kpss 2014 akıcı ayrıntılı güncel konu anlatımları örnekler yorumlar uyarılar pratik bilgiler ösym tarzında özgün sorular ve açıklamaları öğretim ilke ve yöntemleri 2013 kpss de 40 soru yeni konularla yeni sorularla yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır
Komisyon KPSS ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ISBN 978-605-364-535-1 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 4. Baskı: Kasım 2013, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Özge Alpaslan Dizgi-Grafik Tasarım: Yakup Çiçek Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Tuna Matbaacılık Sanayi ve Ticaret A.Ş. Bahçekapı Mahallesi 2460. Sokak No: 7 Şaşmaz/ANKARA (0312-278 34 84) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 16102 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 E-ileti: pegem@pegem.net
SUNU Değerli Öğretmen Adayları, Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan Öğretim İlke ve Yöntemleri kapsamındaki yaklaşık 16 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup; Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri, Öğretme-Öğrenme Yaklaşımları (Modelleri-Kuramları), Öğretim Yöntemleri, Öğretim Teknikleri, Kavram Öğretimi, Öğrenme Stratejileri, Öğrenme Stilleri ve Üst Düzey Zihinsel Beceriler bölümlerinden oluşmaktadır. Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somutlaştırılmasına ve tablolarda akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir. Her ünitenin sonunda, özet, bulmaca, doğru - yanlış testi, boşluk doldurma, çözümlü test, cevaplı test ve çıkmış sorulara; yer verilmiştir. Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanları ile öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz. Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşınız. Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle KPSS de ve meslek hayatınızda başarılar. Komisyon
İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR... 4 Eğitim, Öğretme, Öğretim ve Öğrenme... 4 Öğretme-Öğrenme Sürecinde Temel Kavramlar... 5 ÖĞRETİM İLKELERİ... 6 Hedefe Görelik... 6 Öğrenciye Görelik (Düzeye Uygunluk)... 7 Bilinenden Bilinmeyene... 7 Somuttan Soyuta... 8 Yakından Uzağa... 8 Kolaydan Zora (Basitten Karmaşığa)... 8 Açıklık (Ayanilik)... 9 Hayatilik (Yaşama Yakınlık)... 9 Ekonomiklik... 10 Güncellik (Aktüalite)... 10 Bütünlük... 10 Yaparak Yaşayarak Öğrenme (Etkin Katılım, İş, Aktivite)... 10 Sosyallik (Otoriteye İtaat ve Özgürlük)... 11 ÖĞRETİM STRATEJİLERİ... 11 Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisi (Alış Yoluyla Öğrenme)... 11 Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisi (Keşif Yoluyla Öğrenme)... 15 Araştırma-İnceleme Stratejisi... 18 ÖZET... 21 BULMACA... 22 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 23 BOŞLUK DOLDURMA... 24 ÇÖZÜMLÜ TEST... 25 ÇÖZÜMLER... 28 CEVAPLI TEST... 30 ÇIKMIŞ SORULAR... 33 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 35
2. BÖLÜM Öğretme-Öğrenme Yaklaşımları (Modelleri-Kuramları) OKULDA ÖĞRENME MODELİ... 40 Yetenek... 40 Öğretimden yararlanma yeteneği... 40 Sebat/Sabır... 40 Fırsat... 41 Öğretimin niteliği... 41 TAM ÖĞRENME... 41 Tam Öğrenme Modelinin Değişkenleri... 42 Öğretim Hizmetinin Niteliği... 43 ÖĞRETİM DURUMLARI (ETKİNLİKLERİ) MODELİ... 47 Gagne ye Göre Öğrenme Ürünleri... 47 Gagne nin Öğrenme Hiyerarşisi... 48 Gagne nin Öğretim Durumları Modelinin Basamakları... 49 TEMEL ÖĞRETME MODELİ... 52 Temel Öğretme Modelinin Ögeleri... 52 ETKİLİ ÖĞRETİM MODELİ... 52 ÇOKLU ZEKÂ KURAMI... 53 Çoklu Zekâ Kuramının İlkeleri... 54 Çoklu Zekâ Boyutları ve Özellikleri... 54 YAPILANDIRMACILIK... 57 Yapılandırmacı Öğretimin Temel Özellikleri... 57 Yapılandırmacılığın Uygulandığı Bir Öğretim Ortamının Özellikleri... 58 Yapılandırmacı Yaklaşım Türleri... 59 Yapılandırmacılıkta 5E Modeli... 60 Yapılandırmacılıkta 7E Modeli... 61 BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME... 64 Beyin Temelli Öğrenmenin İlkeleri... 64 PROBLEME DAYALI ÖĞRENME... 66 Probleme Dayalı Öğrenmenin Uygulama Süreci... 66 Yararları... 68 Sınırlılıkları... 69 İŞ BİRLİKLİ ÖĞRENME... 71 İş birlikli Öğrenmenin Temel Özellikleri... 72 İş birlikli Öğrenmede Kullanılan Teknikler... 73 Yararları... 74 Sınırlılıkları... 74 AKTİF (ETKİN) ÖĞRENME... 76 Aktif Öğrenmenin Temel İlkeleri... 77
PEGEM AKADEMİ vi Aktif Öğrenmenin Yararları... 77 YAŞAM BOYU ÖĞRENME... 78 Yaşam Boyu Öğrenmenin Ögeleri... 78 Yaşam Boyu Öğrenmenin Temel Özellikleri... 79 İNTERNET TABANLI ÖĞRENME... 80 İnternet Tabanlı Öğrenmenin Yararları... 80 İnternet Tabanlı Öğrenmenin Sınırlılıkları... 80 İnternet Tabanlı Öğrenmede Öğretmen ve Öğrenci Rolleri... 81 BASAMAKLI ÖĞRETİM... 81 Basamaklı Öğretimin Basamakları... 81 Basamaklı Öğretim Programı İçin Beş Adım... 82 UZAKTAN EĞİTİM... 82 Yararları... 83 Sınırlılıkları... 84 KUANTUM ÖĞRENME... 84 Kuantum Öğrenmenin Özellikleri... 85 Kuantum Fiziğinin Öğrenme ve Öğretme Ortamına Yansıması... 85 Yararları... 85 PROJE TEMELLİ ÖĞRENME... 86 MODÜLER ÖĞRETİM... 90 HARMANLANMIŞ EĞİTİM...91 DİZGELİ EĞİTİM...91 ÖZET... 92 BULMACA... 94 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 95 BOŞLUK DOLDURMA... 96 ÇÖZÜMLÜ TEST... 97 ÇÖZÜMLER... 100 CEVAPLI TEST... 102 ÇIKMIŞ SORULAR... 105 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 109 3. BÖLÜM Öğretim Yöntemleri YÖNTEM SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK İLKELER...115 ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ... 117 Anlatım (Takrir-Sunu) Yöntemi... 117 Tartışma Yöntemi... 123 Büyük grup tartışması... 125 Küçük grup tartışması... 125
