Süreci Modellerinden Kalite El Kitab Üretmek çin Bir Araç

Süreci Modellerinden Kalite El Kitab Üretmek çin Bir Araç A Tool for Generating Quality Manual from Business Process Models Elif, Aydn Biliim Sistemleri Bölümü ODTÜ, Ankara elif.aydin@ii.metu.edu.tr Ömer, Bilen Bölgesel Gelime ve Yapsal Uyum Genel Müdürlüü DPT, Ankara obilen@dpt.gov.tr Onur, Demirörs Biliim Sistemleri Bölümü ODTÜ, Ankara demirors@metu.edu.tr Özet Bir çok organizasyon i süreçlerini, kalite yönetim sistemleri gereince tanml hale getirilmek için çalmaktadr. süreçleri, dorudan günlük dil kullanarak veya belirli bir modelleme dili kullanarak tanmlanabilir. Modelleme dilleri kullanlarak gerçekletirilen tanmlar modellerin tutarln nanmas, formal analizlerin yaplarak süreçlerin iyiletirilmesi gibi bir çok avantaja sahiptir ancak modelleme dilleri, doal dille tanmlanan kalite sistemleri oluturulmas ihtiyacin ortadan kaldrmamaktadr. Bu etkinliklerinn birlikte yürütülüyor olmalar ayn amaca yönelik ve benzer bilgiler içeren çktlar oluturmakta, fazladan i yükü kmasna ve zaman kaybna sebep olmaktadr. Buna ek olarak, süreç modellerinde veya kalite el kitabnda yaplacak olan herhangi bir deik sonrasnda aradaki tutarl bozmamak adna e zamanl güncellemeler yaplmas gerekecektir. Bu makalede sunulan vaka çalmas ile Türkiye deki bir kamu kurumunda süreçler modellenmi ve bu modellerden kalite el kitabn oluturulmas ii otomatik hale getirilmitir. Vaka çalmasn sonuçlarnda bu otomatikletirme iinin kalite el kitab oluturma süreci için harcanan zaman ve eforu neredeyse sra indirdii görülmütür. Buna ek olarak güncelleme yönetimi ve tutarlk sorunlar ortadan kaldlmr. Abstract Many organizations tried to define business processes in order to satisfy the needs of quality management systems. Business processes can be defined by directly using natural language of by using modeling languages. The ones that are defined using modeling languages, have some advantages such as consistency checking between models, process reengineering by carrying out formal analysis but modeling languages do not eliminate the need for defining quality manuals in natural languages. Having these activities simultaneous results in generation of outputs having similar purposes and content but it will also cause extra effort and lose of time. In addition to these, after any change made in quality manual or process models, so as not to cause inconsistency between them, concurrent updates will be needed. In the case study mentioned in this paper, business processes of a government organization in Turkey were defined and generating quality manual from business process models is atomized. Results of the case study show that, this atomization decreases the time and effort dedicated for the generation of quality manual almost to zero. Additionally, change management and consistency problems are eliminated. 