Vitamin D nin ne kadarı yeterli? Prof. Dr. Betül Uğur Altun Başkent Üniversitesi
Subklinikler J eğrisi, U eğrisi 1900 1960 1980 2000 2010
Eksikler Endokrinolojide temel kural: eklenir, Fazlalıklar çıkarılır.
25 OHD düzeyi 20 ng/ml ne kadar Yanıtları aranacak sorular olmalı? 25 ng/ml ng/ml x 2. 496=nmol/L 30 ng/ml
Özel gruplarda 25 OHD düzeyi yaşlı ne kadar olmalı? GENÇ Yanıtları aranacak sorular gebe
D vitamini ölçüm yöntemleri ne kadar Yanıtları aranacak sorular kullanışlı?
600-800 Ü/gün D vitamini alım dozu ne kadar 50.000Ü/hafta olmalı? Yanıtları aranacak sorular 400 Ü/gün 300.000 Ü
Gıalarla (takviyelerle) alım ne kadar olmalı? Yanıtları aranacak sorular
Tolare edilebilen alt sınır ne kadar olmalı? Yanıtları aranacak sorular
J eğrisi Tolare edilebilen üst sınır ne kadar olmalı? Yanıtları aranacak sorular U eğrisi
ne kadar Yanıtları aranacak sorular UV?
ne kadar Yanıtları aranacak sorular güneş?
50.000 yıl önce 10.000 yıl önce ne kadar Yanıtları aranacak sorular güneş?
ne kadar Yanıtları aranacak sorular vaktimiz var?
25 OH D vit 1,25 OH D vit D vitamini düzeyi nedir?
PTH uyarı < 16-20 ng/ml 25 OH D vit Rikets ve osteomalazi <10 ng/ml D vitamini düzeyi nedir?
PTH uyarı < 12-28 ng/ml 25 OH D vit Rikets ve osteomalazi <10 ng/ml D vitamini düzeyi nedir?
Radioimmunoassays (RIA), Competitive protein-binding assays (CPBA), High pressure liquid chromatography (HPLC), Liquid chromatographytandem mass spectrometry (LC-MS/MS) Ölçümler arası değişkenlik %25 e, Hangi yöntem? Ölçüm içi değişkenlik %10 a varmakta
Radioimmunoassays (RIA), Competitive protein-binding assays (CPBA), High 24,25 pressure OH D vitamini liquid gibi chromatography metabolitler (HPLC), Liquid chromatographytandem mass spectrometry (LC-MS/MS) Total D 2 ve D 3 Hangi yöntem? D 2 ve D 3 ayrı ayrı
Ne kadar a ne karar verdiriyor? 25OHD vitamini düzeyi ne kadar olmalı?
İmmünite Düşme riski Kanserler Total mortalite 25OHD PTH Kemik döngüsü kemik kaybı Düşük travmalı kırık Kardiyovasküler hastalıklar Olay Ölüm Büyüme İskemik kalp hastalığı MI inme Hipertansiyon
Veri Wang, 2008 FOS* 25 OHD ler (ng/ml) Dozlar <15 > 20 - Değerlendirilen durum Her türlü kardiyovasküler olay Sonuç Anlamlı değişiklik (+) Giovannucci, 2008 HPFS** < 15 15-30 >30 - Erkekte Kardiyak olay (+) RR 1.6 RR 2 Melamed, 2008 NHANES III *** <17.8 >32 - Kardiyo-vasküler ölüm / Tüm nedenli ölüm NS *Framingham offspring study, ** Health professionals follow-up study, ***National health and nutrition examintion survey ng/ml x 2. 496=nmol/L
Veri Forman, 2007 HPFS Scragg, 1995 25 OHD ler (ng/ml) <15 >15 - Dozlar 100.000Ü tek doz Değerlendirilen durum Sonuç Yeni hipertansiyon oluşumu (E) 4 yıl 8 yıl Kan basıncı Risk artar NS NS Pfeifer, 2001-800Ü + 1200 mg kalsiyum Sistolik kan basıncı -7 mmhg
Veri NHANES III NHANES III Platz 2000 Trivedi, 2003-25 OHD ler (ng/ml) Dozlar Düzey aralığı yok - <20 >32 - <6.5 >15-100.000U/4 ay Değerlendirilen durum Tüm kanser mortalitesi Kolerektal kanser Kolerektal adenom Kolerektal kanser insidensi ve mortalitesi Sonuç NS Negatif ilişki NS Sadece kadında mortalite azalması
