proje kapsaında kullanılası planlanan alzee alanları ve kaya ocaklarına dair detaylı bilgi aşağıda sunulaktadır. A Geçirisiz Gereç Alanı Baraj yerinin güneyinde Sırnazbalkanı evkiinde karayolu ile kuyruk suyu arasında kalan alandır. Baraj yerine 3,5 k lik asfalt yol ile ulaşılır. Yapılan çalışalarda 21 adet kuyu açılış, bütün kuyulardan örnek alınıştır. Gereç alanının yola yakın üst noktası ile dereye yakın alt noktası arasında kot farkı vardır. Gereç alanı, gereç kalınlığı açısından farklı olduğundan A1-A2 olarak ayrılıştır. A1 alanında gereç kalınlığı ortalaa 1 ; A2 alanında gereç kalınlığı ise ortalaa 2,50 civarındadır. A2 alanında yer yer eyve ağaçları evcuttur. Alanı tesil edecek şekilde 7 adet örnek üzerinde ühendislik ve dispersibilite deneyleri yapılıştır. Alandaki 2

39 gereç laboratuar sonuçlarına göre inorganik kil çok plastik niteliğindedir. Alınan örneklerin graniloetresi %74,5 ince, %23,5 ku ve %2 çakıldır. Gereç alanından baraj aksına 3,50 k lik asfalt yol evcuttur. Alandaki 0,30 lik bitkisel toprak sıyrıldıktan sonra ortalaa 1,00-2,50 aralığında gereç alınabilecektir. Alanın ülkiyeti özel şahıslara aittir. B Geçirisiz Gereç Alanı Baraj yerinin güneyinde yel değireni evkiinin doğusundaki heyelan sahasıdır. Baraj yerine 1,50 k lik asfalt yol ile ulaşılır. Yapılan çalışalarda 24 adet kuyu açılış 16 adet örnek alınıştır. Alanda yer yer eyve ağaçları ve üzü bahçeleri vardır. Alandaki gereç, laboratuar sonuçlarına göre genellikle inorganik kil çok plastik ile inorganik kil orta plastik niteliğindedir. Alınan örneklerin granüloetresi %72,7 ince, %23,9 ku ve %3,4 çakıldır. Alanı tesil edecek şekilde 7 adet örnek üzerinde ühendislik ve dispersibilite deneyleri yapılıştır. Alandaki 0,30 lik bitkisel toprak sıyrıldıktan sonra ortalaa 2,50 lik kazı ile gereç alınabilecektir. Alanın ülkiyeti özel şahıslara aittir. C Geçirisiz Gereç Alanı Baraj yerinin güneyindeki Hocaköy ün Sırılar evkii ile İnegöl çevre yolu arasındaki tarı yapılan düz arazidir. Gereç alanının içinde tel örgü ile çevriliş bir ev bulunaktadır. Baraj yerine 4 k lik asfalt yol ile ulaşılır. Yapılan çalışada 32 adet kuyu açılış, gereç alanını tesil edecek 24 adet kuyudan örnek alınıştır. Araştıraya Hocaköy Köyü nün heen altındaki içlerinde yer yer eyve ağaçlarının da bulunduğu alandan başlanıştır. Açılan kuyularda az killi, kulu çakıllı gereç çıktığından çalışa yolun sağ tarafına kaydırılış, Sırılar evkii ile çevre yolu arasındaki kuyularda geçirisiz nitelikte gereç bulunuş, çalışa bu alanda detaylandırılıştır. Alandaki gereç laboratuar sonuçlarına göre inorganik kil orta plastik (CL) niteliğindedir. Alınan örneklerin granüloetresi %70,30 ince, % 27,04 ku ve % 2,63 çakıldır. Alanı tesil edecek şekilde 7 adet örnek üzerinde ühendislik ve dispersibilite deneyleri yapılıştır. Alandaki 0,30 lik bitkisel toprak sıyrıldıktan sonra ortalaa 3,5 lik kazı ile gereç alınabilecektir. Alanın ülkiyeti özel şahıslara aittir. D Geçirili Gereç Alanı Filtre ku için doğal ku (dere kuu) ihtiyacı doğacağı takdirde Boğazköy Barajı göl alanında kalan özel şahısların ruhsatı alıp işlettikleri dere alzeesinin bulunduğu alandır. Burada özel işlete elek tesisi kurarak alzeeyi yıkayıp eleyerek değişik eleklerde tasnif etektedir. Gereç alanı, baraj aksına 14,50 k esafede Yenişehir ilçesi yoluna 500 içeride Kaya II Gereç Alanı nın karşısındadır. Baraj aksına gitek için Bursa Devlet Karayolunu geçe zorunluluğu vardır. Bu alandan 2 adet tuvenan örnek alınış ve laboratuar deneyleri yaptırılıştır. İhtiyaç duyulduğunda bu alandaki alzee ücreti karşılığında tein edilebilecektir. 3

40 Kaya I Gereç Alanı İclaliye nin batısındaki Uzunkaya sırtlarındaki asif görünülü kireçtaşlarıdır. Gereç alanı Çayyaka dan güneybatıya giden yolun yakınına kadar yayılaktadır. Baraj yerine 16 k esafededir. İşleteye üst kotlardan başlanak istenildiğinde İclaliye den gereç alanına 1,50 k lik yeni yol yapılası gerekektedir. İclaliye ye kadar asfalt yol vardır. Gereç alanından 2 adet örnek alınıştır. Elde edilen deney sonuçlarına göre alandaki kireçtaşları kaya dolgu, kırataş agrega ve riprap gibi kullanılar için uygundur. Gereç alanı devlete ait olup üzerinde ağaçlıklar evcuttur. Gereç alanından en az gereç alınabilecektir. Kaya II Gereç Alanı Karalar Köyü nün yakınındaki Aybelen Tepe ve Sarıkaya Tepeyi içine alan ve geniş bir alana yayılan kabuk şeklindeki kireçtaşlarıdır. Gereç alanındaki görünüünden daha önce ocak olarak çalıştırılış çeşitli kesiler evcuttur. Bu ocaklarda yapılan gözlelerde kayanın asif bir görünüe sahip oladığı, kil, kaya karışıı ve bozuk zonların olduğu gözleniştir. Büyük olasılıkla veri alınaadığından ocaklar terk ediliştir. Şu anda Kaya I örneğinin alındığı yerin üst kotlarında işlete yapılakta ancak orada da asif bir görünü gözleneektedir. Gereç alanı baraj yerine 15 k uzaklıkta olup Bursa Devlet Karayolunu geçek zorunluluğu vardır. Gereç alanından 3 adet örnek alınış ve istenilen deneyler yapılıştır. Elde edilen deney sonuçlarına göre alandaki kireçtaşları kaya dolgu, kırataş agrega ve riprap gibi kullanılar için uygundur. Kaya II gereç alanından en az gereç alınabilecektir. Kaya III Gereç Alanı Karalar Köyü nün batısında Kızılçukur evkiinin 1,50 k batısındaki özel sektöre ait kireçtaşı kaya ocağıdır. Bu alanın gösterilesinin nedeni kireçtaşlarının evcut kaya ocağının yakınındaki kırataş tesislerinin kırılarak satışa sunulasıdır. Acil durularda buradan kırataş satın alınası ükündür. Ocak asif görünüe sahip kireçtaşıdır. Bu ocaktan da 1 adet örnek alınış ve istenilen deneyler yapılıştır. Deney sonuçları liitlere uygun çıkıştır. Özel sektöre ait kireçtaşı kaya ocağı olan gereç alanı, baraj yerine 15 k uzaklıkta olup Bursa Devlet Karayolu nu geçe zorunluluğu vardır. Kil çekirdekte kullanılacak geçirisiz gereç öncelikle göl alanında baraj aks yerine yaklaşık 500 esafedeki B geçirisiz gereç alanından olak üzere yaklaşık 3,50 k esafede yer alan A geçirisiz gereç sahasından karşılanacak, ihtiyaç duyulduğunda ise 4 k esafede yer alan C geçirisiz gereç alanından faydalanılacaktır. Doğal geçirili gereç bulunaadığından agrega ve filtre gereç kireçtaşlarını kırarak elde edilecektir. İhtiyaç duyulası halinde ise baraj yerine yaklaşık 14,50 k esafede yer alan, özel sektöre ait D geçirili gereç sahasından faydalanılacaktır. 4

41 Kaya gereç için ise öncelikle baraj yerine yaklaşık 16 k esafede yer alan Kaya I gereç alanı kullanılacak, ihtiyaç duyulduğunda yaklaşık 15 k esafede yer alan Kaya II gereç alanı kullanıına başvurulacaktır. Acil olarak kıra taşa ihtiyaç duyulası duruunda ise baraj yerine yaklaşık 15 k esafede yer alan Kaya III olarak gösterilen özel sektöre ait kırataş tesislerinden satın ala yönteiyle ihtiyaç giderilecektir. Proje sahasında Karayolları 14. Genel Müdürlüğü ne ait 16/ no.lu haadde üreti izni ile Bursa İl Özel İdaresi ne ait 2009/51 no.lu I(a) Grubu haadde üreti izni bulunaktadır. Proje nin inşaat faaliyetleri sırasında bahse konu alanlara zarar verileeyecek ve Bursa İl Özel idaresi nden ilgili izinler alınacaktır.proje nin inşaat aşaasında 3213 sayılı Maden Kanunu ve ilgili yöneteliklerine uyulacaktır. Proje Sahası nda Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MİGEM) tarafından tespit edilen aden ruhsatları ile ilgili aden ruhsatlarının kaynak kaybına yol açıp açayacağı konusunun tetkik edilesi için Maden İşleri Genel Müdürlüğü ne görüş soruluş olup cevap yazısı beklenektedir. Proje Sahası nın ve Proje ye ait üniteler ile alzee ocaklarının gösterildiği topografik harita ve uydu görüntüsü Ek-C de sunulaktadır. 365 talveg kotunda yer alan Hocaköy Baraj yerinin 6 k kuzeyinden Ankara Bursa duble karayolu geçektedir. Baraj yerine, İnegöl ilçe erkezinden 5 k lik asfalt yolla ulaşılaktadır. Ayrıca Aliağa Deresi (Hocaköy Deresi) nin sol sahili boyunca deva eden, Gülbahçe ve Sarıpınar Köylerini İnegöl ilçesine bağlayan stabilize köy yolu da baraj yerinden geçektedir. 1/ lik Türkiye haritasının Bursa H22-C3 paftasında yer alan baraj yerine bu yollar aracılığı ile her evsi ulaşak ükündür. kapsaında evcut duruun tespitine yönelik olarak, DOKAY Çevre Laboratuvarı personeli tarafından Şubat 2012 tarihlerinde PM 10 (aerodinaik çapı 10 den küçük partikül adde) ve gürültü ölçüleri ile yüzey suyu kalitesinin evcut duruunu belirleek aacıyla Hocaköy Deresi nden su nuunesi alınıştır. Su kalitesi analizi, PM 10 ve gürültü ölçülerinin sonuçları sırası ile Bölü IV.2.17 de açıklanıştır. için Proje Sahası nda Mart / Nisan aylarında tekrar saha çalışası yapılış olup bu saha çalışası sonucunda Su Kullanı Hakları Raporu hazırlanarak DSİ Genel Müdürlüğü ne onaylatılıştır(bk Ek-B). Ayrıca Proje Sahası ve çevresinin karasal ve sucul flora ve faunasının tespiti aacıyla 5-6 Mayıs tarihlerinde arazi çalışası yapılış olup, bu çalışanın sonuçları hazırlanan Ekosiste Değerlendire Raporu nda detaylı olarak açıklanıştır (bk. Ek-D). I.2. Proje nin Örü Proje kapsaında tü tesislerin inşaatlarının 5 yılda taalanası planlanaktadır. Proje nin ekonoik örü ise inşaatların taalanasından sonra 50 yıl olarak öngörülektedir. Proje ye ait İş Terin Planı Tablo I-1. de gösterilektedir. 5

