FONKSĐYONLAR MATEMATĐK ĐM. Fonksiyonlar YILLAR 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011



Benzer belgeler
Mustafa YAĞCI, Parabolün Tepe Noktası

ÜNİTE - 7 POLİNOMLAR

c) Bire bir fonksiyon: eğer fonksiyonun görüntü kümesindeki her elemanının tanım kümesinde yalnız bir karşılığı varsa bu fonksiyonlara denir.

RASYONEL SAYILAR KESİR ÇEŞİTLERİ Basit Kesir. olduğuna göre, a, b tamsayı ve b 0 olmak üzere, a şeklindeki ifadelere

LYS LİMİT VE SÜREKLİLİK KONU ÖZETLİ ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

DENKLEM ÇÖZME DENKLEM ÇÖZME. Birinci dereceden İki bilinmeyenli. 2x 2 + 5x + 2 = 0. 3x x = 0. 5x + 3 = 0. x + 17 = 24.

VEKTÖRLER ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİT

5. 6 x = 3 x + 3 x x = f(x) = 2 x + 1

İÇİNDEKİLER. Ön Söz...2. Matris Cebiri...3. Elementer İşlemler Determinantlar Lineer Denklem Sistemleri Vektör Uzayları...

Tek ve Çift Fonksiyonlar. Özel Tanýmlý Fonksiyonlar. Bir Fonksiyonun En Geniþ Taným Kümesi. 1. Parçalý Fonksiyonlar. 2. Mutlak Deðer Fonksiyonu

ASAL SAYILAR. Asal Sayılar YILLAR MATEMATĐK ĐM

SAYILARIN ÇÖZÜMLENMESĐ ve BASAMAK KAVRAMI

YILLAR ÖSS-YGS /LYS /1 0/1 ÇÖZÜM: 1) xοy A ise ο işlemi A da kapalıdır.

İKİNCİ DERECEDEN DENKLEMLER

TEOG. Tam Sayılar ve Mutlak Değer ÇÖZÜM ÖRNEK ÇÖZÜM ÖRNEK TAMSAYILAR MUTLAK DEĞER

LOGARİTMA. Örnek: çizelim. Çözüm: f (x) a biçiminde tanımlanan fonksiyona üstel. aşağıda verilmiştir.

b göz önünde tutularak, a,

YILLAR ÖSS-YGS

MUTLAK DEĞER. Sayı doğrusu üzerinde x sayısının sıfıra olan uzaklığına x in mutlak değeri denir ve x ile. gösterilir. x x. = a olarak tanımlanır.

0;09 0; : işleminin sonucu kaçtır? A) ;36 0; a = 0,39 b = 9,9 c = 1,8 d = 3,7.

LYS Matemat k Deneme Sınavı

YÜZDE VE FAĐZ PROBLEMLERĐ

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI SINAVI MATEMATİK SORU BANKASI ANKARA

a üstel fonksiyonunun temel özellikleri şunlardır:

LYS Matemat k Deneme Sınavı

DENKLEM ve EŞİTSİZLİKLER ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİTE 2. ÜNİT

ÇOKGENLER Çokgenler çokgen Dışbükey (Konveks) ve İçbükey (Konkav) Çokgenler dış- bükey (konveks) çokgen içbükey (konkav) çokgen

MUTLAK DEĞER. a ε R olmak üzere; Mutlak Değer MATEMATĐK ĐM YILLAR ) GENEL ÖRNEKLER.

LOGARİTMA KONU UYGULAMA - 01

LOGARİTMA Test -1. olduğuna göre, x kaçtır? olduğuna göre, x aşağıdakilerden hangisidir? A) 3 B) 9 C) 16 D) 64 E) 81.

RASYONEL SAYILAR. ÖRNEK: a<0<b<c koşulunu sağlayan a, b, c reel sayıları. tan ımsız. belirsiz. basit kesir

İstatistik I Bazı Matematik Kavramlarının Gözden

1988 ÖYS. 1. Toplamları 242 olan gerçel iki sayıdan büyüğü küçüğüne bölündüğünde bölüm 4, kalan 22 dir. Küçük sayı kaçtır?

2005 ÖSS BASIN KOPYASI SAYISAL BÖLÜM BU BÖLÜMDE CEVAPLAYACAĞINIZ TOPLAM SORU SAYISI 90 DIR. Matematiksel İlişkilerden Yararlanma Gücü,

İntegral Uygulamaları

1993 ÖYS. 1. Rakamları birbirinden farklı olan üç basamaklı en büyük tek sayı aşağıdakilerden hangisine kalansız bölünebilir?

1990 ÖYS 1. 7 A) 91 B) 84 C) 72 D) 60 E) 52 A) 52 B) 54 C) 55 D) 56 E) 57

MATEMATİK TESTİ. 5. a, b birer gerçek sayı ve a + b < 3tür. Bu sayıların sayı doğrusunda gösterilişi aşağıdakilerden hangisindeki gibi olabilir?

