Antagonistik Kas Aktivitesi ve Çeviklik Performansının Farklı Çeviklik Testleri için İncelenmesi Bedrettin BULGURU, Pınar ARPINAR AVŞAR Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, Ankara
Çeviklik; «Bir uyarana yanıt olarak tüm vücut ile ani şekilde hız ve yön değiştirme» (Sheppard ve Young, 2006) «hızlı ve doğru bir şekilde yön değiştirebilme» (Aşçı,2013)
t. w ' inji m 1 J.ı. u:«hacettepe İHI ÜNİVERSİTESİ GİRİŞ ÇEVİKLİK l - Adımların ayarlanması - Kuvvet - Vücut pozisyonu,postür - Güç - Reaktif Kuvvet (Young,2002)
GİRİŞ Futbolcularda En yaygın kullanılan Çeviklik Testleri CODAT (yön değiştirme ve ivmelenme testi) T Test Hexagon Vb...
GİRİŞ Test süresi kısa olan testlerde kaslar arası koordinasyonun performansta belirleyici olabileceği düşünülmektedir. Sporcunun koşu hızını kaybetmeden yön değiştirmesi için negatif ivmelenme ve yeniden pozitif ivmelenme safhalarında eksantrik, izometrik ve konsantrik kas kasılması gerçekleşmektedir. Bu nedenle araştırmanın amacı; ayak bileği ve diz ekleminde etkili olan Antagonistik Kas Aktivitelesi Oranlarının 3 farklı çeviklik testi performansı ile ilişkisinin incelenmesidir.
KATILIMCILAR: 13 sağlıklı, fiziksel olarak aktif, erkek öğrenci (yaş: 22.08±1.9, boy: 181.15±5.7 cm, v.ağırlığı: 75.54±9.4 kg) SEÇİLEN ÇEVİKLİK TESTLERİ: (5 dk dinlenme ile 2 tekrar)
video
Yüzeyel elektromyografi (Emg) Seçilen kaslar: Ayak bileği antagonistik kasları; Tibialis Anterior Gastrocnemius Medialis Diz antagonistik kasları; Vastus Lateralis Biceps Femoris Emg ölçüm cihazı (Trigno, Delsys,USA) -Kablosuz yüzeyel emg sinyalleri ölçümü (8 Kanal) -İvme ölçer (x yönünde)
Antagonistik kas aktivitesi örnek gösterimi Aynı eklemde fleksiyon - ekstensiyon Ko-aktivasyon (antagonistik kaslarda eş zamanlı kasılma) (a g o n is t^ a k tif, antagonist^ pasif) (agonist ve antagonist ->aktif)
Ko-aktivasyon indeksinin hesaplanması Ko-Aktivasyon indeksi (KI) = Antagonist kas aktivitesi Agonist kas aktivitesi * Agonist kas aktivitesi Antagonist kas aktivitesi (McGinnis vd,2013) VL: Vastus Lateralis BF: Biceps Femoris TA: Tibialis Anterior GC: Gastrocnemius medialis l l KI diz KI Ayak bileği (Düşük Antagonistik Kas Aktivitelesi Oranı = hızlı harekete geçebilme)
İllinois dönüş ve slalom zaman aralığının belirlenmesi l.dönüş ---------*------- --------- -0.5 s +0.5 s 1 sn
u:«hacettepe İHI ÜNİVERSİTESİ 505 testi dönüş zamanının belirlenmesi -0.5 s +0.5 s
u:«hacettepe İHI ÜNİVERSİTESİ Hexagon test süresinin belirlenmesi Başlangıç Bitiş
İSTATİSTİKSEL ANALİZ Her 3 Çeviklik testi performansları ile diz ve ayak bileği ko-aktivasyon indeksi (KI) arasındaki İlişki Spearman'ın (rank correlation) testi ile değerlendirilmiş ve sıralama korelasyon katsayısı (rs) dikkate alınmıştır. Dominant-Dominant olmayan bacak arasındaki farklılığın değerlendirilmesinde ise eşlendirilmiş örneklem için t-testi (paired sampled t-test) kullanılmıştır.
