LİSANSÜSTÜ TEZ ÖZETLERİ

LİSANSÜSTÜ TEZ ÖZETLERİ Hazırlayan: Hatice GÜÇLÜ NERGİZ E-mail: hguclu@anadolu.edu.tr Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 20, Sayı 1, Bahar: 133-139, 2009. Copyright 2009 anatolia Bütün hakları saklıdır ISSN: 1300-4220 (1990-2009) Takım Üyelerinin Bilişsel Stillerinin Takım Performansı Üzerindeki Etkileri: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma (Doktora Tezi). Ebru TARCAN İÇİGEN. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 (Danışman: Prof. Dr. Fulya SARVAN). Günümüzde var olan tüm bilimsel disiplinlerin en eskilerinden olan psikoloji bilimine olan ilgi sonucunda bireyler davranışlara ve insan doğasına ait kurgulardan etkilenmiş ve bunlarla ilgili pek çok felsefi ve teolojik görüşler ortaya koymuştur. 21. yüzyılın son yarısında bireyleri ve çevreyi anlamlandırmanın, davranışçıların kullandığı uyarıcı-tepki ile açıklanamayacak kadar karmaşık olduğu belirtilmiş ve yeni bir alan olarak bilişselcilik ortaya çıkmıştır. Bilişsel psikologlar insanı edilgen bir yaratık olarak değil, algılayan, uyarıcıları işleyen, anlamlandıran etken bir sistem olarak görürler. Onlara göre insanı diğer canlılardan ayıran belirgin özellik, gelen uyarıcıları işleyebilme, anlamlandırabilme yeteneğidir. Algılama, bellek ve bilgi işlem süreçlerini inceleyen dala bilişsel psikoloji adı verilir. Kişisel farklılıklar belli boyutlar çerçevesinde, stil adı verilen yapı kavramı ile açıklamaya çalışılmaktadır. Bilgi işlemede kullanılan kişiye özgü yöntem farklılıkları bilişsel stil olarak adlandırılmaktadır. Her birey farklı bilişsel stillere sahip olmasından dolayı benzer durumlara ve uyarılara farklı tepkiler göstermektedir. Psikoloji biliminin yönetim alanında kullanılmaya başlanması ile birlikte geleneksel yönetim tarzlarından farklı olarak örgütte yer alan bireylerin çok karmaşık olduğu kabul edilmiş ve bu örgütsel ortam içinde bireylerin davranışlarının açıklanması üzerinde durulmaya başlanmıştır. Bireylerin olayları nasıl algılayıp kendi düşünce yapılarında nasıl işledikleri, düzenledikleri ve tüm bunların sonucunda nasıl bir davranış sergiledikleri ile ilişkilidir. Bu noktada bilişsel stilin yönetim alanında, insan kaynakları yönetiminin personel seçme ve yerleştirme, takım çalışması, performans yönetimi, kariyer planlama, eğitim ve geliştirme alanlarında, örgütsel öğrenme alanında ve girişimcilik alanında kullanılabileceği görülmektedir. Küreselleşme sonucu işletmeler mevcut yapılarını terk edip daha fazla yetki devri ile esnek yapılara dönüşmüşlerdir. Bu yapı sonucunda da örgütler takımlar aracılığı ile faaliyetlerini gerçekleştirmeye başlamıştır. Çünkü takım temelli örgütlerin sayısındaki artış, bireylerin tek başlarına ulaşamayacakları sonuçlara takım olarak ulaşmalarının mümkün olacağına dair ortak düşünceyi yansıtmaktadır. Bilişsel stilin, bilgi ve deneyimlerin düzenlenmesi ve işlenmesinde devamlı olarak tercih edilen bireylere özgü yöntem farklılıkları olduğundan hareketle takım üyelerinin performanslarının farklı olması doğaldır, çünkü farklı bilişsel stile sahip bireylerin takım içerisinde aynı olaylara farklı yaklaşımları söz konusudur. Takım performansını etkileyen bir diğer unsur da takım çalışması bilgi, beceri ve yetenekleridir. Takım çalışması bilgi, beceri ve yeteneklerine sahip olan bireyler takımlarını hedeflere daha kolay ulaştırırken, bunlardan yoksun olan bireyler aynı başarıyı gösterememektedir. Takım çalışmasında bilgi, beceri ve yetenekleri düşük olan üyelerden ziyade bilgi, beceri