Tedarik Zinciri Yönetimi Arş.Gör. Duran GÜLER Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü
Tedarik Zinciri Yönetimi Tedarik zinciri boyunca tedarik ve zinciri içinde müşteri tatmin düzeyini arttırmak, rakiplere karşı üstünlük elde etmek için malzemelerin, paranın, çalışanların ve bilginin yönetilmesidir.
Tedarik Zinciri Yönetiminin Amaçları Tedarik zinciri yönetiminin temel amacı, müşterilerin tatmin düzeylerini düşürmeksizin maliyetleri azaltarak sürdürülebilir rekabet avantajı yaratmak ve geliştirmek üzere stratejik bir güç oluşturmaktır.
Tedarik Zinciri Yönetiminin Yararları Stok dönme hızında artış, Gelirlerde artış, Tedarik zinciri yönetimi maliyetlerinde azalma, Ürün bulunabilirliği, Sipariş karşılama süresinin azalması, Talebe cevap verme ve karşılama yeteneğinde gelişme, Ekonomik katma değer yaratılması, Sermayeden yararlanma, Pazara ulaşım süresinde azalma ve lojistik maliyetlerden tasarruf.
Tedarik Zincirine İlişkin Konular Bilgi teknolojisi ve enformasyon yönetimi Bilgi birikimi yönetimi Müşteri-tedarikçi ilişkileri Müşteri ilişkileri Tedarik zinciri tasarımı Lojistik yönetimi Küreselleşme Ortaklık Çevresel konular Güven ve bağlılık
Tedarik Zinciri Yönetim Sürecinin Aşamaları Planlama Uygulama Bilgi Teknolojisi Örgütler arası yapı Ölçüm
Planlama Planlama tedarik zinciri yönetiminin temelidir ve işletmenin benimsediği felsefeyle uyumlu olarak oluşturulur. Tedarik zinciri planlama aşamasında toplam kalite yönetimi, sistematik düşünme, maliyet analizi ve modellemesi ve yeniden yapılanma konularının da ele alınması gerekir.
Uygulama Uygulama konusu literatürde belirli bir noktada toplanmayıp genel anlamda ele alınmaktadır. Uygulama konusunda çeşitli yazarlar daha çok ortaya çıkan engeller üzerinde durmaktadırlar, örneğin tedarik zinciri yönetiminde bilgi teknolojisi uygulamalarının güncellikten geri kalması, finansal zorluklar ve yeniden yapılanma konularında çalışanların ortaya çıkardığı sorunlar gibi.
Bilgi Teknolojisi Bilgi teknolojisi konusu, tedarik zinciri içinde bilginin nasıl iletileceği ve nasıl analiz edileceği konuları üzerinde durur. Bu konu veri depolama, karar destek araçları, bölgeler ya da zincirdeki işletmeler arası bilgi transferi ve gelecekteki uygulamalar olmak üzere dört alt bölüm içinde incelenmektedir.
Örgütsel Yapı Tedarik zinciri yönetimindeki kritik konulardan birisi de işbirliğine yönelik ilişkilerin ve ortaklıkların oluşturulması ve kullanılması konusudur. Tedarik zinciri içerisinde yer alanlar (satıcı, satın alıcı, taşıyıcılar vb) karlılığın arttırılmasında ve geliştirilmesinde rol oynarlar.
Ölçüm Ölçümleme, özellikle tüm fonksiyonel alanlar boyunca yer alan her sürecin bütünleşik olarak ölçümlenmesini gerektirmektedir.
Tedarik Zinciri Karması Planlama ve Pazarlama Stratejisi Satın Alma Üretim Planlama Depolama ve Malzeme Tutma Stok yönetimi Depo ve mağazalar Nakliye Müşteri hizmetleri Teknik destek
Planlama ve Pazarlama Stratejisi Malzeme ve dağıtım gereksinimleri konusunda tasarım ve pazarlamanın başlıca etkileri.
