Çocuğunuzun Okul Başarısına Yardım Edin Jonathan Hancock Çeviren: Emel Aran
ISBN 978-605-5655-90-7 2011 Optimist Yayım ve Dağıtım Orijinal adı ve yayıncısı: Help Your Child Succeed at School, Hodder Teach Yourself Optimist Yay nlar Telefon : 0216 481 29 17-18 Faks : 0216 521 10 64 e-posta: optimist@optimistkitap.com www.optimistkitap.com Optimist yay n no. : 243 Konu : Çocuk ve Gelişim Yay na haz rlayan : Zeynep Hale Akman Bas m Dü zel ti Düzenleme Bas k ve cilt : Mayıs 2011, stanbul : Esen Güray : Nermin Uçar Vatan : Tor Ofset San. Tic. Ltd. Şti. Hadımköy Yolu Akçaburgaz Mah. 4. Bölge 9. Cadde 116. Sokak. No: 2 Esenyurt - STANBUL Tel: 0212 886 34 74
Noah ve Evie ye
Teşekkür Bana mutlu ve güzel bir çocukluk yaşattıkları ve vermeye devam ettikleri sevgi ve destek için, anneme ve babama derin şükran borçluyum. Bu kitabın oluşmasında emeği geçen herkese, özellikle Victoria Roddam ve Hodder Education daki ekibine; ajansım Martin Toseland ve Learning Skills Foundation ın (Öğrenme Becerileri Vakfı) ilham verici CEO su Caroline Shott a teşekkür ederim. Bu projenin çeşitli aşamalarında birçok öğretmen öneri ve rehberliğini sundu. Onların hepsine ve Brighton Üniversitesi nden Sharon Harris le Kevin Fossey e teşekkür ederim. İleri görüşlü ve destekleyici bir okulda öğretmenlik yaptığım için çok şanslıyım; Portslade St. Mary s İlköğretim okulundan Joyce Jones a, tüm öğretim kadrosuna, çocuklara ve ebeveynlere teşekkürlerimi yolluyorum. Olağanüstü çocuklarım Noah ve Evie, bu kitaptaki birçok örneği bularak, oyunlarla aktivitelerin denenmesinde bana yardım ettiler. Öğrenme arzularıyla esin kaynağım oldular. Ve sevgili karım Lucy, bitmeyen sevgin, içgörün, fikirlerin ve ebeveynlik macerasını benimle paylaştığın için sana teşekkür ederim.
İçindekiler Yazarla tanışalım Sadece bir dakikanız mı var? Sadece beş dakikanız mı var? Sadece on dakikanız mı var? Giriş vııı x xıı xvı xxııı Birinci kısım Okula hazırlık: Çocukları ışıldamaya hazırlamak 1 Çocuğunuzun beyin gücü nasıl aktive edilir? 3 Öğrenme başlıyor 3 İlk birkaç ay: duyuları uyarma 5 Bir yaşından sonra: problem çözmeyi eğlenceye çevirin 11 İki yaşından sonra: hazine toplayın 13 Üç yaşından sonra: rol yapmalarına yardım edin 14 Dört yaşından sonra: parmaklarla eğlenin 17 Beş yaşından sonra: geçmişi, bugünü ve geleceği keşfedin 20 Altı yaşından sonra: hafıza oyunu oynayın 22 Yedi yaşından sonra: yeni öyküler yazın 23 2 Öğrenmeyle ilgilenmek 27 Başarının sınanması 28 Çoklu zekâ 30 Öğrenme stilleri: görsel, işitsel, kinestetik 34 Solak çocuklar 41 Kızlar ve erkekler: öğrenme farklılıkları 42 Doğum sırası başarıyı etkiler mi? 43 Arkadaşların ve sosyal hayatın önemi 45 Duyguları yönetmek 46
Yoğunlaşma ve odaklanma 47 Mutluluk ve öğrenme 48 3 Başkalarıyla çalışma 51 Çocuğunuzun karakterini çözümlemek 52 4 Çocuğunuza yönetmeyi öğretmek 81 İletişim becerilerini yönetebilmek 82 Güven oluşturmak 92 Konsantrasyon sağlamak 100 5 Temel düşünme ve öğrenme becerileri 109 Nasıl öğreniriz? 110 Öğrenmeyi uyarma: ısınma hareketleri 114 Çocuğunuzun görselleştirme becerilerini geliştirmek 117 Çocuğunuzun duyularını güçlendirmek 119 Çocuğunuzun belleğini geliştirmek 122 Soruların gücünü kullanmak 126 Enformasyonu ilişkilendirmek için bellek gezileri ne çıkmak 127 Sorun çözme becerilerini yapılandırmak 132 Felsefi düşünme becerilerini teşvik etmek 137 İkinci kısım Okulda: Çocuğunuzu ilköğretimin zorluklarıyla tanışmaya hazırlamak 6 Sözcükler ve sayılar 143 Sözel 145 Konuşma ve dinleme 146 Okuma 147 Yazma 157 Sayısal 164 Matematiği her gün kullanmak 170 Matematik için bellek teknikleri 173 7 Bilgi ve beceriler 181 Fen bilgisi 183 BT (Bilişim Teknolojileri) 187