vii PEGEM AKADEMİ Buzz (Fısıltı/Vızıltı) grup tartışma tekniği... 125 Akvaryum (İç çember/ oturuş formatı)... 126 Çember tekniği... 126 Top taşıma (rulman)... 127 Konuşma halkası... 128 Görüş geliştirme... 129 Münazara... 130 Panel... 131 Forum... 132 Açık oturum... 133 Sempozyum (Bilgi Şöleni)... 134 Seminer... 134 Kollegyum... 135 Zıt panel... 136 Workshop (Çalıştay/Atölye çalışması/çalışma atölyesi/ Düşünme atölyesi/ İşlik çalışma)... 137 Sokrat Semineri... 138 Sokratik tartışma (buldurma /doğurtmaca yöntemi)... 139 Beyin fırtınası (Buluş fırtınası)... 139 Fikir taraması... 143 Beyin eseri/ürünü... 143 Düşün eşleş paylaş... 144 Kartopu... 144 Dedikodu... 144 Pazaryeri... 145 Tereyağ ekmek... 145 Sandviç... 145 Örnek Olay Yöntemi... 150 Problem Çözme Yöntemi... 153 Gösterip Yaptırma Yöntemi... 160 Deney Yöntemi... 163 Bireysel Çalışma Yöntemi... 167 ÖZET... 170 BULMACA... 173 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 174 BOŞLUK DOLDURMA... 175 ÇÖZÜMLÜ TEST... 176 ÇÖZÜMLER... 180 CEVAPLI TEST... 182 ÇIKMIŞ SORULAR... 186 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 188
PEGEM AKADEMİ viii 4. BÖLÜM Öğretim Teknikleri GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ... 192 Drama... 192 Rol Oynama... 195 Eğitsel Oyunlar... 197 Benzetim (Benzetişim - Simülasyon) Tekniği... 199 Mikro Öğretim Tekniği... 201 Soru Cevap Tekniği... 203 Gösteri (Demonstrasyon) Tekniği... 206 İstasyon Tekniği... 207 Altı Şapkalı Düşünme Tekniği... 210 Altı Ayakkabı Uygulama Tekniği... 214 Argümantasyon (Dayanaklandırma)... 216 Bilişsel Çıraklık... 217 Tahmin Gözlem Açıklama... 219 Ekiple Öğretim... 219 BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ... 220 Bireyselleştirilmiş Öğretim (Keller Planı)... 220 Programlı Öğretim (Skinner)... 222 Bilgisayar Destekli Öğretim... 225 Tutor Destekli Öğretim... 228 SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ... 229 Gezi... 229 Gözlem... 230 Görüşme... 231 Ev Ödevi... 232 Sergi... 233 Diğer Teknikler... 234 Listeleme... 234 Kart Gösterme... 234 Hızlı Tur... 234 Doğru mu Yanlış mı?... 234 Akran Öğretimi... 235 Flaş... 235 Soru Ağı... 235 Mahkeme... 235 Bilgi Kese Kağıdı... 236 Tarihsel Empati... 236 Akrostiş... 236 Buzkıran... 236 Öykü Oluşturma... 237
ix PEGEM AKADEMİ Arkası Yarın... 237 Öğrenme Halkası... 237 Nesi Var... 237 Mektup ya da Telgraf... 237 Siz Olsaydınız Ne Yapardınız?... 237 Müze Eğitimi... 238 Kum Saati... 238 Öğrenme Galerisi... 238 Burada Herkes Öğretmen... 239 Bunu Kim Yapar... 239 Mim (Sessiz Aktrist)... 239 Hazineyi Bul... 239 Katılıyorum Katılmıyorum... 239 Sinektik... 239 İşbaşında Eğitim... 240 Tombala... 240 At Nalı... 240 Otobüs... 240 Sendika... 240 Hikaye Haritası... 240 Konuşma Biletleri... 240 ÖZET... 241 BULMACA... 244 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 245 BOŞLUK DOLDURMA... 246 ÇÖZÜMLÜ TEST... 247 ÇÖZÜMLER... 251 CEVAPLI TEST... 253 ÇIKMIŞ SORULAR... 259 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 263 5. BÖLÜM Kavram Öğretimi KAVRAM ÖĞRETİMİ... 268 KAVRAM HARİTALARI... 269 Kavram Haritası Türleri... 271 ZİHİN HARİTALARI... 273 BİLGİ HARİTALARI... 275 VEE DİYAGRAMI... 276 Yararları... 276 Sınırlılıkları... 276 KAVRAM KARİKATÜRLERİ... 277 KAVRAM KARGAŞASI YARATMA TEKNİĞİ... 279 KAVRAM AĞI... 279 ANLAM ÇÖZÜMLEME TABLOSU... 280 YAPILANDIRILMIŞ GRİD... 280
PEGEM AKADEMİ x KAVRAMSAL DEĞİŞİM METİNLERİ... 281 İKİ AŞAMALI TEŞHİS TESTLERİ... 282 TEKZİP (ÇÜRÜTME) METİNLERİ... 282 KELİME İLİŞKİLENDİRME TESTLERİ (KİT)... 282 TANILAYICI DALLANMIŞ AĞAÇ (TDA)... 283 ÇALIŞMA YAPRAKLARI... 284 ÖĞRETİM YAPRAKLARI... 284 ÖZET... 285 BULMACA... 287 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 288 BOŞLUK DOLDURMA... 289 ÇÖZÜMLÜ TEST... 290 ÇÖZÜMLER... 293 CEVAPLI TEST... 295 ÇIKMIŞ SORULAR... 298 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 299 6. BÖLÜM Öğrenme Stratejileri, Öğrenme Stilleri ve Üst Düzey Zihinsel Beceriler ÖĞRENME STRATEJİLERİ... 304 ÖĞRENME STİLLERİ... 305 Kolb un Öğrenme Stilleri... 306 Dunn ve Dunn ın Öğrenme Stilleri... 309 Gregorc un Öğrenme Stilleri... 309 DÜŞÜNME BECERİLERİ... 310 Eleştirel Düşünme... 310 Yaratıcı Düşünme... 312 Yansıtıcı Düşünme... 314 Metabilişsel Düşünme... 315 Bilimsel Düşünme Becerileri... 317 Yakınsak Düşünme ve Iraksak Düşünme... 320 Yanal Düşünme... 321 Analitik Düşünme... 321 ÖZET... 322 BULMACA... 323 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 324 BOŞLUK DOLDURMA... 325 ÇÖZÜMLÜ TEST... 326 ÇÖZÜMLER... 329 CEVAPLI TEST... 331 ÇIKMIŞ SORULAR... 333 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 334 BULMACA ÇÖZÜMLERİ... 335 DOĞRU - YANLIŞ CEVAPLARI... 337 BOŞLUK DOLDURMA CEVAPLARI... 338 KAYNAKÇA... 340
Eğitim Bilimleri nde 40