42 Tablo I-1. Hocaköy Barajı ve Malzee Ocakları İş Terin Planı Tesis Adı Yıllar Baraj Gövdesi Meba Batardosu Dolu Savak Yapısı Derivasyon Tüneli Dip Savak Tesisleri Bedredere Regülatörü Bedredere Derivasyon Hattı Bedredere Regülasyon Deposu Hocaköy Hasu İsale Hattı Köy Yolu Rolekasyonu Şantiye Tesisleri Servis ve Ulaşı Yolları Rezervuar, Mutlak Korua, İsale Hattı ve Malzee Alanları Kaulaştırılası Kaynak: Hocaköy Barajı Planlaa Raporu, DSİ I. Bölge Müdürlüğü, I.3. Proje nin Hizet Aacı Proje nin gerçekleştirileceği İnegöl ilçesinde ise uzun yıllara dayalı tarısal üretiin sağladığı kaynak ve oran ürünlerini işleedeki planlı gelişi seraye oluşuuna dönüşüş ve son 20 yılda hızla sanayileşesine neden oluştur. Hızlı sanayileşe, beraberinde sanayiye dayalı hızlı şehirleşeyi de getiriştir. Sanayileşe sonucu Organize Sanayi ve Mobilyacılar Sitesi halinde Sanayi Bölgeleri kuruluştur. Kereste ve Mobilyacılık Sanayi Tesisleri'nin bir bölüü de Organize Sanayi Bölgesi (OSB) ne kayıştır. İnegöl ilçesindeki bu hızlı kentleşe, işgücü arzı paralelinde oluşuştur. İlçeye kırsal ve özellikle diğer kentlerden alınan göçler sonucu eklenen yeni nüfus; işgücü olarak tarı ve oran ürünleri işlee sanayi sektörlerinde değerlendiriliştir. Bunun sonucunda, Türkiye genelinde diğer kentlerdeki kentsel nüfus artışı, göreceli olarak düşerken, İnegöl'de aynı hızla deva etiştir. Günüüzdeki gelişeler sanayi yatırılarını teşvik eder yöndedir. Bu duruda, ilçe nüfusunun giderek artacağı düşünülektedir. İnegöl havzasındaki sanayi tesislerinin artası, bu bölgedeki nüfus artışına ve buna paralel olarak teel ihtiyaçların da artasına neden oluştur. Bu ihtiyaçların başında da içe ve kullanı suyu bulunaktadır. İnegöl OSB su ihtiyaçlarının taaını yer altı suyundan karşılaaktadır. Bütün bu nedenlerden dolayı Proje Sahası na giren bu bölgede içe-kullana suyu ihtiyacını karşılaak üzere yeni kaynak arayışlarına giriliştir. İnegöl Belediyesi yaklaşık 62 bin su abonesine ulaşış olup bu sayı her geçen gün artış gösterektedir. Kaynaklardan gelen içe suyu yaz aylarında, özellikle aşırı sıcakların olduğu zaanlarda azalakta ve İnegöl ün kaynak suyu, su ihtiyacını karşılayaaaktadır. Dolayısıyla su sıkıntısı günden güne kendisini hissettireye 6

43 başlaıştır 1. Bursa ili, İnegöl ilçesi sınırları içerisinde, Hocaköy Deresi üzerinde gerçekleştirilesi planlanan ile içe suyu ihtiyacının karşılanası hedeflenektedir. I.4. Proje nin Pazar veya Hizet Alanları Dünyada bulunan topla su iktarının 1,4 ilyar k 3 olduğu bilinektedir. Bu suların %97,5 i okyanuslarda ve denizlerde tuzlu su olarak, %2,5 i ise nehir ve göllerde tatlı su olarak bulunaktadır. Bu kadar az rezervde olan tatlı su kaynaklarının ise %90 ının kutuplarda ve yeraltında bulunası sebebiyle kolaylıkla ulaşılabilirliği ve dolayısıyla kullanılabilirliği oldukça düşüktür. Bahsedilen iktardaki su varlığının % 36 sı Asya, %25 i Güney Aerika, %15 i Kuzey Aerika, %11 i Afrika, %8 i Avrupa ve %5 i Okyanusya kıtalarına dağılıştır. Bu dağılı incelendiğinde Asya kıtasının şanslı olduğu düşünülse de dünya nüfusunun %60 ını barındırası, su potansiyelinin yeterli oladığının sinyalini verektedir (Çiçek ve Ataol, 2009). Türkiye de yıllık ortalaa yağış iktarı yaklaşık 643 olup, bu değer yılda ortalaa 501 ilyar 3 suya denk gelektedir. Bu suyun 274 ilyar 3 ü toprak ve su yüzeyleri ile bitkilerden olan buharlaşa ile atosfere geri dönekte, 69 ilyar 3 lük kısı yeraltı suyunu besleekte, 158 ilyar 3 lük kısı ise akışa geçerek çeşitli büyüklükteki akarsular ile birleşerek denizlere ve kapalı havzalardaki göllere boşalaktadır. Yeraltı suyunu besleyen suyun yaklaşık %40 ı pınarlar vasıtasıyla yerüstü suyuna tekrar katılaktadır. Ayrıca koşu ülkelerden ülkeize gelen yılda ortalaa 7 ilyar 3 su bulunaktadır. Böylece ülkeizin brüt yerüstü suyu potansiyeli 193 ilyar 3 olaktadır. Yeraltı suyunu besleyen 41 ilyar 3 de dikkate alındığında, ülkeizin topla yenilenebilir su potansiyeli brüt 234 ilyar 3 olarak düşünülektedir. Ancak günüüz teknik ve ekonoik şartları çerçevesinde, çeşitli aksatlara yönelik olarak tüketilebilecek yerüstü suyu potansiyeli yurt içindeki akarsulardan 95 ilyar 3, koşu ülkelerden yurduuza gelen akarsulardan 3 ilyar 3 olak üzere, yılda ortalaa topla 98 ilyar 3 tür. 14 ilyar 3 olarak belirlenen yeraltı suyu potansiyeli ile birlikte ülkeizin tüketilebilir yerüstü ve yeraltı su potansiyeli yılda ortalaa topla 112 ilyar 3 olup, yaklaşık %39 u kullanılaktadır. Türkiye su zengini bir ülke değildir. Kişi başına düşen yıllık su iktarına göre ülkeiz su azlığı yaşayan bir ülke konuundadır. Kişi başına düşen yıllık kullanılabilir su iktarı civarındadır. Türkiye İstatistik Kuruu (TÜİK) 2030 yılı için nüfusuuzun 100 ilyon olacağını öngörüştür. Bu duruda 2030 yılı için kişi başına düşecek kullanılabilir su iktarının civarında olacağı söylenebilir. Mevcut büyüe hızı, su tüketi alışkanlıklarının değişesi gibi faktörlerin etkisi ile su kaynakları üzerine olabilecek baskıları tahin etek ükündür. Ayrıca bütün bu tahinler evcut kaynakların 20 yıl sonrasına hiç tahrip edileden aktarılası duruunda söz konusu olabilecektir. Bu sebeple Türkiye nin 1 7

44 gelecek nesillerine sağlıklı ve yeterli su bırakabilesi için kaynakların çok iyi korunup, akılcı kullanılası gerekektedir 2. Proje Sahası nın yer aldığı Bursa ili dahilinde işletede bulunan barajlar irdeleniş ve Tablo I-2 de sunuluştur. Tablo I-2. Bursa İli Dahilinde İşletede Bulunan Barajlar Tesisinin Adı Yeri Aacı Sulaa Alanı (ha) Göl Haci (h3) Doğancı Barajı Osangazi İçe Suyu - 43,3 h 3 Nilüfer Barajı Osangazi İçe Suyu - 39,500 h 3 Deirtaş Barajı Osangazi Sulaa 1710 ha 14,457 h 3 Gölbaşı Barajı Kestel Sulaa 1816 ha 14,28 h 3 Büyükorhan Barajı Büyükorhan Sulaa 707 ha 6,93 h 3 Hasanağa Barajı Nilüfer Sulaa 742 ha 3,710 h 3 Çınarcık Barajı Orhaneli Enerji + Sulaa + Taşkın Korua + İçe Suyu ha 372,940 h 3 Babasultan Barajı İnegöl Sulaa ha 15,760 h 3 Boğazköy Barajı Yenişehir Sulaa + Enerji ha 41,620 h 3 Kaynak: www2.dsi.gov.tr/bolge/dsi1 Bursa ili sınırları içerisinde sulaa aaçlı kuruluş olan 20 adet gölet bulunaktadır (bk. Tablo I-2). Tablo I-3 Bursa İli Dahilinde İşletede Bulunan Göletler ve Sulaalar Tesisinin Adı Yeri Aacı Burcun Göleti ve Sulaası Halhalca Göleti ve Sulaası Gölcük Göleti ve Sulaası Eyir Göleti ve Sulaası Akalan Göleti ve Sulaası Kozluören Göleti ve Sulaası Yenice Göleti ve Sulaası Aksu Uşakpınar Göleti ve Sulaası Kurşunlu Göleti ve Sulaası Sulaa Alanı (ha) Yenişehir Sulaa 295 ha İnegöl Sulaa 151 ha Kestel Sulaa 820 ha İnegöl Sulaa 150 ha Orhaneli Sulaa 102 ha Kestel Sulaa 253 ha Büyükorhan Sulaa 257 ha Kestel Sulaa 96 ha İnegöl Sulaa 317 ha Göl Haci (h3) 1 h 3 0,440 h 3 4,300 h 3 0,290 h 3 0,262 h 3 0,710 h 3 1,120 h 3 0,500 h 3 1,750 h 3 2 T.C. Oran ve Su İşleri Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, 2010 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara. 8

