Reaction Cross Section Calculations for 197 Au



Benzer belgeler
Aralığında (γ,p) Reaksiyon Tesir Kesiti Hesaplamaları

Eriyik Tuz Reaktörlerinde Yakıt Malzemesi Olarak Kullanılan Na Çekirdeğinin Üretim Tesir Kesiti Hesaplamaları

AKIŞKAN BORUSU ve VANTİLATÖR DENEYİ

NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ WIND ENERGY POTENTIAL OF NIGDE PROVINCE

İKİ ÖLÇÜTLÜ PARALEL MAKİNELİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ: MAKSİMUM TAMAMLANMA ZAMANI VE MAKSİMUM ERKEN BİTİRME

AFYONKARAHİSAR İLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ. Ziya DEMİRKOL 1 Mehmet ÇUNKAŞ 2

Tiroid Sintigrafisinde Kullanılan 94,99,99m Tc ve 131 I Radyonüklidlerinin Üretim Tesir Kesiti Hesaplamaları

3 GeV e kadar enerjiye sahip protonlarla ışınlanan kurşun hedefi için p,d,t, 3 He, ve 4 He üretim tesir kesitlerinin değerlendirilmesi

FİBER BRAGG IZGARA TABANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ

1-20 MeV Enerji Aralığında 230,232 Th ve 236,238,239,240,241,242,244 Pu Çekirdeklerinin Nötronlarla Oluşturulan Fisyon Tesir Kesitlerinin Hesaplanması

KİMYASAL DENGE (GİBBS SERBEST ENERJİSİ MİNİMİZASYONU) MODELLEMESİ

Robot Navigasyonunda Potansiyel Alan Metodlarının Karşılaştırılması ve Đç Ortamlarda Uygulanması

ŞEKER PANCARI KÜSPESİ KARBOKSİMETİL SELÜLOZUNUN GÖRÜNÜR VİSKOZİTESİNE SICAKLIK VE KONSANTRASYONUN ETKİSİ

Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, Isparta.

7. Ders. Bazı Kesikli Olasılık Dağılımları

DENEYĐN AMACI: Bu deneyin amacı MOS elemanların temel özelliklerini, n ve p kanallı elemanların temel uygulamalarını öğretmektir.

El Hareketini Takip Eden Vinç Sisteminin Giriş Şekillendirici Denetimi

Nükleer Fizik'te Benzetim Programları Üzerine Değerlendirme

METAL MATRİSLİ DAİRESEL DELİKLİ KOMPOZİT LEVHALARDA ARTIK GERİLMELERİN ANALİZİ

İZMİR İLİNDEKİ ELLİ YATAKLI BİR OTEL İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ DESTEKLİ ISITMA VE ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TEORİK İNCELENMESİ

GENEL YÜK VEKTÖRLERİ İLE ÇOK MODLU İTME ANALİZİ (GENEL İTME ANALİZİ)

İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA THE OPERATING CHARACTERISTIC CURVE AND A CASE STUDY

WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

ISF404 SERMAYE PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER YÖNETİMİ

Hibrit (Rüzgâr-Güneş) Enerji Sistemlerinin Çevresel Ekonomik Güç Dağıtımı üzerine Etkilerinin İncelenmesi

NÜKLEER REAKSİYONLAR II

YAPISAL ELEMANLARIN TİTREŞİM FREKANSLARININ ANALİZİ İÇİN ÜÇ BOYUTLU TIMOSHENKO KİRİŞ ELEMANI

Nükleer Fizik'te Benzetim Programları Üzerine Değerlendirme

İşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler.

BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ. A.Saide Sarıgül

Obje Tabanlı Sınıflandırma Yöntemi ile Tokat İli Uydu Görüntüleri Üzerinde Yapısal Gelişimin İzlenmesi

CİLALI ve PÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA SÜRTÜNME KATSAYILARININ İNCELENMESİ

NOT: BU DERS NOTLARI TEMEL EKONOMETRİ-GUJARATİ KİTABINDAN DERLENMİŞTİR. HAFTA 1 İST 418 EKONOMETRİ

2016 YILI I.DÖNEM AKTÜERLİK SINAVLARI RİSK ANALİZİ VE AKTÜERYAL MODELLEME. aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir? n exp 1.