Satın Alma Kaynak araştırma ve seçimi, müzakereler, tedarikçi işbirliği geliştirme programları.
Üretim Planlama Fabrika kapasitesi, konum ve planı, programlama, imalat kaynak planlaması ve süreçteki işlerin denetlenmesi ve desteklenmesi.
Depolama ve Malzeme Tutma Malların depolanması ve tutulması, elleçlenmesi, kullanım kolaylığı ve ambalajlama.
Stok Yönetimi Stok kontrolü, minimum, optimum stok düzeyinin sağlanması, stok tutma maliyetlerinin, fire oranlarının minimize edilmesi.
Depo ve Mağazalar Konum, kapasite ve operasyon.
Nakliye Planlama, güzergâh tespiti ve operasyonlar.
Müşteri Hizmetleri Talep tahmini, hizmet düzeyi, sipariş işleme, satış sonrası operasyonlar ve bakım desteği.
Teknik Destek Bu eylemlerin yürütülmesi için sistemin ihtiyaç duyduğu yönetsel ve diğer teknik destekler
Tedarik Zinciri Yönetim Yaklaşımları Fonksiyonel Yaklaşım Tedarik Yaklaşımı Lojistik ve Nakliye Yaklaşımı Bilgi Yaklaşımı İş Süreçlerini Yeniden Yapılandırma Yaklaşımı Stratejik Yaklaşım Süreç Modeli Yaklaşımı
Fonksiyonel Yaklaşım Fonksiyonel yaklaşım günümüzde de işletmelerin pek çoğunda mevcuttur. Faaliyetlerini tedarik zinciri kavramı kapsamında düşünmeyen işletmelerde fonksiyonel yaklaşım geçerlilik kazanır.
Tedarik Yaklaşımı Genellikle fonksiyonel yaklaşımdan ayrılış, daha düşük malzeme maliyetleri elde etme çabası ile başlar. Bu bakış açısı, tedarik zinciri içerisinde tedariğin önemini ortaya koyar. Günümüzde pek çok imalat işletmesinde malzeme maliyeti en önemli unsurdur. Bu türdeki işletmeler tedarik zincirinden bahsederken ilk olarak tedarikçileri ve tedarik konusunu düşünürler.
Lojistik ve Nakliye Yaklaşımı Lojistik ve nakliye yaklaşımında, işletme içinden ziyade işletme dışına ya da tedarik zincirine daha fazla dikkat edilmesine neden olmaktadır. Bu yaklaşımda depolama modellerinin oluşturulması, dağıtım merkezleri ve nakliye şebekelerinin oluşturulması gibi maliyet azaltıcı tipik eylemler söz konusudur.
Bilgi Yaklaşımı Bilgi yaklaşımı hem şirket içerisinde hem de tedarik zinciri içerisinde bağlantıların geliştirilmesine odaklanan bir yaklaşımdır. Bilginin hareket ettirilmesindeki yeni yaklaşım ve uygulamalar bu yaklaşımı aktif bir alan haline getirmektedir.
İş Süreçlerini Yeniden Yapılandırma Yaklaşımı Bu yaklaşımdaki temel amaç gereksiz zaman ve para harcamanın ortadan kaldırılıp kalitenin iyileştirilmesidir. Bu tür çabalar pek çok değişik şekilde olabilmektedir. Örneğin; Altı Sigma kavramı iş süreçlerinin yeniden yapılandırılması ile çok yakın bir ilişkiye sahiptir.
Stratejik Yaklaşım Stratejik yaklaşımda rekabet sadece ürün üzerinde yoğunlaşmamalı aynı zamanda zenginleştirilmiş ürün kavramını gerçekleştiren operasyonlar üzerinde de yoğunlaşmalıdır. Bu bakış açısı ile tedarikçi ilişkileri, lojistik ve bilgi sistemleri müşteri tatminini destekler. Bunun dönüşümü ise artan pazar payı ve karlılıktır.
