ÜROONKOLOJİYE GİRİŞ P R O F. D R. A S I F Y I L D I R I M Ürogenital Kanserler PROSTAT KANSERİ MESANE KANSERİ BÖBREK KANSERİ TESTİS KANSERİ ÜST ÜRİNER SİSTEM KANSERİ PENİS KANSERİ 1
Ürogenital Kanserler ANATOMİ EPİDEMİYOLOJİ RİSK FAKTÖRLER TANI PROSTAT ANATOMİSİ Zonal anatomy of the prostate as described by J. E. McNeal (Am J Surg Pathol 1988;12:619 633). The transition zone surrounds the urethra proximal to the ejaculatory ducts. The central zone surrounds the ejaculatory ducts and projects under the bladder base. The peripheral zone constitutes the bulk of the apical, posterior, and lateral aspects of the prostate. The anterior fibromuscular stroma extends from the bladder neck to the striated urethral sphincter. 2
PROSTAT ANATOMİSİ 3
PROSTAT ANATOMİSİ Transizyonel zon: %5-10 prostatik gland, BPH, adenokarsinom: %20. Sentral zon: %25 prostatik gland, adenokarsinom: %1-5. Periferal zon: %70 prostatik gland, adenokarsinom: %70, kronik prostatit. Anterior fibromüsküler stroma: non-glandüler PROSTAT KANSERİ EPİDEMİYOLOJİ 2. yaygın kanser, 2012, dünya genelinde Pca tanısı: 1.100.000 Pca ne bağlı ölüm: 307.000 ABD, 2016 Pca tanısı: 181.000 Pca ne bağlı ölüm: 26.100 Siegel RL, et al, CA Cancer J Clin 2016 4
5
PROSTAT KANSERİ EPİDEMİYOLOJİ http://seer.cancer.gov/statfacts/html/prost.html Risk faktörler Artan yaş Etnik orijin heredite 6
Risk faktörler Otopsi çalışmaları Yaş aralığı Gizli Pca 20-30 % 2-8 31-40 % 9-31 41-50 % 3-43 51-60 % 5-46 61-70 % 14-70 71-80 % 31-83 81-90 % 40-73 Delongchamps et al, Cancer Control, 2006 Risk faktörler Metaanaliz, prostat kanserli hastaların yakınlarında Pca görülme riski Zeegers et al, Cancer, 2003 7
SEMPTOMLAR Erken evre Pca: semptom yoktur. Sık idrara çıkma, noktüri, miksiyon için bekleme (BPH) Hematüri, hematospermi (BPH, Pca) Kemik ağrısı (metastatik Pca) PROSTAT KANSERİNDE TANI DRM (%20) PSA (%80) PROSTAT BİYOPSİ TRANSREKTAL USG EŞLİĞİNDE TRANSPERİNEYAL 8
DRM NE SAPTANIR? Asimetri Nodül Endürasyon/sertlik DRM PROSTAT POSTERİOR VE LATERAL KISIMDAKİ KANSERLERİ YAKALAR, TÜMÖR VOLÜMÜ >0,5 ML İSE YAKALAR, SADECE ANORMAL DRM: ~%18 PCA (+) T1 EVREDE DRM İLE PCA SAPTANMAZ 9
DRM NİN PSA ÜZERİNE ETKİSİ PSA üzerine etkisi minimaldir, 0,26-0,4 ng/ml artışa yol açabilir, DRM nin hemen sonrasında PSA ölçümü yapılabilir. Chybowski FM et al, J Urol, 1982. The Internal Medicine Clinic Research Consortium, Arch Intern Med, 1995 PROSTATE SPECİFİC ANTIGEN (PSA) 10
PSA Serin proteaz Fonksiyon: seminal koagulum likefaksiyonu. Seminal sıvıda yüksek konsantrasyonda mg/ml (0,5-5 g/l). Serumda düşük konsantrasyonda ng/ml. Serumda: bağlı PSA (anti-kimotripsin, α 2 -makroglobulin, α 1 -proteaz inhibitör) daha fazladır. PSA 11