Tahmin Edici Elde Etme Yöntemleri

AÇIK ĐŞLETME BASAMAKLARI TENÖR KONTROLÜNDE JEOĐSTATĐSTĐKSEL TAHMĐN MODELĐ SEÇĐMĐ

DERS ÖĞRETİM PLANI. (Bölümden Bağımsız hazırlanmıştır

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Valf Nokta Etkili Konveks Olmayan Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması

Nükleer Tıpta Kullanılan 61,64,67. Cu Radyoizotoplarının Üretimi için (p,α) Reaksiyon Tesir Kesiti

DİKDÖRTGEN SPİRAL ANTENLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

{ 1 3 5} { 2 4 6} OLASILIK HESABI

Cebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteın Yöntemi

Doç. Dr. M. Mete DOĞANAY Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ

İNTERNET SERVİS SAĞLAYICILIĞI HİZMETİ SUNAN İŞLETMECİLERE İLİŞKİN HİZMET KALİTESİ TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

MAK312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME OTOMATİK KONTROL LABORATUARI 1. Elektriksel Ölçümler ve İşlemsel Kuvvetlendiriciler

Termik Üretim Birimlerinden Oluşan Çevresel-Ekonomik Güç Dağıtım Probleminin Genetik Algoritma Yöntemiyle Çözümü

GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK - MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. KM 482 Kimya Mühendisliği Laboratuarı III

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ İLE KREDİ DERECELENDİRME ANALİZİ ÜZERİNE BİR MODEL ÖNERİSİ

HARMONİK VE SIÇRAMA İÇEREN ELEKTRİK GÜÇ ŞEBEKESİ GERİLİM İŞARETİNE KİLİTLENMENİN YİNELENEN EN KÜÇÜK KARELER METODUYLA İNCELENMESİ

ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI

Genel Kimya ve 4. Şubeler

Ki- kare Bağımsızlık Testi

ÜSTEL VE Kİ-KARE DAĞILIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SİMULASYON İLE ÜRETİLEN RANDOM SAYILARLA GÖSTERİLMESİ

AYRIK DALGACIK DÖNÜŞÜMÜ İLE GÜRÜLTÜ SÜZME

TAHMİNLEYİCİLERİN ÖZELLİKLERİ Sapmasızlık 3.2. Tutarlılık 3.3. Etkinlik minimum varyans 3.4. Aralık tahmini (güven aralığı)

A=18 Çekirdekleri için Nükleer Enerji Seviyelerinin Hesaplanması. Nuclear Energy Level Calculations for A = 18 Nuclei

KALİTE VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME İÇİN MÜŞTERİ GERİ BİLDİRİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

ISF404 SERMAYE PİYASALAR VE MENKUL KIYMETLER YÖNETİMİ

Enflasyon nedir? Eşdeğer hesaplamalarında enflasyon etkisini nasıl hesaba katarız? Mühendislik Ekonomisi. (Chapter 11) Enflasyon Nedir?

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Akışkan olarak hava ve argon kullanılan vorteks tüpünde enerji ve ekserji analizi

EME 3117 SİSTEM SIMÜLASYONU. Girdi Analizi Prosedürü. Dağılıma Uyum Testleri. Dağılıma Uyumun Kontrol Edilmesi. Girdi Analizi-II Ders 9

1 BEÜ./ÖĞR.İŞL FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ BÖLÜM KODU : 3111 HAZIRLIK SINIFI

İleri Diferansiyel Denklemler

ÇOKLU DOĞRUSAL REGRESYON KULLANARAK FARKLI YAKITLARIN YANMA PARAMETRELERİNİN TAHMİNİ

Uçucu Organik Bileşiklerin YapıMalzemelerindeki Difüzyon ve AdsorpsiyonununDinamik Metotla İncelenmesi

İSTATİSTİKSEL TAHMİNLEME VE HİPOTEZ TESTİ

AMORTİSÖR SÖNÜMLEME ÖZELLİĞİNE GÖRE DEĞİŞEN FREN BASINCI İLE ABS KONTROL PARAMETRELERİ ARASINDAKİ ETKİLEŞİMİN FREKANS TEPKİ FONKSİYONU İLE İNCELENMESİ

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Termik Birimlerden Oluşan Çevresel Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması


ISL 418 Finansal Vakalar Analizi

PLC CİHAZI İLE SERADA SICAKLIK VE NEM KONTROLÜNÜN PID DENETLEYİCİYLE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

YENĐ BĐR ADAPTĐF FĐLTRELEME YÖNTEMĐ: HĐBRĐD GS-NLMS ALGORĐTMASI

NÜKLEER YAKIT ÜRETİMİ VE NÜKLEER ATIK DÖNÜŞÜMÜNDE HIZLANDIRICI KAYNAKLI SİSTEMLE FÜZYON-FİSYON (HİBRİD) SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi ENERGY COST IN GEOTHERMAL POWER PLANTS

BASAMAK ATLAYARAK VEYA FARKLI ZIPLAYARAK İLERLEME DURUMLARININ SAYISI

Öğrenci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı

MACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI

MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK ANALİZ

İstatistik ve Olasılık

12. Ders Yarıiletkenlerin Elektronik Özellikleri

TUTGA ve C Dereceli Nokta Koordinatlarının Gri Sistem ile Tahmin Edilmesi

8x8 AĞIR TİCARİ TAŞIT HİDROPNÖMATİK SÜSPANSİYON SİSTEMİNİN MODELLENMESİ

Bağımsızlık özelliğinden hareketle Ortak olasılık fonksiyonu (sürekli ise

STATİK MUKAVEMET İÇİN TASARIM (Design for Static Strength) Maksimum Normal Gerilme Teorisi (Maximum Normal Stress Theory)