1. Giri Dünyann önde gelen firmalarn ana hedefleri piyasada tutunabilmek ve karlklar arttrabilmektir. Bu sebeple i süreçlerini, süreç modelleri için uyumlu bir ekilde yürütmelidirler. Yaplan süreç modelleme çalmalarn genel amac, firmalarn bir takm halinde çalp, tüm i süreçlerini fonksiyonel alanlar ile entegre bir ekilde yürütülmesini salamaktr [9].Süreç modelleme ii, süreçlerin tanml hale getirilerek tutarl olarak uygulanmasn yan sra, süreç iyiletirme ve süreç analizi gibi amaçlarla da kullanlmaktadr Belli ba kalite çerçevelerinin süreç tanmlama, süreç iyiletirme ve modelleme çalmalar gereksinim olarak tanmlamas, bu ilemleri kalite yönetim sisteminin olmazsa olmaz bir parças haline getirmektedir. Tanmlamalar sonucu oluacak olan dokümann içerii ile ilgili ön koullar yine bu kalite çerçeveleri ile belirtilmitir. ISO 9001:2008, CMMI (Yeterlilik Olgunluk Modeli Entegrasyonu), ITIL (Bilgi Teknolojileri Altyap Kütüphanesi) ve Cobit (Bilgi lem Teknolojileri için Kontrol Hedefleri) uluslararas geçerlilii olan baz kalite standartlarr. Bu standartlardan ISO 9001 de dorudan süreçlerin tanml hale getirilmesinin kalite sistemlerinin olmazsa olmaz olduu belirtilmitir ve bu iin Kalite El Kitab çkt olmas gerektiinde tanmlanmr. Kalite el kitabn içeriine de yer verilmitir. Bu balamda üretilecek olan dokümanda; kalite sisteminin kapsamndan, kalite sistemi için gelitirilen prosedürlerden ve i süreçlerinin ayrnt olarak tanml hale getirilip süreçler arasndaki ilikiden bahsedilmesi gerektii belirtilmitir [1]. Bir

baka kalite çerçevesi olan CMMI da; organizasyonun bir takm standart i süreçlerinin bulunduundan bahsedilmitir. Bu i süreçlerinin tanml hale getirilmesi gerektii ayrca belirtilmi ve tanml bir i sürecinin hangi bilgileri içerecei ayrnt olarak listelenmitir. Bu liste içerisindeki maddeler öyledir [2]: Amaç, Girdiler, Balama Kriterleri, Aktiviteler, Roller, Kurallar/Önlemler, Dorulama Aamalar, ktlar, Ç Kriterleri. Dier kalite altyaplar olan ITIL ve Cobit de ise süreç tanmlarn yaplmas gerektiinden ve bu tanmlamalar süreç kitaplareklinde dokümante edilip düzenli revize edilmesi gerektiinden bahsedilmitir[4]. ITIL da süreç dokümantasyonu için detayl bir ablon verilmi ve bu ablon içerisinde dokümann içeriinden ayrnt olarak bahsedilmitir. Sürecin ad ve açklamas, amac, sürecin girdi ve çktlar, süreç içerisinde kullanlan teslime hazr ürünler ile ilgili bilgiler, süreçteki roller, sürecin balangç ve biti durumlar gibi maddeler süreç klavuzunu oluturan baca öeler arasnda listelenmitir [4]. Gerek ISO 9001, CMMI, ITIL ve Cobit gibi kalite yönetim sistemleri gereince oluan dokümantasyon ihtiyac; gerekse organizasyonlarda kalite sistemlerinden bamsz olarak yürütülen süreç iyiletirme çalmalarn bütünletirilmesi bu çalmann esas hedefleri arasnda yer almakatadr. Bu balamda, bir yazm arac kullanlarak oluturulan süreç modellerinden Kalite El Kitab oluturulmas iinin otomatik olarak yaplmas salanmr. Bu süreç bir araç gelitirilerek gerçekletirilmitir. Gelitirilen bu araç sayesinde Kalite El Kitab olutururken ortaya kan zaman ve efor kaybn neredeyse sra inmesi salanmr. Buna ek olarak, süreç modellerinin herhangi bir yerine yaplacak olan bir güncellemenin kontrol edilebilmesi salanm ve kalite el kitabn bu modeller ile tutarln bu deimler sonucunda bozulmas da önlenmitir. Dier bir deyile, dokümantasyon sürecinin bir araç aracyla yapyor olmas insan faktöründen kaynaklanabilecek olarak doküman ve süreç modeli arasndaki tutarlk sorununu ortadan kaldrmakta ve deim yönetimi kolayl salamaktadr. Bu balamda baka modelleme dilleri ve araçlar kullanlarak benzer çalmalar yaplmr. Bu