BİREYSEL YARIŞMA SORULARI. IV. BAHATTİN TATIŞ MATEMATİK YARIŞMASI Bu test 30 sorudan oluşmaktadır. 2 D) a = olduğuna göre, a

ek tremum LYS-1 MATEMATİK MATEMATİK TESTİ 1. Bu testte Matematik Alanına ait toplam 80 soru vardır.

Bu ürünün bütün hakları. ÇÖZÜM DERGİSİ YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ. ne aittir. Tamamının ya da bir kısmının ürünü yayımlayan şirketin

DENKLEM ve EŞİTSİZLİKLER

Cebirsel ifadeler ve Özdeslik Föyü

c

İkinci Dereceden Denklemler

a 4 b a Cevap : A Cevap : E Cevap : C

Taşkın, Çetin, Abdullayeva

LYS LİMİT. x in 2 ye soldan yaklaşması hangisi ile ifade edilir? şeklinde gösterilir. lim. şeklinde gösterilir. f(x) lim f(x) ise lim f(x) yoktur.

1. x 1 x. Çözüm : (x 1 x. (x 1 x )2 = 3 2 x 2 2x = 1 x + 1 x2 = 9. x x2 = 9 x2 + 1 x2. 2. x + 1 x = 8 ise x 1 x

Örnek...1 : a, b ve c birbirlerinden farklı birer rakamdır. a.b+9.b c en çok kaçtır?

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ

LYS 1 / MATEMATİK DENEME ÇÖZÜMLERİ

DRC üst taban, 6 alt taban olmak üzere 12 mavi kare vardır. 4. Sekiz basamaklı herhangi bir özel sayı x = abcdefgh olsun. Deneme - 2 / Mat.

B - GERĐLĐM TRAFOLARI:

6 ise. = b = c = d. olsun. x 3 = 0. x = 3 için Q(3 + 2) = 6. ve sayılarının sayısına uzaklığı sayısı kadar ise c a = d. Q(5) = 6 dır.

Ö.Y.S MATEMATĐK SORULARI ve ÇÖZÜMLERĐ

LOGARİTMA. çözüm. için. Tanım kümesindeki 1 elemanını değer kümesindeki herhangi. çözüm. çözüm

İKİNCİ BÖLÜM REEL SAYI DİZİLERİ

Terimler: Sabit Terim: Katsayılar: ÖR: 3x 2-4x cebirsel ifadesine göre aşağıdaki. Terimler: Sabit Terim: Katsayılar: Terimler: Sabit Terim:

Vektörler ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Yrd.Doç.Dr.Nevin MAHİR

3.4 İşlem İşlem Kavramı. Etkinlik Etkinlik 3.52

Komisyon DGS TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME SINAVI ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

POLİNOMLAR. Örnek: 4, 2, 7 polinomun katsayılarıdırlar. 5x, derecesi en büyük olan terim olduğundan. ifadelerine polinomun. der tür.

LYS Matemat k Deneme Sınavı

1997 ÖYS A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50. olduğuna göre, k kaçtır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

1983 ÖYS A) 410 B) 400 C) 380 D) 370 E) işleminin sonucu kaçtır. 7. a, b, c birer pozitif tam sayıdır. a= 2 A) 9 B) 3 C) 2 E) 8 D) 4

Lisans Yerleştirme Sınavı 1 (Lys 1) / 19 Haziran Matematik Soruları ve Çözümleri

Kesir Örnek Çözüm. 1. Yandaki şekilde bir TEST Taralı alanı gösteren. bütün 8 eş parçaya bölünmüş ve bu parçalardan 3 tanesi

TEST. Rasyonel Sayılar. 1. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? 2. Aşağıda verilen, 3. Aşağıdaki sayılardan hangisi hem tam sayı,

DRC. 4. Sekiz basamaklı herhangi bir özel sayı x = abcdefgh olsun. Deneme - 2 / Mat. c m. m m. y Cevap A. Cevap D 21, 25, = = =. 21.

11. BÖLÜM. Paralelkenar ve Eşkenar Dörtgen A. PARALELKENAR B. PARALELKENARIN ÖZEL LİKLERİ ÇÖZÜM ÖRNEK ÇÖZÜM ÖRNEK

MATEMATİK BÖLME BÖLÜNE BİLME RASYONEL VE ONDALIK SAYI BÖLÜNEBİ LME KURA LLARI 4 İ LE BÖLÜNE Bİ LME 5 İ LE BÖLÜNEBİ LME ÖRNEK ÇÖZÜM ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK

VEKTÖRLER ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİTE 5. ÜNİT

ÜÇGENDE AÇI-KENAR BAĞINTILARI

HİPERBOL. Merkezi O noktası olan hiperbole merkezil hiperbol denir. F ve F' noktalarına hiperbolün odakları denir.

CEBİR KONU ANLATIMLI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI


TYT / MATEMATİK Deneme - 2

( ) ( ) ( ) Üslü Sayılar (32) 2. ( ) ( 2 (2) 3. ( ) ( ) 3 4. ( 4 9 ) eşitliğini sağlayan a değeri kaçtır? (0) 0,6 0,4 : 4,9 =?

