Alıştımala 1. Sıvının acmi = a.b.c = 5.10.0 = 1000 cm = 1 dm = 1 L. K ÇÖZÜMLER Madde ve Özelliklei. Küp şeklindeki oyun amuunun acmi, küp = a = = 6 cm 1 tane küesel cismin acmi, küe = π =..(1) = cm Çocuğun yapabileceği küesel cisim sayısı, N. küe = küp N. = 6 N = 16 M su L 5. a) A =1cm B Hacimlein eşitliğinden.... + = ( ) + = K L M su silindi 1 =0cm koni Kalem, silindi ve koniden oluşu. Kalemin acmi 9 cm olduğundan; kalem = silindi + koni 9 = π. 1 + 1 π..... + = 8 + = 8 = 6 = 9 =.1 1.0 +..1. 9 = 90 + = cm Kalemin uzunluğu, = 1 +. K =8cm L O L = 0+ = cm = 0 mm K =cm yatay düzlem b) Kalemin A ucundan 10 cm kesildiğinde; =1cm ı =0 cm 1 =cm B Silindiin acmi yaım küenin acmine eşit olduğundan, L n.π K. K = 16..8 = L 6.7 = L. = L & L = 1 cm kalem = silindi + koni = π. ı 1 + 1 π. =.1.0 + 1..1. = 60 + = 6 cm MADDE E ÖZELLİKLERİ 11
6. a) Konulacak bi küpün kenaı a olduğundan tabana tane toplam,.=6 tane küp yeleştiilebili. Dışa çıkmadan üst üste küp konulabileceğinden ku- 6a tane tu içine toplam.6=18 tane küp yeleştiilebili. 1 1 b) I. Yol : Kutunun acmi, kutu =a.b.c=a.6a.7a=168a 18 tane küpün acmi, küp =18.(a) = 1a Kutu içinde kalan boşluğun acmi, boşluk = 168a 1a = a II. Yol : boşluk = a. 6a. a = a a 1 tane 7a 8. cm tane 1 6 tane 1 5 cm 5cm 5cm 5cm cm 1 tane cm 1 6 tane 1 a) Kü pün bi ke na cm ol du ğundan ta ban da ki 1 sı a ya = 6 ta ne e di ye pa ke ti ye leş ti i le bi li. cm 6 tane Ta ba na ise 6.6 = 6 ta ne e di ye pa ke ti ye leş ti i le bili. He di ye pa ket le i nin yük sek li ği 5 cm ol du ğun dan üst üs te 1 sı a ya an cak sı a ko nu la bi li. Çün kü 5 ta ne ko nu la cak olu sa 5 ta ne si nin yük sek li ği 5.5 = 5 cm Bu da kü pün yük sek li ği ni ge çe. Bu du um da 0 cm yük sek li ğin de ki k s ma sı a ye leş ti i le bi le ce ğin den top lam.6 = 1 ta ne e di ye pa ke ti ye leş ti i le bi li. E e e di ye pa ket le i fle kil de ki gi bi ko nu la cak olu sa k mı z ile bo yanan k s ma,.6 = ta ne e di ye pa ke ti ye leş ti i le bi li. 5cm cm cm 5cm cm cm 7. tane 1 8cm 1 tane 8cm 8cm tane 1 1cm cm a) Tabanının bi kenaına tane silindi yeleştiilebileceğinden tabana.=16 tane silindi yeleştiilebili. Üst üste tane silindi konulabileceğinden toplam 16.=6 tane silindi yeleştiilebili. b) Küpün acmi, küp =a =(8) =51 cm 6 tane silindiin acmi, silindi =6.(π.)=6.(.1.) = 8 cm Konulabilecek su, su = küp silindi =51 8=18 cm bulunu. He di ye pa ket le i nin uzun ke na ya tay ola cak fle kilde ko nu la cak olu sa, ye şil olan k s ma ise ta ne da a e di ye pa ke ti ye leş ti i le bi li. Bu du um da, cm uzun lu ğun da küp flek lin de bofl k s ma ise e diye pa ke ti ye leş ti i le mez. Top lam ye leş ti i le bi le cek e di ye pa ket say s, N = 1 + + = 17 b) Ku tu içe i sin de ki boş luk, bi kenaı cm olan küp ol du ğun dan; boş luk = a = () = 6 cm kı s m suy la dol du u la bi li. 1 MADDE E ÖZELLİKLERİ