Veri Freedman, 2008 PLCO* Bertone- Johnson, 2005 NHANES III Stolzenberg- Solomon, 2006 Stolzenberg- Solomon, 2009 PLCO 25 OHD ler (ng/ml) <18.4 >33.6 <20 >40 <24.8 >24.8 <2.8 >26 <18.3 >32.9 Dozlar Değerlendirilen durum Sonuç - Meme kanseri NS - Meme kanseri - Meme ca mortalitesi - Pankreas kanseri Pankreas kanseri >60 yaş anlamlı anlamlı Anlamlı ilişki!!! Anlamlı değil *Prostate, lung, colorectal and ovarian cancer screening trial
Veri PLCO NHANES III Ahonen, 2000 25 OHD ler (ng/ml) 5 51.8 arası gruplar >25 <25 <12 >22 <16 Dozlar - - Değerlendirilen durum 50-70 yaş arası prostat kanseri mortalitesi Prostat kanseri mortalitesi <52 yaş Prostat kanseri Sonuç Fark yok Fark yok Risk azalır Risk artar NHANES <17.6 >32 - İnfeksiyon hast. ölüm NS
Veri 25 OHD ler (ng/ml) Dozlar Değerlendirilen durum Sonuç Bodnar, 2007 >15 <15 İngiltere - Avustralya McGrath, 2010 Whitehouse, 2012 19.23 / 27.6 <16 >20 <18 >28 - Preeklampsi 1000Ü/gün 3. üçaylık dönem - - - Çocukta ağırlıkboy Çocukta ağırlıkboy Doğan çocukta şizofreni Konuşma bozukluğu Anlamlı artış NS NS Artar X2 kat
20 ng/ml 25OHD PTH Kemik döngüsü kemik kaybı Düşük travmalı kırık PTH düzeyi N Osteomalazi için risk minimum Kemik ve kas fonksiyonu optimal
30 ng/ml 25OHD PTH Kemik döngüsü kemik kaybı Düşük travmalı kırık PTH düzeyi N Osteomalazi için risk minimum Kemik ve kas fonksiyonu optimal
30-32 ng/ml Ekstra-iskeletal etkiler Risk azalması: Bazı kanser tipleri Kardiyovasküler hastalıklar Otoimmun hastalıklar Cilt hastalıkları
30-40 ng/ml Ekstra-iskeletal maksimal etkiler Risk azalması: Bazı kanser tipleri Kardiyovasküler hastalıklar Otoimmun hastalıklar Cilt hastalıkları
*Sanders, JAMA 2010, *Cipriani, JCEM 2010 ve Diamond Med J Aust 2005, ** Sanders, Calcif Tissue Int 2013 18 çalışma Hiperkalsemi Tek doz 500.000Ü araştırılmış: tek 15/18 doz* Hiperkalsemi varlığı: 4/15 > 300.000Ü 25OHD vit: 80-200ng/ml 300.000, 600.000Ü 1-4 tek ayda doz* En az haftada bir > 20.000Ü veya günde > 4000Ü ** Yüksek doz?
4000 Ü/gün 6 ay 25OHD düzeyi < 56ng/ml* 4000-10.000 Ü/gün alımı güvenli** Üst sınır? *Vieth, Am J Clin Nutr 2001 **Ross, JCEM 2011
Hiperkalsemi Hiperkalsiüri 88 ng/ml altında vaka (-) Üst sınır? 200 ng/ml altında vaka az.
> 30-40 ng/ml 25OHD vitamini düzeyi ne kadar olmalı?
Koyu cilt pigmentasyonu Kış sezonu Yukarı enlemde yaşıyor olmak Örtünme Böbrek hastalığı Malabsorbsiyon sendomları Genetik faktörler * * * Standart doz önerileri ne kadar doğru?
Doğal besin Som balığı D vitamini içeriği 100-250 IU vitamin D 3 or D 2 (kültür) 600 1,000 IU vitamin D 3 Konserve uskumru 250 IU vitamin D 3 Balık yağı, 1 çaykaşığı 400-1,000 IU vitamin D 3 Ton balığı konserve 230 IU vitamin D 3 Besinlerle ne D vitamini ile kadar alınabilir? besinler? zenginleştirilmiş Mantar Yumurta sarısı 100 IU vitamin D 2 (taze) 1,600 IU vitamin D 2 (güneşte kurutulmuş) 20IU D3 veya D2
400Ü/ gün 24-26 ng/ml 25 OHD 700-1000Ü/gün %20 kırık azalması Vertebral kırık riski azalması > 26 ng/ml Kalça kırk riski azalması > 30 ng/ml
800Ü/gün Alım ne kadar olmalı?
Yükleme dozu? İdame? 50.000 Ü/hafta X 8 Alım ne kadar olmalı?
Yükleme 1500-2000Ü/gün dozu? İdame? Alım ne kadar olmalı?