Süreç Modeli Yaklaşımı Tedarik zincirinin değer yaratabilmesi için bir süreç modeli olarak da düşünülmesi gerekmektedir. Süreç modeli bütünleşik değer sisteminin başarılı bir şekilde oluşturulması için uygulanması gereken bir dizi eylem ve stratejileri temsil etmektedir.
Tedarik Zinciri Stratejileri İşletim stratejisi Dış kaynaklardan yararlanma stratejisi Kanal stratejisi Müşteri hizmeti stratejisi İşletmenin varlıklarına bağlı strateji
İşletim Stratejisi Ürün ve hizmetlerin nasıl üretileceği konusundaki karar işletime ilişkin stratejiyi belirleyecektir. Stok için üretim Sipariş için üretim Sipariş yapılandırma Müşteri isteklerine bağlı üretim
Kanal Stratejisi Kanal stratejisi ürün ve hizmetlerin satıcıdan nasıl alınacağı ve son kullanıcıya nasıl ulaştırılacağı ile ilgilidir. Bu tarz kararlar ürün ya da hizmet satışının dolaylı olarak dağıtıcı ya da perakendeciler aracılığı ile ya da doğrudan internet ya da doğrudan satış personeli aracılığı ile yapılıp yapılmayacağı konularını belirlerler.
Dış Kaynaklardan Yararlanma Stratejisi İşletme dışındaki iş ortakları üç olası avantaj sunabilirler: o Ölçek o Kapsam o Teknolojik uzmanlık
Müşteri Hizmet Stratejisi Müşteri hizmet stratejisi iki temel unsur üzerinde oluşturulur. Bunlar; müşteri hesaplarının hacim ve karlılığı ile müşterilerin gerçekte ne istediklerinin tam olarak anlaşılması konularını kapsar.
İşletme Varlıklarına Dayalı Stratejisi Tedarik zincirini biçimlendiren son unsur şirketin varlık portföyüne ilişkin alacağı kararlardır. Fabrikalar, depolar, üretim araç gereçleri ve hizmet merkezleri bu şebekenin kapsamında yer alır. Varlıkların konumları, ölçekleri ve misyonları tedarik zincirinin performansı üzerinde önemli etkiye sahiptir.
Tedarik Zinciri Tasarımı İdeal bir tedarik zinciri tasarımı aşağıdaki adımları izlemelidir: Tedarik zinciri unsurlarının tanımlanıp analiz edilmesi Yerel olarak alınan bir kararın sonuçlarının bazı kısıtlar göz önünde bulundurularak, tedarik zinciri boyunca nasıl yayıldığının analiz edilmesi Yerel olarak alınan bir kararın sonuçlarının maliyet ve gelirler anlamında tedarik zinciri boyunca nasıl yayıldığının analiz edilmesi Tedarik zincirini etkileyebilecek işletme dışı etkilerin belirlenmesi İşletme dışı değişkenlerin tedarik zincirinin stratejik eylemlerinin -satın alma, ürünün yapımı, ürün hareketleri, depolanması ve satış- üzerindeki sonuçlarının analiz edilmesi Kazanç ve kayıpların ortaklar arasında nasıl paylaştırılacağının analiz edilmesi.
Tedarik Zincirinin Yönetsel Düzeyleri Stratejik düzeyde uzun dönemli yönetim konularının planlanması, Taktiksel düzeyde orta vadeli tedarik zinciri eylemlerinin planlanması ve uyumlaştırılması, Operasyonel düzeyde tedarik zincirindeki günlük işler ve operasyonların yönetilmesi.
Yalın Tedarik Zinciri Zincirin her aşaması içerisinde boşa harcamaları ve değer oluşturmayan unsurları ortadan kaldıracak her türlü sürekli gelişme çabalarını kullanan bir sistemdir.
Çevik Tedarik Zinciri Hızlı ve sürekli olarak değişen küresel pazarlara dinamik ve büyüme odaklı olarak hızlı bir şekilde yanıt vererek kar elde eden tedarik zinciri türüdür.