11. SINIF GEOMETRİ. A, B ve C noktaları O merkezli çember üzerinde. Buna göre, BE uzunluğu kaç cm dir? B) 7 3 C) 8 3 A) 5 2 E) 9 5 D) 7 5 ( ÖSS)

Ö.S.S MATEMATĐK I SORULARI ve ÇÖZÜMLERĐ

ÖZEL EGE LİSESİ OKULLAR ARASI 19. MATEMATİK YARIŞMASI 8. SINIF TEST SORULARI

TYT / MATEMATİK Deneme - 6

A= {1,2,3}, B={1,3,5,7}kümeleri veriliyor. A dan B ye tanımlanan aşağıdaki bağıntılardan hangisi fonksiyon değildir?

Üslü İfadelerde İşlemler (Temel Kurallar) - Çalışma Kağıdı Ortaokul Matematik Kafası $ = k) 81 $ 243 = Kerim Hoca. p) 125 $ 625 = w) 3

MATRİSLER. r r r A = v v v 3. BÖLÜM. a a L a. v r. a = M a. Matris L L L L. elemanları a ( i = 1,2,..., m ; j = 1,2,... n) cinsinden kısaca A = [ ]

SAYILAR DERS NOTLARI Bölüm 2 / 3

1986 ÖSS. olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

Trigonometri - I. Isınma Hareketleri. 1 Aşağıda verilenleri inceleyiniz. 2 Uygun eşleştirmeleri yapınız. 3 Uygun eşleştirmeleri yapınız.

SAYILAR TEMEL KAVRAMLAR

ÜÇGENDE ALAN. Alan(ABC)= 1 2. (taban x yükseklik)

Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü FZM207. Temel Elektronik-I. Doç. Dr. Hüseyin Sarı

Tanım : Merkezi orijin ve yarıçapı 1 birim olan çembere trigonometrik çember veya birim çember denir. y B(0,1) C(1,0)

LYS 2016 MATEMATİK ÇÖZÜMLERİ

Ünite 5 ÜSTEL VE LOGARİTMİK FONKSİYONLAR Üstel Fonksiyon Logaritma Fonksiyonu Üstel ve Logaritmik Denklem ve Eşitsizlikler

MATEMATİK 1 TESTİ (Mat 1)

Öğrenci Seçme Sınavı (Öss) / 17 Haziran Matematik I Soruları ve Çözümleri

MATEMATİK.

(THE REARRANGEMENT INEQUALITY ) DERS NOTLARI

DENEY 3: EŞDEĞER DİRENÇ, VOLTAJ VE AKIM ÖLÇÜMÜ

Transkript:

YILLAR 00 00 00 005 006 007 008 009 00 0 ÖSS-YGS - - - - - - LYS - - - - - - - - FONKSĐYONLAR A ve B oşn frklı iki küme olsun A dn B ye tnımlı f fonksiyonu f : A B ile gösterilir A y tnım kümesi, B ye de değer kümesi denir A nın elemnlrının B de eşleştiği elemnlrın kümesine de A nın görüntü kümesi denir ve f(a) ile gösterilir UYARI-: A dn B ye tnımlnn f ğıntısının fonksiyon olmsı için; ) A d çıkt elemn olmmlı, B de çıkt elemn olilir ) A dki ir elemnın B de iki yd dh fzl elemnl eşleşmemesi gerekir ÖRNEK() f : R R tnımlı + f : {(,y) y= } ğıntısı ir fonksiyon mudur? ÖRNEK() A={,0,,} ve B={,0,,,8,6} kümeleri veriliyor A dn B ye f fonksiyonu f :{(, y) y= } olsun f () = olur = için y =, = 0 için y = 0 = için y =, = için y = 6 olur Burd F(A)={0,,6} dır y= + ğıntısının ir fonksiyon olmsı için tnım rlığınd ifdeyi tnımsız ypn ir değerin ulunmmsı gerekir Bu ğıntının tnım rlığı Reel syılrdır Ve u ğıntıyı tnımsız ypn ; ² - = 0 = - ve = değerleri irer reel syıdır Yni ifdeyi tnımsız ypn değerler tnım kümesinin ir elemnıdır u yüzden u ğıntı ir fonksiyon olmz ÖRNEK() f:r R tnımlı f : {(,y) y= + ) ğıntısı ir fonksiyon mudur? ÖRNEK() A={,,0,,} ve B={0,,,} kümeleri veriliyor A dn B ye f fonksiyonu f :{(, y)i y= } olsun f () = olur = için y=, = için y=, =0 için y=0, = için y= olur urd F(A)={0,,} dır y= + ğıntısı tnım rlığındki hiçir değer için tnımsız olmz çünkü + ifdesini 0(sıfır) ypk hiçir reel syı yoktur Bu yüzden u ğıntı ir fonksiyondur wwwgloldersom 98