çalmalar yaprken amaçlanan otomizasyon için kullanlacak olan modelleme dilinin içerdii bilgiler ve dilin kullanekli de kalite el kitab oluturmak için önemli birer etkendir. Örnein, 2008 ynda bir Alman Firmas ile yaplan süreç modelleme çalmas kapsamndan, BPMN den ( Süreci Modelleme Notasyonu) süreç dokümanlar oluturmak için tüm gereksinimleri yerine getirmedii belirtilmitir. Bu temel sorunlardan biri olarak görülmü ve notasyon UML (Birleik Modelleme Dili) dili ile uyarlanarak özelletirilmitir [8]. Bu çalma sonucunda üretilen araç, T.C. Devlet Planlama Tekilat Müstearl alt birimleri ile tasarlanan i süreci modelleri kullanlarak çallmr. Sonuç olarak her bir i süreci modülü için kalite el kitab üretimi ii sadece dakikalar alm ve herhangi bir deim sonucunda deiklik yönetiminin fazladan efor harcanmadan yaplabilecei gözlemlenmitir. Bu makale be km halinde organize edilmitir. 2. mda, ararmann amac ve gerçekletirilme amalarna deinilmitir. 3. Km, ararma kapsamnda gelitirilen araç ve nihai ürün olan kalite el kitabn oluturulmas ve içerii ile ilgili detaylar içermektedir. 4. Kmda bu ararmann ktlarndan ve son olarak 5. Kmda ise ararmann sonuçlarna yer verilmitir. 2. Ararmann tasar 2.1. Ararmann hedefleri Kalite el kitabn, süreç iyiletirme çalmalar kapsamnda gerçekletirilen süreç modellerinden otomatik olarak üretilmesi sonucunda hedeflenenler daki gibi 3 ana bak altnda toplanabilir; Süreç tanmlar kullanarak istenen özellikleri tayan kalite el kitab oluturmak, Kalite el kitab hazrlamak için harcanan zaman ve igücünü azaltmak, Dokümanlar için deiklik yönetimini kolaylarmak: süreç modellerinde yaplacak olan herhangi bir deiklii takip etmeye gerek kalmaksn kalite el kitabna aktarabilmek ve doküman versiyonlama olana salamak, Süreç modelleri ve kalite dokümanlar arasnda tutarszlk olumas engellemektir Bu çalma kapsamnda 237 adet süreç (EPC ve/ya fonksiyon aac) modellenmitir. Buna ek olarak süreç modellerinin içerisine yazm gereksinimlerinin üretilmesine destek olmak amaçl 791 adet FAD (Fonksiyon Dam Diyagram) çizilmitir. FAD lar bu çalma kapsam dnda bulunmaktadr. Çalma, var olan süreç modellerinden kalite el kitab üretilmesi için tasarlanm ve bu kapsamnda çeitli çaltaylar düzenlenmitir. Bu çaltaylara 5 adet ararmac ve bir çok sayda kamu çalan katlmr. Sonuç olarak üretilecek kalite el kitabn yaklak olarak 900 kii tarafndan kullanlmas amaçlanmaktadr.

2.2. Ararmann gerçekletirilme aamalar Ararma DPT nin baz birimlerinde ile yürütülen süreç iyiletirme çalmalar kapsamnda modellenen i süreçleri temel alnarak balamr. Aama aama gerçeletirilen eylemler ada listelenmitir; 1. Kalite çerçevelerinin incelenmesi ve kalite el kitab gereksinimlerinin belirlenmesi 2. Kalite el kitabablonunun oluturulmas 3. Küçük bir i süreci örneklem kümesi için el ile kalite el kitabn oluturulmas 4. Proje paydalar ile üretilen örneklemin tartp revise edilmesi 5. ablonun doldurulmas için süreç modellerinde var olan girdilerin yeterli olup olmadn aralmas ve revizyon ihtiyacn belirlenmesi 6. Otomizasyon aracn oluturulmas 7. Otomizasyon arac kullanlarak kaite el kitaplarn üretilmesi 8. Ararma sonucunda üretilen kalite el kitaplarn nihai deerlendirme ve geri bildirim amaçl proje paydalarna yollanmas Ararmann balangç