Araştırma / Research Article TAF Preventive Medicine Bulletin www.korhek.org DOI: 10.5455/pmb.1-1450870439 Kız öğrenci yurdunda yaşayan üniversite öğrencilerinin konstipasyon durumlarının belirlenmesi* Determination of the constipation status of the university students staying at girls dormitory Hatice Arslan 1, Kemal Macit Hisar 2 *Bu makale Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı AD da yapılmış olan tezden üretilmiştir. ÖZET Amaç: Bu çalışma, kız öğrenci yurdunda kalan üniversite öğrencilerinin konstipasyon durumlarını belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Yöntem: Araştırmanın evreni Çankırı ilinde bulunan yükseköğrenim yurtlarında kalan kız öğrencilerden oluşmuştur. Örneklem seçimi yapılmayıp evrenin tamamı araştırma kapsamına alınmıştır. Verilerin toplanmasında, araştırmacı tarafından geliştirilen sosyodemografik soru formu ve Konstipasyon Ciddiyet Ölçeği (KCÖ) kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmaya 449 kişi katılmış olup, katılan kız öğrencilerin %77,5 inin 18-21 yaşında olduğu, %48,1 inin 500 TL ve daha düşük aylık gelirde olduğu, %14,9 unun konstipasyon sorunu yaşadığı, %35,0 ının hiç meyve ve sebze tüketmediği, %59,9 unun günde beş su bardağı ve altında su içtiği, %52,6 sının kendilerini hareketsiz olarak tanımladığı bulunmuştur. Kız öğrencilerin KCÖ den aldıkları puan ortalaması 73 üzerinden X=27,8±11,3 dir. Katılımcılararasında ara öğün almayan, sebze ve meyve tüketmeyen ve hareketsiz olanlarda rektumda ağrı, kalın barsak tembelliği ve dışkı tıkanıklığının daha fazla görüldüğü belirlenmiştir. Öneriler: Bu sonuçlar doğrultusunda; öğrencilere konstipasyon sorununun azaltılması/önlenmesi için gerekli olan düzenli beslenme, sıvı tüketimi, egzersiz yapma, büyük abdest yapma alışkanlıkları ile ilgili eğitim ve danışmanlıkların yapılması önerilmektedir. ABSTRACT Aim: This study is done as a descriptive research to determine the constipation status of the university students staying at the girls dormitory. Method: The universe of the research was formed by female university students who reside at higher education dorms in Cankırı. Whole of the universe was covered in the study without doing choice of the sample. For collecting the data used in the study, sociodemographic questionnaire developed by the researcher (to determine sex, marital status, and Constipation Severity Instrument (CSI) were used. Results: 77.5% of the female universities students participate in the study are between 18 and 21 years old, 39% of them are second graders. 48.1% of monthly incomes are 500 TL or less, 14.9% of have the problem of constipation, 59.9% consumed water under and five cups a day and 52.6% describe motionless themselves. CSI average score of female students was 27.8±11.3 from 73. In participants was determined to more invisible receiving meals, who not consume fruits and vegetables, and immobilized, pain, laziness and blockage feces of the colon. Conclusions: According to these results, making the necessary training and advisory are recommended for reducing/ preventing constipation problems of students and support them to deal with this problem. 1 Diyabet ve Eğitim Hemşiresi, Çankırı Özel Karatekin Hastanesi, Çankırı, Türkiye. 