NOT : Grfiği verilen ir ğıntının fonksiyon olup olmdığını nlmk için ğıntının tnım kümesinin her noktsındn OX eksenine dikmeler çizilir ) Tüm dikmeler grfiği kesiyors, ) Dikmelerin her iri grfiği ir noktd kesiyors, ğıntı ir fonksiyondur FONKSĐYON ÇEŞĐTLERĐ f: A B ir fonksiyon olsun A;tnım kümesi, B;değer kümesi olmk üzere; ) ĐÇĐNE FONKSĐYON: f: A B fonksiyonu için B de en z ir oşt elemn klıyors yni, f(a) B ise f ir içine fonksiyondur f(a) B f:r R için f(a)={,5} ve f(a) B yukrıd grfiği verilen ğıntı ir fonksiyon değil F: R R için ) ÖRTEN FONKSĐYON: f:a B fonksiyonu için s(a) s(b) olmk üzere f(a)=b yni B de çıkt elemn klmıyors f ye örten fonksiyon denir Bğıntısı ir fonksiyondur f:[,5) R için ) BĐREBĐR FONKSĐYON: f:a B fonksiyonu için s(a) s(b) olmk üzere A nın her elemnının B deki görüntüsü frklı ise f, ireirdir Verilen rlıkt ğıntı ir fonksiyondur y=f() ireir fonksiyonu için; i) f () f ( ) ii) f () = f ( ) = dir wwwgloldersom 99

NOT : y=f() şeklindeki ir fonksiyonun değer kümesinin her noktsındn OY eksenine dikmeler çizilir, i) Grfiği kesmeyen dikme vrs f, içine fonksiyondur ii) Grfiği kesmeyen dikme yoks f, örten fonksiyondur iii) Grfiği kesen dikmelerin her iri grfiği sdee ir noktd kesiyors f, ireirdir ) SABĐT FONKSĐYON: f: A B ir fonksiyon olsun A nın her elemnının B deki görüntüsü ynı ise f, sit ir fonksiyondur A için f()= ve B f()=, g()=/ gii SABĐT FONKSĐYONUN GRAFĐĞĐ + UYARI-: f () = fonksiyonu sit + d fonksiyon ise = olmlıdır d ÖRNEK(5) ( ) f: R ± R, f()= fonksiyonu ir sit fonksiyon ise =? yol: Bu ir sit fonksiyon ise in tüm değerleri için ynı sonuç çıkmlıdır O hlde iz de e 0 ve değerlerini verir, ulduğumuz sonuçlrı eşitleyerek yı uliliriz( e 0 ve den frklı değerler de vereilirsiniz Biz koly olsun diye 0 ve i seçtik) = 0 için = için ( )0 ( ) = 0 = = = - = ulunur 5) BĐRĐM FONKSĐYON: f:a A, kurlı ile verilen f()= fonksiyonun irim fonksiyon denir(i()= ) ÖRNEK(6) f:r R de tnımlı f irim fonksiyonu, f()=( ) +(+) ( ) ise ++=? f () = ( ) + + ( ) = 0 0 = 0 + = = 0 = + = (-) = 0 = - - = 0 = - = - yol: ynı dereeli terimlerin ktsyılrı ornı sit olğındn ; = + = = - = - = olur wwwgloldersom 00 + + = + (-) + (-) = - ulunur EŞĐT FONKSĐYONLAR: f: A B ve g:a B iki fonksiyon olsun A için f() = g() oluyors f ve g fonksiyonlrın eşit fonksiyonlr denir ve f = g şeklinde gösterilir