Tarih 191 Coğrafya 195 Yabancı diller 198 Sanat 200 Teknoloji ve tasarım 204 Müzik 205 Beden eğitimi 208 8 Kurallar, roller ve sorumluluklar 213 Din Eğitimi ve Kişisel Sosyal ve Sağlık Eğitimi 213 Çocuğun okula hazırlanmasına yardım etmek 216 Beklenti ve sorumluluklar 217 Çocuğunuzun okuluyla iletişim 229 Okulun zorluklarıyla ilgilenme 232 Üçüncü kısım Okul dışında: Çocuğunuzun başarısını desteklemek için aile yaşamını düzenlemek 9 Sağlıklı aileler, sağlıklı zihinler 243 Sevgi ve öğrenme 244 Beslenme 245 Uyku 251 Egzersiz 252 Mizah ve öğrenme 253 Bellek becerileri ve günlük hayat 258 Düşünme oyunları 260 Ev ödevi 267 10 İlköğretimin sonu ve ötesi 273 Testler ve değerlendirmeler: ne beklenmeli? 273 Motivasyon ve çocuğunuz 274 Testler ve sınavlar için hazırlanma 276 Sonuçlardan en fazla yararı sağlama 284 Karneler 285 Ortaöğretime geçiş 286 Öğrenme grupları 292 Sonsöz 297
Yazarla tanışalım Çocuğunuzun Okul Başarısına Yardım Edin e Hoş Geldiniz! Şanslı biriydim. Annem ve babam öğrenim hayatım boyunca bana çok destek oldu; ilgili kitapları bulmam için kütüphaneye götürdüler, haftalık sınavlarımı takip ettiler, gözleri ev ödevlerimin üstündeydi. Okulda yaptığım her şeyle ilgilendiler ve her zaman yanımda olduklarını hissettirdiler. Çocukluğuma baktığım zaman anne ve babamın benim için çok şey yaptığını görüyorum. Doğduğum günden itibaren, okulda ve ötesinde, aile yaşantımızı şekillendirdikleri temel yöntemlerle, başarı şansımı artırma gayretindeydiler. Aceleci, baskıcı veya göstermelik değillerdi. Kendi tutkuları için bana aşırı sorumluluk yüklemediler veya başarılı olmam için baskı yapmadılar. Sadece, başarılı ve mutlu çocukların anne babaları ne yapıyorsa onu yaptılar. Özgüvenli ve mutlu bir öğrenci olmam için gerekli temel becerileri bana kazandırdılar ve öğrenmeyi evdeki yaşamın doğal bir parçası haline getirdiler. Benimle konuşma şekilleri, yaptığımız günlük geziler, oynadığımız oyunlar, bunların hepsi becerilerimi ve okulda bana en faydalı olacak yaklaşımları geliştirmeme yardım etti. Evet, bana çarpım tablosunu ezberlettiler ve kimya setleri satın aldılar; fakat ne öğrendiğim ve ne hissettiğim üzerinde en büyük etkisi olan gündelik faaliyetlerin, bunların hepsinden daha önemli olduğuna eminim. Bir çocuğun okulda başarılı olması için çok şey gerekir ama en önemlisi onlarla en yakından ilgilenen kişilerin desteği. Bu kitabı yazmaktaki amacım, ebeveynlere, çocuklarına yardım etmelerini sağlayacak bir dizi strateji kazandırmak. VIII
Kitap, ebeveynler için verimli taktikler gösteriyor, öğretmenlerin okulda üretken bir şekilde kullanacağı teknikleri açıklıyor ve çocuklarımızın başarı şanslarını nasıl destekleyeceğimiz hakkında en son araştırmaların sonuçlarını ortaya koyuyor. Şu soruların yanıtlarına birlikte ulaşacağız: Öğrenme üzerinde hangi ebeveynlik stilinin en büyük etkisi vardır? Destekleyici aile yaşantısının temel karakteristikleri nelerdir? Çocuklar okulda gerçekten ne zaman başarılı olurlar, yaşantılarındaki yetişkinler, iyi yetişmeleri için onlara nasıl yardım eder? Her çocuk biriciktir ve hepsinin kendi yollarında başarılı olma ve kendilerini gösterme hakkı vardır. Bu kitabın, gelişmelerinde onlara destek olmak, onları zenginleştirmek ve hayat boyu sürecek öğrenme sevgilerini beslemek için yapabileceğimiz ne kadar çok pratik seçeneğimiz olduğunu bize göstereceğini umuyorum. Jonathan Hancock, Brighton, 2010 IX
Sadece bir dakikanız mı var? İlkokul çocuklara şahane fırsatlar ve önemli zorluklar sunar. Çocuklar, farklı alanlarda yaratıcı ve esnek çalışarak, tek başlarına veya başkalarıyla birlikte ödevlerini tamamlayarak, zaman ve enerjilerini düzenleyerek, performans göstererek, yarışarak, pek çok test ve sınavdan geçerek büyür ve başarılı olurlar. Tam potansiyellerine erişebilmeleri için sizin tarafınızdan hazırlanmaları gerekir. Çocuklar zengin düşünme ve öğrenme becerilerine ihtiyaç duyar. Görerek, duyarak ve yaparak öğrenmek, her dersi zengin ve anımsanabilir bir deneyim haline getirmek için beyinlerinin tamamını maksimum etkinlikte kullanmak zorundadırlar. Enformasyonu anımsamak ve onu yeni ve ilginç şekillerde kullanmak için stratejilere ihtiyaç duyarlar. Çocukların okulda bilgi ve beceri kazanmak kadar, kendilerini bekleyen zorluklar için beyinlerini de şekillendirmeleri gerekir. X
