Transfer Fiyatlamasına Yöntemsel Bakış ve Türkiye de Beklenen Düzenlemeler Fonksiyon ve risk analizi Dokümantasyon Karşılaştırma/emsal bedel bulma M. Canan Aladağ 27 Haziran 2006, Swissotel-İstanbul PwC
İçerik Fonksiyon ve risk analizi Transfer fiyatlaması çalışmasında yeri ve önemi Fonksiyon analizi görüşmeleri Fonksiyonel matris oluşturulması OECD "KERT" kavramı Dokümantasyon OECD düzenlemesi AB Birleşik Transfer Fiyatlamasi Forumu "master file" kavramı Dokümantasyon içerik Karsılaştırma çalışmaları (Benchmarking)
Fonksiyon ve risk analizi Riskler Fonksiyonlar Varlıklar Fonksiyon analizi çalışması sonucunda şirketin: - Gerçekleştirdiği fonksiyonlar - Üstlendiği riskler - Sahip olduğu varlıkların değerinin belirlenmesi gereklidir. Fonksiyon analizi transfer fiyatlandırmasının temelini oluşturmaktadır. Fonksiyon analizi olmadan yöntemler belirlenemez, karşılaştırma yapılamaz, dokümantasyon eksik kalır.
Transfer fiyatlaması çalışmasında yeri ve önemi Şirketin gerçekleştirdiği fonksiyonların incelenmesi - üretim, pazarlama, ürün dizaynı, montaj, ArGe, servisler, alım, dağıtım, taşıma, depolama, reklam, genel yönetim (muhasebe, hukuk vb.) Kullanılan ve sahip olunan varlıkların dikkate alınması - Bina ve makine, gayrimaddi hak, stoklar Yüklenilen risklerin tespit edilmesi - Piyasa riski, kredi toplama riski, kullanılan para birimi riski, döviz kuru riski, bozuk ürün ve garanti riski, stok riski, ülkedeki kanun ve düzenlemeler ile ilgili genel iş riskleri
OECD rehberi ve fonksiyon analizi Fonksiyon ve risk analizi OECD rehberinde karşılaştırmayı etkileyen faktörlerin arasında sayılmıştır. OECD ye göre ekonomik dengeler içerisinde riskler gerçekleştirilen fonksiyonları takip eder! OECD nin son dönemdeki görüş ve çalışmalarından çoğu zaman üstlenilen sorumlulukları ile birlikte şirket yöneticilerinin de birer fonksiyon olarak değerlendirilebileceği anlaşılmaktadır. Fonksiyonel analize kısa yöntem: Şirketin organizasyon şeması
Fonksiyon ve risk analizi Fonksiyon analizine neler girer? Riskler İlişkili işlemler İlişkili şirketlerin tanımı Fonksiyonlar Varlıklar Ürünler Piyasa/rekabet Fonksiyon analizi Anlaşmalar Finansal sonuçlar İş koşulları Organizasyon/personel Bütçe ve tahminler
Fonksiyon ve risk analizi Fonksiyon analizinden neler elde edilir? İçsel İçsel karşılaştırma karşılaştırma Ticari Ticari işlemlerin işlemlerin anlaşılması anlaşılması Dışsal Dışsal karşılaştırma karşılaştırma Fonksiyon analizi Dokümantasyon Dokümantasyon Planlama Planlama imkanları imkanları Uygulanacak Uygulanacak yöntemler yöntemler
Fonksiyon analizi görüşmeleri Görüşülecek kişilerin seçilmesi Operasyonel açıdan fonksiyonlar için uzman kişiler (Üretim sorumlusu, fabrika direktörü) Kapsam ve kişilerin yetkisi Proje için genel merkezden destek, bilgi akışı Planlama için vergisel vizyon Fonksiyon analizi görüşmeleri yapılamadığı durumlarda anketler, soru tabloları kullanılabilir Organizasyon içindeki kurumlara ayrı ayrı analiz
Fonksiyon analizi görüşmeleri Fonksiyon analizi soruları: Nerede ve nasıl hangi ticari değerler elde edilmektedir? Önemli ticari riskler nelerdir ve kim tarafından üstlenilmektedir? İlişkili işlemlerin detayları (verilen/alınan hizmetler dahil)? Organizasyon Kimler karar alma yetkilisidir? Sahip olunan varlıklar? Kullanılan ve yaratılan gayrimaddi haklar? Sektör ve piyasa koşulları? Ticari strateji/tercihler? İçsel emsaller neler? Rakipler kimler?