ÖRNEK(7) A={0,}, B={0,} kümeleri veriliyor f:a B, f()= ve g:a B, g()= ise f = g midir? Eşitliği isptlmk için tnım kümelerinden lınn elemnlrı fonksiyonlrd,işleyip sonuçlrın eşit olup olmdığın krız A={0,} kümesi için; = 0 için f(0) = 0² = 0 ve g(0) = 0 = 0 = için f() = ² = ve g() = = görüldüğü gii tnım kümesinin ynı elmnlrı ynı sonuçlrı verdi o hlde f = g dir NOT : s(a)=n ve s(b)=m olmk üzere; ) A B ye tnımlı fonksiyon syısı; m n dir ) A B ye tnımlı - fonksiyon syısı; m! P(m,n)=, (m n) dir (m n) ) A A y tnımlı - örten fonksiyon syısı; n! P (n, n) = = n! dir (n n)! ) A d tnımlnn - örten olmyn fonksiyon syısı; n n n! dir 5) A B ye tnımlı sit fonksiyon syısı; m dir 6) A B ye tnımlı fonksiyon olmyn ğıntı syısı; mn m n dir TEK VE ÇĐFT FONKSĐYON: f:r R tnımlı ir fonksiyon için i) R için f( ) = f() ise f, çift, ii) R için f( ) = f() ise f, tek tir Aşğıdki fonksiyonlrı ineleyin ) f() = + f(-) = (-) - = - - = -( +) = -f() tek ) f() = + f(-) = (-) + = ²+ = f(), çift ) f() = + f(-) = (-) +(-) = ²-- f() -f() ne tek ne çift UYARI-: i) A(,y) noktsının y eksenine göre simetriği A(,y) noktsı olduğundn çift fonksiyonlrın grfiği y eksenine göre simetriktir ii) A(,y) noktsının orjine göre simetriği A(, y) noktsı olduğundn tek fonksiyonlrın grfiği orjine göre simetriktir ÖRNEK(8) A={,,}, B={,,,} olmk üzere; s(a)= ve s(b)= ) A B tnımlı ğıntılrdn =6 tnesi fonksiyondur ) A B tnımlı : fonksiyon syısı! P(,)= = tür ( )! ) A A tnımlı : ve örten fonksiyon syısı! P(,) = =! = 6 dır ( )! d) A d tnımlnn : ve örten olmyn fonksiyon syısı!=7-6= dır e) A B tnımlı sit fonksiyon syısı tür f) A B tnımlı fonksiyon olmyn ğıntı syısı = 6 9 = 59 dır FONKSĐYONLARDA DÖRT ĐŞLEM : f: A R ve g:b R fonk verilsin (A B φ) ) f+g : A B R ; (f+g)()=f()+g() ) f g : A B R ; (f g)()=f() g() ) fg : A B R ; (fg)()=f()g() ) f/g : A B R ; (f/g)()=f()/g(), (g() 0) 5) R olmk üzere f : A R, (f)()=f() wwwgloldersom 0

f() = + ve g() = için f+g = ++ = + f g = + + = +5 fg = (+)( ) = ² 6 f={(,),(, ),(,6),(6,)} g={(0,),(,),(5, 6),(6,)} ise f ve g nin tnım kümelerinin kesişimi:{,6} f+g = {(, +),(6,+)} = {(,),(6,)} f g = {(, ),(6, )} = {(, 6),(6, )} f g = {(,( ) ),(6, )} = {(, 8),(6, )} g+ = {(0,+),(,+),(5, 6+),(6,+)} = {(0,6),(,7),(5, ),(6,6)} SIRA SĐZDE: Grfik sorulrınd ilk öne koordintı elli oln noktlrı elirleyip fonksiyonunu yzmk işinizi kolylştırktır f() = f(0) = f(-) = 0 f(-) = - f() = ise f () = olur f(-) = - ise f ( ) = olur Şimdi ulunn değerleri sorud yzlım; ÖRNEK(9) f:{(,5),(,7),(5,9)}ve g:{(,),(5,),(7,)} fonksiyonlrı veriliyor ) f()+g(5)=? C:9 ) f+g fonksiyonunu ulun C: f+g:{(,8),(5,0)} BĐR FONKSĐYONUN GRAFĐĞĐ : f ( ) + f (0) + = = = f () + f ( ) ulunur ÖRNEK() Fonksiyonu gerçekleyen (,y) ikililerinin Anlitik düzlemde elirttiği noktlr kümesine denir ÖRNEK(0) Şekle göre f [f( )]=5 eşitliğini sğlyn iririnden frklı değerlerinin çrpımı kçtır? Dh öne de dediğimiz gii koordintı elli oln noktlrı tespit edelim f ( ) + f (0) Yukrıdki grfiğe göre; =? f () + f ( ) wwwgloldersom 0

f(0) = 5 = { = { fofofof fofof (f ) (fof )(f (0)) 0 = f (f { ()) = f (5) = 8 ulunur 5 F(-) = 0 f() = 0 f(5) = 0 f(0) = 5 ise f [f ( )] = 5 urdn ; 0 f(-) = 0, f() = 0, f(5) = 0 ise f ( ) = 0 olur Burdn ; 0 5 - = -, = 0, - = 5 = - = = 6 = - = ½ = ÖRNEK() lerin çrpımı : = olur BĐR FONKSĐYONUN TERSĐ: f:a B tnımlı - ve örten ir fonksiyon olsun f:a B, f() = y ise f :B A, f (y)= olur Burd, f fonksiyonun f in ters fonksiyonu denir y = f() = f (y) TEMEL KURAL: Fonksiyon y ye eşitlenip çekilir Fonksiyonun tersi lındığınd tnım ve değer kümeleri yer değiştirdiğinden dh sonrd yerine y = f (), y yerine de yzılrk fonksiyonun tersi elde edilir ÖRNEK() f()=+ ise f ()=? öne fonksiyonu y ye eşitleyelim ve i urdn çekelim Yukrıdki şekle göre (fofofof)( )=? Yine koordintı elli oln noktlrı yzmkl şlylım f(0) = f() = 5 f(5) = 8 + = y = y y = y y= o hlde fonksiyonunu tersi f ()= olur PRATĐK KURAL: f(-) = 0 tnımlı değil wwwgloldersom 0 f:r R, f()=+ f ()= f:r R, f()= + + f d+ ()= d