45 Yolçatı (Göbelye) Göleti ve Sulaası Kayapa Göleti ve Sulaası Çalı Göleti ve Sulaası Çalık Göleti ve Sulaası Nilüfer Sulaa 125 ha Nilüfer Sulaa 1418 ha Nilüfer Sulaa 806 ha Kestel Sulaa 213 ha Bayradere Göleti Karacabey Sulaa 192 ha Şevketiye Göleti ve Sulaası Kestel Sulaa 420 ha Kınık Göleti ve Sulaası Büyükorhan Sulaa 189 ha Hisardere Göleti ve Sulaası İznik Sulaa 180 ha Karıncalı Göleti ve Sulaası Orhaneli Sulaa 286 ha Dağdibi Göleti ve Sulaası Keles Sulaa 770 ha Göynükbelen Göleti Sulaası Orhaneli Sulaa 160 ha Kaynak: www2.dsi.gov.tr/bolge/dsi1 0,645 h 3 3,850 h 3 2,750 h 3 0,858 h 3 0,800 h 3 0,600 h 3 0,600 h 3 0,450 h 3 0,773 h 3 1,300 h 3 0,727 h 3 Yukarıda bahsedilen bilgiler ve adı geçen, aynı zaanda özellikleri verilen projeler gösterektedir ki, içe ve kullana suyu ihtiyacı açısından he Türkiye he de Bursa ili takviyeye, yeni su kaynaklarına ihtiyaç duyaktadır. İnegöl ve çevresinin içe ve kullana suyu ihtiyacını karşılaak üzere tahsis edilecek su kaynaklarının belirlenesi aacıyla DSI tarafından bir planlaa çalışası yapılış ve neticeler "İnegöl Su Teini Projesi - Hocaköy Barajı Planlaa Raporunda" veriliştir. Adi geçen rapora göre, tahsis edilen kaynaklar, yeraltı suyu, Uludağ yaaçlarındaki kaynaklar, Hocaköy Barajı suları ve gerektiğinde ilave yeraltı suları olaktadır. Bu kaynaklardan, Uludağ yaaçlarındaki pınar sularının, yüksek kaliteleri dolayısıyla arıtıa ihtiyaç göstereeleri, isale hattının evcudiyeti sebebiyle gelecekte de uhafaza edileleri ve içe suyu aksadıyla kullanılaları uygun görülüştür. İkinci öncelikli kaynak ise, Hocaköy Barajı suları olaktadır. Zira İnegöl Kenti İçe ve Kullana suyu teini aksadıyla planlanan Hocaköy Barajı nın en kısa surede kendini aorti edebilesi, bu suların kullanılasına bağlıdır. Diğer taraftan bu suların ilçeye isalesi cazibeyle olacak ve ayrıca bir popaj asrafı gerektireyecektir. Bu bağlada T.C. İnegöl Belediye Başkanlığı ; Bursa ili, İnegöl ilçesine içe suyu sağlanası aacıyla, ni Bursa ili, İnegöl ilçesi sınırları içerisinde, Hocaköy Deresi üzerinde gerçekleştireyi planlaaktadır. Öngörülen tesislerin gerçekleşesi ile İnegöl ilçe erkezinde yaşayanların sağlıklı ve yeterli içe ve kullana suyuna kavuşaları sağlanacağı düşünülektedir. Sonuç olarak uygulanıp işletilesi ile Proje Sahası nda ekonoik ve sosyal yönden büyük kazançlar sağlanacaktır. Gelişe süresi sonunda Proje nin sağlayacağı bu olulu görüntüler heen görülecektir. 9

46 II. II.1. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Projenin yeri (Proje yerinin, İlgili İdaresince onanış, lejant ve Plan notlarının da yer aldığı, Çevre Düzeni Planı, Uygulaa İar Planları, bu planlar yoksa ölçekli harita üzerinde gösterii). Proje Sahası Marara Bölgesi Sakarya Havzasının sol sahil kollarından olan Göksu Çayının ebasında, Bursa ili, İnegöl ilçesinin güneyinde bulunan Hocaköy Deresi (Aliağa Deresi) ve Bedredere üzerinde yer alaktadır. Projenin aacı, Bursa ili, İnegöl ilçesi ve yakın çevresindeki hizet alanı içerisinde yer alan yerleşi birilerinin içe ve kullana suyu gereksinilerinin öneli bir kısını karşılaaktır. Hocaköy Barajı ndan da yılda 28,38 h 3 suyun İnegöl ilçesine verilesi planlanaktadır. İleti hatları çelik boru olarak düşünülüştür. Hocaköy Barajı ndan sağlanan suyun, Hocaköy Ha Su Ana İleti Hattına ait 1100 lik ve 732 etre uzunlukta olan çelik boru ile, barajın ansabında bulunan Hocaköy ün heen yakınındaki tepelerde kotlarında tertiplenen Hocaköy Arıta Tesisine taşınası ve burada suyun arıtıldıktan sonra Cerrah ve Deydinler Teiz Su Ana İleti Hatları yardıı ile İnegöl ilçesinin evcut şebeke sistei içerisinde yer alan Cerrah ve Deydinler Ana Su Depolalarına iletilesi planlanaktadır. DSİ Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü tarafından hazırlanan Bursa-İnegöl Su Teini Projesi Hocaköy Barajı Genel Vaziyet Planı, Baraj Alanı ve Malzee Ocakları nın yerini gösteren 1 / ölçekli topografik harita Ek-C de verilektedir. Ayrıca gene Ek- C de verilen Bursa İl Özel İdaresi tarafından 07/03/2013 tarihli ve 4597 sayılı yazısı ile gönderilen (bk Ek-B) ve tarihinde onaylanan 1/ ölçekli İnegöl Çevre Düzeni Planı ve Bursa 2020 yılı 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı üzerinde Proje sahası gösteriliştir. Proje sahasının bir kısı 1/ ölçekli İnegöl Çevre Düzeni Planında Tarısal Niteliği Korunacak Alanlar Oran Alanları Diğer Tarı Alanları ve Kırsal Yerleşi Alanları içerisinde; Bursa 2020 yılı 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı nda ise Diğer Tarı alanları içerisinde kısen de Oran Alanları içerisinde kalaktadır. İnegöl Belediye Başkanlığı tarafından tarihinde onaylanan 1/ ölçekli İnegöl Çevre Düzeni Planı için revizyon değişikliği çalışaları başlatılış olup çalışalar deva etektedir. Proje Sahası nın Türkiye deki Konuunu Gösteren Yer Bulduru Haritası Şekil II- 1 de verilektedir Bunun yanı sıra; Proje Sahası nı gösteren uydu görüntüsü Ek-C de ve Proje Sahası na ait koordinatlar ise Ek-E de yer alaktadır. Gerçekleştirilesi planlanan Proje nin Bursa ili, İnegöl ilçesinin güneybatı evkiinde yer alan Proje Sahası na ait görüntüleri aşağıdaki fotoğraflarda sunuluştur (bk. Şekil II-2 - Şekil II-8). 10

47 Şekil II-1. Proje Sahası nın Türkiye deki Konuunu Gösteren Yer Bulduru Haritası 11

48 Şekil II-2. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf Şekil II-3. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf 12

49 Şekil II-4. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf Şekil II-5. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf 13

50 Şekil II-6. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf Şekil II-7. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf 14

51 Şekil II-8. Proje Sahası nı Gösteren Fotoğraf 15

52 II.2. Proje kapsaındaki ünitelerin konuu (Baraj, gövde, derivasyon, savak tesisleri (dolu savak-dipsavak), ileti kanalları, su depoları, arıta tesisi (içe-kullana suyunun kullanılasında arıta yapılacak ı, detaylandırılası), alzee ocakları, teknik altyapı üniteleri, idari ve sosyal üniteler, varsa diğer üniteler, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, bu ünitelerin proje alanı içindeki konularının vaziyet planı üzerinde gösterii, diğer tekniklerle tesili resi veya aket benzeri gösteriler, proje kapsaında yer alan geçici ve nihai depolaa alanlarının, inşa edilecek baraj sahası içinde gerçekleştirilecek olan inşaat alanının ve Maden Kanunu na göre açılacak olan taş, ku, çakıl vb. ocak alanlarının 1/25000, 1/5000 ve/veya 1/1000 lik haritalar üzerinde gösterii, koordinatların harita üzerine işlenesi), T.C. İnegöl Belediye Başkanlığı, Hocaköy Barajı ve Malzee Ocakları Projesini Bursa ili, İnegöl ilçesinin sınırları içerisinde, Hocaköy Deresi üzerinde gerçekleştireyi planlaaktadır. Proje kapsaında yüzeysel su kaynaklarından en önelisi, ilçenin heen güneyinde ve en yakın konudaki Hocaköy Deresi (Aliağa Deresi) üzerinde yer alası planlanan Hocaköy Barajı dır. Diğer öneli su kaynağı olan Bedredere den de Hocaköy Barajı na yılda 16,06 h 3 iktarında su aktarılarak, Hocaköy Barajı ndan da yılda 28,38 h 3 suyun İnegöl ilçesine verilesi planlanaktadır. İleti hatları çelik boru olarak düşünülüştür. Hocaköy Barajında depolanan suyun içe suyu kriterlerine uygun kalitede İnegöl ilçesine sunak aacıyla, bir arıta tesisi inşa edilesi düşünülektedir. Yapılan çalışalar sonucunda arıta tesisinin, barajın ansabında kalan sol sahildeki Dorukbağlar sırtında yapılası planlanaktadır. Hocaköy Barajı ndan sağlanan suyun, Hocaköy Ha Su Ana İleti Hattına ait 1100 lik ve 732 etre uzunlukta olan çelik boru ile, kotlarında tertiplenen Hocaköy Arıta Tesisine taşınası ve burada suyun arıtıldıktan sonra Cerrah ve Deydinler Teiz Su Ana İleti Hatları yardıı ile İnegöl ilçesinin evcut şebeke sistei içerisinde yer alan Cerrah ve Deydinler Ana Su Depolarına iletilesi planlanaktadır. Bölü 1 de bahsedildiği üzere Proje kapsaında 3 adet (A, B, C) geçirisiz gereç alanları ile 2 adet (Kaya I, Kaya II) kaya ocağı kullanılası öngörülüş ve bu alanlara dair detaylı bilgiler sunuluştur. Buna göre; A Geçirisiz Gereç Alanı olarak belirtilen kısı; baraj yerine 3,5 k lik asfalt yol ile ulaşılan ve güneyinde Sırnazbalkanı evkiinde karayolu ile kuyruk suyu arasında kalan alan olarak belirleniştir. B Geçirisiz Gereç Alanı ise baraj yerine 1,50 k lik asfalt yol ile ulaşılan ve güneyinde yel değireni evkiinin doğusundaki heyelan sahasıdır. Benzer şekilde baraj yerinin güneyindeki Hocaköy ün Sırılar evkii ile İnegöl çevre yolu arasındaki tarı yapılan düz arazide C Geçirisiz Gereç Alanı olarak tanılanıştır. D Geçirili Gereç Alanı; filtre ku için doğal ku (dere kuu) ihtiyacı doğacağı takdirde Boğazköy Barajı göl alanında kalan özel şahısların ruhsatı alıp işlettikleri dere alzeesinin bulunduğu alandır. Kaya I Gereç Alanı ise İclaliye nin batısındaki Uzunkaya 16