OTR Sistemlerinde Silikon Görüntüleme Ekranın Geant4 Simülasyonu. Geant4 Simulation of Silicon Screen in OTR Systems

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler ve örnekler Güç ve hareket iletimi

FM561 Optoelektronik. Yarıiletken Fiziği

Diziler ve Seriler ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Prof.Dr. Vakıf CAFEROV

ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE

3.2.3 DC Şönt Motora Yolverme DC Şönt Motorun Devir Sayısı Ayar Metotları DC Şönt Motorun Dönüş Yönünün Değiştirilmesi...

YER ÖLÇÜLERİ. Yer ölçüleri, verilerin merkezini veya yığılma noktasını belirleyen istatistiklerdir.

Doktora: Akdeniz Üniversitesi Nükleer Fizik (2011- Devam ediyor) Yüksek Lisans: Sakarya Üniversitesi Atom ve Molekül Fiziği ( )

Tümevarım_toplam_Çarpım_Dizi_Seri. n c = nc i= 1 n ca i. k 1. i= r n. Σ sembolü ile bilinmesi gerekli bazı formüller : 1) k =

Yapay Sinir Ağları İle Tek Eksenli Bileşik Eğilme Altındaki Betonarme Kolon Kesitlerinin Donatı Hesabı

Dikdörtgen Kesitli Betonarme Kolonların M p Moment Kapasitelerinin Belirlenmesi *

Transkript:

SDU Joural of Sciece (E-Joural), 2013, 8 (1): 82-91 197 Au İçi Reaksiyo Tesir Kesiti Hesaplamaları Hasa Özdoğa 1,*, Adullah Kapla 1 1 Süleyma Demirel Üiversitesi, Fe Edeiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, Doğu Yerleşkesi, 32260, Isparta, Türkiye * Yazışıla yazar e-posta: hasa_ozdoga@widowslive.com Alıış: 26 Mart 2013, Kaul: 11 Nisa 2013 Özet: Bu çalışmada, 197 Au izotopuu ötro üretim tesir kesitleri dege ve dege-öcesi ükleer reaksiyo modelleri kullaılarak hesaplamıştır. Dege durumu hesaplamaları içi; Weisskopf-Ewig model, dege-öcesi hesaplamalar içi ise; Hirit, Geometri Bağımlı Hirit ve İki Bileşeli Eksito model kullaılmıştır. Weisskopf-Ewig, Hirit ve Geometri Bağımlı Hirit modelleri içi ALICE/ASH; İki Bileşeli Eksito modeli içi TALYS 1.2 ilgisayar programları kullaılmıştır. Hesaplaa tesir kesitleri deeysel verilerle karşılaştırılmış ve tartışılmıştır. Aahtar kelimeler: Tesir kesiti, dege ve dege-öcesi reaksiyolar, TALYS 1.2 ve ALICE/ASH. Reactio Cross Sectio Calculatios for 197 Au Astract: I this study eutro productio cross sectios of 197 Au have ee calculated usig equilirium ad pre-equilirium uclear reactio models. While Weisskopf-Ewig model has ee used for the equilirium process i the calculatios, two compoet excito, hyrid ad geometry depedet hyrid uclear reactio models have ee used for the pre-equilirium process. For Weisskopf-Ewig, Hyrid ad Geometry Depedet Hyrid Model calculatios ALICE/ASH, for two compoet excito model calculatios TALYS 1.2 codes have ee used. The calculated results have ee discussed ad compared with the experimetal data. Key words: Cross sectio, equilirium ad pre-equilirium reactios, TALYS 1.2 ad ALICE/ASH 1. Giriş Altı ilk çağlarda u yaa isaoğlu içi oldukça cazip ir ese olmuştur. Kolayca dövülerek şekil verileilir. Altı kararlı ir elemettir kolay kolay reaksiyoa girmez. Doğada saf şekilde uluur. E yaygı izotopu 197 Au dur. Tarih oyuca isalar altı uğrua savaşmışlardır. Altıı geiş ir kullaım alaı vardır. Kuyumculuk, diş hekimliği, elektrik-elektroik, resmi para asımı ve uzay saayi ularda aşlıcalarıdır. Nükleer reaksiyolar yöetildiği mekaizmaya göre; ileşik çekirdek reaksiyoları, direkt reaksiyolar ve u ikisi arasıdaki durum ola dege-öcesi ya da rezoas reaksiyoları olarak sııfladırılailir. Dege-öcesi reaksiyo modelleri; 10-60 MeV eerjili proto, ötro ve alfa parçacıkları ile oluşturula reaksiyolarda eerji spektrumuu yüksek eerji ölgesii açıklamakta çok aşarılıdır. Fakat, yie de u modeller yayılaa parçacıkları açısal dağılımlarıı kestirmede çok aşarılı değildir. Özellikle, 10 MeV i üzerideki gelme eerjileride dege-öcesi ileşei ükleer reaksiyolara ihmal edilmeyecek katkıda uluur. Dege-öcesi modeller 200 MeV'i altıdaki ükleer tesir kesitlerii modellemeside yaygı olarak kullaılmaktadır. Bu modeller çıka parçacık spektrumuu yüksek eerji ölgesideki (kesikli durumlar ile 82