y=f() in grfiği ile y=f () in grfiği y= doğrusun göre simetriktir f ()= f()= dır + 5 f () = f 7 f () = f + 7 () = + 5 () = ÖRNEK() f() = - fonksiyonu veriliyor Bun göre f (7) kçtır? Đkini dereeden fonksiyonlrın tersini lmk için tmkreden fydlnırız f() = ++ = y ++ = y (+)² = y ( + ) ² = y + = y + = m y = m y y f () = m yol öne fonksiyonun tersini ullım (prtik yol kullnılırs) ( ) + f = ve 7+ 9 f (7) = = = ulunur yol + ÖRNEK(7) R {} de tnımlı f()= fonksiyonu : ve örten ise değer kümesi nedir? Bir fonksiyon : ve örten ise tersi de ir fonksiyondur y = f() = f (y) olduğundn ters fonksiyon 7 ye eşitlenir f()= + f () = + + f() = - = 7 = 7+=9 = ulunur ÖRNEK(5) f() = ²+ fonksiyonu veriliyor f () in negtif değeri kçtır? f () in fonksiyon olilmesi için ifdeyi tnımsız ypn değer olmmlıdır Burdn f () in tnım kümesi R {-} olmlıdır(-, pydyı sıfır ypr) f () in tnım kümesi f() in değer kümesi olduğundn evp : R {-} olur Yukrıdki sorud kullnıln yolu kullnırsk; f() = ²+ = ² = - ² = 8 ² = =m olur Negtif değer istendiğinden evp dir ÖRNEK(6) f() = ++ ise f () =? (*tm kre den fyd) wwwgloldersom 0 + UYARI-: f()= fonksiyonu + d R {pydnın kökü} R{limit} için - ve örtendir(bir fonksiyonun tersinin olilmesi için - ve örten olmsı gerekir) ÖRNEK(8) f:r {} R {} de tnımlı + f () = için =?

{ } { } R pydnın kökü R limit -=0 lim + = = = = ve = =6 urdn = 6= olur BĐLEŞKE FONKSĐYON: f:a B ve g:b C olmk üzere gof:a C, (gof)()=g(f()) içiminde tnımlnn gof fonksiyonun f ile g nin ileşke fonksiyonu denir ÖRNEK(9) f:r R, f()= ve g:r R, g()=+5 ise fog ve gof u ulun (fog)() = f(g())=f(+5)=(+5) =6+5 = 6 + (gof)() = g(f())=g( ) = ( )+5 = 6 +5 = 6 + ulunur NOT : Bileşke işlemlerinde sğdn sol doğru işlem ypılır BĐLEŞKE ĐŞLEMĐNĐN ÖZELLĐKLERĐ: ) fog gof ) fo(goh) = (fog)oh ) fof = f of = I, ( I()= irim fonksiyon) ) (f ) = f 5) f ve g fonksiyonlrı - ve örten ise; (fog) = g of 6) foi = Iof = f dir + ÖRNEK(0) f()=, g()= ise (gof)(), (fog)(), (fof)() değerlerini ulunuz Değer istenen sorulrd ileşke fonksiyon lınmdn d işlem ypılilir (gof)() = g(f()) = g + =g(9) g(9) = 9² - = 78 (gof)() = 78 (fog)()=f(g())=f(² - ) f()= + = 5 (fog)() = - 5 + (fof)() = f(f())= f = f ( 5) ( 5) + f ( 5) = = 5 (fof)() = olur ÖRNEK() f()= ve (gof)()=5+ ise g()=? (gof)() = 5+ g(f()) = 5 + g( ) =5 + şimdi (-) ün tersini lıp son elde edilen ifdede gördüğümüz yere yzlım ( ) + = + + g = 5 + 5+ 5+ 6 g() = 5+ g() = olur (yptığımız işlem,gof fonksiyonun sğdn f fonksiyonunun işlemekten irettir (gof)o f = g(fo f ) = goi = g wwwgloldersom 05

ÖRNEK() f (+) = +7 ve g( )= +5 ise (fog)(5)=? f (+) = +7 ise f(+7) = + (iç ve dış yer değiştirine fonksiyon tersine döner) (fog)(5) = f(g(5)) = f(9) = olur (C: (fog)()=6 6 ve (gof)()=6+9 ) ÖRNEK(5) f()=5, g()= + ise (gof)(), (fog)(), (fof)() değerlerini ulunuz g( ) = g(5) = + 5= + 5= 9 = == { 5 5 8 f ( +7 ) = f (9) = + = + = + = == { 9 7 9 PERMÜTASYON FONKSĐYON: (C: 9,,) ÖRNEK() f()= +, (fog)()= +6+8 olduğun göre g() şğıdkilerden hngisi olilir? A) + B) C) + D) E) + (fog)()= +6+8 f(g()) = +6+8 (f de yerine g() yzlım) (g()) +g()= +6+8 (her trf ekleyelim) (g()) +g() += +6+8+ (g()+)² = (+)² ( + ) = ( + ) g( ) + = + g ² ² g()+ = + ve g()+ = - - g() = + g() = - - o hlde evp E şıkkıdır SIRA SĐZDE : ÖRNEK() f:r R, f()=+ ve g:r R, g()= 5 ise fog ve gof u ulun A sonlu ir küme olsun A A y tnımlı - ve örten her fonksiyon A nın ir permütsyonu denir A={,,} kümesinde tnımlı f={(,),(,),(,)} fonksiyonu - ve örten olduğundn A nın ir permütsyonudur ve f = şeklinde gösterilir NOT 5 : i) Permütsyon fonksiyond üst stır tnım kümesi, lt stır d değer kümesidir ii) fog işlemi ypılırken g den f ye gidilir ÖRNEK(6) A={,,,d} f = d d g= permütsyonlrı veriliyor un göre; kümesinde d d ) fog =? ) gof =? )foh = g eşitliğini sğlyn h permütsyonunu ulunuz wwwgloldersom 06