aamas olarak kalite sistemi gerei oluturulmas planlanan, kalite el kitabn gereksinimleri ISO 9001, ITIL, Cobit ve CMMI gibi kalite çerçeveleri incelenerek belirlenmitir. çerik belirlendikten sonra paydalara gösterilmek üzere bir ablon hazrlanmr. Bu ablonda paydalarn da istei üzerine çeitli revisyonlar yaplm ve örnek bir süreç için el ile içerik doldurulmutur. Paydalarla bu kapsamda çaltaylar düzenlenmi ve içerik, dokümann genelinde tablo yap kullanlacak ekilde düzenlenmitir. Daha sonra ARIS platformu kullanlarak bir otomizasyon arac tasarlanmr. Bu araç ile kalite el kitaplar.pdf formatnda üretilmi ve ilgili paydalara gönderilmitir. Son kullanlarn çalma ile ilgili fikrileri ve yaplacak olan ropörtajlar nda gerekli iyiletirmeler yaplacaktr. 3. Otomizasyon arac ve kalite el kitab Ararmann balangç noktas olarak kullanlan i süreci modelleri, T.C. Devlet Planlama Tekilat Müstearl koordinatörlüünde, Çukurova Kalknma Ajans ve zmir Kalknma Ajans katmlar ile gerçekletirilen süreç iyiletirme projesinin birer ktr [6]. Bu i süreci modelleri süreç tanmlama ve süreç iyiletirme amacyla kullanlmak üzere gelitirilmitir. Bu proje kapsamnda kurum için gerekli olan süreç tanmlarn Kalite El Kitab [1] aracyla karlanabilecei öngörülmütür. Bu amaçla ISO 9001, CMMI, ITIL ve Cobit gibi kalite çerçeveleri de incelenerek bir kalite el kitabablonu oluturulmutur. Süreç modelleme amacyla ARIS modelleme platformu ve eepc (Geniletilmi Olay Tabanl Süreç Zinciri) modelleme dili kullanlmr. Bu notasyon ile aktiviteler arasnda mantksal ilikiler tanmlanabilmektedir [7]. eepc notasyonuna ek olarak süreçler içindeki aktiviteler arasnda ak ilikisi bulunmad durumlarda fonksiyon aaçlar kullanlmr [6]. Süreç modellerinde hiyerarik bir yap kullanlmr. Üst ve alt seviye modeller tekrar kullanlabilecek ekilde dinamik olarak tasarlanmr. Baka bir deyile, bir süreç bir dieri içerisinden Süreç Arayüzü (Process Interface) nesne tipi kullanlarak çalabilmektedir [6]. süreci modellerinden otomatik olarak kalite el kitab üreten araç, ARIS platformunda script dili kullanlarak gelitirilmitir. Gelitirme aamasnda ablon olarak belirlenen doküman, süreç içerisinde belirtilmi olan bilgiler ile doldurularak pdf formatnda üretilmitir. Kalite el kitabn içerii, kalite standartlarndaki süreç tanmlamas için gerekli olan bilgiler deerlendirilerek oluturulmutur. Bu bilgilerin modelleme dilinde kark geldii nesne tipleri ve/ya iliki tipleri aralm ve kalite el kitab ablonu küçük bir süreç modeli örneklemi için el ile oluturulmutur. Bunu denemenin amaçlar; modellerdeki bilgilerin istenilen kt vermek için yeterli olup olmad görmek ve bu küçük örneklemi oluturmak için gerekli olan efor ve zaman gözlemlemektir. 3.1. çindekiler Süreç baklar ve sayfa numaralarn bulunduu içindekiler bölümüdür. 3.2. Altyaz ve üstyaz Altyazda, dokümann versiyon numaras ve sayfa numaras yazlmr. Üstyazda ise; dokümann ba ve ilgili modülün ad yazlmr. 3.3. Sürecin yolu Süreç tanmlar modüllerin altnda hiyerarik olarak listelenmitir. 3.4. Sürecin amac Sürecin hangi dönemde hangi planlama için yapld belirtmektedir. 3.5. lgili roller Süreç içersinde tanmlanan tüm organizasyonel nesneler, ilgili roller ba altnda listelenmitir. Bir rol birden fazla kere kullanlmsa bu listede sadece bir kere belirtilmitir. Bu amaç için süreç içerisinde bilgilerin alnd nesne tipleri ekil 1 de gösterilmitir. Ajans