ÖSYM SORULARI 1. Bir sınıf öğretmeni, ilkokula yeni başlayan öğrencilerinin, zihinlerinde sayı kavramını oluşturmalarına yardım etmek için fasulye taneleri ile oluşturduğu kümelerle rakamları eşleştirmiştir. Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisini kullanmıştır? A) Açıklık B) Bilimsellik C) Bilinenden bilinmeyene D) Somuttan soyuta E) Ekonomiklik ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ 2013 PEGEM AKADEMİ SORULARI 10. 7-12 yaş grubundaki öğrencilerin duyduklarını değil gördükleri ve dokundukları nesneleri daha iyi öğrendiklerini düşünen fen bilgisi öğretmeninin bitkilerin dokularını işlerken sınıfa çiçek yaprak ve mikroskop getirmesi hangi öğretim ilkesiyle ilgilidir? A) Somuttan soyuta B) Aktivite C) Yakından uzağa D) Hayatilik E) Açıklık Eğitim Bilimleri Yaprak Testler Test - 117 / 10. Soru 14. 6. sınıfta Çevre Hesapları konusunu işleyen ilköğretim matematik öğretmeni öğrencilerinden, eve gidince metre ile odalarının kenar uzunluklarını bulup not etmelerini ister, ertesi gün de bu uzunlukları kullanarak odalarının çevre uzunluklarını hesaplamayı öğretir. Buna göre ilköğretim matematik öğretmeni 6. sınıfta hangi öğretim ilkesini kullanmıştır? A) Bilinenden bilinmeye B) Yakından uzağa C) Somuttan soyuta D) İşlevsellik E) Aktüalite Eğitim Bilimleri Yaprak Testler Test - 117 / 14. Soru 1. Hayat bilgisi dersinde özgürlük kavramını anlatan sınıf öğretmeni Ayşe Öğretmen, kavanozda sınıfa getirdiği bazı böcek türlerini öğrencilerle birlikte bahçeye çıkarak serbest bırakır. Ayşe Öğretmen in özgürlük kavramını anlatırken yaptığı bu davranış, hangi öğretim ilkesiyle ilgilidir? A) Bilinenden bilinmeyene B) Aktüalite C) Basitten karmaşığa D) Somuttan soyuta E) Açıklık Eğitim Bilimleri Yaprak Testler Test - 142 / 1. Soru
ÖSYM SORULARI 1. Bir sınıf öğretmeni, ilkokula yeni başlayan öğrencilerinin, zihinlerinde sayı kavramını oluşturmalarına yardım etmek için fasulye taneleri ile oluşturduğu kümelerle rakamları eşleştirmiştir. Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisini kullanmıştır? A) Açıklık B) Bilimsellik C) Bilinenden bilinmeyene D) Somuttan soyuta E) Ekonomiklik ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ PEGEM AKADEMİ SORULARI 2013 3. Güneş sistemi konusunu işleyen bir öğretmen, önce sistemi temsil eden bir model kullanmış; daha sonra anlatım yöntemiyle Güneş sistemini, kavratmaya çalışmıştır. Öğretmenin önce modelden yararlanması, daha sonra anlatımla konuyu kavratmaya çalışması, daha çok hangi öğretim ilkesiyle ilgilidir? A) Yakından uzağa B) Ekonomiklik C) Somuttan soyuta D) Bütünlük E) Bilinenden bilinmeyene Konu Anlatımlı Kitap Öğretim Yöntem ve Teknikleri 1. Bölüm / Çözümlü Test / 3. Soru 2. Bir öğretmen, öğretim programında yer alan Çocuklara yönelik reklamların işlevini sorgular. kazanımına yönelik etkinlikler planlamak istemektedir. Öğretmenin, bu kazanımı aşağıdaki becerilerden hangisi kapsamında ele alması daha uygundur? A) Yaratıcı düşünme B) Eleştirel düşünme C) Karar verme D) Yansıtıcı düşünme E) Problem çözme 8. Öğrencilerine okumaları için bir metin veren öğretmen, onlardan okuduklarını çeşitli zihinsel süreçlere tabi tutarak doğruluğunu sorgulamalarını, bu süreçten anlam çıkarmalarını ve konuyla ilgili kendi kararlarını vermelerini istemiştir. Öğretmen bu etkinlikte öğrencilerinin hangi düşünme becerilerini geliştirmeyi amaçlamıştır? A) Empatik düşünme B) Yaratıcı düşünme C) Yansıtıcı düşünme D) Lateral düşünme E) Eleştirel düşünme Konu Anlatımlı Kitap Öğretim Yöntem ve Teknikleri 6. Bölüm / Çözümlü Test / 8. Soru 3. Doğan Öğretmen, her dersin başında, ulaşılacak kazanımlarla ilgili öğrencilerine bilgi vermektedir. Bu uygulamanın gerekçesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrenmeyi somutlaştırma B) Öğrencide beklenti oluşturma C) Dersin özetini verme D) Öğrencileri iş birliğine yöneltme E) Ön bilgileri hatırlatma 3. Bir sosyal bilgiler öğretmeni dersin giriş bölümünde, öğrencilere konu ile ilgili sorular sorarak bir fıkra anlatır. Öğrencileri hedef davranışlar hakkında bilgilendirir, ön koşul öğrenmeleri hatırlatır. Buna göre dersin giriş aşamasında aşağıdakilerden hangisinin ortaya çıkma olasılığı en azdır? A) Öğrenciler derse ve öğretmene dikkatlerini yönelteceklerdir. B) Öğrenciler konuya ilişkin beklenti oluşturacaklardır. C) Öğrenciler yeni öğrenecekleri ile eski öğrenmeleri arasında gerekli bağı kuracaklardır. D) Öğrenciler derse güdülenerek, istekli hale geleceklerdir. E) Öğrenci kendisinden ne beklendiğinin farkında olacaktır. Kurumsal Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 4 / 3. Soru
ÖSYM SORULARI 9. Bir öğrenci, bir derste yapılanları aşağıdaki gibi sıralamıştır: I. Öğretmenimiz çözelti kavramının ne olduğunu defterimize yazdırdı. II. III. IV. Şekeri suyla karıştırdı. Bizden gördüklerimizi anlatmamızı istedi. Tuzu suyun içerisine karıştırdı. Gördüklerimizi anlatmamızı ve öncekiyle karşılaştırmamızı istedi. Bir miktar kumla suyu karıştırıp şekerli çay örneği ile bu karışım arasındaki ilişkiyi açıkladı. V. Bizlerden örnekler vermemizi istedi. Biz de yeni örnekler sunduk. Yapılanlardan hangileri, buluş yoluyla öğrenme yaklaşımına uygun değildir? A) I ve IV B) I ve V C) II ve III D) III ve IV E) III ve V ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ 2013 PEGEM AKADEMİ SORULARI 22. Dersinde buluş yoluyla öğretim stratejisini kullanmak isteyen bir öğretmenin sıfat konusunu işlerken I. önce sıfat ile ilgili örnekleri sunması II. III. IV. öğrencilerin örnekleri açıklaması öğrencilerden örnekler istemesi öğretmenin ek örnekleri vermesi V. öğrencilerin ek örnekleri açıklamaları ve öncekilerle karşılaştırmaları VI. öğretmenin ek örnekler ve örnek olmayan durumları vermesi VII. öğrencilere ek örnekler vermesi VIII. öğrencilerin örnek olmayanları belirlemesi, aralarındaki ilişkiyi açıklamaları