) (fog)() = f(g()) = f() = (fog)() = f(g()) = f() = (fog)() = f(g()) = f() = (fog)(d) = f(g(d)) = f(d) = d o hlde ) fog = (gof)() = g(f()) = g() = (gof)() = g(f()) = g() = (gof)() = g(f()) = g() = (gof)(d) = g(f(d)) = g(d) = d o hlde ) gof = d d d d foh = g ifdesinde her iki trf soldn f işleyelim f o(foh) = f o g ( f of)oh = f o g Ioh = h = şimdi ize f o g f o g d f = d f fonksiyonu lzım f = f = f = f = d f = f = f = d f d = d f d = d h = ( f og)() = h = ( f og)() = h = ( f og)() = h = ( f og)(d) = o hlde f (g()) = f (g()) = f (g()) = f (g(d)) = d h = olur d ÖRNEK(7) A={,,,d} f = d d g= f () = f () = f () = f (d) = d permütsyonlrı veriliyor un göre; kümesinde d d ) fog =? ) gof =? ) foh = g eşitliğini sğlyn h permütsyonunu ulunuz d ) fog = d d ) gof = d d ) h = d f d d = f = d d d d f og= o d d wwwgloldersom 07

GENEL ÖRNEKLER: ÖRNEK(8) Bir f fonksiyonu, f()=f(+) ğıntısını sğlmktdır f()=5 ise f()=? yol = için f()=f() 5 = f() f() = 9 = için f()=f() 9 = f() f()= Bulunur yol = için f()=f() = için + f()=f() (f() ler gider) f() = f() 8 5 = f() 8 f() = ulunur (u yol örneğin f() verilip f(0) gii üyük değer sorulun dh prtiktir) ÖRNEK(9) g()= ve (fog)()= ise f ( 5)=? Öne istenen fonksiyon ulunur f(+) = + Burdn çekilir f(+) = + =f(+) f + = { f () f(+) = f²() ulunur ÖRNEK() R R ye f()=+, + g() = fonksiyonlrı veriliyor 6 (gof)()= ise +=? (gof)()= ise gof fonksiyonu irim fonksiyondur (I() = olduğunu htırlyın) fog = I ise fof = I olduğundn g fonksiyonu f nin tersi olmlıdır yni g =f dir g () = 6 = f() = + urdn = 6 ve = - çıkr O hlde + = 6+( ) = olur ÖRNEK() (fog)()= f(g()) = f(-) = - f ( - { ) = f ( 5) = = ( ) = 5 = 5 = = ulunur Grfik R R [5,7) de tnımlı f fonksiyonun ittir f (0)+f(0)+f()=? ÖRNEK(0) f()= olduğun göre, f(+) nin f() türünden eşiti nedir? wwwgloldersom 08

Öne koordintlrı elli oln noktlr klım f(0) = f() = 7 f(-) = 0 g fonksiyonund 0 < olduğundn kullnılır g(0) = 0 = - tür f fonksiyonund olduğundn kullnılır f(-) = 6 (-) = 6 ve = - ulunur f(-) = 0 ise f (0) = - tür f (0)+f(0)+f() = - + + 7 = 8 olur ÖRNEK() R R de tnımlı f()=+ ve g()= fonksiyonlrı veriliyor (fog)()=9 denklemini sğlyn değerlerinden iri AHngisidir? A) B) C) D) E) (fog)()=9 f(g()) = 9 f(²-) = 9 ²-+ = 9 ( )² = ² = = ve = - = 5 = - evp C şıkkıdır ÖRNEK() +, > ise f () = ve, ise, ise g () = fonksiyonlrı, < ise veriliyor (fog)(0)=6 ise =? (fog)(0)=6 ise f g 0 = 6 f(-) = 6 { wwwgloldersom 09 ÖRNEK(5) Birini dereeden f() fonksiyonu için f(f())=f()+ olduğun göre f()=? f f = f + f() = += eder f() = dersek { { ÖRNEK(6) Tnımlı olduğu değerler için f() = +, (g of)() = + ise g() şğıdkilerden hngisidir? A) B) + D) E) C) + + f() = + f( ) = (g of)() = + g(+) = f() ( iç dış ) g( +) = + ( ) + g( + ) = g() = ulunur