H. Özdoğa, A. Kapla uharlaşma tepe oktası arasıdaki ölge) durumuu yeterice açıklamayı sağlamıştır [1, 2]. Güümüzde deeysel çalışmalara teorik çalışmaları da katkısı ile ilim hızla ilerlemektedir. Ayrıca, teorik çalışmaları deeysel çalışmalarla ireir uyum sağlaması u çalışmaları hızla gelişmeside öemli olmuştur. Reaktörlerde üretile geçici çekirdekler geellikle kısa yarı ömürlüdür. Dolayısıyla, u çekirdekleri tesir kesitlerii ve parçacıkları yayılama spektrumlarıı doğruda ölçülmesi pek mümkü olmamaktadır. Zama kazaılması açısıda yapılacakları e öemlisi, u tesir kesitlerii teorik olarak öcede hesaplamasıdır. Bu hesaplamalar içi çeşitli ilgisayar kodları geliştirilmiştir [3]. Bu çalışmada kullaıla ALICE/ASH [4] ve TALYS 1.2 [5, 6] kodları, kullaım kolaylığı ve hesaplamalardaki aşarıları yüzüde yaygı olarak kaul göre kodlardır. ALICE/ASH programı ALICE kodlarıı geliştirilmiş ve değiştirilmiş ir sürümüdür. ALICE/ASH-2006 programı, 300 MeV lik gelme eerjisie kadar, uyarılma foksiyou, ikicil parçacıkları açısal dağılımı ve eerjisi hesaplamaları içi uygulaailir. Başlagıç excito sayısı o =3 olarak alıır. TALYS Liux taaıda çalışa; ükleer reaksiyoları aalizi ve tahmii içi kullaıla ilgisayar programıdır. Nötro, proto, döteryum, trityum, 3 He, alfa ve gama girişli reaksiyolarda 1 kev-250 MeV eerji aralığıda hesaplama yapailir. Hedef çekirdek kütleleri içi 12 ve daha ağır olma şartı TALYS 1.2 sürümü ile 5<A 339 olarak değiştirilmiştir. TALYS 1.2; 250 MeV eerjisie kadar esek-esek olmaya saçılma tesir kesiti ve toplam tesir kesiti hesaplamaları; optik model, ileşik, direk ve dege-öcesi reaksiyo hesaplamaları yapailmektedir [7]. Gama kuvvet foksiyou içi Kopecky ve Uhl [8], seviye yoğuluğu içi ise, Fermi Gaz Modeli [9] kullaılır. Kompozit parçacıklar edeiyle oluşa direk etkiler, Kalach'ı femeolojik modeli [10] ile hesaplaır. Varsayıla optik model potasiyeli Koig ad Delaroche [11]'de derlemiştir. Bu çalışmada, 197 Au hedef çekirdeğii kullaarak ötro üretim tesir kesitleri; (α,2), (α,3), (α,5), (d,2), (d,4), (d,6) ve (d,7) reaksiyoları içi hesaplamıştır. Yapıla hesaplamalar, Uluslararası Deeysel Nükleer Reaksiyo Data (EXFOR/CSISRS) [12] kütüphaeside elde edile, deeysel verilerle karşılaştırılmıştır. 2. Materyal ve Metot 2.1. Weisskopf-Ewig Model Reaksiyou dege ileşeie ait hesaplamalar Weisskopf-Ewig Modele [13] göre açısal mometum ihmal edilerek yapılmıştır. Buharlaşmada temel parametreler; ağlama eerjisi, ters reaksiyo tesir kesiti, çiftleim ve seviye yoğuluğu parametreleridir. Bu modele göre; a ve sırasıyla gele ve çıka kaal olmak üzere reaksiyo tesir kesiti, 83