53 sırtlarındaki asif görünülü kireçtaşlarını ifade etekte olup Çayyaka dan güneybatıya giden yolun yakınına kadar yayılaktadır. Kaya II Gereç Alanı da Karalar Köyü nün yakınındaki Aybelen Tepe ve Sarıkaya Tepeyi içine alan ve geniş bir alana yayılan kabuk şeklindeki kireçtaşları olarak tanılanıştır. Kaya III Gereç Alanı da Karalar Köyü nün batısında Kızılçukur evkiinin 1,50 k batısındaki özel sektöre ait kireçtaşı kaya ocağıdır. Proje Sahası nda Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından tespit edilen aden ruhsatları ile ilgili aden ruhsatlarının kaynak kaybına yol açıp açayacağı konusunun tetkik edilesi için Maden İşleri Genel Müdürlüğü ne görüş soruluş olup cevap yazısı beklenektedir. Ayrıca, Proje de kullanılak üzere baraj alanı dışından alınacak alzee için 3213 sayılı Maden Kanunu nun 14. addesi gereğince Haadde Üreti izin talebinde bulunulacaktır. Proje kapsaında yapılacak olan Baraj, Malzee Ocakları, Kıra-Elee Tesisi ve Beton Santrali için, Proje nin inşaat aşaasına başlanadan önce Sulak Alanların Korunası Yöneteliği kapsaında Ek-2 Sulak Alan Faaliyet İzin Belgesi başvurusunda bulunulacaktır. Ayrıca DSİ 1. Bölge Müdürlüğü tarafından onaylanış olan Hocaköy Barajı Genel Vaziyet Planı, Baraj Tesisleri Yerleşi Planı, Hocaköy Barajı Rezervuar Haritası, Hocaköy Barajı Gövde, Derivasyon Tüneli, Dipsavak ve Dolusavak en kesiti ve boy kesiti, Ek-C. de; yer alaktadır. dâhilinde yapılası planlanan ünitelere ait teknik özellikler Tablo II-1 de sunuluştur. Tablo II-1 Teknik Özellikleri Hocaköy Barajı Akarsu adı Aliağa Deresi (Hocaköy Deresi) Aacı İçe Suyu Teini Tipi Kil çekirdekli Kaya Dolgu Yağış alanı 34,60 k2 Regülasyon oranı % 86,18 Teel kotu 359,50 Talveg kotu 364,50 Kret kotu 455,40 Kret genişliği 10,00 Kret uzunluğu 335,00 Teelden yükseklik 95,90 Talvegden yükseklik 90,90 Gövde eba ve ansap şevi 1/2,5-i/2,0 Maksiu su kotu 453,60 Noral su kotu 452,10 Miniu su kotu 408,00 17

54 Topla haci Ölü haci Aktif haci Kaya Dolgu Haci Kil Dolgu Haci 19,150 h3 1,740 h3 17,410 h Filtre Dolgu Haci Topla Dolgu Haci (Batardo dahil ) Yıllık ortalaa doğal akı 35,280 h 3 Bedredere Derivasyonu ile birlikte Bedredere'den çevrilen Aki 16,060 h 3 Mansap Sulaa Hakkina Verilen su Içesuyuna verilen su Canlı Hayat için Birakilan Su Yeri Tipi Katastrofal taşkın pik (Qy) Dolusavak proje debisi (Qçıkan) Dolusavak su yükü Yaklaşı kanalı taban kotu Dolusavak kret kotu Dolusavak kret boyu Dolusavak eşik yüksekliği Boşaltı kanalı genişliği Boşaltı kanalı uzunluğu Enerji kırıcı tipi Enerji kırıcı havuz genişliği Enerji kırıcı hauz uzunluğu Yeri Tipi Derivasyon tünel iç çapı Derivasyon tünel uzunluğu Dolusavak Derivasyon Tüneli 0,760 h3 28,380 h3 2,050 h3 Sol sahil Serbest, Yandan alışlı 269,10 ³/s 235,55 ³/s 1,50 451,25 452,10 67,00 0,85 10,00 (K:0+090, ,00) 10-20,00 (K:0+190, ,00) 290,00 Enerji kırıcı havuz 20,00 31,00 Sağ Sahil Dairesel B.A. kaplaa 3,50 640,00 Derivasyon tünel eğii 0,023 Derivasyon tünel Hidrografı (Q 50 ) Derivasyon tüneli giriş kotu Derivasyon tüneli çıkış kotu Tünel deşarjı (ak) Maksiu su seviyesinde boşaltı (Qak) Dipsavak 53,20 ³/s 371,50 356,80 88,52 ³/s 123,50 ³/s Yeri Aacı Sağ Sahil Derivasyon Tüneli içinde İçesuyu Teini-Rezervuarın boşaltılası 18

55 Dipsavak çapı 1,10 Dipsavak kapasitesi (ak - in) 14,94 10,80 ³/s Kaynak: Bursa- İnegöl Su Teini Projesi Hocaköy Barajı Planlaa Raporu 19

56 III. III.1. PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI Projenin gerçekleşesi ile ilgili yatırı prograı ve finans kaynakları, Hocaköy Baraj ve su ileti hatları inşaatının 5 yılda taalanası planlanaktadır. Proje nin ekonoik örü ise inşaatların taalanasından sonra 50 yıl olarak öngörülektedir. Ekonoik açıdan projenin faydası incelendiğinde, Proje nin yıllık giderleri ,44 TL (2012 yılı rayiçlerine göre) olacağı hesap ediliştir. Proje, İKES teini aaçlı olup, iç karlılık oranı (İKO) ve bugünkü net değer yönteine göre rantabilite hesaplanış ve Tablo III-1 de verilektedir. Tablo III-1. Proje Ekonoisi Özeti (2012 Biri Fiyatları ile) Hocaköy Barajı Tesisleri Tesis Bedeli ,35 TL Kaulaştıra ,07 TL Kaulaştıra Net Gelir Kaybı ,52 TL Yatırı Bedeli ,78 TL Yıllık Gider ,44 TL 1 3 İKES aliyeti (yıl.gid./ikes) 1,28 TL/ 3 Gelir-Gider Oranı (Rantabilite) 1,57 İç Karlılık Oranı (İKO) 14,98 Kaynak: Hocaköy Barajı Planlaa Raporu, DSİ I. Bölge Müdürlüğü, içe suyunun aliyeti 2012 yılı biri fiyatlarıyla (BF) 1,28 TL/ 3 olarak hesaplanıştır. Yörede, 20 litrelik bir daacana suyun 8,00 TL ye (2012 yılı fiyatıyla) satıldığı ve bunun da 400,000 TL/ 3 (2012 yılı fiyatıyla) ettiği ve evcut yeraltı suyu (YAS) kaynaklarının tuzlandığı dikkate alınırsa, barajdan gelecek su, daacana suyundan çok daha ucuza geleceği görülektedir. Proje nin arazi hazırlığı ve inşaat aşaasının 5 yıl, ekonoik örünün ise inşaatların taalanasından sonra 50 yıl olacağı öngörülektedir. Bu prograa göre, inşaat çalışaları kapsaında öncelikle eba batardosu, derivasyon tüneli, şantiye tesisleri, servis ve ulaşı yolları ilk yılda inşa edilesi planaktadır. Baraj gövdesi inşaatı ise 4 yıl süresi öngörülektedir. İnşaat çalışaları deva ederken kaulaştıra yapılacak alanlar için 3 yıllık bir süreç öngörülüştür. Projeye ilişkin yatırı prograı aşağıda veriliştir. (bk. Tablo III-2) 20

57 Tesis Adı Tablo III-2. Hocaköy Barajı Tesisi Yatırı Prograı Yıllar Topla Proje Bedeli (TL) Baraj Gövdesi , , , , ,66 Meba Batardosu , ,56 Dolu Savak Yapısı , , , ,35 Derivasyon Tüneli , ,81 Dip Savak Tesisleri , ,96 Bedredere Regülatörü , , ,47 Bedredere Derivasyon Hattı Bedredere Regülasyon Deposu Hocaköy Hasu İsale Hattı Köy Yolu Rolekasyonu , , , , , , , , , ,40 Şantiye Tesisleri , ,00 Servis ve Ulaşı Yolları Rezervuar, Mutlak Korua, İsale Hattı ve Malzee Alanları Kaulaştırılası % 15 Proje ve Kontrollük Topla , , , , , , , , , , , , , , , ,6 4 Kaynak: Hocaköy Barajı Planlaa Raporu, DSİ I. Bölge Müdürlüğü, , ,97 III.2. Projenin gerçekleşesi ile ilgili iş akı şeası veya zaanlaa tablosu, Hocaköy Barajı nın arazi hazırlığı ve inşaat çalışalarının 5 yılda taalanası planlanaktadır(bk. Tablo III-3). Proje nin ekonoik örünün ise inşaatların taalanasından sonra 50 yıl olarak öngörülektedir. İş prograına göre ilk 3 yılda içerisinde rezervuar, utlak korua alanı, isale hattı ve alzee alanının kaulaştıra işleleri gerçekleştirilesi planlanaktadır. Tablo III-3. Hocaköy Barajı ve Malzee Ocakları İş Terin Planı Tesis Adı Baraj Gövdesi Meba Batardosu Dolu Savak Yapısı Derivasyon Tüneli Dip Savak Tesisleri Bedredere Regülatörü Bedredere Derivasyon Hattı Bedredere Regülasyon Deposu Hocaköy Hasu İsale Hattı Köy Yolu Rolekasyonu Yıllar