PSA %80 Catalona WJ, et al, Urology, 2000. DRM + PSA DRM (-), PSA:<4 ng/ml %6 DRM (+), PSA:<4 ng/ml DRM (-), PSA:>4 ng/ml DRM (+), PSA:>4 ng/ml %15 %23 %56 PROSTAT CA. 12
PSA taraması PSA-taraması? PSA-kestirim değeri? Biyopsi riskleri? Aşırı tanı! Tedavi riskleri! Transrektal USG eşliğinde prostat biyopsisi 13
TRUS-PROSTAT BİYOPSİSİ TRUS-PROSTAT BİYOPSİSİ A. Altılı TRUS-bx, Hodge et al, 1989. B. 10-odak TRUS-bx, Presti et al, 2000. C. 12-odak veya iki 6 lı TRUS-bx D. 13-odak TRUS-bx, Eskew et al, 1997. 14
TRANSPERİNEYAL PROSTAT BİYOPSİSİ 15
EVRELEME Lokalize Pca: TEDAVİ Bekle gör, Aktif izlem Radikal prostatektomi Eksternal radyoterapi Brakiterapi Lokal ablatif tedaviler 16
MESANE ANATOMİSİ MESANE KANSERİ EPİDEMİYOLOJİ Mesane ca T evre Renal pelvis, üreter, mesane, üretra Avrupa, ABD: %90 ı ürotelyal (değişici hücreli) kanser Orta Doğu (Mısır): non-ürotelyal kanserler Dünyada, 9. en yaygın kanser 2012, dünyada: Yeni tanı: 430.000 ABD, her yıl: Yeni tanı: 77.000 Ölüm: 16.000 Carcinoma in situ Torre LA, et albray F, CA Cancer J Clin 2015. Siegel RL, et al, CA Cancer J Clin 2016. 17
MESANE KANSERİ EPİDEMİYOLOJİ Ortanca yaş: Erkek: 69 kadın: 71 Sigara içenlerde: erken yaşta hastalık görülmekte Erkek > kadın (3/1) Lynch CF, et al. Cancer 1995. MESANE KANSERİ RİSK FAKTÖRLERİ SİGARA: (meta-analiz) Tüm sigara içenler: 2,62X Sigara içmeye devam edenler: 3,49X Geçmişte sigara içmiş olanlar: 2,04X Sigarayı bırakmak Bca nüks oranını düşürür. Ağır sigara içenler (>30 pk-yıl): High-grade, kasa invaze Bca Pietzak EJ, et al. Urology, 2015. Cumberbatch MG, et al. Eur Urol, 2015. Chen CH, et al. BJU Int, 2015. 18
MESANE KANSERİ RİSK FAKTÖRLERİ MESANE KANSERİ SEMPTOMLAR Hematüri: ağrısız, aralıklı, miksiyon boyunca Makroskopik hematüri (%10-20, Bca) Mikroskopik hematüri (%2-5, Bca) Irritatif işeme semptomları:cis, trigon inv., MB veya üretra tıkanıklığı Sık idrara çıkma (frequency) Idrar sıkışma hissi (urgency) Disüri Ağrı: ileri evre, metastatik Bca flank, suprapubik, rektal-perineyal, karın, baş Khadra MH, et al. J Urol, 2000. Mariani AJ, et al. J Uol, 1989. 19
MESANE KANSERİ TANI Mesane tm USG FM İDRAR TAHLİLİ GÖRÜNTÜLEME Üriner USG TANISAL SİSTOSKOPİ: altın standart tanı yöntemi Tm Mesane tm sistoskopi Transüretral mesane tümörü rezeksiyonu (TUR-mt) MESANE KANSERİ EVRELEME 20
MESANE KANSERİNDE TEDAVİ KASA İNVAZE OLMAYAN MESANE KANSERİ TUR-mt +/- intravezikal kemo (MMC) / mmüno (BCG) terapi KASA İNVAZE MESANE KANSERİ Radikal sistektomi + üriner diversiyon METASTATİK MESANE KANSERİ Kemoterapi MVAC Gemcitabine+Cisplatin BÖBREK KANSERİ Renal hücreli Kanser (RCC): Renal korteksten orijin alır, Primer renal tümörelerin %80-85 ini oluşturur. İkinci sıklıkta (%8): Renal pelvis TCC Tanı anında: %75, lokalize %25, lokal ileri evre veya metastatik 21