SDU Joural of Sciece (E-Joural), 2013, 8 (1): 82-91 olarak verilir. Burada E ic gelme eerjisi olup, WE Γ σ a = σ a ( E ic) (1) Γ Γ ise şu şekilde ifade edilir; 2 s + 1 iv ω1( U) Γ = µ dε σ ( ) 2 2 ε ε π ω1( E) (2) iv Burada; U, µ, s, σ sırasıyla; residual çekirdeği uyarılma eerjisi, idirgemiş kütle, spi ve ters reaksiyo tesir kesitidir. ω ( E) ise, tek parçacık yoğuluğudur [14-1 18]. 2.2. Hirit Model Hirit modeli, Fermi-gaz-dege modeli ile Griffi (Excito) modellerii temel özelliklerii irleşimide meydaa gelmektedir. Hirit model, Griffi modelide olduğu gii tek parçacık durumlarıı eşit aralıklı ir yerleşim olarak kaul eder. Çekirdek durumlarıı, uyarılmış parçacık ve deşikleri içerecek şekilde sııfladırır [19, 20]. σ ; reaksiyo tesir kesiti, R X υ ; excito durumudaki υ tipli parçacıkları (proto veya ötro) sayısı, P υ ( ευ ) dευ ; eerjisi ε ile ε + dε arasıda sürekli ölgeye yayılaa υ tipli parçacıkları (proto veya ötro) sayısıı göstermek üzere tesir kesiti şu şekilde ifade edilir. σ ( ευ ) dευ = σ R Pυ ( ευ ) dευ (3) P( ε ) dε ise, υ υ υ Pυ ( ευ ) dευ = h [ X N U N E ] g d υ ( ε, ) / ( ) ε D υ υ = λ ( ) + 1p( ) 0 υ ε λ ε Δ=+ 2 λ ( ε ) Ayrıca; E ileşik sistemii uyarılma eerjisi ve U kala çekirdek uyarılma eerjisi olmak üzere, N ( ε, U) ; ε = ε υ + EB eerjili yayılaa ir parçacık ve U = E ε υ EB eerjili kala -1 excito durumları sayısı, (E); E toplam uyarılma eerjisideki h excito durumlarıı toplam sayısıdır. D (azaltma faktörü); ir - excito zicirideki aşlagıç popülasyo kesiti, g; tek parçacık durum yoğuluğudur [3]. 2.3. Geometri Bağımlı Hirit (GBH) Modeli Dege-öcesi modellerde ola GBH Model, ükleer oluşumu içeriside çekirdekçekirdek saçılımıı taımı ile çalışa excito deklemii ir versiyoudur. Bu modeli matematiksel hesaplamaları; Bla ve Voach [21] tarafıda, dσυ ( ε) = σrpυ ( ε) (5) dε ve N (4) 84

H. Özdoğa, A. Kapla υ, / c /( c ) + (6) = 0 Δ =+ 2 ( ε) ε = χ ( ε ) ( ) ε λ ( ε) λ ( ε) + λ ( ε) P d N U N E gd D υ olarak verilmiştir. Deklem (5) ve (6) da kullaıla, σ ; reaksiyo tesir kesiti, R χ υ ; excito durumudaki v tipli parçacıkları (proto veya ötro) sayısı, Pυ ( ε) dε ; eerjisiε ile ε + dε arasıda sürekli ölgeye yayılaa v tipli parçacıkları (proto λ ε ir parçacığı ε kaal eerjisiyle sürekli veya ötro) sayısıı gösterir. Ayrıca; c ( ) ölgeye yayılama hızıı gösterirke, λ ( ε) ise; ε eerjili ir parçacığı çekirdek içi + geçiş hızı, D ; ir -excito ziciride aşlagıç popülasyo kesiti, g; tek parçacık düzey yoğuluğuu göstermektedir. Böylece; Deklem 6 daki köşeli paratezdeki icelik, eerjisi ε ile ε + dε arasıda ola parçacık sayısıı verirke; ikici paratezdeki ifade ise, reaksiyo ölgesie parçacıkları geçiş hızıı, toplam parçacık geçiş hızıa oraıdır [18]. 2.4. İki Bileşeli Excito Modeli Dege-öcesi süreci ilk aşarılı teorisi, verile parçacık ve eerji ile oluşa tüm reaksiyoları açı itegralli tesir kesitleri ve yayılaa parçacık eerji dağılımıı oldukça iyi hesaplayaile excito modeldir [22]. Bu yarı klasik model, yayılaa parçacığı açısal dağılımıı aa hatlarıı da tahmi edeilmektedir acak; açısal dağılımı daha kesi tahmileri içi kuatum mekaik teorisi kullaılması gerekmektedir [23]. π ( ) parçacık sayısı ve h ( h v ) p p v verilir; π deşik sayısı olmak üzere tesir kesiti ifadesi şu şekilde eq eq pπ pv CF = σ ωk π π v v k pre π π v v 0 0 pπ = pπ pv= pv EM dσ k dek Mermi parçacık k içi emisyo oraı; göreli kütle µ k ve spi s k olmak üzere, 2s + 1 W p h p h E E E π h k (,,,, ) = µ σ ( ) ( p, h, p, h, E ) S ( p, h, p, h ) ( 7) tot ( pπ Zk, pv Nk, hv, E Ek) ω ( pπ, hπ, pv, hv, E ) k π π v v k 2 3 k k k, iv k tot σ olarak verilir., ( E ) kiv k ters reaksiyo tesir kesiti, Z k (N k ) mermi parçacığı yük sayısı ve E tot kompozit sistemi toplam eerjisidir [24]. 3. Tartışma ve Souç Bu çalışmada, 197 Au hedef çekirdeği ile oluşturula reaksiyolar içi ötro üretim tesir kesitleri hesaplamıştır. Gelme eerjisie karşılık elde edile uyarılma foksiyouu grafikleri çizilmiştir. Hesaplamalar, dege ve dege-öcesi reaksiyo modelleri ile gerçekleştirilmiştir. Dege durumu reaksiyo süreci içi Weisskopf-Ewig modeli kullaılırke, dege-öcesi reaksiyo süreci içi; İki ileşeli Excito, Hirit ve GBH ω 85 (8)