IX. öğrencileri tanım ilke ve genellemelere ulaştırması sıralamasına uygun ders islediğinde hangi basamak ya da basamaklardaki işlemler sıralamayı bozmaktadır? A) III ve VIII B) II, III ve IV C) III ve VII D) V ve VII E) III, IV ve V Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 8 / 22. Soru 14. Öğretmen, sınıfında altı düşünce şapkası tekniğini uygulamak istemektedir. Bu amaçla sınıfa getirdiği yarısı dolu bir su bardağını masasına koyar. Düşünce şapkalarını da öğrencilere dağıtarak öğrencilerinden şapkaların rengine uygun yorumlar yapmalarını ister. Buna göre, aşağıdaki öğrenci yorumu şapka rengi eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) Bardağın yarısı boştur. Siyah B) Bu güzel bardağın içindeki su, hayatı temsil etmektedir. Kırmızı C) Bu su temiz değildir. Yeşil D) Bardağın yarısı doludur. Sarı E) Bardağın yarısı dolu, yarısı boştur. Mavi 13. Ülkede yaşanan ekonomik kriz söylentileri üzerine bazı öğrenciler şu yorumlarda bulunmuşlardır. Furkan: Ekonomik kriz sayesinde insanlar, zor durumda nasıl davranacaklarını ve parasız yaşamayı öğrenmektedirler. Özgür: Ekonomik kriz bir ülkede hırsızlığın, açlığın ve sefaletin göstergesidir. Ülkenin geleceğinin yok olması demektir. Arda: Krizde insanlar zor günler geçirdiğinden için burkuluyor, üzülüyorum. Berk: Böyle düşünmekten çok krizin yaşanmaması için neler yapabiliriz? sorusuna cevap aramalıyız. Örneğin ekonomiye olumlu bakabilir, harçlıklarımızı biriktirerek ülke ekonomisine katkıda bulunabiliriz. Yukarıdaki diyaloglar sırasıyla altı şapkalı uygulama tekniğinin hangi şapkalarını yansıtmaktadır? A) Sarı - siyah - mavi - kırmızı B) Beyaz - siyah - kırmızı - mavi C) Beyaz - sarı - siyah - yeşil D) Siyah - beyaz - mavi - sarı E) Sarı - siyah - kırmızı yeşil Konu Anlatımlı Kitap Öğretim Yöntem ve Teknikleri 1. Bölüm / Çözümlü Test / 13. Soru
ÖSYM SORULARI 14. Öğretmen, sınıfında altı düşünce şapkası tekniğini uygulamak istemektedir. Bu amaçla sınıfa getirdiği yarısı dolu bir su bardağını masasına koyar. Düşünce şapkalarını da öğrencilere dağıtarak öğrencilerinden şapkaların rengine uygun yorumlar yapmalarını ister. Buna göre, aşağıdaki öğrenci yorumu şapka rengi eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) Bardağın yarısı boştur. Siyah B) Bu güzel bardağın içindeki su, hayatı temsil etmektedir. Kırmızı C) Bu su temiz değildir. Yeşil D) Bardağın yarısı doludur. Sarı E) Bardağın yarısı dolu, yarısı boştur. Mavi ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ 2013 PEGEM AKADEMİ SORULARI 6. Ozan Öğretmen, üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerin dershaneye gitmesi ile ilgili olarak altı şapka tekniğini kullanmıştır. I. Beyaz Şapka : Ücret 6000. Sınıf 18 kişi II. III. IV. Kırmızı Şapka : Yeni arkadaşlar, yeni bilgiler edineceğim, çok mutluyum. Siyah Şapka : Evime yakın, taksit yapıyorlar, yayınları güzel, önceki yıllarda başarısı yüksek. Sarı Şapka : Ücret fazla, eğitimi iyi değilse yayınları kötüyse emekleri boşa gider. V. Yeşil Şapka : Alanında uzman öğretmenler derse giriyor, doğru ve eksiksiz bilgiler edinirim. Etüt alırım, takviyelerle kendimi geliştiririm. VI. Mavi Şapka : Tüm bunların sonunda dersaneye gitmem doğru bir karar olacak. Buna göre Ozan Öğretmen in öğrencileri hangi şapkaya karşılık gelen duyuşsal alanda hata yapmıştır? A) I ve II B) I ve VI C) III ve IV D) IV ve V E) V ve VI Eğitim Bilimleri Yaprak Testler / Test 130 / 6. Soru 12. Hakan Öğretmen Buluşlarla teknolojik gelişmeleri ilişkilendirir. kazanımına ilişkin olarak aşağıdaki uygulamaları sırasıyla yapmıştır. Buluşlar ve teknolojik gelişmelerin sosyal yaşam ve çevre üzerinde ne gibi etkileri vardır? sorusunu sormuş, öğrencilerine altı farklı renkte şapka dağıtmış, şapkaların özelliklerini anlatmış ve süreç içinde her bir şapkaya ilişkin aşağıdaki soruları sormuştur. Beyaz: Buluş, teknoloji, icat nedir? Kırmızı: Bu teknolojik ürünleri kullanmak sende nasıl bir his uyandırıyor? Siyah: Buluşlar ve teknolojik gelişmeleri hangi problemler ortaya çıkarır? Sarı: Teknolojik gelişmeler yaşamda ne gibi kolaylıklar sağlamıştır? Yeşil: Teknolojik gelişmelerin beraberinde getirdiği problemlerin canlı yaşamına zarar vermemesi için neler yapılmalıdır? Mavi: Suyun kaldırma kuvveti, telefon, ampul, kuduz aşısı, radyo, pil gibi buluşları yapan bilim adamları hangileridir? Bu uygulamada kullanılan tekniğe ilişkin olarak, Hakan Öğretmen in bir şapkanın özelliğine uymadığı görülmüştür. Hakan Öğretmen, hangi şapkada şapkanın aslına aykırı, yanlış bir soru sormuştur? A) Yeşil B) Beyaz C) Mavi D) Sarı E) Kırmızı Konu Anlatımlı Kitap Öğretim Yöntem ve Teknikleri 4. Bölüm / Cevaplı Test / 12. Soru