BÖBREK KANSERİ EPİDEMİYOLOJİ En fazla görülen yer: Çek Cumhuriyeti, Küzey Amerika ABD, her yıl: Yeni tanı: 63.000 Ölüm: 14.000 2012, Avrupa Biriliği Ülkeleri: Yeni tanı: 84.000 Ölüm: 35.000 M>F, %50 daha fazla Chow WH, et al. Nat Rev Urol, 2010. Siegel RL, et al. CA Cancer J Clin, 2016 BÖBREK KANSERİ RİSK FAKTÖRLER Sigara tüm sigara içenler: 1,31X Sigara içenler: 1,36X Sigara bırakmış olanlar: 1,16X Hipertansiyon Obezite Kazanılmış kistik böbrek hastalığı (diyaliz hastaları), %6 Mesleki maruziyet (cadmium, asbestos, petroleum by-products) Analjezikler (phenacetin, aspirin) Genetik faktörler Orak hücreli anemi Böbrek taşları Tsivian M, et al. J Clin Oncol, 2011. Mandel JS, et al. Int J Cancer, 1995. 22
BÖBREK KANSERİ SEMPTOMLAR HEMATÜRİ (%40) ABDOMİNAL KİTLE %9 (lokal ileri evre) AĞRI KİLO KAYBI Skrotal varikosel: (%11) Sol tarafta Skinner DG, et al. Cancer, 1971. Gudbjartsson T, et al. Urology, 2005. PARANEOPLASTİK SEMPTOMLAR Anemi (ileri evrede: %28-88) Hepatik disfonksiyon: (Stauffer sendromu) Ateş (%20) Hiperkalsemi (%15) Gold PJ, et al. Semin Urol Oncol, 1996. 23
BÖBREK KANSERİ TANI Renal tm USG FM Görüntüleme: RCC USG BT, BT Urografi MRI Patolojik inceleme: Biyopsi Parsiyel/radikal nefrektomi Sağ renal tm MRI Sol renal tm BT RCC BÖBREK KANSERİ PATOLOJİ Berrak hücreli RCC (% 75 85) Papiller tip RCC (chromophilic) (%10 15) Kromofob RCC (% 5 10) Onkositik RCC (% 3 7 ) Toplayıcı kanal (Bellini's duct) (çok nadir) 24
BÖBREK KANSERİ EVRELEME BÖBREK KANSERİ TEDAVİ BT, Sağ renal tm LOKALİZE HASTALIK: İZLEM PARSİYEL NEFREKTOMİ AÇIK LAPAROSKOPİK ROBOTİK RADİKAL NEFREKTOMİ AÇIK LAPAROSKOPİK ROBOTİK Parsiyel nefrektomi METASTATİK HASTALIK: SİSTEMİK TEDAVİ 25
TESTİS KANSERİ 15 35 yaş erkek: En yaygın solid tm Testis tm lerinin %95 i Germ Hücreli Tümör (GHT): Seminomatöz GHT Non-seminomatöz GHT 26
TESTİS KANSERİ RİSK FAKTÖRLERİ İnmemiş testis öyküsü Her iki testis risk altında TESTİS KANSERİ SEMPTOMLAR Testiste ağrısız şişlik/kitle Ağrı, %10 Jinekomasti, %5 Metastatik hastalıkta: Boyunda şişlik (Suprakalviküler LN metastazı), Dispne, öksürük (AC metastazı), Anoreksi, bulantı, kusma veya GI kanama (retrodüodenal metastaz) Lomber ağrı (retroperitoneal metastaz) 27
TESTİS KANSERİ TANI FM Pre-operatif sol testis tm Serum tümör belirteçleri: AFP β-hcg Testis tm USG LDH Görüntüleme: Doppler USG Post-operatif sol testis tm Radikal ingüinal orşiektomi TESTİS KANSERİ PROGNOSTİK FAKTÖRLER Seminomatöz GHT > 4 cm, Rete testis invazyonu Non-seminomatöz GHT Lenfovasküler invazyonu 28