58 Şantiye Tesisleri Servis ve Ulaşı Yolları Rezervuar, Mutlak Korua, İsale Hattı ve Malzee Alanları Kaulaştırılası Kaynak: Hocaköy Barajı Planlaa Raporu, DSİ I. Bölge Müdürlüğü, III.3. Projenin fayda-aliyet analizi, (bu kapsada baraj altında kalacak tarı alanları, bağ, bahçe gibi kıyete değer verilerin de dikkate alınarak hesaplanası), Proje nin ekonoik yapılabilirliği, iç karlılık ve gelir/gider oranları ile değerlendiriliştir. İKO, tesisin ekonoik örünün sonuna kadar olan süre içinde, önerilen tesisin gelir ve giderinin bugünkü değerini eşitleyen iskonto değeridir. Söz konusu iskonto değeri sosyal iskonto oranından yüksek bulunursa önerilen Proje ekonoik olarak yapılabilir kabul edilektedir. Proje nin işlete süresince gelir ve giderlerin nakit akışını iskonto oranı ile birinci yıla taşıyıp, bu değeri oranlaak suretiyle gelir/gider oranı bulunaktadır. Proje kapsaındaki tesislerin inşasını takiben işleteye açılası ve sürekli bakı ve onarı hizetlerinin yerine getirilesi suretiyle ihtiyaç ve taleplerin karşılanasına yönelik olarak üretilen al ve hizetler projenin faydalarını oluşturaktadır. Ekonoik analizlerde kullanılan faydalar, ölçülebilir nitelikte ve doğrudan hesaplanabilir net faydalardır. DSİ tarafından su ve toprak kaynakları projeleri için yapılan planlaa çalışalarında balıkçılık, avcılık, turiz, rekreasyon yerleri tesisi ve akarsu ulaşıı gibi konularda projenin ne gibi katkısı olacağına yönelik tespitler yapılakta ise de, bu konularda elde edilecek faydaların parasal karşılıkları hesaplanarak ekonoik analizlere dahil edileektedir. Bölü III-1 de de bahsedildiği üzere Proje nin gelir-gider oranı (rantabilite) 1,57 dir. Bu oranın 1 den büyük olası yani Proje nin gelirinin giderinden daha fazla olası, Proje nin ekonoik yapılabilirliğinin göstergesidir. Proje bünyesinde önerilen baraj ve içesuyu tesislerinin yıllık topla net faydası ,06 TL olarak hesaplanıştır. Projenin yıllık gider kaleleri ise; faiz aortisan, işlete-bakı ve yenilee ile kiyasal adde giderleri olup topla gider ,94 TL olarak planlanıştır. Proje nin fayda aliyet analizi kapsaında baraj altında kalacak alanlar, bağ, bahçe gibi kıyete değer veriler dikkate alınış olup Bölü III-6 de detaylı olarak açıklanıştır. 22

59 III.4. Proje kapsaında olayan ancak projenin gerçekleşesine bağlı olarak, faaliyet sahibi veya diğer yatırıcılar tarafından gerçekleştirilesi tasarlanan diğer ekonoik, sosyal ve altyapı faaliyetleri, Su Teini ve Atıksu Arıtıı Proje nin inşaat faaliyetleri esnasında su kullanıı olacaktır. İnşaat esnasında gerekli olan yıkaa ve kullana suyu, yörede kullanılan yakın yerleşilerdeki şebeke suyundan veya yer altı su kaynaklarından sağlanacaktır. Personelin içe suyu ihtiyacı ise daacana sular ile tein edilecektir. Personelden kaynaklanacak atık sular evsel nitelikli olarak değerlendirilecek ve bertaraf yönteleri de bu çerçevede belirlenecektir. Evsel nitelikli atık sular, inşaat aşaasında paket arıta tesisinde arıtılacaktır (bk. Şekil III-1), İşlete aşaasında ise atık sular sızdıraz yapıda üstü kapalı ve havalı fosseptiklerde toplanarak İnegöl Belediyesi ne ait vidanjörlerle belli aralıklarla alınarak kanalizasyon sisteine verilecektir. İnegöl Belediyesi nin Atıksu Arıta Tesisi evcuttur. Şekil III-1. Atıksu Arıta Sisteinin Öngörülen Akı Şeası Proje nin inşaat aşaasında çalışacak 300 kişilik personelden kaynaklanacak atık su iktarı kişi başı günlük su tüketiin 183 lt (0,183 3 /gün-kişi) olacağı varsayııyla 54,9 3 /gün (300 kişi x 0,183 3 /gün-kişi) olarak öngörülektedir. İnşaat aşaasında oluşacak evsel nitelikli atık sular paket arıta tesisinde arıtılacaktır. Kurulacak olan bu arıta tesisinin proje onayı 2012/9 sayılı Proje Onay Kapsaı nda yapılacaktır. Kurulacak olan paket atıksu arıta tesisinde, tarih ve sayılı Resi Gazete de yayılanarak yürürlüğe giren Su Kirliliğinin Kontrolü Yöneteliği (SKKY) hükülerince bertaraf edilecektir. İşlete aşaasında çalışacak 15 kişilik personelden kaynaklanacak atık su iktarı ise yaklaşık olarak 2,75 3 /gün (15 kişi x 0,183 3 /gün-kişi) olacaktır. İşlete aşaasında çalışacak personelin atık suları, 31 Aralık 2004 tarihli ve sayılı Resi Gazete de 23

60 yayınlanan Su Kirliliğinin Kontrolü Yöneteliği nin 32. addesi ile 20 Mart 2010 tarihli ve sayılı Atık Su Arıta Tesisleri Teknik Usuller Tebliği üçüncü bölü, atık su toplaa sistei bulunayan ve inşası ükün olayan yerlerde uygulanacak teknik esaslar Madde 10 da belirtilen hususlara ve Lağı Mecrası İnşası Mükün olayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yöneteliğe uygun olarak bertaraf edilecektir. Buna göre; oluşacak atık sular sızdıraz yapıda üstü kapalı ve havalı fosseptiklerde toplanarak İnegöl Belediyesi ne ait vidanjörlerle belli aralıklarla alınarak kanalizasyon sisteine verilecektir.(bk Ek-B) İnegöl Belediyesi nin Atıksu Arıta Tesisi evcuttur. İşlete aşaasında oluşası beklenen 2,75 3 /gün atıksuyun biriktirilesi için, inşa edilesi öngörülen sızdırasız fosseptiğin topla haci 30 3 olacak şekilde planlanaktadır. Buna göre fosseptik yaklaşık 13 günde bir boşaltılacaktır. İki gözlü olarak yapılası planlanan sızdırasız fosseptiğin en, boy ve derinliği sırasıyla 300 c, 400 c ve 250 c dir (bk. Ek-F). Katı Atıkların Bertarafı Proje kapsaında yer alan tesislerin inşaatı öncesinde arazinin hazırlanası ve teel kazısı çalışaları yapılacaktır. Yapılacak çalışalar neticesinde hafriyat atığı oluşuu söz konusu olacaktır. Hafriyat atıklarının kullanılayan kısı ise geçici hafriyat depolaa sahalarında toplanarak, tarihli ve sayılı Resi Gazete de yayılanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yöneteliği hükülerine uygun olarak bertaraf edilecektir. Proje nin inşaat aşaasında topla 300 kişi çalışacaktır. Kişi başı oluşacak katı atık iktarı günlük 0,99 kg/kişi olarak alındığında, oluşacak evsel nitelikli katı atık iktarı yaklaşık 297 kg/gün (300 kişi x 0,99 kg/gün-kişi) olacaktır. Proje kapsaında eydana gelecek diğer bir katı atık kaynağı, inşaat alzeeleri abalaj atıkları ile akine ekipan abalaj atıklarıdır. Bunun dışında inşaat sırasında, kalıp kereste atıkları, inşaat deiri, deir boru, beton ve enjeksiyon artığı alzeeleri gibi atıkların oluşuu söz konusu olacaktır. Oluşan atıklar sınıflarına göre ayrılacak ve geri kullanıı söz konusu olabilecek atıklar tekrar kullanılacaktır. Geri kullanıı sağlanaayan atıklar ise Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkları Kontrolü Yöneteliği hükülerince bertaraf edilecektir. Oluşacak evsel nitelikli katı atıklar, tarih ve sayılı Resi Gazete de yayılanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yöneteliği hüküleri gereğince toplanarak, İnegöl Belediyesi tarafından alınarak bertaraf edilecektir. (bk Ek B) İşlete aşaasında, çalışacak topla 15 kişiden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atık iktarı günlük yaklaşık 14,85 kg/gün (15 kişi x 0,99 kg/gün-kişi) olup, İnegöl Belediyesi tarafından alınarak bertaraf edilecektir. 24

61 Tehlikeli Atıklar Proje kapsaında arazinin hazırlanası sırasında kullanılacak akinelerin bakıları, yakıt ikalleri, iş akinelerinin aküleri, yağ, filtre ve lastik değişileri, nedeniyle atık oluşuu söz konusu olacaktır. İş akinelerinin bakı ve onarıı, yağ ve lastik değişileri saha dışında servis ve tair atölyelerinde yapılacak olup, araçlar ve akineler için bakı ve yakıt ikallerinin yapılasında 14 Mart 2005 tarih ve sayılı Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yöneteliği ve tarih ve sayılı Resi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yöneteliği ne uyulacaktır. İnşaat aşaasında 300 kişi çalışacak olup, inşaat aşaasında çalışacak personelin sağlık duruunun denetlenesi, ilk yardı ve acil tedavi gibi sağlık hizetlerinin verilesi için revir ünitesi (şantiye tesisi içerisinde) kurulacaktır. İnşaat sırasında revirden kaynaklanacak tıbbi atıklar tarih ve sayılı Resi Gazete de yayılanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yöneteliği hüküleri uyarınca bertaraf edilecektir. Malzee ocaklarından taş üretii sırasında tehlikeli adde olarak yalnızca patlayıcı kullanılacaktır. Patlayıcı addenin kullanılası, korunası, taşınası konuları, Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzeesi ve Benzerlerinin Üretii, İthali, Taşınası, Saklanası, Depolanası, Satışı, Kullanılası, Yok Edilesi, Denetlenesi Usulü ve Esasları na ilişkin 29 Eylül 1987 tarih ve sayılı Resi Gazete de yayınlanan 87/12028 karar sayılı tüzüğe uygun olarak yapılacaktır. Aydınlata Proje Sahası için gerekli tü dahili ve harici ışıklandıra sağlanacaktır. Ulaşı Yolları Proje Sahası Bursa ili, İnegöl ilçesinin güneybatısında yer alır. Baraj yerine Bursa ilinden k asfalt yol ile İnegöl e buradan 5.00 k asfalt yol ile Hocaköy e ulaşılır. Hocaköy deresi boyunca 1.00 k asfalt yoldan gidilerek baraj yerine ulaşılır. Hocaköy den sonra yer yer stabilize deva eden yol Hocaköy (Aliağa) deresinin sol sahili boyunca uzanarak baraj yerinden geçekte olup, Gülbahçe ve Sarıpınar köylerine ulaşaktadır. Baraj yerinin İnegöl ilçesine olan uzaklığı 7 k dir. Söz konusu köy yolları aynı zaanda proje kapsaında etüt edilen veya Hocaköy dere havzasında yer alan doğal inşaat alzeesi alanlarının yakınlarından da geçektedir. Dolayısıyla alzee nakilleri için büyük çapta yeni yolların yapıına gerek kalayacaktır. Buna rağen, yolların köy içlerinde ve bazı kesilerinde iyileştireye gerek duyulabilir. Baraj için gerekli servis yolları ise inşaat esnasında istenilen yerlerde tertiplenebilir. Kap tesisleri Barajın ansabında, Hocaköy Arıta tesislerinin yapılacağı Dorukbağlar sırtı evkiindeki daha üst kotlarda ve Hocaköy e giden yol üzerindeki uygun kesilerde teşkil edilecektir. 25