Birimi olarak belirtilen bir organizasyon birimini, GS ise bir pozisyon ad belirtmektedir. Kalite el kitabnda, balama koullar tablo yap kullanlarak belirtilmitir. Bu tabloda sürecin balamasna sebep olan durum ile bu durumun gerçekletii süreç (ilgili süreç) verilmitir. ekil 1 3.6. Girdiler Girdiler bir tablo eklide dokümante edilmitir. Girdinin ismi, girdinin tipi ve girdi, eer d kaynaktan gelmise, kaynan ad. Girdiler, süreç modellerinde Bilgi Ta (Information Carrier) nesne tipinde belirtilmitir. Bu nesne tipindeki bir varln girdi olabilmesi bilgi akn fonksiyona doru olmas (iliki okunun yönünün fonksiyonu göstermesi) gerekmektedir. Bilgi ta nesne tipinin birçok alt türü mevcuttur. Bunlardan belge, elektronik doküman, e-posta, DVD, doküman, kayt (log), liste ve dosya alt türleri süreç modelleri içerisinde kullanlmr. Bilgi ta nesne tipleri için kullanlan semboller ekil 2 de gösterilmektedir. 3.9. Biti Koullar ekil 3 Biti koullar da, ayn balama koullar gibi bir olay belirtmektedir. Tablo yap ile listelenmitir. Tabloda yer verilen sütunlar durum ve bu durumun kullanld süreçlerdir. Bir sürecin sonlanmas bir veya birden fazla olayn gerçeklemesi sonucunu dourabilmektedir. 3.10. Aktiviteler ve Sorumlular Bir süreç içerisindeki aktiviteler, o süreç içerisindeki fonksiyonlara edeerdir. Fonksiyonlar süreç modellerinde ekil 4 deki sembol ile gösterilmektedirler. Kalite el kitab içerisinde aktiviteler ve sorumlular ba tablosal bir yapda verilmitir. Bu tabloda aktivitenin numaras, aktivitenin ad, aktiviteden sorumlu olan kii veya birim, girdi ve çktlar ve süreye yer versilmitir. Aktivitenin ad, fonksiyonun ad ile deerdir. Aktivitenin sorumlusu ise, o sürecin, o kolonunda hangi organizasyonel nesne bulunuyorsa, o nesnedeki kii veya birimdir. Eer fonksiyon bir d süreç ise, yani Süreç Arayüzü nesne tipinde ise, bu baka bir süreci belirttiinden sorumlu ksmnda D Süreç ifadesi kullanlmr. ekil 2 3.7. ktlar ktlar da, ayn girdiler gibi, tablo formatnda belirtilmitir. Girdilerdeki kaynak ad yerine çktlar için hedefin ad kolonu eklenmitir. Dier bir farklk ise, bilginin ak yönünün girdilerin tam tersi yönünde olmasr. ekil 2 de belirtilen bilgi ta türleri ktlar için de geçerlidir. 3.8. Balama Koullar Bu çalma kapsamnda yaplan süreç modellerinde her bir süreç bir olay tarafndan tetiklenerek balamaktadr. Bir süreç özel bir olay sonucu balayabilecei gibi birden fazla olay sonucu da ayn süreç balayabilmektedir. Dolay ile balama koullar minimum bir tane olup, herhangi bir üst limiti yoktur. Süreç modellerinde Olay (Event) nesne tipleri ile gösterilmektedir, ekil 3. ekil 4 Kalite el kitabn girdi ve çktlar ksmnda yer alan nesneler, ayn zamanda bir aktivite için girdi veya ktlar. Bir nesne hem girdi hem çkt olabilmektedir. Bu bölümde ise, aktivite özellikli olarak girdi ve ktlarn hangileri olduu belirtilmitir. Son olarak süre için bir kolon bulunmaktadr. Bu proje kapsamnda yaplan çalmalar henüz tamamlanmam ve süreçlerin süre bilgileri belirtilmemitir. Fakat proje paydalarn istei ve önerisi sonucunda sonradan içi otomatik olarak doldurulmak üzere süre kolonu tabloya eklenmi ve içi bo braklmr.