te st sü re le ri (sn) illin o is 505 h e xago n denek 1 17.07 2.86 4.72 denek 2 16.43 2.45 3.84 denek 3 17.01 2.78 3.83 denek 4 15.82 2.543 4.73 denek 5 16.46 2.52 3.98 denek 6 16.91 2.65 4.17 denek 7 16.47 2.67 4.03 denek 8 17.25 2.57 3.83 denek 9 17.07 2.66 4.22 denek 10 16.59 2.51 4.09 denek 11 16.16 2.58 4.02 denek 12 17.14 2.74 4.89 denek 13 16.83 2.84 4.36 Test süreleri arasındaki ilişki yalnızca İMinois ve 505 testleri için (rs=0.594,p<0.001) anlamlı bulunmuştur. Hexagon test performansı ile diğer testler arasında ilişki yoktur.
TARTIŞMA Çeviklik test performansları arasındaki ilişki CODAT ve İllinois + ilişkili (Lockie vd,2013) İllinois ve T-Test + ilişki (Raya vd, 2013) T-test ve Hexagon + ilişkili (Pauole, 2000) 505 ve İllinois/T-testi + ilişkili (Güçlüöver, 2012)
Çeviklik test performansı ile Ko-Aktivasyon Oranları arasındaki ilişki Sağ Sol Sağ Sol Diz Ayak bileği Diz Ayak bileği Diz+Ayak bileği Diz+Ayak bileği Hexagon 0.74** 0.49* 0.52* 0.87** 0.59** 0.89** illinois_1.donus 0.37-0.47* illinois_slalom -0.53* -0.41* 505-0.42* -0.53* -0.48 * p<0.05 * * p<0.01 ilişki yok
Öne çıkan bulgular; İMinois testi sırasında ilk dönüşte sağ ayak bileği AKAO ı ile performans süresi orta düzeyde ilişkiliyken (rs =-0.47 p<0.02), bu oran slalom safhasında hem sağ diz (rs=0.49,p<0.01) hem ayak bileği (rs=-0.41, p<0.05) için test süresi ile ilişkili bulunmuştur. 505 testi sağ ve sol bacak için hesaplanan AKAO ile performans süresinin negatif ilişkili olduğu gözlenmiştir. Hexagon test süresi ve AKAO ise sağ ve sol diz ve ayak bileği ve her iki eklemin toplamı için toplamı ile ilişkili bulunmuştur.
TARTIŞMA Araştırmacılar Çeviklik testi İlişkili parametre İlişki durumu Özdemir (2013) 505 anaerobik güç (aktif ve squat sıçrama) futbolcular + Özdemir (2013) 505 20 m sprint futbolcular Hazır vd (2010) illinois anaerobik güç (wingate) futbolcular ++ Hazır vd (2010) 505 anaerobik güç (wingate) futbolcular Çeviklik ile ilişkili parametreler Güç? Sürat? Koordinasyon?
SONUÇ VE ÖNERİLER İllinois testinde sadece Dominant bacak için AKAO ı ile performans arasında ilişkili bulunması, 505 testinde ise her iki bacak için ilişki gözlenmesi, iki testin yön değiştirmenin tahmin edilebilirliği bakımından farklı olmasından kaynaklanmış olabilir. Çift bacak ile yapılan hexagon testi sırasında AKAO ile performans her iki bacak ve her iki eklem için performans süresiyle ilişkili bulunmuştur. Tek bacak ile yapılan diğer iki çeviklik testlerinde benzer şekilde yüksek ilişkinin gözlenmemesi, kaslar arası koordinasyonun önemi bakımından çeviklik testleri arasında farklılığa işaret etmektedir. Çeviklik performansının değerlendirilmesinde kuvvet ve süratin belirleyici olduğu testlerin yanı sıra, spor branşına özgü olarak kaslar arası koordinasyonun performansta belirleyici olduğu testlerin kullanılması çeviklik bileşenlerinin değerlendirilmesi bakımından yararlı olacaktır.
Dinlediğiniz için Teşekkür Ederiz