62 Yangın Korua Sistei Baraj alanında olası bir yangının önlenebilesi için uygun yangın sistei kurulacaktır. İnşaat sahası içinde ve dışında kontrolsüz ateş yakılasına izin verileyecek ve inşaat sahasında tutuşa kabiliyeti olan addelerin kullanıı sırasında ilave önleler alınacaktır. Sahada her zaan bir su popası bulundurulacaktır. Şantiye binası dahilinde, ısı, duan ve alev dedektörlerinden oluşan bir alar sistei kullanılacak ve aşağıdaki yangın söndüre teçhizatları bulundurulacaktır: Yangın hidrantları Karbondioksit ile çalışan yangın söndürücüler El tipi yangın söndürücüler ve yangın hortuları Yangın battaniyeleri Yangın söndürücü toz jeneratörleri Yangın söndürücü köpük jeneratörü Karbondioksit tankı Ku kovaları ve köpük sistei Enerji Nakil Hatları Hocaköy Barajı inşaatı için gerekli elektrik enerjisi Hocaköy ü besleyen ve baraj yerine yaklaşık 1,5 k esafeden geçekte olan enerji hattından tein edilecektir. III.5. Proje kapsaında olayan ancak projenin gerçekleşebilesi için zaruri olan ve faaliyet sahibi veya diğer yatırıcılar tarafından gerçekleştirilesi planlanan diğer ekonoik, sosyal ve altyapı faaliyetleri, Hocaköy Barajı ve Malzee Ocakları projesi kapsaında olayan ancak projenin gerçekleşebilesi için yapılası zaruri olan içe suyu tesisleri projesi bulunaktadır. Bu tesisler; Deydinler Teiz Su İleti Hattı Cerrah Teiz Su Ana İleti Hattı Hocaköy Arıta Tesisleri dir. Deydinler Teiz Su İleti Hattı Deydinler teiz su ileti hattı; Hocaköy Arıta tesisinden arıtılan suyun Deydinler Su Deposuna iletilesini sağlayacaktır. Hocaköy Arıta Tesisleri çıkışından başlayan Deydinler Teiz Su İleti Hattı borusu; Hocaköy ün içerisinden geçtikten sonra İnegöl Ovasının güneyindeki yaaçlarda 26

63 yer alan ve Hocaköy ile İsaören köyü arasında uzanan kadastro (arazi) yolları boyunca ilerleyerek önce Bedredere yi geçekte ve yine evcut arazi yollarını kullanarak Deydinler Su Deposuna ulaşaktadır. Deydinler teiz su ileti hattının teel özellikleri aşağıda veriliştir. İleti Hattı Tipi İleti hattı Çapı : CTP boru : Ø 900 İleti Hattı Uzunluğu : İleti Hattı Kapasitesi : 1,350 3 /s pik ihtiyacı Cerrah Teiz Su Ana İleti Hattı Cerrah teiz su ileti hattı, Hocaköy Arıta tesisinden arıtılan su Cerrah su depolarına iletilesini sağlayacaktır. Hocaköy Arıta Tesisleri çıkışından başlayan Cerrah Teiz Su Ana İleti Hattı borusu; Hocaköy ün heen yanından geçtikten sonra İnegöl Ovasının güneyindeki yaaçlarda yer alan ve Hocaköy ile Cerrah Beldesi arasında uzanan kadastro (arazi) yolu boyunca ilerleyerek önce Cerrah Beldesi civarında Cerrahdere sini geçekte ve yine evcut arazi yollarını kullanarak Cerrah Su Deposuna ulaşaktadır. Cerrah teiz su ileti hattının teel özellikleri aşağıda veriliştir. İleti Hattı Tipi İleti hattı Çapı : CTP boru : Ø 1300 İleti Hattı Uzunluğu : İleti Hattı Kapasitesi : 1,350 3 /s pik ihtiyacı Hocaköy Artıa Tesisleri Hocaköy Barajından tein edilen su /gün kapasiteli Hocaköy Arıta Tesisinde arıtılarak, içe ve kullana suyu olarak İnegöl ilçesi ve çevresinde verilecektir. Tablo III-4 te içe suyu tesislerinin yatırı prograı veriliştir. Bu prograa göre tesislerin topla bedeli ,32 TL olup, ilk 3 yılda sadece servis ve ulaşı yollarının, 4. Ve 5. Yıllarda ise ileti hatları, arıta tesisi ve ileti hatları ve arıta tesislerinin kaulaştıra işlelerinin yapılası planlanaktadır. İçe Suyu Tesislerinin topla giderleri ,5 TL olacağı hesaplanıştır. 27

64 Tablo III-4 İçe Suyu Tesisleri Yatırı Prograı Tesis Adı Yıllar Topla Deydinler Teiz Su İleti Hattı , , ,23 Cerrah Teiz Su İleti Hattı , , ,35 Hocaköy Arıta Tesisleri , , ,0 Servis ve Ulaşı Yolları , ,0 % 15 Proje ve Kontrolluk , , , ,34 Arıta Tesisi ve İleti Hatları Kaulaştırılası , , ,40 Topla , , , ,32 Kaynak: Hocaköy Barajı Planlaa Raporu, DSİ I. Bölge Müdürlüğü, III.6. Kaulaştıra ve yeniden yerleşi, Türkiye Cuhuriyeti Anayasası kaulaştıra süreciyle ilgili olarak kau yararının gözetilesi ve özel ülkiyet haklarının korunası bağlaında bazı öneli unsurlar içerektedir. Anayasaızın 35, 46 ve 56. addelerinde yeniden yerleşi süreciyle ilgili ibareler yer alaktadır. İlgili addelerde ülkiyet hakkı ve kaulaştıra hususunda devletin düzenleyici ve denetleyici yapısı üzerinde durulaktadır. Eki 2001 de Türkiye Cuhuriyeti Anayasası nın taşınaz varlıkların kaulaştırılası ve özel ülkiyet ile ilgili kısılarında öneli değişiklikler yapılış, konuyla ilgili esas ve usüller yeniden düzenleniştir. Bu kanun addelerinde kaulaştıra eyleinin yönte, usül ve esasları belirtilerek devletin eşru ve egeen bir güç olarak süreçteki rolü tanılanıştır. Anayasaızın 35. addesinde Herkes ülkiyet ve iras hakkına sahiptir ve bu haklar, ancak kau yararı aacıyla sınırlandırılabilir denilektedir. Kanun addesinden de anlaşılacağı gibi anayasadan gücünü alan devlet; kau yararı aacıyla özel ülkiyet üzerinde idari kararlar ala ve onu sınırlandırabile yetkisine sahiptir sayılı 1982 tarihli Türkiye Cuhuriyeti Anayasası nın Kaulaştıra başlıklı 46. addesinin tarih ve 4709 sayılı kanunun 18. addesiyle değişerek tarihinden geçerli olak üzere yürürlüğe giren yeni şekli uyarınca; Devlet ve kau tüzel kişileri; kau yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödeek şartıyla, özel ülkiyette bulunan taşınaz alların taaını veya bir kısını, kanunla gösterilen esas ve usüllere göre, kaulaştıraya ve bunlar üzerinde idari irtifaklar kuraya yetkilidir denilektedir. Kanun addesinden de görüldüğü gibi Türkiye Cuhuriyeti Anayasası, kau yararı aacıyla taşınaz varlıkların kaulaştırılasına izin verektedir ve kau yararı doğrultusunda, devletin ilgili organları uygun gördüğü durularda taşınaz varlıkların istilak edilesinden soruludurlar. Ayrıca Türkiye Cuhuriyeti Anayasası nın 56. Maddesinde Sağlık, Çevre ve Konut başlığı altında herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşaa hakkına sahip olduğu belirtiliştir. Devletin ve vatandaşların çevre kirliliğinin önüne geçilesi, çevre sağlığının korunası ve çevrenin geliştirilesi hususunda sorululuk sahibi oldukları ifade ediliştir. Kaulaştıra Kanunu; değer tespit sürecinin taalanasını, ülkiyet ya da kullanı haklarının devrini üzakere etek için belgeli girişilerde bulunulasını ve tapu sahiplerinin banka hesaplarına nakit ödeelerin eksiksiz olarak yapılasını gerek 28

65 görektedir. Mülk sahipleri ya da varisler arasındaki paylarına ilişkin anlaşazlıklar bu süreci durdurayacaktır, çünkü kau akaının kaulaştıraya izin verek için ahkeeye başvura hakkı bulunaktadır. Kau yararı kararı alındıktan sonra kaulaştıra işlelerinin altı ay içinde taalanası gerekektedir. Söz konusu kaulaştıraların belirtilen süre içinde taalanaaası duruunda kaulaştıra hakkını uzatak için ilgili akalardan resi izin alınası gerekektedir. Kaulaştıra kanunda 2001 yılında yapılan değişiklikler, kaulaştıra prosedürlerinde yeni uygulaarı da beraberinde getiriştir. Kaulaştıra şartlarında yapılan bu değişiklikler doğrultusunda taşınaz alı kaulaştırılan fertlerin hakları güvence altına alınıştır. Kaulaştıra Kanununun ilk addesinde belirtildiği gibi İdarelerce yeterli ödenek tein edileden kaulaştıra işlelerine başlanılaaz hükü son değişiklikle Kaulaştıra Kanunu na ekleniştir. Daha önceki istilak uygulaalarında ödeelerin gecikesinden ve diğer teknik sorunlardan dolayı Türkiye aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkeesi ne (AİHM) çok sayıda dava açılıştı. Bunun önüne geçek aacıyla kaulaştıra bedellerinin kısa sürede hak sahibine ödenesini ön gören yasal düzenleeler yapılıştır. İlgili kau organı tarafından istilak edilen arazi, ev veya diğer taşınaz varlıkların istilak bedelleri bazı durularda hak sahibi tarafından yeterli görüleyebilir. Hatta bütün kaulaştıra işlelerinde buna benzer uyuşazlıklar sık sık gündee gelektedir. Bu noktada, bedeli yetersiz bulan hak sahibi kendi hisselerine ilişkin olarak kaulaştıra bedelinin arttırıı talebiyle en yakın Asliye Hukuk Mahkeesi ne başvurabilir. Mahkee, konuyla ilgili olarak düzenlenen bilirkişi raporu uyarınca hak sahibinin duruunu değerlendirir ve karara bağlar. Mahkee, hak sahibinin haklı bulunası halinde hisseleri nisbetinde ek kaulaştıra tazinatı ödenesine hükeder. Hükedilen tutarla ülkiyet devrinin gerçekleştiği tarihten geçerli olak üzere tutara yasal gecike faizi de eklenir. Hak sahibinin haksız bulunduğu durularda ise evcut prosedür aynı şekilde işleeye deva eder; ancak hak sahibi iç hukuk kanallarından bir sonuç alaaası halinde davayı AİHM e kadar götürebilir. AİHM nin verdiği kararlar Türkiye nezdinde bağlayıcı kararlar olduğundan hak sahibi, uluslararası arenada hukuki ücadele vere şansına sahiptir. Hocaköy Barajı içe ve kullana suyunu tein aaçlı olduğu için utlak korua alanının kaulaştırılası yasal zorunluluktur. Su kirliliği yöneteliğinin 17. addesine göre utlak korua alanları tanılanıştır.yönetelikte yer alan tanılaaya göre içe ve kullana suyu rezervuarlarında aksiu su seviyesinden sonraki 300 genişlikteki şerit utlak korua alanıdır. Kaulaştıra çalışalarının aacı: proje alanında yer alan tarısal alanların ve diğer taşınazların kaulaştıra, fiili ödee ve net gelir kayıp değerlerinin yaklaşık olarak saptanasıdır. Hocaköy Barajı Kaulaştıra Raporu kapsaında incelenen alan; rezervuar alanını, utlak korua alanını ve alzee sahalarını içerektedir. Baraj 29