9. a) Ön ve aka kapaklaının kalınlıklaı toplamı,.0,1 = 0, mm di. 1. K Kitabın kalınlığı cm = 0 mm olduğundan yapaklaının kalınlığı, 0 0, = 19,8 mm di. He bi yapağın kalınlığı 0,09 mm olduğundan 19, 8 kitap N = = 0 yapaktan oluşmuştu. 009, b) Kitap.0=0 sayfadı. He sayfada yaklaşık 7 sou olduğuna göe kitapta toplam, 7.0=080 sou vadı. yatay düzlem a) Kabın kesiti yukaı doğu genişlediğinden sıvının yükselme ızı gideek azalı. su yüksekliği 10. O Kabın kesit alanı yu- kaı doğu daaldığından sıvının yükselme su yüksekliği ızı gideek ata. Silindiin yaıçapı; silindi = π. 5π = π. 7 = = cm Bu iki aalıktaki ga- fiklei bileştiecek olusak, su yüksekliğinin la değişim gafiği şekildeki gibi su yüksekliği t t Küenin acmi; küe = π = π = π 7 = 6π cm b) Musluk sabit debili olduğundan ve kaptaki su miktaı kabın şekline bağlı olmadığından gafik düzgün olaak ata. suyun acmi t t 11. a) Silindiin acmi, silindi = π. =.(5).0 = 50 cm b) 1 bilyenin acmi, = π =..(1) = cm Kaba 150 cm su döküldüğünde kap dolduğuna göe, silindi = N. + 150 50 = N. + 150 1000 =.N N = 50 tanedi. MADDE E ÖZELLİKLERİ 1
1. a) 1 tane bilyenin acmi 5 cm olduğundan 8 tane bilyenin acmi 8.5=0 cm Kap içine 8 tane bilye attığımızda bu bilyele suyu 0 cm 100 90 80 70 60 50 0 0 0 10 yükselteek kabı tamamen dolduu. Daa sona bilyede atıldığında bu bilyele acmi kada acimde sıvı taşıacağından kaptan.5=10 cm su taşa. acim (cm ) Bu duumda kaptaki suyun acminin bilye sayısına göe değişim gafiği şekildeki gibi b) He yüksekliği 10 cm olduğundan e iki bilyeyi attığımızda su yüksekliği bölme yükseli. 10 9 8 7 6 60 50 yükseklik 8 10 6 8 10 bilye sayısı bilye sayısı 8 bilyeden sona su taşacağından su seviyesi değişmez. 16. a) Kap eşit 5 bölmeye ayılmış ve bölmesi su ile bölmesi yağ ile doludu. Kaptaki su 600 cm olduğuna göe, bi bölmenin acmi, 600 1 = = 00 cm Kapta bölme zeytinyağı olduğuna göe acmi, yağ =. 1 =.00 = 900 cm b) Kap 5 bölme olduğundan kabın acmi kap = 5.00 = 1500 cm = 1,5 litedi. 17. a) Bilye suya atıldığında su seviyesi iki bölme atıyo ve e bi bölme 18 cm olduğuna göe bilyenin acmi =.18 = 56 cm b) Bilye küe olduğundan acmi; = π 56 =.. = cm 15. 