25OHD PTH Kemik döngüsü kemik kaybı Düşük travmalı kırık
Doz aralıklarının fazla olması 25OHD PTH N Kemik döngüsü kemik kaybı Düşme ve kırık
Veri 25 OHD ler (ng/ml) Dozlar Değerlendirilen durum Sonuç Lyons,2007 Burleigh, 2007 Bunout, 2006 Ottawa Raporları, 2006-8 Trivedi, 2003 Smith, 2007 - - 400U 822U/gün +/- kalsiyum 400-2000U +/- 1200 mg kalsiyum 100.000Ü/4 ay 300.000Ü Yıl tek doz 71 yaş başlangıç D vitamini <16 Total kırık düşme KMY Kırık ve mortalite İlk kırık Kalça ve vertebra kırığı NS NS Azalır NS Artma (kadında) Robins, 2010 - > 700Ü/gün Düşme riski Azalır Sanders, 2010 12 ay D vitamini biyolojik yarı ömrü x4 Büyük sezonsal dalgalanmalarda da benzer - 500.000Ü Tek doz-po Düşme riski ve kırık risk artışı tanımlanmıştır Artar
Doz aralıklarının fazla olması Çalışma gruplarının ileri yaştan olması Stabil olmayan 250HD dalgalanmaları 25OHD PTH N Kemik döngüsü kemik kaybı Düşme ve kırık 25OHD ve 1,25OHD hızla kemik döngü göstergeleri PTH güçlü baskılanır
Veri 25 OHD ler (ng/ml) Dozlar Değerlendirilen durum Sonuç Lyons,2007 Burleigh, 2007 Bunout, 2006-400U 822U/gün +/- kalsiyum 71 yaş başlangıç D vitamini <16 Total kırık düşme NS Ottawa Raporları, 2006-8 - 400-2000U +/- 1200 mg kalsiyum KMY NS Trivedi, 2003 100.000Ü/4 ay Kırık ve mortalite Azalır Smith, 2007 300.000Ü Yıl tek doz İlk kırık Kalça ve vertebra kırığı NS Artma (kadında) Robins, 2010 - > 700Ü/gün Düşme riski Azalır Sanders, 2010 Rossini, 2012-500.000Ü Tek doz-po 600.000Ü 300.000 100.00 Düşme riski ve kırık 25OHD 1,25OHD Artar 21.6 67 Artar
7-DEHİDROKOLESTEROL KOLEKALSİFEROL- VİTAMİN D3 Kısa dönem koruma 25-hidroksilaz DİYET / BESİN TAKVİYELERİ KALSİDİOL - 25OHD 2-3 VİTAMİNİ BÖBREK (proksimal tubul) 1-hidroksilaz Kaçış KARACİĞER CYP24 25hidroksivitamin D-24-hidroksilaz 24-hidroksilaz KALSİTRİOL 1,25(OH) 2 D 3 24,25(OH) 2 D 3 24-hidroksilaz ERGOKALSİFEROL VİTAMİN D2 1,24,25(OH) 3 D 3 Kalsitroik asit
! 25OHD vitamini dalgalanmaları kas Doz aralıklarının fazla olması Çalışma gruplarının ileri yaştan olması 25OHD PTH N Kemik döngüsü kemik kaybı Düşme ve kırık Yaşlı hastalarda yaşam libido artışı, hareketlilik 25OHD ve 1,25OHD hızla kemik döngü göstergeleri PTH güçlü baskılanır gücünü etkilemekte Stabil olmayan 250HD dalgalanmaları Vitamin D reseptörleri kasta var Santral sinir sisteminde var DENGE VE KOORDİNASYON
%25 vücut alanı (el, yüz ve kollar) yaz güneşinde haftada 3 gün 10 dakika 1000Ü/ gün Holick,2003
Yüz %5 Yüz+eller %10 Yüz+eller+kollar %25 alan Güneş kremi!? hhttp://nadir.nilu.no/~olaeng/fastrt/vitd_quartmed. htmlttp://nadir.nilu.no/~olaeng/fastrt/vitd_quartmed.htm l http://zardoz.nilu.no/~olaeng/fastrt/vitd_quartmed.html Sofistike güneş reçeteleri Tüm vücut güneşte, gün içinde en fazla 10.000-25.000Ü D vitamini sentezler
UVB/UVA oranı kısa gölgede UVB/UVA oranı uzun gölgede
Klavuz D vitamini eksikliği tanımı 25OHD (ng/ml) Yetmezlik Eksiklik Arzu edilen 25OHD (ng/ml) TEMD, 2012 <20 20-30 >30 Endocrine Society, 2011 <20 21-29 >30 Institute of Medicine <16 > 20 Canada Institute of Medicine guideline >20-30 The Amarican Collage of Obstetricians and Gynecologists Önerilen doz Eksikliğinde 50.000Ü/ hafta x 8 ve 1500-2000Ü idame 19-70 yaş: 600Ü >70: 800Ü 20-50: 600Ü/g 50-70: 600-800Ü/g Gebede : 1500-2000Ü/gün Eksikliğinde 50.000Ü/ hafta x 8 20 yaş üstü: 400-600 Gebede: 400-600Ü/gün Gebede: 400-600Ü/gün
GÜNEş GİREN EVE DOKTOR GİRMEZ!
GÜNEş GİRMEYEN EVE DOKTOR GİREBİLİR!