66 rezervuar alanı Hocaköy Deresi üzerinde 365. olan talveg kotu ile aksiu su seviyesi olan 452. kotları arasında yer alaktadır. Kaulaştıra Planlaa Raporu rezervuar alanında 776,740 dekar, utlak korua alanında 1,812,552 dekar topla arazi varlığı tespit ediliştir. Bu araziler tarı arazileri, oran ve tarı dışı olarak tanılanabilen hazine, dere yatağı (boş) hali arazilerden oluşaktadır. Baraj rezervuar alanında 257,267 dekar özel ülkiyetteki tarısal arazi 250,243 dekar oran arazisi ve 269,23 dekarda tescil harici (dere yatağı, yol ve boş (hali) vb.) araziler kaulaştıra çalışalarında değerlendiriliştir. Mutlak korua alanında yer alan 903,653 dekar özel ülkiyetteki tarısal arazi 228 dekar oran arazisi ve 680,899 dekarda tescil harici (dere yatağı, yol ve boş (hali) vb.) araziler kaulaştıra çalışalarında değerlendiriliştir. İnşaat çalışalarına başlanadan önce ÇED Olulu Belgesi alındıktan sonra Kaulaştıra işlelerine başlanılacaktır. Kaualştıra işleleri kapsaında tapu sahipleri ile görüşülerek gerekli protololler yapılacak ve kaulaştıra bedelleri ödenecektir Hocaköy Barajı rezervuarı ve utlak korua alanı içerisinde kalan araziler (kaulaştıra sahası içinde kalan) Hocaköy Köyü, Sarıpınar Köyü ve Gülbahçe Köyü ve ilgili ahallelerine aittir 3. Oluşturulacak yeni yerleşi yerlerinde altyapı sisteleri, elektrik şebekeleri gibi sistelerin kurulası gerekecektir. Buna ek olarak, Proje Sahası nın bulunduğu Hocaköy ile ona yakın yerleşi birii olan Sarıpınar Köyü arasındaki yaklaşık 3 k lik yol baraj gölü altında kalacaktır. Bu yol için relokasyon çalışası yapılacaktır. Hocaköy Barajı rezervuar sahası içerisinde 3 adet kaulaştırılası gereken ahır ve saanlık vb. yapı bulunaktadır. Mutlak korua alanı içerisinde herhangi bir yerleşi alanı veya konut bulunaaktadır. Hocaköy barajı proje sahasında Hocaköy ile Sarıpınar köylerini birbirine bağlayan asfalt yolun 0,83 k si rezervuar alanında 0,75 k si ise utlak korua alanında olak üzere 1,58 k, bununla beraber Hocaköy, Doğanyurdu ve Gülbahçe köylerini birbirine bağlayan asfalt yolun 1,31 k si rezervuar alanında 1,13 k si ise utlak korua alanında olak üzere 2,44 k topla olarak 4,02 k asfalt köy yolu su altında kalaktadır. Ancak su altında kalan kısılardan dolayı yol güzergahının bütünlüğü bozulacağından taaı net gelir kayıplarında değerlendireye alınıştır Terfi hattı güzergahında karayolu asfalt ve stabilize yollara denk gelen terfi hattı kısılarında,yol kenarlarındaki servis yollarından yararlanılabileceği düşüncesi ile aynı 3 Bursa-İnegöl İçe Suyu Projesi, Hocaköy Barajı, Kaulaştıra Planlaa Raporu, Eki 2011, Bursa. 30

67 zaanda daha önceden yollar için zaten kaulaştıraların yapılış olası dolaysıyla bu kısılarda kaulaştıra çalışaları yapılaıştır. Bunun dışındaki özel ülkiyet alanları için kaulaştıra çalışası yapılıştır. Proje sahasında rezervuar ve utlak korua alanları içerisinde kalan kaulaştırılası gereken turize yönelik herhangi bir tesis, stabilize köy yolu, karayolu, köprü ve enerji nakil hattı bulunaaktadır. Tarısal alanların kaulaştıra bedellerinin hesaplanasında gelirlerin kapitalizasyonu yöntei ile serbest piyasa koşullarında oluşan Pazar fiyatları (esal bedelleri), çiftçilerle yapılan anket çalışaları sonucunda belirlenen tarı arazileri bedelleri ile birlikte değerlendirilerek Hocaköy Barajı kaulaştıra alanlarındaki tarı arazilerinin yaklaşık kaulaştıra bedelleri belirleniştir. Kaulaştıra alanlarında yer yer eyve ağaçları bulunaktadır. Bu arazilerde bulunan eyve ağaçları plantasyon olarak değerlendiriliş olup arazi kıyetleri rantın kapitalizasyonu yöntei ile bulunuştur. Proje sahasında aynı zaanda eyvesiz ağaç olarak sınıflandırılan kavak ağaçları da evcuttur. Münferit olarak yaklaşık 450 adet kavak ağacı tespit ediliştir. Kaulaştıra çalışaları kapsaında eyvesiz ağaçlarında kıyetlendirilesi de yapılıştır. Oran arazisi içerisinde yer alacak tesisler ile ilgili olarak 6831 sayılı Oran Kanunu nun 17/3 addesi gereğince gerekli izinler alınacak ve kesilecek ağaçlar için gerekli bedel ödenecektir. III.7. Diğer hususlar. Proje nin inşaat faaliyetleri süresince evcut olan alt yapı sisteine, su, kanalizasyon sisteine ve elektrik şebekesine zarar verileyecek, verildiği takdirde vatandaş ağdur edileden en kısa sürede eski haline getirilecektir. Ayrıca inşaat ve işlete aşaalarına geçileden önce ilgili kurulara üracaat edilerek, gerekli izinler alınacaktır. 31

68 IV. IV.1. PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLIKLERIN AÇIKLANMASI () Projeden etkilenecek alanın belirlenesi (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak, etki alanı harita üzerinde gösterilecek) Proje den kaynaklanabilecek çevresel etkiler hususunda; fiziksel-biyolojik çevreye olası etkiler, doğal coğrafya ve jeolojik yapı üzerine, eteorolojik ve iklisel değişiler, su kaynaklarına, su ekosisteine, kara ekosisteine, toprak kaynaklarına, taşkın hidrolojisine, arazi kullanıına, hava kalitesine, gürültü ve vibrasyon etkileri ve altyapı hizetlerine etkiler olarak incelenebilirken, bunların yanı sıra sosyo-ekonoik çevreye olası etkiler kaulaştıra etkileri, su hakları, sosyal yapıya etkiler ve ekonoik yapıya etkilerden söz edilebilir. IV.2. Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal kaynakların kullanıı, IV.2.1. Meteorolojik ve iklisel özellikleri, bölgenin genel ikli şartları, basınç, sıcaklık, yağış dağılıı, ortalaa nispi ne, sayılı günler dağılıı, aksiu kar kalınlığı, buharlaşa, rüzgar dağılıı, (eteorolojik verilerin güncelleştiriliş ve uzun yıllar gözle kayıtları, eteorolojik paraetrelerin dağılılarının tablo, grafikler, detaylı anlatıı), Bu bölüde, Proje Sahası na en yakın eteoroloji istasyonu olan Bursa Meteoroloji İstasyonu nda kaydedilen uzun yıllara ait veriler değerlendiriliştir. Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Meteoroloji Bülteni ( ) Ek-G de veriliştir. Bursa Meteoroloji İstasyonu nun konuu ve çalışa süresine dair bilgiler Tablo IV-1 de veriliştir. Tablo IV-1 Bursa Meteoroloji İstasyonuna İlişkin Paraetreler Çalışa Süresi Enle 40 Boyla 29 Yükseklik 100 Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) Bu bölüde proje için seçilen yerin çevresel özellikleri verilirken etki alanı dikkate alınalıdır. Bu bölüde sıralanan hususlar itibarı ile açıklanırken, ilgili kau kuru ve kuruluşlarından, araştıra kurularından, üniversitelerden veya benzeri diğer kurulardan tein edilen bilgilerin hangi kurudan ve kaynaktan alındığı raporun notlar bölüünde belirtilir veya ilgili harita, doküan vb. belgeye işlenir. Proje sahibince kendi araştıralarına dayalı bilgiler verilek istenirse, bunlardan kau kuru ve kuruluşların yetkileri altında olanlar için ilgili kuru ve kuruluşlardan bu bilgilerin doğruluğunu belirten birer belge alınarak rapora eklenir. 32