3.11. lgili ii kural Süreç içersinde mevzuat, tüzük ve kanunlardan da alntlar yaplarak yazlan i kurallar mevcuttur. Bunlar CMMI da süreç tanmlar için belirtilen kurallar/önlemler ba ile özdeletirebiliriz [2]. Süreç içerisindeki kurallar, Kural (Busines Rule) nesne tipinde tanmlanm ve bu bak altnda listelenmitir. kurallar, ekil 5 deki sembol ile gösterilmektedir. ekil 5 3.12. Sürecin kullanld yerler Sürecin kullanld yerler, sürecin d süreç olarak çald yani balama koulunun dier bir süreçte vuku bulduu yerlerdir. Bu kriteri salayan süreçlerin süreç yolu bu bak altnda listelenmitir. Böylece, bir sürecin dier hangi süreçlerle ilikili olduu bir yönüyle belirtilmi olacaktr. 3.13. Kulland d süreçler Bir sürecin kulland d süreçler, o sürecin ne kadar dier süreçlere baml olduunu ve dier süreçlerle olan ilikinin dier yönünü belirtmektedir. D süreç, nesne tipi Süreç Arayüzü olarak tanmlanan nesnelerden olumaktadr. Bu süreçlerin, süreç yollar bu bak altnda listelenmitir. 4. tlar Ararmann baca k süreç modelleme dilerinde kullanlan notasyondan kaynaklanmaktadr. Aktivitelerin meydana geli srasn elde edilememesi sonucunda kalite el kitabn, aktiviteler ve sorumlular smnda yer alan maddelerde bir sralama mevcut deildir. Numaralandlma, modellerdeki nesnelerin model gösteriminin sol üst köesine yaknlklarna göre yaplmr. Ararma kapsamnda üretilen kalite el kitaplar ile mevzuat ve/ya kanun gibi mevcut süreç klavuzlar arasnda iliki kurulmamr. Bu mevcut süreç lavuzlarndan alnarak kullanlan kurallar, girdiler ve ktlar için, oluturulan kalite el kitaplarnda hangi dokümandan (klavuzdan) geldiine ilikin bilgiler süreç modellerinde yer almamaktadr. Bir dier kt da; kalite el kitaplarnda doal dilde cümlelerin yer almamas ve bunun yerine tablo yapn tercih edilmesidir. Bunun sebebi; hem süreç modellerindeki objelerin linguistik karakterleri dolayyla cümle kurmada yaanan ntlar, hem de projenin yapld organizasyonun istekleri rol oynamr. 5. Sonuç Kalite sistemlerinde süreçlerin kalite el kitab aracyla tanmlanm olmas organizasyon içerisindeki tüm fonksiyonel birimlerin süreçlerden ve bu süreçler için gerekli olan tüm aktivitelerden haberdar olmas salamaktadr. Kalite el kitabn varl, sürecin kontrolü (denetimi) ve iyiletirilmesi için eksikliklerin görülmesi açndan önemlidir. süreci modellemenin; süreç tanmlama ve iyiletirme gibi amaçlarla gerçekletirildii organizasyonlarda, kalite el kitab oluturmak için harcanan igücünde önemli ölçüde dü salanabilecei görülmütür. Kalknma ajanslar süreçlerinin modellendii proje kapsamnda gelitirilen süreç modellerinden, kalite el kitab oluturulmas ii gerçekletirilmitir. Tüm modüller için bu dokümanlar elde etmek sadece birkaç dakika almr. Bu amaçla 237 adet EPC ve/ya fonksiyon aac için toplam 687 sayfa kalite el kitab üretilmitir. Bu ilemleri manual olarak ortalama bir süreç için yapmak 1 saat sürmektedir. Her sürecin benzer efor ile dokümante edilebilecei varsay ile yaklaarak günde ortalama 8 saat çalan bir kiinin 30 günde yapaca i sadece 3-4 dakikaya indirilmitir. Bu da zaman ve efor kaybn engellemesine somut bir örnek tekil etmektedir. Üretilen dokümanlar