Fonksiyonel tablo oluşturulması Fonksiyonel analiz tablosu kurumun fonksiyon, risk ve varlıklarının özetidir Bu tablo içsel ve dışsal karşılaştırmada kullanılabilir Üretim Ürün geliştirme Hammadde ve malzemeler Grupiçi üretici Grupiçi distribütör Ana merkez Üretim planı Üretim standardları Pazarlama satış Ürün stratejisi Reklam Satış Marka sahibi Lisans sahibi Satış sonrası servis Genel yönetim Finans/Hazine Hukuk Muhasebe Lojistik Ulaştırma Stoklama Arge Ürün geliştirme Lisans Stok riski Üretim riski Piyasa riski
OECD "KERT" kavramı Key Entrepreneurial Risk Taking Functions (KERTs) Risk => fonksiyon => insan => kar Şirket karının oluşum sürecinde yüklenilen önemli fonksiyonlar ve bu fonksiyonların riskleri nerededir? Bu fonksiyonlar hangi lokasyonda mevcut ve riskler hangi lokasyonda üstleniliyor ise en çok kardan pay alması gereken kurum orasıdır
Dokümantasyon Dökümantasyon ana merkezde zaten mevcut olabilir! Bugüne kadar çıkarılan transfer fiyatlaması kanunları ile çeşitli ülkeler dokümantasyon konusunda oldukça karmaşık zorunluluklar getirmişlerdir. Dünya genelindeki vergi otoriteleri aslında ortalamada aynı tip transfer fiyatlandırması dokümantasyonu beklemektedir. Burada dikkat edilmesi gereken: Tüm iş yapılan ülkelerde aynı gerçeklerin raporlara yansıtılması Sıklıkla yenileme ve eklemeler yapılması Vergi denetim elemanının istemesi halinde sunulabilecek düzeyde dokümantasyonun daima saklı bulundurulması Kullanılan yöntemler ve sonuçlarının birbirleri ile tutarlı olduğu açıkça dokümantasyonda belirtilmeli Değişik vergi otoritelerinden gelen farklı kurallar var ise dokümantasyonun bu yönde zenginleştirilmesi Eğer bir rapor birkaç ülkedeki ilişkili şirket ve işlemleri içeriyor ise lokal mevzuat açısından muhakkak onayının alınması
OECD düzenlemesi Dokümantasyon niçin yapılır? Savunma Planlama Kanun zorunluluğu Transfer fiyatlaması raporu
Dokümantasyon içerik Dünya genelinde transfer fiyatlaması dokümantasyonu kurallarına göre ana raporda bulunması gereken minimum bilgiler 1. Kurumsal transfer fiyatlaması politikası 2. Kurumsal yapı 3. İlişkili şirketler ile olan anlaşmaların örnekleri 3. Test edilen şirketin tarihsel gelişimi, ürünleri, piyasası, sektörü ile ilgili bilgiler 4. İlişkili işlemlerin tanımı ve belirlenmesi 5. Fonksiyon, risk ve varlık analizi (ilişkili işleme taraf olan tüm şirketler için ayrı ayrı) 6. Karşılaştırılabilen kontrol dışı işlem ve şirketlerin belirlenmesi ve tanımlanması 7. Test edilen şirketin finansal bilgileri, segment ve ürün bazında bilgiler
Dokümantasyon içerik Amerika Birleşik Devletleri kurallarına göre ana raporda bulunması gereken minimum bilgiler 1. Ticari yapı 2. Organizasyon yapısı ve açıklaması 3. Kullanılan yöntemin açıklanması 4. Kullanılmayan yöntemlerin kullanılmama nedeninin açıklanması 5. Kontrol edilen (ilişkili) işlemlerin detayı 6. Karşılaştırmada kullanılan emsal bedellerin açıklanması 7. Ekonomik analiz (Benchmark) 8. Gerekli diğer bilgiler 9. Ana raporun ve eklerin indeksi
AB Birleşik Transfer Fiyatlamasi Forumu "master file" kavramı Avrupa birliği tarafından ortaya atılan master file da bulunması gereken bilgiler 1.Ticari yapı 2.Organizasyon yapısı 3.İlişkili şirketlerin belirlenmesi 4.İlişkili işlemlerin belirlenmesi ve açıklaması 5.Karşılaştırma analizi 6.Transfer fiyatlaması yönteminin seçilmesi 7.Kullanılan transfer fiyatlarının ve yöntemin emsal bedele uygun olduğunun desteklenmesi
PwC den dokümantasyon için öneriler Önerilecek transfer fiyatlaması raporunda yer alan bölümler: Sektörel analiz Fonksiyonel analiz Risk analizi Finansal analiz Ekonomik analiz (benchmark) Ekler
Dokümantasyon - sonuç İçsel karşılaştırma Fonksiyon analizi Yöntemler Düzeltmeler Değerlendir me (Sonuçlar Güvenilirlik) Dışsal karşılaştırma Database araştırmaları
Karşılaştırma analizi OECD nin önerdiği emsal bulma kriterleri: 1-Mal ve hizmetin niteliği Malın fiziki özellikleri, kalite, güvenilirlik, marka 2-Fonksiyon ve risk analizi 3-Sözleşme koşulları Hacim, garanti, ödeme şartları, satış sonrası işlemler 4-Ekonomik koşullar Coğrafi konum, piyasa, rekabet, pazarlık gücü, piyasa arz talebi, hükümet düzenlemeleri 5-Ticari strateji İşe başlama yıllarında zarar edilebilirlik, pazar payı koruma, yeni ürün geliştirme