2 Halk Sağlığı A.D, Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi, Konya, Türkiye. Yazışma Adresi/Address for correspondence: Kemal Macit Hisar, Halk Sağlığı A.D, Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi, Konya, Türkiye. kmhisar@gmail.com Anahtar Kelimeler: Konstipasyon, Kız öğrenci yurdu, Halk sağlığı Key Words: Constipation, Students staying at girls dormitory, Public Health Gönderme Tarihi/Received Date: 23.12.2015 Kabul Tarihi/Accepted Date: 04.03.2016 Yayımlanma Tarihi/Published Online: 02.08.2016 GİRİŞ Konstipasyon bir hastalık değil, kişiden kişiye farklı şekillerde yorumlanan semptomdur (1,2). Günde üç ve üç günde bir arasında değişen dışkılama sayısı normal kabul edilmektedir. Genel olarak haftada iki veya daha az sayıda dışkılama alışkanlığı kabızlık olarak tarif edilmekle birlikte yalnız başına sayı yeterli bir kriter değildir. Çünkü dışkılama sayısı ve miktarı da önemlidir (2-4). Konstipasyon toplumda oldukça sık görülen, sıklığı kullanılan tanımlara göre farklılık göstermekle birlikte %2-28 arasında değişen bir gastrointestinal problemdir (2,5,6). Ülkemizde popülasyona dayalı çalışma sonuçlarına göre konstipasyon görülme oranı %22-40 arasında değişmektedir (4,7). Yapılan değişik çalışmalara göre kadınlarda erkeklere göre (8-10), zencilerde beyazlara göre (2), çocuklarda erişkinlere göre (8), yaşlılarda gençlere göre (5 ) daha sık oranda görülmektedir. Her yaştaki kadınlarda konstipasyon şikayetinin erkeklere göre daha fazla olduğu vurgulanmaktadır (2,4,9). Kadınlarda kronik hareketsizlik, yetersiz sıvı alımı, yetersiz/uygun olmayan diyet, ilaçların yan etkileri gibi nedenlerle konstipasyonda artış görünmektedir (10). Bu artış ülkeler arasında da farklılıklar göstermektedir. Çetinkaya ve ark (2000) Ankara da 3.268 bireyde yaptıkları konstipasyon çalışmasında kadınların prevelansını %30,5, 50 yaş üzerindekilerde ise %39,2 bulmuştur (11). Honkong da yapılan bir çalışmada ise 330 TAF Prev Med Bull 2016 Cilt 15 Sayı 4
Arslan & Hisar : Constipation konstipasyon prevelansı %22,7 olarak saptanmıştır (12). Yunanistan da yapılan Papatheodoridis ve ark. (2010) tarafından 1.000 kişi üzerinde Roma III kriterlerine göre bir prevelans çalışmasında kadınlardaki konstipasyon oranı %21 iken erkeklerde %11 olarak tespit edilmiştir (2). Üniversite öğrencilerinin okul, çevre ve yurt ortamına uyumda zorlanma, ekonomik yetersizlikler, bilinçsiz ve dengesiz beslenme özellikle fast-food (ayaküstü yemek) ile beslenme eğilimleri, yetersiz sıvı alımı, hareketsizlik, kullanılan ilaçlar nedeni ile beslenme sorunları olabilmektedir (7,9,13,14). Bu sorunlardan biride konstipasyondur. Uysal ve ark. (2010) sağlıklı kız üniversite öğrencileriyle yaptığı çalışmada öğrencilerin %56,7 sinin kendilerini konstipe olarak tanımlamakla birlikte %87,7 sinin Roma II kriterlerinden en az ikisine sahip olduğu, ayrıca yurtta kalanlarda konstipasyon oranının daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir. Sağlıklı genç bireylerde konstipasyon sorununun belirlenmesine yönelik yapılan çalışmalarda, konstipasyon oranının yüksek olması, yaşam kalitesinin olumsuz etkilenmesi nedeni ile konstipasyonun üzerinde durulması gereken önemli bir sorun olduğunu ortaya koymaktadır (7,13). Sonuç olarak konstipasyon; araştırma sonuçlarından da görüldüğü gibi kadınlarda görülme sıklığı oldukça değişken olan, yaşam kalitesini etkileyen aynı zamanda tetkikler ve laksatif kullanımı ile maliyeti arttıran ve diğer tıbbi sorunlar ile birlikte sık görülen bir sorun