Çocuğunuzun okula yaklaşımı özgüvenli ve heyecanlı fakat aynı zamanda saygılı ve sakin olmalıdır. Dikkatle dinlemek, talimatlara uymak ve yeterince konsantre olmak için kendilerini motive edebilmelidirler. Belirli yeteneklerini ve doğal öğrenme stillerini kullanmaları çok önemlidir, fakat diğer zekâ şekilleri, örneğin kuvvetli iletişim becerileri de yaşamsaldır. Okulda başarılı olan çocuklar, iyi beslenme, hareketlilik ve yeterli miktarda uyku ve dinlenmeyle desteklenenlerdir. Çocuğunuzun ev yaşantısı onun ihtiyaç duyduğu mutluluk ve güvenin kaynağıdır; düşünme, konuşma ve davranış biçimlerini iyileştirir ve okulda geçirdiği her dakikadan fayda sağlamasına imkân tanır. Sadece bir dakikanız mı var? XI
5Sadece beş dakikanız mı var? Beynin gelişimi Öğrenme becerileri daha ana rahmindeyken gelişir ve çocuğunuz doğar doğmaz onun beyin gelişiminde aktif rol almaya başlarsınız. Duyularını uyararak, iletişim becerilerini aktive ederek, ona güvenli bir ortam sunarak, karşılaşacağı zorluklarla başa çıkması için zihninin şekillenmesine yardım edersiniz. Zekânın çok değişik boyutları vardır. Çocuklar, yeteneklerinin tümünü geliştirme şansına sahip olmalıdır. Çocuğunuzun doğal olarak tercih ettiği bir öğrenme stili olabilir, fakat siz, enformasyonu bulması, toplaması ve anımsaması için çeşitli stratejiler sunabilirsiniz. Öğrenme stilleri Gördüğü imgelerden ve okuduğu kelimelerden azami derecede yararlanmasını sağlayarak çocuğunuzun görsel zekâsını uyaracak yollar bulun. İşittikleri bilgilerin tümünü kaydetmeleri için çocuklarınızın dinleme becerilerini keskinleştirin. Çocuklar aynı zamanda yaparak da öğrenir, dokunarak, tutarak ve hissederek keşfetmeleri için onları cesaretlendirin. İletişim Okulda başkalarıyla çalışmak, fırsat ve zorlukları beraberinde getirir. Çocuklar, denemeye istekli, yeni deneyimleri kucaklamak için sabırsız ve bir topluluğa katılmanın tüm karmaşıklığının üstesinden gelmeye hazır olmalıdır. Bunların anahtarı iletişim becerisidir. Çocuklar, talimatları anlayabilmeli, yetişkinlerle ve sınıf XII
arkadaşlarıyla tartışabilmeli, bilgi ve becerilerini çeşitli yollarla iletebilmelidir. Medya Televizyonun, filmlerin, oyunların ve internetin, çocukların öğrenmeleri üzerinde olumlu olumsuz önemli etkileri vardır. Çocuğunuzun medyaya erişimini denetleyin ve kısıtlayın ama aynı zamanda nimetlerinden de faydalanın. Medya onların hayal güçlerini canlandırır; bellek, konsantrasyon ve problem çözme becerilerini geliştirir. Kelimeler ve sayılar Çocuklar temel sözel ve sayısal becerilerini geliştirirken ebeveyn desteği çok önemlidir. Sohbetler, oyunlar, deneyimler ve faaliyetler, gelişimin her aşamasını besler. Sözel beceriler çocukların konuşma, dinleme, okuma ve yazmada özgüvenli olmasını gerektirir. Okuryazar bir aile ortamı dile gereken önemi verir, konuyla ilgili oyunlar yaratır ve onu iyi kullanmak için her fırsatı değerlendirir. Tıpkı matematikte iyi olmak için sayılar, kalıplar, şekiller ve ölçüler hakkında temel bilgilere sahip olmak gerektiği gibi. Matematiği heyecan verici ve eğlenceli hale getirerek çocuğunuzun düşünme becerilerini uyarmak için kullanabilirsiniz. Sosyal hayat Modern ilköğretim müfredatı zengindir ve çeşitlilik içerir. Çocuklar her alanda başarılı olmak ve öğrenmenin farklı dallarını birbirine bağlama yolları bulmak için esnek becerilere ihtiyaç duyarlar. Ayrıca okula karşı tutumlarının da yerine oturması gerekir; öğretmenlerine karşı duyacakları saygıyı ve edinmeleri gereken davranış kalıplarını şekillendirmelerinde en büyük rolü Sadece beş dakikanız mı var? XIII