10g şeke + un kaışımı 0 0 1 10 şeke+un(g) şeke(g) a) Gafiğe bakıldığında 10 g şeke + un kaışımında g şeke + 8 g un vadı. 10 g kaışımda 8 g un vasa 100 g kaışımda x un vadı. 10.x = 100.8 x = 80 g b) 10 g kaışımda g şeke vasa 500 g kaışımda x şeke vadı. 10.x = 500. x = 100 g 18. a) Süngein acmi = a.b.c =.5.0 = 00 cm b) Sünge suya batıılıp çıkaıldığında su seviyesi A dan B ye indiğine göe sünge içindeki boşluğun acmi, D = 00 00 = 100 cm c) Süngein geçek acmi, sün = D = 00 100 = 00 cm 19. Etil-alkol ve su moleküllei aasında boşluk olmasaydı kaışımın acmi, K = 0 + 10 = 0 L oludu. Kaışımın acmi 9,5 lt olduğunda boşluğun acmi D = 0 9,5 = 0,5 L = 500 cm 1 MADDE E ÖZELLİKLERİ
Test 1 ÇÖZÜMLER Madde ve Özelliklei 1. Maddelein otak özelliği kütle, acim ve eylemsizlikti. Bunla madde miktaına bağlıdı ve maddenin tüü konusunda fiki vemezle. 5. cm Sıcaklık ve basınca bağlıdı. Kütle sıcaklığa bağlı değildi. Fakat acim sıcaklığa bağlıdı. A = 8cm I. ve II. yagıla doğudu. III. yagı yanlıştı. CEAP C. Kütle, tanecikli yapı, elektikli yapı maddelein otak özellikleindendi. Çözünülük ve esneklik ayıt edici özellikleindendi. CEAP C Badağın acmi, b = A. = 8. = cm Silindiin acmi, sil = π. =.().10 = 80 cm Silindi N badak su ile dolacak olusa, sil = N. b 80 = N. N = 15 cm badak su ile dola. CEAP D. m dm mm K L P 8 R 6. m =.10 dm =.10 9 mm K =.10 L =.10 9 8 dm = 8.10 m = 8.10.10 9 mm = 8.10 6 mm P = 8.10 R = 8.10 6 mm CEAP A. Ayıt edici özellikle madde miktaına bağlı değildi. Kaynama noktası ve özkütle maddelein ayıt edici özellikleinin başında geli. CEAP D K Cisimlein kütleleini gam cinsinden yazalım. K nin kütlesi, m K = 00 mg = 00.10 g = 0, g L nin kütlesi, m L = 0,1 g = 0,1.10 g = 10 g P nin kütlesi, m P = 6 g L Cisimle aynı maddeden yapıldığından kütlesi en büyük olan L nin acmi en büyüktü. K ve P nin kütlelei toplamı ve acimlei toplamı, L ninkinden küçüktü. K nin kütlesi en küçüktü. I. ve III. yagıla doğudu. II. yagı yanlıştı. P CEAP D MADDE E ÖZELLİKLERİ 15
7. Küp şekelein toplam acmi, 8. şeke = 5.() = 0 cm tü. Küp şeke, suda çözüneceğinden oluşan çözeltinin acmi 0 cm den büyük, 0 + 0 = 60 cm ten küçüktü. CEAP C 11. Taş ma se vi ye si ne ka da su do lu olan ka ba ci simle atıl dı ğın da, ci sim le bat tı ğı na gö e a cim le i kada sı vı ta şı ı la. Ta şan sı vı la ın a cim le i eşit ise, ci sim le in a cim le i eşit ol mak zo un da dı. ko ni = kü e 1 = = CE AP B Kutunun acmi kutu = a.b.c = 0.1.9 = 160 cm Kutunu içine konan şekelein acmi, şeke = a.b.c =..1 = 6 cm Kutunun içine boşluk olmadan şekele yeleştiildiğine göe kutudaki şeke sayısı, kutu 160 N = = = 60 tane 6 fleke 1. Özel lik X Y Z Ei me nok ta sı + Sı cak lık la gen leş me katsa yı sı + + Öz a cim + + + Ei me nok ta sın dan Z nin ka tı, sı cak lık la gen leş me katsa yı sın dan Y nin gaz ol du ğu nu an la ya bi li iz. Öz a cim ka tı, sı vı ve gaz la için ayıt edi ci bi özel likti. Bu a dan bi so nuç çı ka ı la maz. CEAP E CEAP B 9. Kaptaki su kütlesinin la değişim gafiği şekildeki gibi kütle 0 CEAP A 10. 17cm Büyük küpün bi kenaı 17 cm olduğundan küçük küpleden en fazla tane konulabili. Tabana ise, x = 16 tane dizilebili. 16 tane de sıa dizileceğinden, N T = 16. = 6 CEAP E 16 MADDE E ÖZELLİKLERİ