olması nedeni ile birey ve toplum için önemli bir sağlık problemidir (4,6,13,15). Türkiye de ve dünyada konstipasyon ile ilgili çeşitli yayınlar mevcuttur (2,4,12,16-18). Fakat kız öğrenci yurtlarında yaşayan üniversite öğrencilerinin konstipasyon durumlarını belirleyen çalışmalara rastlanmamıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Araştırmanın Amacı: Kız öğrenci yurdunda kalan üniversite öğrencilerinin konstipasyon durumlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu çalışma geleceğin anneleri olarak genç kadınların bu sağlık probleminin farkına varmalarına ve çözüm bulmalarına katkı sağlayacaktır. Ayrıca çalışmanın, elde edilecek sonuçlarla, kadınlara hizmet veren kurumlar, araştırma merkezleri ve sağlıkla ilgili hizmet veren değişik birimlerin hizmetlerinin planlamasına fayda sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırmanın Türü Araştırma tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırma Evreni ve Örneklemi Araştırmanın evrenini, Çankırı ilinde bulunan yükseköğrenim kız öğrenci yurtlarında kalan kız öğrenciler oluşturmuştur. Örneklem seçimi yapılmayıp evrenin tamamı araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırmanın evrenini 480 kişi oluşturmakta olup çalışmaya 449 kişi katılmıştır. Veri Toplama Verilerin toplanmasında, araştırmacı tarafından geliştirilen sosyodemografik soru formu ve Konstipasyon Ciddiyet Ölçeği (KCÖ) kullanılmıştır. Veriler, araştırmacı tarafından 5 Mart 30 Mayıs 2014 tarihleri arasında kız öğrenci yurtlarına haftanın beş iş gününde saat 16.00 ve 22.00 arasında yüz yüze görüşülerek toplanmıştır. Her formun uygulanması yaklaşık 15 dakika sürmüştür. Sosyodemografik Soru Formu: Yaş-eğitim düzeyi, yemek bursu alma durumu, gelir, sürekli takip gerektiren hastalık, ilaç kullanma durumunu ve düzenli dışkılama alışkanlığı gibi sorulardan oluşmaktadır. Konstipasyon Ciddiyet Ölçeği (KCÖ): Varma ve arkadaşları tarafından 2008 yılında geliştirilen KCÖ nun Türkçe geçerlik ve güvenirliği Kaya ve Turan (2011) tarafından yapılmış olup, bireylerin dışkılama sıklığını, yoğunluğunu ve dışkılama sırasında zorluğu/ güçlüğü belirlemeye yönelik bir ölçektir. Ölçekte 16 soru yer almaktadır. KCÖ, Dışkı Tıkanıklığı, Kalın Bağırsak Tembelliği ve Ağrı olmak üzere üç alt boyuta sahiptir. Dışkı Tıkanıklığı alt boyutundan alınabilecek puan 0-28, Kalın Bağırsak alt boyutundan alınabilecek puan 0-29, Ağrı alt boyutundan alınabilecek puan ise 0-16 arasındadır. KCÖ den alınabilecek toplam puan en düşük 0, en yüksek ise 73 tür. Ölçekten alınan yüksek puan belirtilerin ciddi olduğunu göstermektedir. Ölçeğin iç tutarlılığı (α=0,88-0,91) ve test-tekrar test güvenilirliği (sınıf içi korelasyon katsayıları) 0,84-0,91 dir (19,20). Bu çalışmadaki Cronbah alfa katsayısı 0,92 olarak belirlenmiştir. Verilerin Analizi Veriler bilgisayar programı ile değerlendirilmiştir. Tanımlayıcı istatistiklerde sayı, yüzde, ortalama ve standart sapma kullanılmışlardır. Veriler %95 güven aralığında değerlendirilmiştir. Gruplama değişkenleri oran ya da yüzde olarak alınmıştır. Değişkenlerin homojenitesine Levene testiyle ve verilerin normal dağılıma uygunluğu Kolmogorov Smirnov testi yanı TAF Prev Med Bull 2016 Vol 15 Issue 4 331