SDU Joural of Sciece (E-Joural), 2013, 8 (1): 82-91 Modelleri kullaılmıştır. Yapıla hesaplamalar, Uluslararası Deeysel Nükleer Reaksiyo Data (EXFOR/CSISRS) kütüphaeside elde edile deeysel verilerle karşılaştırılmıştır. Şekil 1 de 197 Au(α,2) reaksiyoua ait hesaplaa tesir kesitleri deeysel verilerle karşılaştırılmıştır. GBH ve Hirit model hesaplamaları 35 MeV alfa gelme eerjisie kadar deeysel verilerle uyum göstermiş, u değerde sora deeysel verilerde yüksek souç vermiştir. TALYS 1.2 kodu ile yapıla Excito Model hesaplamalarıı u reaksiyo içi e uyumlu olduğu gözlemiştir. Weisskopf-Ewig Model hesaplamaları ise, 30 MeV alfa gelme eerjisie kadar deeysel verileri yakalamış, u eerji değeride sora deeysel verilerde düşük souç vermiştir. 10-1 197 Au(a,2) 199 Tl 1998 M.Ismail A.Caloreau et. al., 1982 ALICE/ASH (Weisskopf- Ewig Model) ALICE/ASH (Hirit Model) TALYS 1.2 (Excito Model) 10-2 20 30 40 50 Alfa Eerjisi (MeV) Şekil 1. 197 Au(α,2) 199 Tl reaksiyoua ait hesaplaa tesir kesitlerii deeysel verilerle karşılaştırılması Şekil 3 te 197 Au(α,5) 196 Tl reaksiyoua ait hesaplaa tesir kesitlerii deeysel verilerle uyumu icelediğide, Excito Modeli deeysel verilerle e uyumlu model olduğu gözlemiştir. Diğer dege-öcesi hesaplamaları ola; GBH ve Hirit Model hesaplamalarıı da 48 MeV alfa gelme eerji değeride sora deeysel verilerle uyumlu olduğu görülmüştür. Weisskopf-Ewig Model hesaplamaları ise; deeysel verileri 66 MeV alfa gelme eerjisie kadar yukarıda takip etmiş, u değerde sora deeysel verilerle ola uyumuu yitirmiştir. Şekil 4 icelediğide, ALICE/ASH kodu ile yapıla Weisskopf-Ewig, Hirit ve GBH Model hesaplamalarıı deeysel verilerle uyum sağladığı görülmüştür. Excito Model hesaplamaları ise; deeysel verilerle şekil olarak uyum göstermesie rağme, deeysel verilerde daha düşük değerler vermiştir. 86

H. Özdoğa, A. Kapla Şekil 5 te 197 Au(d,4) 195 Hg reaksiyoua ait hesaplaa tesir kesitlerii deeysel verilerle uyumu icelediğide; GBH ve Hirit Model hesaplamalarıı deeysel verilerle 50 MeV döteryum gelme eerjisie kadar uyum sağladığı, u değerde sora deeysel verilerde yüksek souçlar vermelerie rağme paralellik gösterdikleri gözlemiştir. Weisskopf-Ewig Model ise, deeysel verilerle uyum göstermemiştir. Excito Modeli de geel olarak deeysel verilerde yüksek souçlar vermiştir. Şekil 6 icelediğide, Hirit Modeli e uyumlu model olduğu görülmüştür. GBH Model hesaplamarı ise, deeysel verilere yakı souçlar vermiştir. 70 MeV döteryum gelme eerjisie kadar deeysel verilerde düşük souçlar vere Excito Modeli, deeysel verileri geometrisii yakalamıştır. Weisskopf-Ewig Modeli 65 MeV döteryum gelme eerjisie kadar deeysel verileri yukarıda takip etmiş, u değerde sora ise, uyumuu yitirmiştir. Şekil 7 de 197 Au(d,7) 192 Hg reaksiyoua ait hesaplaa tesir kesitlerii deeysel verilerle uyumu icelediğide, GBH model hesaplamalarıı yaklaşık olarak 65-78 MeV döteryum eerjisi gelme aralığıda deeysel verilerde düşük değerler vermesie rağme, diğer eerji aralıklarıda deeysel verilerle uyumlu olduğu görülmüştür. Hirit Modeli ise, deeysel verilere yakı souçlar vermiş ve paralellik sergilemiştir. Excito Modeli; deeysel verilerde düşük değerler vermesie rağme, deeyi geometrisii yakalamıştır. Weisskopf-Ewig Modeli ise, deeysel verilerde yüksek souçlar vermiştir. 197 Au(α,3) 198 Tl D.Viciguerra et. al., 1966 R.E.V a D e V ijver 1963 A L IC E /A S H (H irid Model) ALICE/ASH (Weisskopf- Ewig Model) TALYS 1.2 (Excito Model) 25 30 35 40 45 50 55 Alfa Eerjisi (MeV) Şekil 2. 197 Au(α,3) 198 Tl reaksiyoua ait hesaplaa tesir kesitlerii deeysel verilerle karşılaştırılması 87