siz oynarsınız. Onlar güvende ve iletişim halinde olmak; aynı zamanda okuldaki yerlerini, yani sorumluluklarını ve haklarını da bilmek isterler. Sağlıklı çocukluk Çocukların okul başarısının en büyük belirleyicisi beslenmedir. Başarıyı tetikleyen bir diğer unsur da fiziksel aktivitedir. Spor ve oyunlar çocukların kendilerini tanımaları ve başkalarıyla iş yapmanın yollarını öğrenmeleri için önemli birer araçtır. İyi uyku da çok önemlidir, anne babalar çocuklarının beden ve zihin gelişimi için uyku vakitlerini programlamalıdırlar. Aile Aile hayatı, düşünme ve öğrenmeye dair en iyi yansımaları alacağınız yerdir. Çocuğunuzun ilgisini uyandırmak ve yeni bilgi ve beceri geliştirme konusunda onları heyecanlandırmak için her fırsatı değerlendirin. Duygu ve düşünceleri hakkında konuşun ve beyinlerinin neleri yapabileceğini anlatarak onları cesaretlendirin. Sınavlar Çocuklar önceki yıllara göre daha fazla değerlendirmeye tabi tutuluyor ve kontrol ediliyorlar. Stratejik ve organize yaklaşımlar ve evden alacakları destekle, sınavların yarattığı stresi yenebilirler. Neyi nasıl yaptıklarını bildiğinizden emin olun; sınav sonuçlarını ve karneleri, onların bir sonraki adımlarını daha iyi planlamalarına yardım etmek için kullanın. Yeni zorluklar İlköğretim çağını geride bırakmaları gözünüzü korkutabilir, fakat geçişi kolaylaştıracak birçok yöntem var. Çocuğunuzun XIV
düşünme becerileri, enformasyonu toplamak, yardıma erişmek ve duygularını kontrol etmek için olumlu davranmasında ona yardım eder. Gününü iyi değerlendirmesi ve başarısının sorumluluğunu ve mutluluğunu üstlenmesi için ona yardım edin. Birlikte başarmak Parlak çocuklar ortaklık anlayışıyla çalışır: ebeveynleriyle, arkadaşlarıyla, okullarıyla, katıldıkları tüm diğer topluluklarla. Bu kitap boyunca, çocuklar için hassas rehberliğin, pratik desteğin, zengin fırsatların ve okulda potansiyellerini gerçekleştirirken her şeyden çok ihtiyaç duyacakları sevgi ve güvenin nasıl sağlanacağını göreceğiz. Sadece beş dakikanız mı var? XV
10 Sadece on dakikanız mı var? Pırıl pırıl beyinler Öğretmen olarak, mükemmel donatılmış beyinleri fark etmek benim için kolay. Bambaşka geçmişlerden ve çok farklı tipte ailelerden gelen, kendi kişilikleri, ilgi alanları ve becerileri olan bu çocuklar ailelerinden aldıkları desteğin canlı kanıtıdır. Akıllı çocukların iletişim becerileri gelişkindir. Konuşma, yazma, işaret dilini kullanma veya resim çizmede belirgin yetenekleri olabilir; fakat esas olan net ve uygun tarzda iletişim kurabilmeleri, şartlara ve dinleyicilere göre stillerini değiştirebilmeleridir. İyi yetişen çocukların hayal güçleri de gelişkindir. Yoğun hislerini, yaratıcılıklarını harekete geçirmek için kullanır ve hayal kurmak için her fırsatı değerlendirirler. Kitaplar, filmler, tiyatro gösterileri, bilgisayar oyunları onların ilham kaynağıdır. Aynı zamanda mantıksal da düşünürler. Yapı ve düzenleri kavramak, kendi düşüncelerini organize etmek, fikirlerini önceliklerine göre sıralamak ve net bağlantılar kurmak için mantıklarını kullanırlar. Kendilerini ifade etmeye ve görüşlerini savunmaya alışıktırlar. Onların en önemli becerileri aynı anda beyinlerinin iki yarısını da kullanabilmeleridir. Belirli yapısı olmayan, gelişigüzel yaratıcı düşünceleri, detaylı çözümlemeler (analizler) ve mantıklı fikirlerle birleştirebilirler. XVI