Arslan ve Hisar : Konstipasyon sıra Skewness ve Kurtosis değerleri ile bakılmıştır. Bu değerlerin -1 ve +1 aralığında olan sonuçları için normal dağılım var kabul edilmiştir. Normal dağılım gösterildiği durumlarda bağımsız gruplarda t testi ve tek yönlü varyans analizi (farklılığı belirlemek için Tukey Testi), normal dağılım gösterilmediği durumlarda Kruskall Wallis (ikiden fazla bağımsız grupta) uygulanmıştır. Etik Onam Selçuk Üniversitesi Etik Komitesinden etik onam alınmıştır (Sayı: 2012/03, Tarih: 27.03.2012) Araştırma verilerinin toplandığı yurt müdürlüklerinden, çalışmanın amaç ve kapsamını içeren bir bilgi formu ile başvuruldu ve izin alındı. Ayrıca KCÖ nün kullanımı konusunda Kaya ve Turan dan izin alındı. Çalışmaya katılan öğrencilere çalışmanın amaç ve yararları, çalışmadaki rolleri açıklanarak, veri toplama formları üzerine isim yazmamaları söylenerek, araştırmaya katılmaya gönüllülük ilkesine özen gösterilerek sözlü onamları alındı. BULGULAR Araştırmaya katılan öğrencilerin %77,5 i 18-21 yaş aralığında olup, öğrencilerin % 51,9 nun aylık geliri 500 TL ve üzerindendir (Tablo 1). Tablo 1. Öğrencilerin Sosyodemografik karakterleri (n: 449) Sosyodemografik karakterler n % Yaş 18-21 348 77,5 22 yaş ve üzeri 101 22,5 Öğrenim durumu Birinci sınıf 155 34,5 İkinci Sınıf 175 39,0 Üçüncü sınıf 76 16,9 Dördüncü sınıf 43 9.6 Aylık gelir 500 TL ve altı 216 48,1 500 TL nin üstü 233 51,9 Gelirinin yemeğe ayırdığı oran (Aylık) %0-%10 38 8,5 %11-%25 94 20,9 %26-%50 160 35,6 %51-%75 130 29,0 %76-%100 27 6,0 Yemek bursu alma durumu Evet 78 17,4 Hayır 371 82,6 Öğrencilerin %45,9 u günde bir-iki öğün yemek yemekte, %16,0, hiç ara öğün yememekte, %35,0 ı hiç meyve ve sebze tüketmemekte, %59,9 u günde beş su bardağı ve altında su tüketmektedir. Kendilerini hareketsiz olarak tanımlayanlar ise katılımcıların %52,6 sıdır (Tablo 2). Tablo 2. Konstipe Öğrencilerin Sıvı, Meyve ve Sebze Tüketimi (n:449). Sıvı, meyve ve sebze tüketimi n % Ana öğün yemek sayısı Bir-iki öğün 206 45,9 Üç öğün 189 42,1 Üç öğünden fazla 54 12,0 Ara öğün yemek sayısı Hiç Tüketmiyor 72 16,0 Bir-iki öğün 281 62,6 Üç öğün ve daha fazlası 96 21,4 Sebze ve meyve tüketme sıklığı Hiç yememe 157 35,0 Bir porsiyon 150 33,4 İki porsiyon ve üzeri 142 31,6 Günlük sıvı tüketme miktarı 1-5 bardak/gün 269 59,9 6 bardak ve üzeri 180 40,1 Günlük meyve suyu tüketme miktarı Hiç tüketmeme 123 27,4 Bir bardak 175 39,0 İki bardak ve üzeri 151 33,6 Günlük çay ve kahve tüketme miktarı Hiç tüketmeme 91 20,3 Bir bardak 116 25,8 İki bardak 119 26,5 Üç bardak ve üzeri 123 27,4 Egzersiz yapma durumu Hareketsizim 236 52,6 Günlük Yaptığı İşten Dolayı Hareketli Haftada Üç Kez Egzersiz Yapma (150 dakika) 16 3,6 197 3,9 Öğrencilerin %14,9 unun konstipayon sorunu yaşadığı, %62,4 ünün büyük abdesti geldiğinde ertelediğini, %11,4 ünün büyük abdestini yapma zamanının belli olmadığı, %23,2 sinin basur ve çatlak gibi makatta dışkılamayı zorlaştıracak sorunlara sahip olduğu, %44,8 inin tuvalette 6-10 dk. bekledikleri, %66,6 sının büyük abdesti kolaylaştırmak için sıvı tükettikleri saptanmıştır (Tablo 3). 332 TAF Prev Med Bull 2016 Cilt 15 Sayı 4
