SEÇİM SİSTEMLERİ ve ETNİK AZINLIKLARIN PARLAMENTER TEMSİLİ Güneydoğu Avrupa Ülkelerinin Karşılaştırmalı Analizi ve Türkiye de Kürt Sorunu Üzerine Yansımaları Editör: Ersin ERKAN
Yay n No : 2342 Politika Dizisi : 5 1. Bask Nisan 2010 - STANBUL ISBN 978-605 - 377-263 - 7 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Bask - Cilt : Net K rtasiye Tan. ve Matbaa San. Tic. Ltd. fiti. Taksim Cad. Yo urtcu Faik Sok. No: 3 Taksim Beyo lu/ ST. (Sertifika No. 13723) (0-212) 249 40 60 Kapak Tasar m : Nur Baylav Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 betayayincilik.com
İçindekiler Giriş...1 Kuramsal Çerçeve Florian Bieber, Seçim Sistemleri ve Orta ve Güneydoğu Avrupa da Azınlık Partileri...9 Daniel Bochsler, Komünizm Sonrası Demokrasilerde Seçim Sistemleri ve Etnik Azınlıkların Temsili...37 Ersin Erkan, Seçim Sistemleri ve Etnik Toplulukların Parlamenter Temsili...65 Ülkelerden Örnekler Gjergj Sinani, Arnuvutluk ta Azınlıklar ve Kamusal Alana Katılımları...81 Inez Koller, Bosna Sırp Cumhuriyeti nin Bosna-Hersek İçindeki Geleceği... Beraber ya da Değil?...99 Antonija Petričušić, Hırvatistan da Siyasal Partilerin Azınlıkların Siyasal Katılımında Rolü...109 Nedjeljka Sindik, Karadağ da Azınlıkların Siyasal Katılımı...137 Ciprian-Calin Alionescu, Romanya da Azınlıkların Parlamenter Temsili...163
IV Damjan Mandelc, Slovenya da Etnik Azınlıkların Durumu: Seçim Sistemi ve Azınlıkların Siyasal Temsili...179 Ersin Erkan Türkiye de Etnik Temsil Olanağı ve Kürt Sorunu...193
V KATKIDA BULUNANLAR Ersin Erkan (Editör), Yeditepe Üniversitesi. Doktora Çalışması Dil Hakları ve Devletlerin Dil Politikaları üzerine olan Erkan, Kürt Sorunu, Dil Hakları, Siyasal Partiler ve Demokrasi, Etnik Milliyetçilik üzerine çalışmakta ve çeşitli yayın organlarında güncel politik meselelere ilişkin yazıları bulunmaktadır. erkaners@gmail.com Florian Bieber, University of Graz, Avusturya Daniel Bochsler, Central European University (CEU), Macaristan Gjergj Sinani, University of Tirana, Arnavutluk Inez Koller, University of Pécs, Macaristan Antonija Petričušić, University of Zagreb, Hırvatistan Nedjeljka Sindik, Ayrımcılığa Karşı Mücadele ve Azınlık Hakları Program Direktörü -U.N.O LIBERTASK, Montenegro- Karadağ Ciprian-Calin Alionescu, University of Cincinnati, Ohio- ABD Damjan Mandelc, University of Ljubljana, Slovenya
VI
VII ÖNSÖZ Bu çalışma yaklaşık 200 yıldan beri devam eden ve son 30 yılda kronikleşmiş bir etnik çatışmaya dönüşmüş Kürt Sorunu nu anlama ve sorunu çözüm teşebbüslerine katkı sunmayı amaçlamaktadır. Çalışmada çok boyutlu, çok-katmanlı ve çoknedenli toplumsal-siyasal bir sorun olan Kürt Sorunu nun sadece parlamenter temsil boyutu üzerinde odaklanılmıştır. Etnik temelli sorun ve çatışmaların önlenmesi ve sonlandırılmasında, etnik toplulukların özellikle parlamenter düzeyde siyasal temsili (ve siyasal tanınma) büyük önem arz etmektedir. Seçim sistemleri ise etnik toplulukların siyasal temsilindeki anahtar unsurlardan biridir. Seçim sisteminin ve dolayısıyla siyasal sistemin kapsayıcılığı, etnik toplulukların kendi siyasal partileri aracılığıyla ne ölçüde parlamentoda temsil olanağı bulabildiği son yıllarda siyaset bilimcilerin ve siyasal aktörlerin daha çok ilgisini çekmektedir. Bu çalışmada etnik temelli gerginlik/çatışmalarla ünlü Güneydoğu Avrupa Ülkelerinin deneyimleri ve uygulamalarının karşılaştırmalı bir analizi yer almaktadır. Katkıda bulunan değerli yazar arkadaşlarıma çok teşekkür ederim. Toplumsal barışın ve bütünlüğün korunmasına mütevazı bir katkıda bulunması dileğiyle
VIII