Öğrenme becerileri Başarılı çocukların bazı öğrenme yöntemleri vardır fakat kendilerini bunlarla kısıtlamazlar. Kendilerine özgü anımsanabilir imgeler yaratarak görsel düşünme güçlerini artırırlar. İşitsel düşünme güçlerini buldukları kafiyeler, yazdıkları tekerlemelerle değerlendirir, belleklerine sesli ipuçları kaydederler. Fiziksel düşünmek içinse, nesnelere dokunarak ve modeller yaparak her fırsatı değerlendirirler. Okulda gerçekten başarılı olan çocuklar nasıl öğreneceklerini bilir. Aileleri belleklerini yapılandırmaya yardım eder ve başarılarını takdir eder. Okuldaysa, öğrenmelerinin her alanını desteklemek için olduğu kadar, kurallara uymak ve kendi eşyalarına sahip çıkmak için de bellek becerilerini kullanırlar. İyi yetişmiş çocuklar başkalarıyla rahat çalışır. Kişiliklerinden azami derecede faydalanabilirler ve kendi rolleri hakkında nettirler; karakterlerinin diğer yönlerini geliştirmeye ve yeni pozisyonlar almaya da yatkın olurlar. Bazen liderdirler: grubu yönetir, görev paylaşımı yapar, projeyi planlarlar. Farklı düşünenler ve öğrenenler Doğal bulmaca çözücülerin cevapları bulmak ve sonuçlara ulaşmak için motivasyonları yüksektir. Kesin cevapların peşindedirler ve takımda diğerleri vazgeçse bile onlar devam etmek isterler. Bazı çocuklar araştırmaya heveslidir. Okul dışında çok değişik ilgi alanları vardır ve tutkularını başkalarıyla paylaşmaya bayılırlar. Çoğu akıllı çocuk vizyonerdir ve yetişkinlerin takdirini bekler. Büyük kuramlar formüle eder ve takımlarına takip etmeleri için büyük amaçlı planlar verirler. Sadece on dakikanız mı var? XVII
Doğuştan getirdikleri bir inşa yetenekleri vardır, konstrüksiyon projelerini sever ve elle yapılan işleri yönetmeyi çoğunlukla onlar üstlenirler. Bu çocuklar evde bazı şeyleri yapmalarına izin verilmiş, el becerilerini geliştirmeleri için fırsat tanınmıştır. Diğer bazı zeki çocukların en sevdiği şey yazmaktır. Sınıftaki masalcılar kitaplarla yetiştirilmişlerdir, okumayı ve kendilerine kitap okunmasını severler. Hikâyelerden öğrendiklerini kendi düşüncelerini organize etmek ve grubu yönetmek için kullanabilirler. İsyankâr olmak okulda büyük işler başarmaya engel değildir. İsyankâr düşünürler problemleri yaratıcı yollarla çözmeye çalışır, gruba heyecan ve mizah katarlar. Bazı çocukların dehası, onların gösteri yapma ve eğlendirme yeteneğinde yatar. Onlara evde bolca şarkı söyleme, dans etme ve gösteri yapma fırsatı verilmiştir ve okulda seyirci kitlesi bulmayı severler. Akıllı konuşmacılar, işin her parçasına en iyi yaklaşım yolunu tartışarak fikirlerini paylaşmayı, sorular sormayı ve cevaplamayı severler. Bazı çocuklar girişimci olarak doğar. Evde iyi yaptıkları işler için daima ödüllendirilmişlerdir. Onların yarışmacı ruhu, birçok işteki başarılarını yönetir. İster tek başına ister başkalarıyla birlikte çalışsınlar, çocukların dehaları farklı şekillerde ortaya çıkar. Yetenekleri müzik, spor veya artistik dallarda olabilir. Okulun zorluklarıyla baş ederken yeteneklerinin yardımına başvururlar. Okulda başarı Zeki çocukların henüz okula başlamadan önce bile güçlü sözel becerileri vardır. Evlerinde çeşitli kitaplara ulaşmaları mümkündür. XVIII
Anne babaları, bir metni anlamalarını sağlamanın ipuçlarını onlara göstermiş, cesaretlendirmiş ve okuma becerilerini beslemiştir. Onların yazmak için de sayısız fırsatları vardır: günlükler, posta kartları, alışveriş listeleri, e-postalar. Kendi yarattıkları öyküleri yazmak için hayal güçlerini kullanırlar. Başarılı çocuklar, matematikte de özgüvenlidir. Onların evlerinde sayısal bilgilere değer verilir. Günlük yaşantının bir parçası olarak sayılar, şekiller ve ölçüler tartışılarak, matematiksel dağarcığın çekirdeği oluşturulur. Aslında, okul dışındaki yaşantıları eğitimlerinin her alanı için onları hazırlar. Çevreleriyle ilgili fikirleri tartışarak bilimselliğe adım atarlar. Bilimle ilgili tüm fikirleri keşfetmeleri ve kendi cevaplarını bulmaları için ailelerinden yardım görmüşlerdir. Pek çok cihazı deneyimleyerek, bilgi ve iletişim teknolojileriyle tanışmışlardır. Evde bilgisayar, kamera ve diğer küçük elektronik aletleri kullanmaları için onlara güvenilmiştir. Başarılı