Karşılaştırma analizi Emsal bedel ararken: İçsel emsaller, şirketin veya grubun içinde bağımsız kişiler ile yapılan benzer işlemlere bakılır. Dışsal emsaller, database araştırması ile bağımsız şirketlerin benzer işlemlerinde elde ettiği sonuçlar bulunur ve karşılaştırma yapılır. PwC nin en sık kullandığı database yaklaşık 5 milyon Avrupa da yerleşik şirketi ve bilgilerini içeren Bureau van Dijk AMADEUS database
Karşılaştırma analizi Kullanılacak emsal bedelleri çeşitli mali idareler değişik değerlendirilmektedir. Bir kısım mali idareler sadece yerel emsal şirketler ile karşılaştırma yapılmasını zorunlu tutmakta iken diğerleri coğrafi olarak yakın olan bir bölgenin emsal bedellerini kabul edebilmektedir. Burada en önemli zorluk dataların ve veritabanlarının çok kısıtlı olmasıdır. Eğer emsal bedel bulma mükellef yükümlülüğünde olacak ise realistlik ve masrafsız bir yaklaşım belirlemek gereği doğacaktır. Bunun için bazı durumlarda referans sektörler ya da referans bölgeler baz alınabilmelidir. Avrupada mevcut emsal verilerin kullanılması ile ilgili Dr. Klaus Kroppen raporu* *= 24 Şubat 2004, Is Europe One Market?, Joint transfer pricing forum
Karşılaştırma analizi Bugune kadar VUK un emsal bedel prensipleri Emsal bedel firmanın kendi içerisinde aranmakta ve genelde önceki ve sonraki satışları baz alınarak tespit edilmekteydi Mali idarenin doğrudan Türkiye ile ilgili emsallerin mevcut olmaması durumunda diğer ülke ve bölgelerde yer alan emsalleri kabul etmesi ihtimali Türkiyede mevcut fiyatları, şirket bilgilerini ve işlemleri içeren veritabanlarının olmaması Halka açık şirketlerin verileri kullanılabilir Avrupa da mevcut veri tabanları hem Mali idarece hem de mükelleflerce kullanılabilir hale getirilmeli
Yol haritası / yapılması gerekenler Step 1: Analiz İlişkili şirket işlemlerinin belirlenmesi Yönetim kademesinde transfer fiyatlaması konusunda bir koordinasyon grubunun oluşturulması Fonksiyon analizi çalışmalarına başlanması Riskler ve yeni düzenlemenin getirdiklerinin geçmiş döneme etkilerinin belirlenmesi Vergisel açıdan risklerin ortaya konulması
Yol haritası / yapılması gerekenler Step 2: Yöntem seçimi Kullanılacak transfer fiyatlandırma yönteminin belirlenmesi Bu yöntemin emsal bedel karşılaştırması ile desteklenmesi (içsel karşılaştırma, dışsal karşılaştırma) Emsal bedel için yurtdışı ana şirkette mevcut çalışmalar varsa temin edilmesi Neden diğer yöntemlerin tercih edilmediğinin belgelenmesi Zorluklar: Dış emsal bedel karşılaştırması için database lerin Türkiye de mevcut olmaması Yeni düzenlemede sadece geleneksel işlem yöntemlerine atıf yapılmış olması (Diğer iki yöntemin uygulanabilirliği?)
Yol haritası / yapılması gerekenler Step 3: Uygulama Fonksiyon analizi rapor olarak yazılı hale getirilmeli Yapılan yöntem belirlemesi ve emsal bedel karşılaştırmasının yazılı hale getirilmesi Yeni sistemin tüm ilişkili birimlere duyurulması (Muhasebe, fiyatlama, finans) Yazılı anlaşmaların yenilenmesi Zorluklar: Yazılı hale getirilecek ve şirketin transfer fiyatlaması raporunu oluşturacak kısımların Mali idare tarafından içeriğinin belirlenmesi henüz yapılmadı
Yol haritası / yapılması gerekenler Step 4: Sağlama Getirilen transfer fiyatı yönteminin uygun faturalarla takip edilmesi Bütçeler ile gerçekleşen maliyetler, satışların sağlıklı olarak takip edilmesi Tüm yazılı anlaşmaların güncel halde tutulması Transfer fiyatlama yönteminin sağlıklı şekilde yürüdüğünü kontrol etme Ön fiyat anlaşması imkanı Zorluklar: Sağlama yaparken yararlanılacak dış emsallerin mevcut olmaması ya da ulaşılamaması Ön fiyat anlaşmalarına nasıl başvurulacağı Maliye bakanlığı tarafından bir yönetmelik ile belirlenmeli Yıl sonu fiyat ayarlamalarına eleştiri
Teşekkürler 2005. All rights reserved. refers to the network of member firms of International Limited, each of which is a separate and independent legal entity. *connectedthinking is a trademark of LLP (US). PwC