proje paydalar ile iki aamada gözden geçirilmitir. Birinci aamada ablon üzerinde yaplan yorumlar sonucunda dokümanda tablo yapn kullanlmas tercih edilmitir. Proje paydalar tablo yapn okunabilirlii arttrd belirtmitir. kinci ama olarak da tüm süreçleri içeren kalite el kitaplar paydalara teslim edilmi ve yaplacak geri bildirimler sonucunda gerekli iyiletirmeler yaplacaktr. Bu amlar sonucunda oluacak nihai kalite el kitaplarn projenin gerçekletirildii organizasyon tarafndan, mevzuat deiklii çalmalarnda, süreç sahipleri tarafndan süreçlerin yürütülmesinde, süreç sahiplerinin itilmesinde ve süreçlerden etkilenmesi beklenen süreç d paydalarn (yararlan, yüklenici gibi) bilgilendirilmesinde kullanlmas planlanmaktadr. Dokümanlar henüz son kullanya ulamam ve proje tamamlanmamr. Ayrca, süreç modellerinde deiklik yönetimini gözlemleyebilecek kadar bir deim olmam veya bunun olabilmesi için gerekli süre geçmemitir. Bu nedenle, hedeflerin uzun vadedeki sonuçlar beklenmekte ve ararma devam etmektedir. leriki çalmalarda, aktiviteler arasnda sralamay nesneler arasndaki ilikilerden veya modelleme dili aracyla kullanlacak olan ek bir özellik sayesinde ortaya çkarmay hedefliyoruz. Bu sayede, süreç içersindeki aktivitelerin hangi sra ile gerçekletirilmesi gerektii daha rahat anlalabilecektir.

Dier gelitirme çalmas ise, süreç modellerinde bulunan ve kalite el kitabnda özellikleri listelenen nesnelere, girdi, çkt ve i kural gibi, referans eklemeye olanak salayan bir özellik tanmlamaktr. Teekkür Devlet Planlama Tekilat Müstearl, Çukurova Kalknma Ajans ve zmir Kalknma Ajans na bu çalmaya verdikleri katklar ve destek için teekkür ederiz. Devlet Planlama Tekilat bünyesinde çalan Nahit Bingöl, Ramazan Güven, lgen erifeken, Zeyneb Ersayn, Selçuk Ylmaz, Erdem Kazaz ve Volkan Baman a da ayrca teekkürlerimizi sunarz. Banu Aysolmaz ve Ahmet Cokunçay a çalma süreci boyunca yaptklar katklar ve bu çalma ile e zamanl yapm olduklar zamanl Süreci Modelleme ve Gereksinim Analizi için bir Yaklam çalma ile ilgili paylamlar için teekkür ederiz. Kaynaklar [1] ISO 9001: 2008, Quality management systems Requirements chaper 4.1 and 4.2 [2] CMMI for Development, Version 1.2, pp. 77 [3] Cobit Framework 4.1, ISACA, pp 21, 89 [4] ITIL Servide Design Document, Process Documentation Templates [5] Vlasta Svatá (2009), Business Process Modelling In Government Institutions, in IDIMT-2009, 17th Interdisciplinary Information Management Talks [6] Cokunçay, A., & Aysolmaz, B., & Demirörs, D., & Bilen, Ö., & Doan, (2010). Bridging The Gap Between Business Process Modeling And Software Requirements Analysis: A Case Study [7] Scheer, A.W. and Schneider, K. (2006). Aris - Architecture of Integrated Information Systems. In P. Bernus, K. Mertins and G. Schmidt (Ed.), Handbook on Architectures of Information Systems, pp. 605-623. [8] Siegeris, J., & Grasl, O. (2008), Model Driven Business Transformation An Experince Report, 6th International Conference on Business Process Management, Milan, ITALY [9] O'Neill, P., & Sohal, AS.(1999), Business Process Reengineering A review of recent literature, Technovation, pp. 571