ÖSYM SORULARI 15. Bir öğretmen öğrencilerine Nehirler tuzlu olsaydı ne olurdu? sorusunu yönelterek 10 dakika boyunca öğrencilerden gelen fikirleri tahtaya yazıp bu fikirlerin tartışılıp değerlendirilmesini sağlamıştır. Bu öğretmen, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanmıştır? A) Soru-cevap B) Çember C) Forum D) Açık oturum E) Beyin fırtınası ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ 2013 PEGEM AKADEMİ SORULARI 10. Çağdaş Öğretmen öğrenci merkezli yöntemleri yeri geldiğinde doğru olarak ve sıkça kullanmaya özen göstermektedir. Çağdaş Öğretmen in öğretim sürecinde seçtiği ve uyguladığı bir öğretim yöntem ya da tekniği aracılığıyla öğrenciler daha önce aralarında ilişki kuramadıkları nesneler ya da düsünceler arasında ilişki kurabilmeyi öğrenmişlerdir. Böylece öğrenciler başkalarının aklına gelmeyen çeşitli sorun çözme yollarını önerebilmekte, birbirlerinin görüşüne saygı duyarak dinlemekte ve benimsemedikleri görüşün tersini kendi fikirleri olarak söyleyebilmekte ya da görüşü geliştirerek çözüm önerisi olarak belirtebilmektedirler. Görüşlerini oluştururken kendilerini kurallar, yasalar, ekonomik ve sosyal koşullarla sınırlandırmamaktadırlar. Görüşlerine ve önerilerine sahip çıkmakta, sözlerinin tahtaya yazılıp yazılmadığını kontrol etmektedirler. Çağdaş Öğretmen in sıralanan bu özellikleri öğrencilerine kazandırdığı öğretim yöntem ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Görüş geliştirme B) İstasyon C) Konuşma halkası D) Beyin fırtınası E) Örnek olay Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 6 / 10. Soru 17. Ayça Öğretmen sınıfında oluşturduğu güven ve saygı ortamında Farklı tanım kavram, beceri ve değerlerden yola çıkarak demokrasinin temel özelliklerini kavrar. kazanımına yönelik olarak her öğrencinin demokrasiyi tanımlayan bir kelime söylemesini istemiştir. Böylelikle öğrencilerin demokrasinin getirileri ve özellikleri ile ilgili bilgilerini, duygularını, yeni fikirlerini ortaya koymalarını sağlamıştır. Bunları tahtaya yazmış, öğrencilerin birbirlerinin fikirlerine yaptığı katkıları birleştirerek ve bütün öğrencilerin katkı sağladığı ortak bir tanıma ulaşmıştır. Süreçte de öğrencilerin birbirlerini dinlediğini, katılımdan keyif aldığını, yaratıcılıklarını sergilediklerini ve kurallara uyduklarını gözlemlemiştir. Bu öğretim durumunda Ayça Öğretmen in aşağıda verilen öğretim yöntemi ya da tekniklerinin hangisinden yararlandığı söylenebilir? A) Konuşma halkası B) İstasyon C) Beyin fırtınası D) Görüş geliştirme E) Altı şapkalı düşünme Eğitim Bilimleri 15 Deneme / 15. Deneme / 17. Soru
ÖSYM SORULARI 15. Bir öğretmen öğrencilerine Nehirler tuzlu olsaydı ne olurdu? sorusunu yönelterek 10 dakika boyunca öğrencilerden gelen fikirleri tahtaya yazıp bu fikirlerin tartışılıp değerlendirilmesini sağlamıştır. Bu öğretmen, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanmıştır? A) Soru-cevap B) Çember C) Forum D) Açık oturum E) Beyin fırtınası ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ PEGEM AKADEMİ SORULARI 2013 1. Öğretmen Sosyal Bilgiler dersinde öğrencilerden Hak ve Sorumluluklarımız ile ilgili akıllarına gelen tüm fikirleri söylemelerini ister. Söylenenleri tahtaya yazar ve sınıfla birlikte belirlenenleri değerlendirir. Yukarıda bahsedilen öğretmen hangi tekniği kullanmıştır? A) Beyin fırtınası B) Tartışma C) İkili-grup çalışmaları D) Eğitsel oyunlar E) Soru-cevap Eğitim Bilimleri Yaprak Testler / Test - 127 / 1. Soru 11. Öğretmen Arkadaşlar bu derste işleyeceğimiz konu ile ilgili aklınıza gelen her düşünceyi rahatlıkla söyleyebilmelisiniz. Ama hiçbir kimse söylenenlere karşı tepki göstermeyecek ve eleştirmeyecek. Sizden beklediğim söylenenlerden yeni düşünceler üretmeye çalışmanızdır der. Böyle bir durumda öğretmenin kullandığı öğretim yöntem / tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Beyin fırtınası B) Açıkoturum C) Sempozyum D) Münazara E) Altı şapka Ezberbozan KPSS Eğitim Bilimleri Soru Bankası Öğretim Yöntem ve Teknikleri / Test - 19 / 11. Soru 16. Öğrencilerini dört gruba ayıran bir öğretmen, sınıfında dört köşeye yerleştirdiği masalara sürüngenlere, balıklara, kuşlara ve memelilere ait resimler koymuştur. Her bir grubun, masaları dolaşarak her bir masada belirtilen hayvan grubuna yönelik bir pano hazırlamalarını istemiştir. Gruplar daha önceden belirlenen plana göre tüm masalardaki çalışmaları tamamlamıştır. Öğretmenin bu uygulaması, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisidir? A) Köşelenme B) Kart oyunu C) Gösteri D) İstasyon E) Çember 23. 8. sınıf Türkçe dersinde, Halide Edip Adıvar ve eserleri konusunda; yazarın Sinekli Bakkal adlı eserini edebi yönden inceleme masası, yazar ve Sinekli Bakkal ile ilgili yazının yazılacağı eleştiri masası, yazarın biyografisinin aktarılacağı son bir masa oluşturulur. Belirli sürelerde masalarda çalışan öğrenciler, tüm masaları dolaşıp etkinlikleri gerçekleştirdikten sonra etkinlik sonlandırılır ve yapılan çalışma tüm sınıfta değerlendirilir. Buna göre, Türkçe dersinde kullanılan öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) İstasyon B) Köşeleme C) Görüs geliştirme D) Konuşma halkası E) Mikro öğretim Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 11 / 23. Soru
ÖSYM SORULARI 16. Öğrencilerini dört gruba ayıran bir öğretmen, sınıfında dört köşeye yerleştirdiği masalara sürüngenlere, balıklara, kuşlara ve memelilere ait resimler koymuştur. Her bir grubun, masaları dolaşarak her bir masada belirtilen hayvan grubuna yönelik bir pano hazırlamalarını istemiştir. Gruplar daha önceden belirlenen plana göre tüm masalardaki çalışmaları tamamlamıştır. Öğretmenin bu uygulaması, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisidir? A) Köşelenme B) Kart oyunu C) Gösteri D) İstasyon E) Çember ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ 2013 PEGEM AKADEMİ SORULARI 26. Akran Zorbalığı ile ilgili olarak sınıf 3 gruba ayrılır. Birinci grup öykü, ikinci grup slogan, üçüncü grup ise afiş hazırlar. Ancak her grupta öğrenciler belirli bir süre çalışarak öğretmenin düdüğü ile grupları değiştirirler dolayısıyla