SDU Joural of Sciece (E-Joural), 2013, 8 (1): 82-91 197 Au(α,5) 196 Tl H.E.Kurz et. al., 1971 O.A.Capurro et. al., 1985 ALICE/ASH (Hirit Model) ALICE/ASH (Weisskopf- Ewig Model) TALYS 1.2 (Excito Model) 42 48 54 60 66 72 78 84 90 Alfa Eerjisi (MeV) Şekil 3. 197 Au(α,5) 196 Tl reaksiyoua ait hesaplaa tesir kesitlerii deeysel verilerle karşılaştırılması 10-1 197 Au(d,2) 197 Hg X.Log et. al., 1985 ALICE/ASH (Weisskopf- Ewig Model) ALICE/ASH (Hirit Model) TALYS 1.2 (Excito Model) 10-2 6 9 12 15 D öteryum E erjisi (MeV) Şekil 4. 197 Au(d,2) 197 Hg reaksiyoua ait hesaplaa tesir kesitlerii deeysel verilerle karşılaştırılması. 88

H. Özdoğa, A. Kapla 10 4 197 Au(d,4) 195 Hg 1973 P.Jah ALICE/ASH (GBH Model) ALICE/ASH (Weisskopf-Ewig Model) ALICE/ASH (Hirit Model) TALYS 1.2 (Excito Model) Tesir Kesiti (m) 40 60 80 Döteryum Eerjisi (MeV) Şekil 5. 197 Au(d,4) 195 Hg reaksiyoua ait hesaplaa tesir kesitlerii deeysel verilerle karşılaştırılması 197 Au(d,6) 193 Hg P.Jah et. al., 1973 ALICE/ASH (Weisskopf- Ewig Model) ALICE/ASH (Hirit Model) TALYS 1.2 (Excito Model) 40 50 60 70 80 90 D öteryum E erjisi (MeV) Şekil 6. 197 Au(d,2) 193 Hg reaksiyoua ait hesaplaa tesir kesitlerii deeysel verilerle karşılaştırılması 89

SDU Joural of Sciece (E-Joural), 2013, 8 (1): 82-91 10 4 197 Au(d,7) 192 Hg P.Jah et. al., 1973 ALICE/ASH (Hirit Model) ALICE/ASH (Weisskopf- Ewig Model) TALYS 1.2 (Excito Model) 50 60 70 80 90 D öteryum E erjisi (MeV) Şekil 7. 197 Au(d,2) 192 Hg reaksiyoua ait hesaplaa tesir kesitlerii deeysel verilerle karşılaştırılması Souç olarak; Excito Modeli alfa girişli reaksiyolarda e uyumlu model olmasıa rağme, döteryum girişli reaksiyolarda deeysel verileri geometrisii yakalasa da, deeysel verilerde düşük değerler almıştır. GBH ve Hirit model hesaplamaları geel olarak deeysel verilerle uyum sağlamıştır. Hirit Modelii, alfa girişli reaksiyolar içi e uyumlu model olduğu gözlemiştir. Weisskopf-Ewig Modeli aşlagıçta deeysel verilerle paralellik gösterse de, mermi parçacığı eerjisi arttıkça uyumuu yitirmiştir. Kayaklar [1] Bla M., Gruppelaar H., Nagel P., ad Rodes J., Iteratioal code ad model itercompariso for itermediate eergy uclear data, NEA Data Bak, OECD, Paris, (1994). [2] Michel R. ad Nagel P., NSC/DOC(97)-1, NEA Data Bak, OECD, Paris (1997). [3] Büyükuslu H., 2010. Nükleo girişli reaksiyolarda deforme ola ve deforme olmaya hedef çekirdekler içi dege ve dege-öcesi etkileri icelemesi, Doktora Tezi, Süleyma Demirel Üiversitesi Fe Bilimleri Estitüsü, Isparta, s. 171. [4] Broeders C.H.M., Kooeyev A.Yu., Korovi Yu.A., Luev V.P., Bla, M., 2006. ALICE_ASH Pre-compoud ad Evaporatio Model Code System for Calculatio of Excitatio Fuctios, Eergy ad Agular Distriutios of Emitted Particles i Nuclear Reactios at Itermediate Eergies. Forschugszetrum Karlsruhe i der Helmholtz-Gemeischaft Wisseschaftliche Berichte FZKA 7183. [5] Koig A. J., Hilaire, S. M., Duijvestij, M. C., TALYS-1.2 A Nuclear Reactio Program, User Maual (NRG, The Netherlads) (2009). [6] Koig A. J., Hilaire S., Duijvestij M. C., 2005. TALYS: comprehesive uclear reactio modelig. I: Haight RC, Chadwick MB, Kawao T, Talou P (eds) Proceedigs of the iteratioal coferece o uclear data for sciece ad techology-nd 2004, AIP Vol. 769. Sata Fe, USA, pp 1154 1159. 90