çocuklar coğrafyaya meraklıdır; yerler ve insanlarla ilgili güçlü kavrayışa sahiptirler. Yaşadıkları yer hakkında sağlam duyuları ve nereye gitmek istedikleri hakkında fikirleri vardır. Ev yaşantıları, tarih konusunda da onları eksik bırakmamıştır. Geçmiş, şimdi ve gelecek hakkında konuşmaya alışıktırlar. Tarihi yapıları gezmeleri ve geçmişe ait kanıtları görmeleri, işitmeleri ve onlara dokunmaları için fırsatları olmuştur. Güzel sanatlara yatkın çocuklar, farklı malzeme ve stillerle deneyim kazanmak için yüreklendirilmiş olanlardır. Bu çocuklar sanata, resim ve fotoğraf sergilerine meraklı ve bir nesneyi hem estetiği hem de işlevi için seçen ailelerden gelir. Bir şeyi tasarlamanın ne anlama geldiğini bilirler. İyi el becerilerine sahip olarak okula gelirler ve motor kontrol sistemlerini hassaslaştırarak geliştirirler. Mekanik şeylerin nasıl çalıştığı onlara Sadece on dakikanız mı var? XIX
anlatılmış, tasarım fikirleri tartışılmıştır ve şimdi, okulda kendi pratik becerilerini göstermek için hazırdırlar. Aile yaşantısı çocukların müzikal yeteneklerini ve ilgilerini de beslemelidir. Eğer bir çocuğa şarkılar söylenmişse, vurması ve sallaması için eline basit enstrümanlar verilmişse, evde değişik müzik türleri dinleniyorsa, beğenilerini söylemesi için yüreklendiriliyorsa, o çocuk okulda müzik derslerinde başarılı olmaya hazırdır. Okuldaki spor başarıları da evdeki aktivitelere bağlıdır. Çocuklar sevdikleri sporları yapmak, oyunlar oynamak ve yenilerini denemek ister. Evde sağlık ve kondisyonun önemi hakkında kendileriyle konuşulan çocuklar, okuldaki tüm fiziksel faaliyet fırsatlarından yararlanır. Bazı çocuklar evde farklı dil konuşur veya bazı nedenlerle bir yabancı dil öğrenme fırsatları olmuştur. Okulda yeni bir dil öğrenmek çocukların esnek düşünmelerini, özgüvenli iletişimciler olmalarını, hayal güçlerini kullanabilmelerini ve zorluklardan zevk alabilmelerini gerektirir. Akıllı çocuklar din, inanç ve felsefeye yabancı değildir. Diğer topluluklarla tanışmaları sağlanmış ve herkesin fikir ve inançlarına saygı duymaları konusunda eğitilmişlerdir. Evde deneyimledikleri empati ve anlayış, güvenilir dostluklar kurmalarına yardım ederek okuldaki tüm ilişkilerinde kendini belli eder. Başarıya giden yol Parlak çocuklar karşılaştıkları herhangi bir işe talip olma konusunda çekimser davranmazlar. Kaygı ve gerilim duymadan, ellerinden gelenin en iyisini yapmaya hazırdırlar. Ders çalışmaları için kendilerine zaman ve yer sağlanmış, organizasyon ve planlamalarına yardım edilmiştir ve öğrenim süreçlerinin her aşamasını kolay ve eğlenceli hale getirmeleri için güçlü çalışma ve araştırma becerileriyle donatılmışlardır. XX
Başarı oranı yüksek olanlar, sağlıklı yaşam tarzının nimetlerinden faydalanıyorlar demektir. Beslenmelerinin kalitesi getirdikleri öğle yemeklerinde veya seçtikleri okul yemeklerinde görülür. Konsantrasyonlarını ve dikkatlerini sürdürmek için kahvaltının niçin o kadar önemli olduğunu bilir ve gün boyu su içmeyi unutmazlar. Egzersiz yapmayı severler: iyi hissettirdiği, başarma ve kendilerini gösterme şansı yarattığı ve kendilerini ve başkalarını tanıma fırsatı verdiği için. Başarılı çocukların uyku düzenleri iyidir. Okula dinlenmiş ve açık bir zihinle gelirler. Düzenli uyku saatleri ve rahatlatıcı akşam rutinleriyle büyütülmüşlerdir ve hareketli bir günün sonunda yorulmaları normaldir. Bazı çocukların okulda çok başarılı olması tesadüf değildir. Maddi durumları ne olursa olsun aileleri çeşitli olumlu yöntemlerle onların uyarıldığından ve eğlendirildiğinden emindir. Uzun soluklu mutluluk ve başarıları için, ilkokul bir atış rampası gibi kullanılır. Gördükleri sevgi ve destek, onların kendini gösterme isteğiyle birleşir. Sadece on dakikanız mı var? XXI