bir grubun başlattığı etkinliği diğer grupların geliştirmesi amaç edinilir. Buna göre, akran zorbalığı ile ilgili olarak yapılan bu etkinlik hangi teknikle ifade edilir? A) İstasyon B) Köşeleme C) Görüş geliştirme D) Beyin eseri E) Mikro öğretim Kurumsal Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 3 / 26. Soru 10. Akran Zorbalığı konusunda öğrencilerine duyarlılık kazandırmak isteyen bir öğretmen sınıfı üç gruba ayırmış ve hikâye slogan afiş çalışma alanlarını oluşturmuştur. Grupların etkinlikleri yaptıkları alanlarda 5 er dakika çalıştıktan sonra yer değiştirerek, önceki grubun yaptığı çalışmaya katkıda bulunarak süreci devam ettirmek isteyen öğretmen, etkinliklerin sonunda ürünleri sınıfça değerlendirerek dersi sonlandırır. Öğretmenin akran zorbalığını işlerken kullandığı öğretim yöntem ya da teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Drama B) Rol oynama C) İstasyon D) Gösteri E) Eğitsel oyun Eğitim Bilimleri Yaprak Testler Test - 130 / 10. Soru 33. İlköğretim 8. sınıf Türkçe dersinde Halide Edip Adıvar ın eserleri konusunda öğretmen üç grup oluşturur. 1. grup yazarın seçilen bir eserini, edebi yönden inceler, 2. grup yazarın eserine eleştiri getirir, 3. Grup yazarın yaşamına ait biyografi çıkartarak etkinlikler yapar. Oluşturulan bu 3 masayla 5 er kişilik gruplar 5 er dakika her masada dönüşümlü olarak çalışarak etkinliği sonlandırır en sonda yapılan çalışma sınıfça değerlendirilir. Türkçe öğretmeninin dersinde kullandığı aktif öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) İstasyon B) Görüş geliştirme C) Köşeleme D) Benzetim E) Konuşma halkası Türkiye Geneli Deneme Sınavı - 1 / 33. Soru
EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR, ÖĞRETİM İLKELERİ VE ÖĞRETİM STRATEJİLERİ EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ÖĞRETİM İLKELERİ ÖĞRETİM STRATEJİLERİ 2009 1 2008 2 2010 2 2007 3 2010-2 2 2011 2 2006 2 2012 4 2005 2 2013 3 Çıkmış Soru Ağacı Ne kadar bilirsen bil, anlatabildiklerin karşındakinin anlayabileceği kadardır. MEVLÂNÂ
KAVRAM HARİTASI Eğitim Öğretme Temel Kavramlar Öğrenme Öğretim Öğrenciye Görelik Bilinenden Bilinmeyene Somuttan Soyuta Yakından Uzağa Sosyallik Kolaydan Zora Hedefe Uygunluk Öğretim İlkeleri Açıklık Etkin Katılım Bütünlük Hayatilik (Yaşama Yakınlık) Güncellik (Aktüalite) Ekonomiklik Sunuş (Ausubel) Buluş (Bruner) Öğretim Stratejileri Araştırma-İnceleme (John Dewey)
1. BÖLÜM EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR, ÖĞRETİM İLKELERİ VE ÖĞRETİM STRATEJİLERİ Bölüm Öncesi Bu bölümde eğitimde temel kavramlara, öğretim ilkeleri ve öğretim stratejilerine yer verilmiştir. Eğitimle ilgili temel kavramlar program geliştir me dersinin konusu olduğundan, Program Geliş tirme kitabımızda daha ayrıntılı açıklanmıştır. Öğretim ilkeleri amaca ulaştıran, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmış, her yaş ve düzey için genel kabul görmüş öğretim sürecini düzenleme olarak tanımlanmaktadır. Bu özellikleri açısından ortalama olarak her yıl bu konudan soru gelmektedir. Öğretim stratejileri ise özellikle seçilecek öğretim yöntem ve tekniklerin belirlenmesinde etkili rol oynayan genel bir tasarım olarak açıklanmaktadır. Yine bu konudan da ortalama her yıl soru gelmektedir. Öğretim stratejilerinin uygulama süreçlerinden doğrudan soru sorulmaktadır. Bu açıdan öğretim ilkelerinin örnek uygulama örnekleri ile öğretim stratejilerinin uygulama adımlarına dikkat çekmekte yarar vardır. Örneğin, buluş ve sunuş stratejileri ile işlenen bir dersin uygulama basamakları örnek bir sınıf etkinliği ile sorulmuştur. Yine araştırma-inceleme stratejisi ile ilgili sorular da benzer şekilde gelmiştir. YAŞAMDAN Duru Öğretmen, Adana nın göç alan bir mahallesindeki ilköğretim okulunda göreve başlamıştır. Kendisine kalabalık bir üçüncü sınıf verilmiştir. Duru Öğretmen öncelikle öğrencilerin düzeylerini tespit etmek için çeşitli çalışmalar yapmış, bunun sonucunda da öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerinin birbirlerinden oldukça farklı olduğunu görmüştür. Bu nedenle öğretim sürecini öğrencilerin bu düzeylerini dikkate alarak düzenlemiştir. Ders anlatımında öğrencilerin daha kolay anlamalarını sağlamak için beden dilini, jest ve mimikleri etkili kullanmış, birçok araç-gereçten yararlanmış ve anlaşılır bir dil kullanmaya özen göstermiştir. Ayrıca öğrencilerin yaş ve gelişim özelliklerini göz önünde bulundurmuş, onların yaparakyaşayarak öğrenmelerine imkan vermiştir. Konu seçiminde de esnek davranmış ve öğrencilerin günlük yaşamlarında kullanacakları konuları anlatmaya özen göstermiştir. Okul imkanları ve öğrencilerin sosyo-ekonomik düzeylerine bakarak da daha az masraf ve emekle istenen hedef düzeyine ulaşmaya çalışmıştır. Öğretme yolunu seçerken de sınıfın kalabalık oluşunu ve öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerini dikkate almış ve daha çok kendi anlatımına dayalı, ilke ve genellemelerin başta verildiği yaklaşımı tercih etmiştir. İkinci dönemde sınıf mevcudunun azalması ve öğrencilerin çeşitli uygulama becerilerini edinmelerine dayalı olarak öğrenci merkezli bir öğretme yolu tercih etmiş, öğrencilere rehberlik yaparak onların örneklerden hareketle ilke ve genellemelere ulaşacakları bir yol izlemiştir. Bir üst sınıfta ise öğrencilerin doğrudan araştırarak ve problem çözerek etkinlikte bulunacakları bir düzenleme ile ders işlemeyi planlamıştır.