H. Özdoğa, A. Kapla [7] Koig, A. J. ad Duijvestij, M. C., 2006. New uclear data evaluatios for Ge isotopes Nuclear Istrumets ad Methods i Physics Research Sectio B: Beam Iteractios with Materials ad Atoms, 248 (2): 197-224. [8] Kopecky J. ad Uhl M., 1990. Test of gamma-ray stregth fuctios i uclear reactio model calculatios Physical Review C, 41 (5): 1941-1955. [9] Ericso T., 1960. A theory of fluctatios i uclear cross sectios, Aals of Physics, 23: 390-413. [10] Kalach C., 2005. Preequilirium reactios with complex particle chaels Physical Review C 71,034606. [11] Koig, A.J. ad Delaroche, J.P., 2003. Local ad gloal ucleo optical models from 1 kev to 200 MeV, Nuclear Physics A, 713 (231): 231-310. [12] Brookhave Natioal Laoratory, Natioal Nuclear Data Ceter, EXFOR/CSISRS (Experimetal Nuclear Reactio Data File). (http://www.dc.l.gov/exfor/) 26 Şuat 2013. [13] Weisskopf, V.F., Ewig, D.H., 1940. O the yield of uclear reactios with heavy elemets, Phys. Review 57 (6): 472-486. [14] Aydı E.G., Tel E., Kapla A., Aydı A., 2008. Equilirium ad pre-equilirium calculatios of eutro productio i medium-heavy targets irradiated y protos up to 100 MeV, Aals of Nuclear Eergy, 35: 2306-2312. [15] Büyükuslu H., Kapla A., Tel E., Aydi A., Yıldırım G., Bölükdemir M. H., 2010. Theoretical cross sectios of 209 Bi, 232 Th, 235 U ad 238 U o deutero-iduced reactios, Aals of Nuclear Eergy, 37: 534-539. [16] Kapla A., Büyükuslu H., Aydi A., Tel E., Yıldırım G., Bölükdemir M. H., 2010. Excitatio fuctios of some eutro productio targets o (d,2) reactios, Joural of Fusio Eergy, 29: 181-187. [17] Kapla A., Aydı A., Tel E., Şarer B., 2009. Equilirium ad pre-equilirium emissios i protoiduced reactios o 203,205 Tl, Pramaa Joural of Physics, 72, (2): 343-353 [18] Kapla A., Tel E., Aydi A., 2009. The equilirium ad preequilirium eutro emissio spectra of some structural fusio materials for (,x) reactios up to 16 MeV eergy, Physics of Atomic Nuclei, 72, (6): 903-910. [19] Bla M., 1971. Hyrid model for pre-equilirium decay i uclear reactios, Physical Review Letter 27, (6): 337-340. [20] Clie C.K., 1972. The Pauli exclusio priciple i pre-equilirium decay, Nuclear Physics A,195: 353-360. [21] Bla M., Voach H.K.., 1983. Gloal test of modified precompoud decay models. Physical Review C, 28 (4), 1475-1492. [22] Griffi, J.J., 1966. Statistical Model of Itermediate Structure. Physical Review Letters, 17, 478-481. [23] Hodgso P.E., Gadioli E., 2003. Itroductory uclear physics. Oxford Uiversity Press, ISBN 0-19- 851897-8, 723p. New York. [24] Koig, A.J., Duijvestij, M.C., 2004. A gloal pre-equilirium aalysis from 7 to 200 MeV ased o the optical model potetial, Nuclear Physics A 744 : 15-76. Adullah Kapla e-posta: adullahkapla@sdu.edu.tr 91