Arslan & Hisar : Constipation Tablo 3. Öğrencilerin Dışkılama Özellikleri (n: 449). Dışkılama özellikleri n % Konstipasyon durumu Var 67 4,9 Yok 382 85,1 Büyük abdest yapma alışkanlığı Büyük abdestim geldiğinde genelde erteleme 280 62,4 Beklemeden tuvalete gitme 169 37,6 Büyük abdest hissinin oluştuğu zaman Sabah kalktığında 164 36,5 Öğleden sonra 210 46,8 Egzersiz sonrası 24 5,3 Zamanı belli değil 51 11,4 Makatta dışkılamayı zorlaştıracak durum (basur, çatlak gibi) Evet 104 23,2 Hayır 345 76,8 Tuvalette harcanan süre Bir-beş dakika 171 38,1 Altı -10 Dakika 201 44,8 11 Dakika ve Üzeri 77 17,1 Büyük abdesti kolaylaştırmak amacıyla uygulananlar Meyve-sebze tüketme 44 9,8 Sıvı tüketme 299 66,6 Sıvı-meyve tüketme 6 1,3 Egzersiz/yürüyüş yapma 52 11,6 Dışkı yumuşatıcı alma 25 5,6 Hiçbir şey yapmayan 23 5,1 Konstipasyon sorunu olan öğrencilerin olmayanlara göre ölçeğin hem alt boyutlarının hepsinden, hem de toplam puandan (sırayla; 38,1±10,9 ve 27,8±11,3) daha yüksek puan aldıkları ve farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir (p<0.05) (Tablo 4). Yirmi iki yaş ve üzerindeki grubun (3,8±3,5) 18-21 yaş grubuna göre (2,9±3,0) ölçeğin ağrı alt boyutunda daha yüksek puan aldıkları görülmektedir (t=-2,382; p=0,018). Öğrenim düzeyi ve aylık yemeğe ayrılan miktar ile ağrı puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki vardır. Konstipasyon Ciddiyet ölçeği toplam puanının katılımcıların öğrenim durumu karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı olduğu, farklılığın üçüncü ve birinci sınıf arasında olduğu, üçüncü sınıfların puan ortalamasının daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ara öğün sayısı ile ağrı alt boyutu, sebze ve meyve tüketme sıklığı ile de kalın bağırsak tembelliği arasında istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Farkın hangi gruptan kaynaklandığı Tukey testi ile değerlendirilmiş ve iki porsiyon ve üzeri meyve tüketenlerin bir porsiyon meyve tüketenlere göre puan ortalaması daha yüksek bulunmuştur. Basur, çatlak gibi makatta dışkılamayı zorlaştıracak problemi olanların olmayan göre ölçek toplam ve alt boyutlarının toplam puanları istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Kruskall Wallis analizine göre de tuvalette altı ve on dakika arasında süre geçiren grubun ağrı alt boyutu ve ölçek toplam puanına ait medyan değerleri diğer gruplardan anlamlı bir şekilde yüksek bulunmuştur. TARTIŞMA Kadınlarda konstipasyon erkeklere oranla 3 kat daha fazladır. Konstipasyonu olan kişilerin ancak üçte birinin tedavi için başvurdukları belirtilmektedir (21). Yurtta yaşayan kız öğrencilerin evde yaşayan öğrencilere göre daha fazla konstipe olduğu da belirtilmektedir (7). Çalışmada katılımcıların haftada 3 den daha az sayıda dışkılama oranını %14,9 olarak belirlenmiştir (Tablo 1). Roma III kriterlerine göre şikâyetlerin altı ay önce başlamış olması ve son üç ayın en az %10 unda, üç veya daha fazla gün konstipasyon şikayetlerinin bulunmasının gerekli olduğu kabul edilmiştir (2,10). Yapılan birçok çalışma sonuçları bizim bulgularımızı desteklemekte olup bunlar; Papatheodoridis et al (2010) tarfından Roma III kriterlerine göre topluma dayalı olarak yapılan çalışmada gençlerde konstupasyon oranını %12 olarak Tablo:4. Konstipasyon sorunu olan ve olmayan öğrencilerin konstipasyon ciddiyet ölçeği puan ortalamalarının karşılaştırılması. Konstipasyon ölçeği Yok Ortalama±sd Konstipasyon sorunu Var Ortalama±sd Dışkı Tıkanıklığı 13,0±5,3 17,8±5,4-6,682 0.000 Kalın Bağırsak Tembelliği 11,6±5,03 16,2±4,3-7,045 0.000 Ağrı 3,0±3,1 3,9±3,1-2,180 0.030 Ölçek Toplam Puanı 27,8±11,3 38,1±10,9-6,879 0.000 t p TAF Prev Med Bull 2016 Vol 15 Issue 4 333