PEGEM AKADEMİ 4 EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Eğitimin formal boyutu sistemli olarak yürütülen bir süreç üzerine kurulmuştur. Sistem anlayışı olarak ifade edilen bu süreç girdi, işlem, çıktı ve dönütten oluşmaktadır. Sistem anlayışına paralel olarak eğitim programı hedef, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme ögeleri üzerine kurulmuştur. Öğretim yöntem ve teknikleri, programın eğitim durumları ögesi kapsamında yer almaktadır. SİSTEM GİRDİ İŞLEM ÇIKTI DÖNÜT EĞİTİM PROGRAMI HEDEF İÇERİK EĞİTİM DURUMLARI DEĞERLENDİRME Kazandırılacak bilgi, beceri, tutum ve değerler İşlenecek ünite/ tema ve konular Öğretim sürecinde kullanılacak yöntem ve teknikler, araç/gereçler vb. Hedefe ulaşma düzeyinin belirlenmesi Eğitim, Öğretme, Öğretim ve Öğrenme hoca notu 9 Eğitim, öğretme ve öğretimi kapsar. Her üç kavramdaki ortak amaç, öğrenmeyi sağlamaktır. 9 Eğitim planlı (formal) ve plansız (informal) olabilir. Bu yüzden, bireyin doğumundan, ölümüne geçen süreci kapsar. 9 Öğretmede plan zorunluluğu yoktur. Fakat, öğretim planlı olmak zorundadır. 9 Öğretim, eğitimin formal biçimidir. Her öğretimin içerisinde, öğretmenin olduğu ve eğitimin öğretim ve öğretme kavramlarını kapsadığı unutulmamalıdır. 9 Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla, kasıtlı olarak istendik yönde değişiklikler meydana getirme sürecidir. 9 Öğretme, bilinçli ve amaçlı olarak öğrenmeyi sağlama etkinliğidir. Öğrenmeye rehberlik etmek yani kılavuzlamaktır. 9 Öğretim, öğretim kurumlarında yapılan kontrollü ve örgütlenmiş (planlı) öğretme faaliyetleridir. 9 Öğrenme, yaşantı sonucu bireyin davranışlarında meydana gelen nispeten kalıcı ve izli değişikliktir. 9 Bir öğretmenin tarih dersinde, öğrencilerine Türkiye Cumhuriyeti nin 29 Ekim 1923 te ilan edildiğini öğretmesi, öğretim ve aynı zamanda formal eğitimdir. 9 Sorulduğunda öğrencilerin Cumhuriyet in 29 Ekim 1923 te ilan edildiğini söylemesi, öğrenmedir. 9 Babasının, Ahmet e araba sürmeyi öğrenmesi için çalışmalar yaptırması, informal eğitim ve aynı zamanda öğretmedir. 9 Ahmet in tek başına araba kullanabilmesi öğrenmedir.
5 PEGEM AKADEMİ EĞİTİM FORMAL İNFORMAL ÖRGÜN YAYGIN Planlı eğitim, örgün ve yaygın eğitim olarak kendi içerisinde ikiye ayrılır. Örgün Eğitim: Belli bir yaş grubundaki bireylere öğretim programları paralelinde aşamalı olarak verilen eğitimdir(ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim gibi). Yaygın Eğitim: Örgün eğitim sistemine hiç girmemiş, bu sistemin herhangi bir kademesinde bulunan veya bu kademelerden birinden ayrılmış kişilerin ilgi ve ihtiyaçlarına yönelik eğitim faaliyetleridir. Örgün eğitim kademeli ve aşamalıdır. Yaş sınırlaması vardır (İlköğretime 6-14 yaştakiler gidebilir.). Bazı kademeleri (ilköğretim) zorunludur. Yaygın eğitim ise her yaşa ve her düzeye hitap eder. İlköğretimde, tasarım ve teknoloji dersinin belli bir plan ve program dahilinde yapılması formal ve örgün eğitimdir. Bireyin cep telefonunun bazı özelliklerini kullanmayı arkadaşlarından gözleyerek öğrenmesi informal eğitimdir. Bilgisayar alan birisinin bu konudaki bilgi ve becerilerini geliştirmek için bilgisayar kursuna gitmesi yaygın eğitimdir. Yaygın eğitimde yaş sınırlaması yoktur. 7 den 70 e herkese açıktır. İhtiyaçlara göre düzenlenir. Eğitim kendi içerisinde önce formal ve informal olarak ikiye ayrılır. Formal eğitim ise örgün ve yaygın eğitim şeklinde ikiye ayrılır. Aşağıda verilen eğitim türlerinden hangisi diğerlerinden farklıdır? A) Ali nin beden eğitimi dersinde yakan top oyun kurallarını öğrenmesi B) Oya nın öğretmenin denetiminde kurallara uygun olarak damardan kan almayı öğrenmesi C) Fevzi nin Halk Eğitim Merkezinde Adana Yöresi ne ait oyunları öğrenmesi D) Ayça nın annesinden yemek yapmayı öğrenmesi E) Hasan ın dersanede İngilizce gramer konularını öğrenmesi HOCA SORUSU Çözüm: Bu tip sorularda yukarıda verilen eğitimle ilgili kavram haritasından yukarıdan aşağıya doğru faydalanmakta yarar vardır. Her çeldiricide formal eğitime vurgulayacak bir sözcük olduğuna dikkat edilmelidir. Cevap D Öğretme-Öğrenme Sürecinde Temel Kavramlar 1. Yaklaşım: Öğretimin temelini oluşturan temel felsefeyi açıklayan genel bir bakış açısıdır. Öğretimin nasıl olması gerektiği hakkında öğrenme kuramlarını temele alarak genel görüş bildirir. Örneğin yapılandırmacılık, tam öğrenme, okulda öğrenme,yaşam boyu öğrenme birer yaklaşımdır.