ÖRNEK(7) f()+f( ) = +6 ise f()=? Toplm irini dereeden olduğundn f() de irini dereedendir f() = + olsun f()+f( ) = +6 (+) +[(-)+] = +6 ++ + = +6 + = +6 = ve = 6 = = 6 = 0 = 5 o hlde f() = +5 olur ÖRNEK(8) f(y)=f() f(y), üzere f()=5 ise f(7)=? f(7)=f(9) = f( 9 ) f { ( ) f () = f ()f () = f()f()f() = 555 = 5 olur ( y) olmk ÖRNEK(0) f(+)=f() ve f()= ise f(9)=? f(+)=f() = için f(+)= f() f()= f() = için f(+)= f() f()= f() = için f(+)= f() f()= f() =8 için f(8+)= f() f(9)= 8f(8) lt lt çrptığımızd f(9) = f() 8 f(),f() f(8) gider f(9) = 8! ulunur ÖRNEK() f( ++7)= ise f( ++7)= ise f = + + 7 + + + f ()=? f + = (+ ) + (+ ) + 7 f = + + + + + 7 f 0 = + + ulunur ÖRNEK(9) f()=, g()= ve (fog)()= ise +=? (fog)()= ise fog fonksiyonu irim fonksiyondur Bu durumd f, g nin tersidir f =g f ( ) = ve g() = + = + = = ve - = + = = = - 6 o hlde + = + ( 6) = = ulunur wwwgloldersom 0 ÖRNEK() ise g()=? fog fog = g of = gof (go f )() = + g ( f ()) = + g + = + g() = (-)+ = + g() = ulunur () = + ve f()= f () = +

ÖRNEK() f:r {} R {} ve f () = ise ve f nin tersi vrs (,)=? yol UYARI- gereği f() in pydsının kökü ve f() in limiti olmlıdır = 0 = 0 = 6 limf() = = = 9 o hlde (,) = (9,6) olur yol f() = f() (-f()) = f() f () = f () son olrk in f() insinden değerini f(-) de yzrız; f () f () + f () f () f () f ( ) = = f () f () f () f () f () f () f ( ) = f () f () f () f ( ) = elde edilir f () ÖRNEK(5) (limit ilmeyenler için) f() in pydsını sıfır ypn dir f () in pydsını sıfır ypn tür = 0 = 0 = 6 f () = olduğundn ; = 0 = 0 = 9 urdn (,) = (9,6) ulunur ÖRNEK() f () = ise f( ) in f() + türünden değeri nedir? (95 öss) Öne f(-) i ullım f fonksiyonund yerine - yzrsk f ( ) = = + Verilen grfikte g()= ise f( )+f()=? =-, = noktlrın krşılık gelen y değerleri her iki fonksiyond d ynıdır Yni f(-) = g(-), f() = g() dır (,0) noktsı g fonksiyonunun üzerinde olduğundn denklemini sğlr (,0) g()= =0 = olur O hlde g() = - dir f(-) = g(-) = = ve zten f() = 0 dır sonuç : f( )+f()= -+0 = - olur şimdi f fonksiyonund i çekeriz f () = f()+f() = + wwwgloldersom

ÖRNEK(6) f( + )= +6 5 ise f()=? (*dönüşüm uyg) f( + )= +6 5 f ( + ) = ( + ) t f(t) = t (t yzrsk) f() = ulunur NOT 6 : f(t)=t ise f()= tir ÖRNEK(7) t f () = veriliyor = - için f ( ) = = = = = 0 için f (0) = 0 0 = 0 = = için f () = = = = 0 o hlde f( )+f(0)+f() = ++0 = olur ÖRNEK(9) f ( 7) f (5) Yukrıdki grfiğe göre; =? f ( ) + f ( ) f( ) = y olsun = için y= 7 dır f( )= 7 f( 5)= 7 ise f ( 7)= 5 = için y=5 tir f( )=5 f()=5 ise f (5)= dir =0 için y= dir f(0 )= f( )= = için y=0 dır f( )=0 f( )=0 f ( 7) f (5) 5 Sonuç: = = ulunur f ( ) + f ( ) + 0 ÖRNEK(8) f () = olduğun göre f( )+f(0)+f() toplmı kçtır? (ÖSS 00) Yukrdki şekilde f() fonksiyonu ile g()= fonksiyonunun grfiği verilmiştir Bun göre; (fog of)(0)=? (ÖSS-000) (fog of)(0) = f g f( 0) { 8 = f g ( 8) = f() = 0 ulunur g() g = ( { ) = g (8) = 8 = dir HAZIRLAYAN ĐBRAHĐM HALĐL BABAOĞLU Mtemtik Öğretmeni wwwgloldersom e-mil: irhimhlil@mynetom wwwgloldersom