Test ÇÖZÜMLER Madde ve Özelliklei 1. Sıvılaın bulunduklaı kabın şeklini almalaının nedeni akışkan olmalaı ve sıvı molekülleinin zayıf bağlaı nedeni ile bibilei üzeinden aeket edebilmeleidi. CEAP D. ı. badak suyun acmi, badak =.(π.) Bu su silindie döküldüğünde su seviyesi ı olsun..(π.) = π.(). ı ı = 10 m Deponun acmi, 5 m m Kabın ı = % 5 lik kıs mı boştu. lük kıs mı suy la do lu ol du ğun dan = a.b.c = 10.5. CEAP B = 00 m = 00.10 6 =.10 8 cm CEAP D 5.. gam(g) kilogam (kg) santigam (cg) 100 X Y Z T 100 g = 100.10 kg = 0,1 kg 100 g = 100.10 cg = 10 cg X = 0,1 Y = 10 kg =.10 g =.10.10 cg =.10 5 cg Z =.10 T =.10 5 CEAP B Kaptaki eimiş maddenin acmi, 1 =.. d n 1 =...( 1 ) = 56 cm Bi madeni paanın acmi, 1 = π. =.(1).0, = 0,6 cm Elde edilebilecek paa sayısı, 56 N = = = 5760 tane 06, 1 CEAP D MADDE E ÖZELLİKLERİ 17
6. K cismi suya atıldığında su seviyesi 0 cm ten 50 cm e çıktığına göe acmi, K = 50 0 = 0 cm tü. K 50cm 0cm 8. a a 0 cm = 0.10 dm =. 10 dm 0 cm =.10 dm =.10 L =.10.10 ml = 0 ml 0 cm = 0.10 mm =.10 mm () = a + a = a = a silindi küp silindi küp silindi küp = a a.. a = a = Buna göe, I, II, III veilei doğudu. CEAP A CEAP E 9. Kaptaki su kütlesinin la kütle değişim gafiği şekildeki gibi 0 CEAP A 10. 7. Kitabın kalınlığı, = en. boy. yükseklik 00cm 100 = 0.0. su = cm = 0 mm olaak bulunu. kaya tuzu Kaya tuzundaki boşluk, boşluk = (00 + 5) 0 boşluk = 5 cm 5 cm te 5 cm boşluk vasa 100 cm te x cm boşluk vadı x = 100. 5 5 = 0 %0 boşluk vadı. CEAP C Kitaptaki yapak sayısı, = 0, + 0, + N.0,08 0 = 0, + N.0,08 N = 5 yapak olaak bulunu. Bi yapak sayfadan oluştuğundan, sayfa sayısı, N S = 5. = 90 sayfa bulunu. CEAP C 18 MADDE E ÖZELLİKLERİ
11. su = O ı = su I II III 1.. +. =. + = = = kada dola. III. kab n n bofl kalan k sm, x= = edese x ede. x = x = 1 ü boş kalı. 1. CEAP B K L P yatay düzlem Cisimlein acimleini cm cinsinden yazalım. K = 500 ml = 500.10 L = 5.10 1 L = 5.10 1 dm = 5.10 1.10 cm = 500 cm L = dm =.10 cm P = 500 cm Buna göe, L nin acmi en büyüktü. Cisimle aynı maddeden yapıldığından ve K ve P nin acimlei eşit olduğundan kütlelei de eşitti. K ve P taşıma kabına atıldığında eşit acimde sıvı taşııla. eilen üç yagı da doğudu. CEAP E MADDE E ÖZELLİKLERİ 19
0 MADDE E ÖZELLİKLERİ