Arslan ve Hisar : Konstipasyon belirlemiştir. Roma II kriterlerine göre yapılan bir çalışmada bayan öğrencilerde konstipasyon oranı %25,7 olarak belirlenmiştir (11). Ribas ve ark (2011) tarfından yapılan çalışmada sağlıklı genç bayanlarda konstupasyon oranı %28,8 olarak belirlenmiştir. Topluma dayalı yapılan çalışmalarda göre de sağlıklı gençlerde kontipasyon oranı %12,0-28,8 arasında değişmektedir (2,10,11). Konstupasyonu önlemek için bireylerin bağırsak boşaltım zamanının her gün ve aynı zamanda olması gerekir. Boşaltımın doğru zamanı ise sabah kalktıktan ya da öğünlerden sonra olmasıdır (4). Bu zamandaki değişiklik ve/veya ertelemek konstipasyonu arttırabilmektedir (4,16). Arslan ve Eser (2008) in yaptığı çalışmada ise boşaltımı erteleyen kişilerde konstipasyon daha çok geliştiği belirlenmiştir. Çalışmamızdaki öğrencilerin %62,4 ünün defekasyon gereksinimlerini erteledikleri bulunmuştur (Tablo 3). Yetersiz sıvı alımı, konstipasyon için risk faktörü olarak tanımlanmaktadır (1,14). Literatürde, konstipasyon riskini azaltmak için günde 1,5-2 L sıvı alınması gerektiği önerilmektedir (13,14). Ayaz ve Hisar ın (2014) yapmış olduğu çalışmada kadınların tamamına yakınının literatürde belirtilen miktardan daha az (sekiz bardaktan az su/gün) su içtiklerini belirlemişlerdir. Markland ve ark. (2013) tarafından yapılan çalışmada kadınlarda düşük sıvı alımı konstipasyonun belirleyici olabileceği ifade edilmektedir. Bizim çalışmamızda ise öğrencilerin yarıdan fazlası (%59,9) günlük aldıkları sıvı miktarı bir buçuk litrenin altındadır (Tablo 2). Konstipasyonun tedavisinde bol posalı diyet uygulanır. Posa barsak lümenindeki basıncı artırır, çapını genişleterek hareketlerini arttırır, su emilimini arttırarak bağırsağa su çekilmesine neden olur ve dışkının hacmini ve yumuşaklığını sağlar (23,24). Bol posalı diyet uygulamanın yanı sıra öğünlerin düzenli olması ve her gün düzenli aralıklarla öğün atlamadan yemek yenmesi gerekmektedir (24,25). Çalışmamızda da öğrencilerin yaklaşık üçte biri (%35,0) sebze ve meyve tüketme alışkanlıklarının olmadığını belirtmişlerdir (Tablo 2). Literatürde konstipasyonda primer neden olarak diyette lifin yetersizliği gösterilmektedir (4,16). Diyete lif eklemenin en iyi yolunun bol miktarda meyve ve sebze tüketmek olduğu belirtilmektedir (4,16,25). Birçok çalışmada konstipasyonda bol lifli yiyeceklerin alınmasını önermektedir (2,4,21,23). Yapılan meta analizi çalışmasında bol kepekli yiyecekler bağırsakta ağırlık ve dolgunluk hissi vererek geçişi hızlandırmaktadır (26). Turan ve ark (2011) yaptığı çalışmada posalı/ lifli gıda tüketenlerin ağrı sorununu yaşamadıklarını saptamıştır. Brandt ve ark. (2005) göre lifli yiyecekler ayrıca dışkılamanın sıklığını da arttırmaktadır (27). Hareketsizliğin barsak boşaltımına en önemli olumsuz etkisi konstipasyona neden olmasıdır. Hareketsizlik kolon hareketini baskılar (4,9). Çalışmamızdaki öğrencilerin yarıdan fazlası (%52,6) kendilerinin hareketsiz olarak tanımlamışlardır (Tablo: 2). Turan ve ark (2011), yaptığı çalışmada yaşam tarzını aktif olarak nitelendiren üniversite öğrencilerinin konstipasyon sorununu daha düşük oranda olduğunu belirtmişlerdir. Çalışmamızda KCÖ ölçeğinin toplam puanı 38,1±10,9 olarak belirlenmiştir (Tablo 4). Bizim çalışmamızın sonuçlarını destekleyen çalışma Turan ve arkadaşları tarafından (2011) yılında yapılmış olup, çalışmada da KCÖ ölçeğinin toplam puanı 26,01 olarak bulunmuştur. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 140, en düşük puan 28 dir. Ölçekten alınan puanlar yükseldikçe yaşam kalitesinin de olumsuz etkilendiği düşünülmektedir (9). Ölçeğin değerlendirilmesi göz önüne alındığında ölçeğin toplam puanı üzerinden katılımcıların yaşam kalitesinin olumsuz etkilemediği saptanmıştır söyleyebiliriz. Çalışmamızda kız öğrencilerin KCÖ ölçeğinin dışkı tıkanıklığı alt başlığında aldıkları ortalama puanı 17,8±5,4 olup ve en yüksektir (Tablo 4). Düzensiz barsak alışkanlığı, ağrı nedeni ile dışkılamayı erteleme sıklıkla konstipasyon ile sonuçlanır (4). Ayrıca düzensiz barsak alışkanlığı ve erteleme nedeni ile de düzenli bir barsak boşaltımı olmadığı için tuvalette harcanan sürede artmaktadır (9). Çalışmamızda bu literatür bilgisini destekleyen büyük abdest hissinin ne zaman geleceği belli olmayanlarda dışkı tıkanıklığı fazla görülmüş ve dışkı tıkanıklığı olanlarda da tuvalette harcanan sürenin arttığı sonucuna ulaşılmıştır. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu çalışmanın sonuçları kız öğrenci yurdunda kalan üniversite öğrencilerinin konstipasyon oranı %14,9 olarak belirlenmiştir. KCÖ ölçeği toplam puanı konstipe olan öğrencilerin ile olmayanlara göre daha fazla olup istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Araştırmada elde edilen sonuçlar doğrultusunda; öğrencilere konstipasyon sorununun azaltılması/önlenmesi için gerekli olan düzenli beslenme, sıvı tüketimi, egzersiz yapma, büyük abdest yapma alışkanlıkları ile ilgili eğitim ve danışmanlıkların yapılması önerilmektedir. 334 TAF Prev Med Bull 2016 Cilt 15 Sayı 4
Arslan & Hisar : Constipation KAYNAKLAR 1. Choung RS, Locke GR, Rey E, Schleck CD, Baum C, Zinsmeister AR, et al. Factors associated with persistent and nonpersistent chronic constipation, over 20 years. Clin Gastroenterol Hepatol. 2012;10(5):494-500. 2. Papatheodoridis GV, Vlachogiannakos J, Karaitianos I, Karamanolis DG. A Greek survey of community prevalence and characteristics of constipation. European Journal of Gastroenterology & Hepatology 2010; 22: 354 360. 3. Kang D-W, DiBaise, John K., Ilhan Z E, Crowell M D., Rideout JR, et al. Gut microbial and short-chain fatty acid profiles in adults with chronic constipation before and after treatment with lubiprostone. Anaerobe. 2015;9:33-41 4. Ayaz S, Hisar F. The efficacy of education programme for preventing constipation in women. Int J Nurs Pract. 2014 20(3):275-82. 5. Schmidt FMQ, Santos VLCG Prevalence of Constipation in the General Adult Population J Wound Ostomy Continence Nurs. 2014;41(1):70-76 6. Spiegel BM, Hays RD, Bolus R, Melmed GY, Chang L, Whitman C, et al. Development of the NIH Patient-Reported Outcomes Measurement Information System (PROMIS) gastrointestinal symptom scales. Am J Gastroenterol. 2014;109(11):1804-14. 7. Uysal N, Khorshid L, Eşer İ. Sağlıklı genç bireylerde konstipasyon sorununun belirlenmesi. TAF Prev. Med Bull, 2010;9(2):127-32. 8. Suares NC, Ford AC. Prevalence of, and risk factors for, chronic idiopathic constipation in the community: systematic review and meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2011; 10(6):185-189. 9. Turan N, Kaya N, Kaya H, Öztürk A, Eskimez Z, Yalçın N. Hemşirelik öğrencilerinin bazı değişkenler açısından konstipasyon sorunları. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2011;19(3):168-78. 