69 Bölgenin Genel İkli Şartları Bursa İlinde Marara Bölgesi ni ve kuzey Ege yi de içine alan Marara İklii görülür. Kışları Akdeniz iklii kadar ılık, yazları Karadeniz iklii kadar yağışlı değildir. Karasal ikli kadar kışı soğuk, yazıda kurak geçektedir. Buna bağlı olarak doğal bitki örtüsünü alçak kesilerde Akdeniz kökenli bitkiler, yüksek kesilerde kuzeye bakan yaaçlarda Karadeniz bitki topluluğu özelliğindeki neli oranlar oluşturaktadır. Basınç Bursa Meteoroloji İstasyonu tarafından yılları arasında kaydedilen ortalaa, aksiu ve iniu basınç değerleri, Tablo IV-2 de sunulaktadır. Ortalaa basıncın en yüksek olduğu aylar Ocak ve Aralık ( hpa ), en düşük olduğu ise Teuz ( hpa ) ayıdır. Maksiu basınç hpa ile Ocak ayında, iniu basınç ise hpa ile Ocak ayında gerçekleşektedir. Tablo IV-2 Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Basınç Değerleri AYLAR Paraetre I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık Ortalaa Basınç (hpa) Maksiu Basınç (hpa) Miniu Basınç (hpa) Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) Sıcaklık Bursa Meteoroloji İstasyonu nda elde edilen verilere göre, yılları arasında kaydedilen aksiu sıcaklık C (Teuz, 2000), iniu sıcaklık ise C dir (Şubat, 1985). Bursa İli nde kaydedilen aylık ortalaa, ortalaa aksiu ve ortalaa iniu sıcaklıklar Tablo IV-3 de ve Şekil IV-1 de veriliştir. Tablo IV-3 Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Sıcaklık Verileri SICAKLIK (C) Miniu Sıcaklıkların Ortalaası ( 0 C) Aylık Ortalaa Sıcaklık ( 0 C) AYLAR Yıllık I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

70 SICAKLIK (C) AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık Maksiu Sıcaklıkların Ortalaası ( 0 C) Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) Şekil IV-1 Bursa Meteoroloji İstasyonu Aylık Sıcaklık Değerleri ( ) Şekil IV-1 den de görüleceği gibi, aylık ortalaa sıcaklık değerleri Ocak ayından Teuz ayına kadar düzenli artakta, Ağustos ayından Aralık ayına kadar ise düzenli olarak azalaktadır. En soğuk ay olan Ocak ayında ortalaa en düşük hava sıcaklığı C ertebesindedir. Teuz ayı ise en sıcak ay olup, ortalaa en yüksek sıcaklık C civarında seyretektedir. Verilen evsilik sıcaklık değerlerine bakıldığında en sıcak evsi olan yaz evsiinde ortalaa sıcaklık C dolaylarındadır. Bunu C ile sonbahar ve C ile ilkbahar evsileri izleektedir. En soğuk evsi olan kış evsiinin ortalaa sıcaklık değeri ise C dolaylarındadır (bk. Şekil IV-2). 34

71 Şekil IV-2 Bursa Meteoroloji İstasyonu Mevsilik Ortalaa Sıcaklık Değerleri ( ) Yağış Bursa İli nde kaydedilen yağışların dağılıı, türü ve iktarı, kirleticilerin yaş çökele iktarlarını etkilediğinden öne taşıaktadır. Bundan dolayı, yöredeki yağış rejiinin belirlenesine Bursa Meteoroloji İstasyonu tarafından kaydedilen 42 yıllık yağış verileri kullanılıştır. Bölgedeki yıllık topla yağışın ortalaası 693.9, günlük aksiu yağış iktarı ise dir. Bölgenin topla yağış ortalaası ve aksiu yağış iktarları Tablo IV-4 ve Şekil IV-3 de veriliştir. Tablo IV-4 Bursa Meteoroloji İstasyonu Aylık Ortalaa Yağış Verileri AYLAR Topla Yağış Ortalaası () Maksiu yağış () I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) 35

72 Şekil IV-3 Aylık Topla Ortalaa ve Günlük En Çok Yağış Miktarları () Söz konusu dönedeki aylık ortalaa yağış iktarları göz önüne alındığında, ortalaa en çok yağışın 99.0 ile Aralık ayında, en az yağışın ise 16.5 ile Ağustos ayında olduğu görülektedir. Şekil IV-4 Yağışın Mevsilere Göre Dağılıı Şekil IV-4 de verilen evsisel yağış dağılıına göre, en yağışlı evsi olan kış evsiinde eydana gelen yağış, yıllık topla yağışın % 36 sını oluşturaktadır. En kurak evsi olan yaz evsiinde eydana gelen yağışın ise yıllık topla yağışın sadece % 10 u olduğu görülektedir. Standart zaanlarda gözlenen en büyük yağış değerleri ve yağış-şiddet-süretekerrür eğrileri Ek-G de sunuluştur. 36

73 Bölgenin Bağıl Ne Dağılıı Bursa İli nde yıllık ortalaa bağıl ne oranı % 67.3 dir. En düşük bağıl ne % 4 ile Haziran ayında, en yüksek ortalaa bağıl ne % 72.9 ile Kası ayında ölçülüştür. Bölgedeki ortalaa ve en düşük bağıl ne değerlerinin yıl içindeki değişii Tablo IV-5 ve Şekil IV-5 de gösterilektedir. Tablo IV-5 Bursa Meteoroloji İstasyonu Bağıl Ne Verileri Bağıl Ne Ortalaa Bağıl Ne (%) En Düşük Bağıl Ne (%) AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) Şekil IV-5 Bursa Meteoroloji İstasyonu Tarafından Kaydedilen Aylık Bağıl Ne Dağılıı Bölgenin Sayılı Günler Dağılıı Bursa Meteoroloji İstasyonu tarafından yılları arasında kaydedilen bölgedeki en yüksek kar örtüsü kalınlığı 66 c olarak Şubat ayında ölçülüştür. Yıllık topla kar yağışlı gün sayısı ise 14.6 dır. Sayılı gün değerleri ise Tablo IV-6 ve Şekil IV- 6 da sunulaktadır. 37

74 Tablo IV-6 Bursa Meteoroloji İstasyonu Sayılı Günler Değerleri Bağıl Ne Sisli GünlerSayısı Ortalaası Kar Örtülü Günler Sayısı Ortalaası Dolulu Günler Sayısı Ortalaası Kırağılı Günler Sayısı Ortalaası Topla Orajlı Günler Sayısı Ortalaası Kar Yağışlı Günler Sayısı AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) Şekil IV-6 Bursa Meteoroloji İstasyonu Tarafından Kaydedilen Kar Örtülü, Dolulu, Kırağlı, Sisli, Topla Orajlı, Kar Yağışlı Gün Sayıları Ortalaaları ( ) Maksiu Kar Kalınlığı Bursa Meteoroloji İstasyonu tarafından yılları arasında kaydedilen aksiu kar kalınlığı değerleri, Tablo IV-7 de sunulaktadır. 38

75 Tablo IV-7 Bursa Meteoroloji İstasyonu na göre Maksiu Kar Kalınlığı Maksiu Kar Kalınlığı (c) AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) Buharlaşa Bursa Meteoroloji İstasyonu tarafından yılları arasında kaydedilen aylık ortalaa buharlaşa ve günlük en çok buharlaşa değerleri, Tablo IV-8 ve Şekil IV-7 de sunulaktadır. Ortalaa açık yüzey buharlaşasının en yüksek olduğu ay Teuz (245.1 ), en düşük olduğu ise Aralık ayıdır (16.3 ). Günlük en çok açık yüzey buharlaşası ise 20.1 ile Şubat ayında gerçekleşektedir. Tablo IV-8 Bursa Meteoroloji İstasyonu Buharlaşa Değerleri Bağıl Ne Ortalaa Açık Yüzey Buharlaşası () Günlük En Çok Açık Yüzey Buharlaşası () AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) Şekil IV-7 Bursa Meteoroloji İstasyonu Tarafından Kaydedilen Buharlaşa Verileri 39

76 Rüzgar Bölgedeki haki rüzgar hız ve yönünün belirlenesi aacıyla, Bursa Meteoroloji İstasyonu tarafından yılları arasında toplanan rasat bilgileri değerlendiriliştir. Uzun yıllar yapılan ölçülere göre, bölgedeki haki rüzgar yönü Doğu-Kuzeydoğu (DKD) dir. Bursa Meteoroloji İstasyonu tarafından yapılan ölçüler sonucunda uzun yıllar yıllık ortalaa rüzgar hızı 1.6 /s dir. 42 yıllık ölçüler sonucunda yıllık olarak en hızlı esen rüzgarın yönünün Batı-Güneybatı, hızının ise 2.0 /s olduğu belirleniştir(bk. Tablo IV-14). Söz konusu dönee ait aylık ve yıllık rüzgar ese sayıları, Tablo IV-9 da, yıllık ese sayısında göre rüzgar gülü ise Şekil IV-8 de verilektedir. Tablo IV-9 Bursa Meteoroloji İstasyonu Rüzgarın Aylık ve Yıllık Ese Sayıları YÖNLER AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Topla K KKD KD DKD D DGD GD GGD G GGB GB BGB B BKB KB KKB Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) 40

77 Şekil IV-8 Ese Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü Mevsilere göre rüzgar ese sayıları Tablo IV-10 ve Tablo IV-13 arasında, rüzgar gülleri ise Şekil IV-9 ve Şekil IV-10 arasında verilektedir. Tablo IV-10 Kış Mevsiine Ait Rüzgarın Ese Sayıları Yönler Aralık Ocak Şubat Topla K KKD KD DKD D DGD GD GGD G GGB GB BGB B BKB KB KKB Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) 41

78 Şekil IV-9 Kış Mevsiine Ait Ese Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü Tablo IV-11 Sonbahar Mevsiine Ait Rüzgarın Ese Sayıları Yönler Eylül Eki Kası Topla K KKD KD DKD D DGD GD GGD G GGB GB BGB B BKB KB KKB Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) 42

79 Şekil IV-10 Sonbahar Mevsiine Ait Ese Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü Tablo IV-12 İlkbahar Mevsiine Ait Rüzgarın Ese Sayıları Yönler Mart Nisan Mayıs Topla K KKD KD DKD D DGD GD GGD G GGB GB BGB B BKB KB KKB Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) 43

80 Şekil IV-11 İlkbahar Mevsiine Ait Ese Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü Tablo IV-13 Yaz Mevsiine Ait Rüzgarın Ese Sayıları Yönler Haziran Teuz Ağustos Topla K KKD KD DKD D DGD GD GGD G GGB GB BGB B BKB KB KKB Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) 44

81 Şekil IV-12 Yaz Mevsiine Ait Ese Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Gülü Bursa İli nde kaydedilen yönlere göre ortalaa rüzgar hızı dağılıları Tablo IV- 14 de, rüzgar gülü ise Şekil IV-13 de yer alaktadır. Buna göre, yıllık ortalaa hızı en yüksek olan rüzgar 2,9 /s hızla Kuzey (K) dan esektedir. Tablo IV-14 Yönlere Göre Ortalaa Rüzgar Hızları ( /s) Yönler AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık K KKD KD DKD D DGD GD GGD G GGB GB BGB B BKB KB KKB Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) 45

82 Şekil IV-13 Ortalaa Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Gülü Aylık fırtınalı ve kuvvetli rüzgarlı gün sayısı ortalaaları, Tablo IV-15 ve Şekil IV-14 de veriliştir. Tablo IV-15 Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Ortalaaları AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık Fırtınalı Gün Sayısı Ortalaaları Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Ortalaaları Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bursa Meteoroloji İstasyonu Uzun Yıllar Bülteni ( ) Şekil IV-14 Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Ortalaaları 46