Giriş Çocuğunuzun başarısındaki tek ve en önemli faktör sizsiniz. Onların ihtiyaçlarına ne kadar duyarlı ve gelecekleriyle ne kadar ilgiliyseniz, kapasitelerinin tamamına ulaşabilmelerini sağlarsınız. Bebekler güdüsel olarak öğrenme arzusuyla doğar; çevrelerindeki dünyayı keşfetmek ve büyüyüp gelişmek için tüm bilgi ve becerileri kazanmak isterler. Bu arayışta ne kadar ilerleyecekleri, en yakınlarındaki yetişkinlere sıkı sıkıya bağlıdır. Onlarca yıllık bilimsel araştırmalar ortada. 1960 larda yapılan bir araştırmada 8, 11 ve 15 yaşlarındaki 5000 çocuğun ailesinin ebeveynlik özelliklerine ve okul başarısına bakıldı ve sonuçlar çok netti. Bir çocuğun başarısındaki en göze çarpan etki, ebeveyninden gördüğü ilgi düzeyiydi. Son yıllarda İngiltere de yapılan bir çalışma (Numbers Count), niçin tüm farklılığı ebeveynin yarattığı hakkında bir içgörü hazinesi. Bu 12 haftalık proje, matematikte geri kalmış çocukları desteklemek için tasarlanmıştı. Çocukların aldığı bire bir dersler öğretmenler tarafından verilmesine rağmen, öğretmenlerin yaklaşımları ilgili ebeveynlerinki gibiydi: 32 kişilik sınıfla değil, bir öğrenciyle çalışılıyordu, matematik tartışılıyor ve kişisel fikirler paylaşılıyordu, sayılarla eğlenceli oyunlar oynanıyordu, çocukların dokunabileceği ve tutabileceği örnekler kullanılıyordu, sayı sayma şarkıları söyleniyordu, para biriktirme ve harcama gibi matematiğin pratik kullanım alanları bulunuyordu. Sonuçlar çarpıcıydı ve ulusal haber yapıldı. Çocukların yüzde 32 si matematik yaşlarına 6 ila 11 ay eklediler ve hem öğretmenler Giriş XXIII
hem de veliler çocukların matematik yeteneklerinde, ilgilerinde ve özgüvenlerinde göze çarpan değişiklikler gözlemledi. Sadece 12 haftalık özel ders, çocukların çoğunu akranlarıyla aynı seviyeye getirdi ve bu başarıyı sürdürmeleri için öğrenme becerileriyle donattı. Şimdi projenin uzun vadeli yararları değerlendirilecek; ancak, erken sonuçlar, diğer birçok benzer projede olduğu gibi, ülke çapında kabul görmek için yeterince etkileyici. Tüm göstergeler yakın, pratik ve eğlenceli öğretimin etkisine işaret ediyor ki bu anne babalara özgü ilginin ta kendisi. Çocuğunuz zamanının sadece yüzde 15 ini okulda geçirir. Öğretmenler, onlara hak ettikleri eğitimi vermek için ellerinden gelenin en iyisini yapmaya çalışır, fakat çocuklar, onlar için en fazla şey ifade eden insanlardan, ta başından beri yanlarında olanlardan görecekleri ilgi, yönlendirme ve pratik yardımı hak ediyor. Yeni araştırmalar bu desteğin ne kadar önemli olabileceğini gösteriyor. İlgi görmüş ve iyi eğitilmiş bir geçmişle okula gelen çocuklar, istikrarlı bir şekilde daha iyi performans sergiler. Peki, başarılı olması için küçük üyelerine destek olan bu ailelerin özelliği nedir? Çocuğunuz daha doğmadan önce nasıl öğreneceğini bilir. Beyinleri, veri işleme ve enformasyon yönetiminin mucizevi başarısını yerine getirmek üzere, elektriksel itkilerin ve kimyasal tepkimelerin birlikte çalıştığı, inanılmaz karmaşık bir mekanizmayla gelişir. Çocuğunuz bilgi ve becerileri bulma, kontrol etme, anımsama ve uygulama için kendi yaklaşımlarını geliştirir. Eşsiz beyinlerinin öğrenme şekli belli olmuştur ve bu hayatlarının geri kalan kısmında böyle devam eder. Bu ilk yıllar öğrenme becerilerinde en belirgin gelişmenin kaydedildiği, hayati önemde bir dönem. Evdeki yaşantıyla okuldaki deneyimler, her çocuğu özgüvenli, yaratıcı ve ömür boyu öğrenmeye açık kılma potansiyeli taşır. XXIV