PEGEM AKADEMİ 6 2. Strateji: Amaçlara ulaşmayı sağlayan ve öğrenme ve öğretim yönteminin seçimine yön veren genel bir plandır, tasarımdır. Örneğin; Araştırma-inceleme, buluş ve sunuş stratejileri 3. Yöntem: Amaçlara ulaşmak için (bir sorun çözme, bir deney yapma vb.) bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yoldur. Öğrenme ünitesinin hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla teknikleri, içeriği, araç-gereçleri ve kaynakları ilişkili biçimde hizmete sunan bir öğretme yoludur. Örneğin, Problem çözme, tartışma, soru cevap, proje birer yöntemdir 4. Teknik: Bir öğretme yöntemini uygulamaya koyma biçimi ya da sınıf içinde yapılan işlemlerin bütünüdür Teknikler, öğretme biçimini ve yöntemini uygulamaktır. Örneğin, Kartopu, Köşeleme, Görüş geliştirme, Beyin fırtınası birer tekniktir. 5. Taktik: Sınıfta belirli bir konu işlenirken geçen bir kavram ya da ilkenin ne olduğuna ilişkin sorulan soruyu yanıtlarken seçilen kısa yoldur. Çevre koşulları üzerine kurulmuş planlı davranışlardır. Bir stratejinin ne zaman ve nerede yürürlüğe konacağına ilişkin ayrıntılı ve özel bir eylem planıdır. Örneğin, Öğrencilerinin düşünme becerilerini geliştirmek isteyen bir öğretmenin beyin fırtınası, görüş geliştirme ve altı şapkalı düşünme gibi teknikleri kullanmaya karar vermesi ÖĞRETİM İLKELERİ Belirlenen eğitim hedeflerine ulaşmak için eğitim durumlarının düzenlenmesi aşamasında öğretimi etkili kılmak için dikkate alınması gereken birtakım uygulamalar vardır. Her yaş ve düzey için genel kabul görmüş bu uygulamalara öğretim ilkeleri denilmektedir. Öğretim ilkeleri öğretmenlere, öğrenme-öğretme süreci olan öğrenme yaşantılarının seçimi ve düzenlenmesi aşamasında rehberlik yapar. Öğretim sürecini rastgele olmaktan çıkarır ve öğretimin nitelikli olmasına yardımcı olur. Öğretim ilkeleri, ders konularının seçilmesinde, ders kitaplarının hazırlanmasında, dersin işlenmesinde ve öğretimin değerlendirilmesinde dikkate alınır. Başlıca öğretim ilkeleri şunlardır: Öğretim İlkeleri Hedefe Uygunluk Bilinenden Bilinmeyene Yakından Uzağa Açıklık Ekonomiklik Bütünlük Sosyallik Öğrenciye Görelik Somuttan Soyuta Kolaydan Zora Hayatilik (Yaşama Yakınlık) Güncellik (Aktüalite) Etkin Katılım Hedefe Görelik Öğretim birey, toplum, konu ve doğanın özelliklerine göre planlanır. Bu yüzden öğretimde yapılan her şey hedefe uygun olmalıdır.
7 PEGEM AKADEMİ 2012 - kpss Tarih dersinde öğrencilerini, Osmanlı Devleti nin kuruluşuyla ilgili temel olgular bilgisi kazanımına ulaştırmaya çalışan bir öğretmenin, derse girişte öğrencilerin dikkatini çekmek üzere aşağıdakilerden hangisini yapması, hedefe uygunluk ilkesi açısından daha uygundur? A) Öğrencilere Osman Bey in Söğüt çevresindeki tekfurlarla iyi ilişkiler kurmaya çabalamasının nedeni ne olabilir? sorusunu sorması B) Siz Osman Bey in yerinde olsaydınız nasıl bir stratejiyle başlardınız? şeklinde bir beyin fırtınası yaptırması C) Osman Bey ile Şeyh Edebali arasında kurulan güçlü bağı anlatan bir olayı, anekdotu anlatması D) Konuyla ilgili kavramları harita üzerinden anlatmaya başlaması E) Kuruluşta yerleşim yeri seçimiyle ilgili yaşanan bir soruna çözüm üretmelerini istemesi Çözüm: Osmanlı Devleti nin kuruluşuyla ilgili temel olgular bilgisi kazanımına bakıldığında alan olarak bilişsel, düzey olarak bilgi düzeyinde bir kazanım olduğu görülmektedir. Öğretmenin asıl amacı öğrencilerin dikkatini konuya çekmektir. Bunun için bir olay, bir hatıra anlatması yeterli olacaktır. Cevap C Öğrenciye Görelik (Düzeye Uygunluk) Öğrenciye görelik, diğer ilkelere de temel teşkil etme özelliğinden en temel öğretim ilkesi olarak kabul edilmektedir. Bu ilkenin gereği olarak öğretim sürecinde öğrencilerin, aynı yaş grubunda olsalar bile, onların psikolojik ve fizyolojik özelliklerinin, zekâ düzeylerinin, ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerinin, kısacası bütün özelliklerinin birbirlerinden farklı oldukları kabul edilir. Programlar ve eğitim durumları da bu farklar dikkate alınarak düzenlenir. Bireyin nasıl öğrendiğine yönelik yapılan eğitim durumları düzenlemeleri, öğrenciye görelik ilkesinin gereğidir. Öğrenciye görelik ilkesi, özellikle gelişim ve öğrenme psikolojisindeki gelişmeler ve öğrenci merkezli eğitim anlayışının hakim olmasıyla gelişmiştir. İlerlemecilik eğitim anlayışında öğrenci sürecin merkezindedir ve bütün etkinlikler, öğrencinin bireysel özellikleri dikkate alınarak düzenlenir. Örneğin, ilköğretimin ilk yıllarında kullanılan kitapların daha canlı renkler içermesi ve yazı puntolarının daha büyük olması, yine bu yıllarda eğitsel oyunlara sıklıkla yer verilmesi, yükseköğretim düzeyindeki kitaplarda daha az resim vb. kullanılması öğrenciye görelik ilkesinin gereği olarak yapılan uygulamalardır. hoca notu Öğrenciye görelik, programın psikolojik temeliyle ilgilidir. Dolayısıyla öğrenilebilirlik anlamını içerir. Öğrenciye görelik öğrencilerin; gelişimine, hazır oluşuna, ilgi ve yeteneklerine uygunluktur. anahtar kelimeler Bilinenden Bilinmeyene Etkili ve kalıcı bir öğrenme, önceden öğrenilenlerle yeni öğrenilenler arasında bağ kurulabildiği oranda gerçekleşir. Bu nedenle öğretim sürecinde öğrencilerin ne bildiklerinden başlanmalı, onların bilgi, beceri ve tutumları yani hazırbulunuşluk düzeyleri tespit edilmeli, daha sonra bilinmeyenlere yer verilmelidir. Bu süreçte yeni öğrenilenlerin önceki bilinenlerle ilişkilendirilmesi sağlanmalıdır. Kısacası derse öğrencilerin bildiklerinden başlanmalıdır. Matematik dersinde çarpma işlemi öğretilirken toplama işleminden, bölme işlemi öğretiminde ise çıkarma işleminden yararlanılması bilinenden bilinmeyene ilkesine uygun düzenlemedir. Öğrencilerin neleri bildiklerinin ve özellikle neleri bilmediklerinin tespit edilmesi, öğretim sürecinde hangi konulara yer verileceği ve nelerin öğretilmesi gerektiği konusunda öğretmenlere yardımcı olur. Örneğin, doğal sayıları öğrenmemiş bir sınıfa toplama işlemini öğretmeye başlamak etkili sonuçlar vermeyecektir.