10. Ribas Y, Saldana E, Martí-Ragué J, Clavé P. Prevalence and pathophysiology of functional constipation among women in Catalonia, Spain. Diseases of the Colon and Rectum 2011; 54:1560 69. 11. Çetinkaya H, Özkan H, Bektaş M. Ankara nın değişik kesimlerinde konstipasyon prevalansı ve demografik özelliklerin konstipasyon ile ilişkisi. Turk J Gastroenterol. 2007; 11(1): 104-109. 12. Lam CT, Tse SH, Chan ST, Tam JK, Yuen JW. A survey on the prevalence and utilization characteristics of gua sha in the Hong Kong community. Complement Ther Med. 2015;23(1):46-54. 13. De Carvalho EB, Vitolo MR, Gama CM, Lopez FA, Taddei JA, de Morais MB. Fiber intake, constipation, and overweight among adolescents living in Sao Paulo City. Nutrition. 2006;22(7-8):744-9. 14. Markland AD, Palsson O, Goode PS, Burgio KL, Busby- Whitehead J, Whitehead WE. Association of low dietary intake of fiber and liquids with constipation: evidence from the National Health and Nutrition Examination Survey Am J Gastroenterol. 2013;108(5):796-03. 15. Uz B, Türkay C, Bavbek N, Işık A, Erbayrak M, Uyar ME. Konstipasyon saptanan olgularımızın değerlendirilmesi. Akademik Gastroenteroloji Dergisi, 2006;5(1):56-9. 16. Arslan GG, Eser I. An examination of the effect of castor oil packs on constipation in the elderly. Complementary Therapie in Clinical Practice. 2011; 17: 58 62. 17. Kocataş S.Akut Miyokart İnfaktüsü geçiren hastalarda konstipasyonu önlemeye yönelik hemşirelik uygulamalarının etkinliği. Yüksek Lisans Tezi, C.Ü. Sağlık Bilimleri Ensitüsü, Sivas. 2000 18. Salmoirago-Blotcher E, Crawford S, Jackson E, Ockene J, Ockene I. Constipation and risk of cardiovascular disease among postmenopausal women. Am J Med. 2011; 124(8):714-23. 19. Kaya N, Turan N. Reliability and validity of Constipation Severity Scale. Turkish Journal of Medical Sciences 2011; 31:1491 15501. 20. Varma MG, Wang JY, Berian JR, Patterson TR, McCrea GL, Hart SL. The constipation severity instrument: A validated measure. Diseases of the Colon and Rectum 2008; 51:162 72. 21. Godfrey R, Rose S. Toward Optimal Health: Discusses management of constipation in women, Clin J Womens Health. 2007;16(9):1252-57. 22. Vitolo MR, Campagnolo PD, Gama CM. Factors associated with risk of low dietary fiber intake in adolescents. J Pediatr (Rio J). 2007;83(1):47-52. 23. Gallegos-Orozco JF, Foxx-Orenstein AE, Sterler SM, Stoa JM. Chronic constipation in the elderly. American Journal of Gastroenterology. 2012; 107: 18 25. 24. Baysal A, Aksoy M, Besler HT, Bozkurt N, Keçecioğlu S, Merdol TK, Pekcan G, Mercangil SM, Yıldız E, 2008. Diyet el kitabı, 1. Baskı, Ankara, Hatipoğlu Yayınevi, p. 163-164 25. Pare P, Bridges R, Champion MC. Recommendations on chronic constipation (including constipation associated with irritable bowel syndrome) treatment. Canadian Journal of Gastroenterology 2007; 21: 3B 22B. 26. Müler-Lissner S, 2007. The difficult patient with constipation. Best Pract Res Clin Gastroenterol, 21(3), 473-84. 27. Brandt LJ, Schoenfeld P, Prather CM. Evidence-based position statement on the management of chronic constipation, in North America, Am J Gastroenterol, 2005;100:1-21. GATA. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non-Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, noncommercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. Source of Support: Nil, Conflict of Interest: None declared TAF Prev Med Bull 2016 Vol 15 Issue 4 335