Bu kitap, çocukların ve ebeveynlerin bu zengin ve heyecanlı süreden en iyi şekilde yararlanması için yazıldı. Modern ilkokullar öğrenme için harika fırsatlar sunuyor. Sınıf dışındaki yaşamla desteklenmiş ve güçlendirilmiş çocuklar, okulda sağlam temeller atıyor, kişisel ve sosyal becerilerinde ustalaşıyorlar. Aynı zamanda, henüz ortaya çıkmamış tüm zorluklarla baş edebilmelerine yardım edecek düşünme yöntemleri geliştiriyorlar. Her zaman kabul etmeseler de, çocuklar öğrenmeyi sever. İlk günden itibaren hayatta kalmak, büyüyüp gelişmek ve eğlenmek amacıyla bilgi toplamak için çevrelerini keşfetmeye başlarlar. Hatta kendilerini sınarlar. Sadece yapıp yapamadığını anlamak için en yüksek tuğla kulesinin üzerinde dengede durmaya; gol atmada kendilerine on üzerinden not vermeye veya kırık parke taşlarının üzerinden atlamaya hangi çocuk karşı koyabilir? Doğru yardımla çocuğunuz, kendi bilgi ve becerilerinden gurur duyabilir, kendine yüksek hedefler koyabilir ve sorumluluk üstlenmeye başlayabilir. Öğrenme, çocuğun okul, aile ve daha geniş topluluklarla işbirliğiyle olur. Konuyla ilgili iyi bilinen örnekler var. Wolfgang Amadeus Mozart ın sıradışı bir babası vardı, onu Avrupa nın saraylarına taşıyıp duygusal ve pratik destek vererek yeteneklerinden azami yarar sağlamasına ön ayak oldu. Leonardo da Vinci olağanüstü fikirlerini hayata geçirmek için hamilerden ve rehberlerden destek gördü. Marie Curie nin babası, kendi deneylerinde kullandığı ekipmanı göstererek kızının erken yaşlarda bilimle tanışmasını ve ilgilenmesini sağladı. Albert Einstein ın anne babası, çocuklarının yeteneğini erken keşfetti ve okuldaki başarısızlıklarıyla başa çıkması için ona destek oldular. Tıpkı sizin gibi, bu ebeveynler çocuklarının eşsiz olduğunu biliyorlar, başarıya ve mutluluğa giden yolu bulmaları için çocuklarına yardım etmek istiyorlardı. Başarıya bakış açımız ve öğrenmeyle ilgili değerlerimiz yüzyıllar boyunca belki çok değişti fakat bu ünlü isimler, kendini gerçekleştirmenin ne şekillerde olabileceğinin değerli örnekleri Giriş XXV
olarak parlamaya devam ediyor. Bugünkü yaklaşımdan çok da farklı olmayan bir biçimde, bu yaratıcı ve tutkulu zihinlere de, büyüyüp gelişmeleri için pratik ve duygusal şartlar sağlanmıştı. Çocuğunu okul yaşamına hazırlama aşamasındaki herkesi sayısız faydalar bekliyor, ki çocuğun başarısından duyulan o harika gurur duygusu bunların en önemsizi. Elbette potansiyel engelleri de akılda tutmakta fayda var. Zaman yönetimindeki değişiklikler, yüklü müfredatı öğretmenle görüşme, aile yaşamında daha önce hissedilmeyen telaş ve heyecan. Bu sayfalardaki öneriler öğrenmeyi bir stres unsuru haline getirmeye değil, öğrenme deneyiminden en fazla yararı sağlamaya odaklanıyor. Kitap, ilkokul çağında çocukları olan ebeveynlere, bugün okullarda neler olduğunu ve neler yapabileceklerini anlamalarına yardım etmek amacıyla pratik bir rehber olarak tasarlandı. Arabada, sofrada, uyku vakitlerinde, tatilde bu temel öğrenme becerilerini harekete geçirmek ve zenginleştirmek için sayısız fırsatlar gizli. Küçük çocuklar farklı yollarla beyinlerini kullanmaya heveslidir. Okula başlar başlamaz üniformalarının, ders araç gereçlerinin, beslenme çantalarının, spor malzemelerinin ve kulüp paralarının sorumluluğunu üstlenmeye hazırdırlar. Daha büyük çocuklarla veya hiç tanımadıkları yetişkinlerle ilişki kurabilirler. Sınıfa geldiklerinde çocuğunuz, bazıları ayrı ayrı, diğerleri birleşik veya birbiriyle üst üste çakışarak öğretilen çok farklı alanlardaki konuları öğreniyor olacak. Bazen bağımsız çalışacak, bazen küçük gruplar halinde, bazen de bütün sınıf bir arada. Dersleri onları araştırmaya, problem çözmeye, tartışmaya, derin düşünmeye, planlamaya, taslak hazırlamaya ve gelişmeye zorlayacak. Ne yapmaları ve nasıl yapmaları gerektiğine dair tercihlerde bulunmaları gerekecek. Bazen bir dinleyici grubu önünde, bazen sınavların bir parçası olarak yaptıkları çalışmaları çeşitli yollarla sunacaklar. Okul günleri bazen bir piyesin provasıyla, bir geziyle, okula gelen ziyaretçilerle, denetleyici veya gözlemci olarak aldıkları sorumlulukla, okul sonrası futbol çalışmasıyla, tamamlanacak ev ödevleriyle, imzalanacak izin formlarıyla ve para toplamayla geçebilir. XXVI