ve yetenekleri yüksek olan üyelerin seçilmesi ile meydana getirilen takımların daha etkili olacağı varsayımı ön plandadır. Bu tez çalışmasının temel sorunsalı da takım üyelerinin bilişsel stilleri, takım çalışması bilgi, beceri ve yetenekleri ile takım performansı arasındaki ilişkilerin anlaşılmasıdır. Bir başka ifade ile bilişsel stil farklılıkları ya da benzerlikleri ile takım çalışması bilgi, beceri ve yeteneklerine sahip olma derecesinin takım çalışması performansını nasıl etkilediği soruları çalışmaya yön vermektedir. Bu doğrultuda tez çalışmasının alt amaçları, otel işletmelerinde takım çalışmasının yoğun gerçekleştiği önbüro bölümünde çalışanların bilişsel stillerini belirlemek, takım çalışması bilgi, beceri ve yeteneklerini ortaya koymak ve takım performanslarını değerlendirmektir. Bilişsel stil, takım çalışması bilgi, beceri ve yetenekleri ve takım performansı birbiriyle ilişkilendirilen kavramlar olarak ele alınmış, bu kavramlar arasındaki ilişkiler tez çalışmasının değişkenleri olarak irdelenmiştir. Bilişsel stiller, takım çalışması bilgi, beceri ve yetenekleri ve takım performansı arasındaki ilişkiyi gösteren modelin test edilmesi için yapısal modelleme yönteminden yararlanılmıştır. Yiyecek Turizmi ve Yiyecek Turizmi Açısından Bozcaada nın Kaynakları (Yüksek Lisans Tezi). Fatma Ümit HAMLACIBAŞI. Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 (Danışman: Yrd. Doç. Dr. S. Haluk ERDEM). Ülkemizin dünya turizm pazarındaki vitrini, temiz denizi ve doğal özellikleriyle Akdeniz ve Ege kıyılarıdır. Bunun sonucu olarak yatak kapasitesinin % 65 i bu sahillerde toplanmış ve turistik sezon yaz ayları ile sınırlı kalmıştır. Turizmin çeşitlendirilmesi ve 12 aya yayılması bu durumun yarattığı sakıncaları ortadan kaldıracaktır. Değişen turistik talebi karşılamak üzere oluşturulacak yiyecek turizmi politikaları, turizm çeşitleri arasında önemli bir yer tutmaktadır. Bozcaada, yiyecek turizmi açısından zengin kaynaklara sahiptir. Ada coğrafyasından kaynaklanan özelliklerinin yanı sıra; kendine özgü, çok kültürlü mutfağının ve yerel şarabının turistik ürün olarak geliştirilmesi ve pazarlanması halinde geleneksel konukseverlikle birleşen kültürel zenginlikler Bozcaada nın çekici bir yöre durumuna gelmesini sağlayacaktır. Bu çalışmada, yiyecek turizmi bir turizm çeşidi olarak incelenmiş, Kanada, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Avustralya nın yiyecek turizmi stratejilerine dikkat çekilmiştir. Ayrıca yiyecek turizmi açısından Bozcaada mutfak kültürüne ait 83 reçete sözlü tarih çalışması sonucunda ortaya çıkarılmış ve Bozcaada nın yiyecek turizmi kaynaklarının değerlendirilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur. Turizm Çeşitlendirmesi Kapsamında Ekoturizmin Ürünü Olarak Tatil Çiftlikleri: Türkiye deki Tatil Çiftliklerine Yönelik Swot Analizi (Doktora Tezi). Hatice YILMAZ. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 (Danışman: Prof. Dr. H. Rıza AŞIKOĞLU). Ekoturizmin bir ürünü olarak tatil çiftlikleri, Avrupa, Amerika, Avustralya ve Yeni Zelanda da bir sektör halini almıştır. Türkiye de ise tatil çiftlikleri, henüz birkaç yıldır tanınmaya başlayan bir turizm çeşididir. Avrupa da olduğu gibi Türkiye de de tatil çiftliklerinin geliştirilmesi, turizmin çeşitlendirilmesiyle birlikte, asıl işi tarım olan bu çiftliklerin ürünlerinin çeşitlendirilmesi amacını da taşımaktadır. Özellikle kırsal alanlarda doğal ve kültürel çevreyi koruması, hem ziyaretçi hem de yöre halkı için çevresel eğitime ve öğrenmeye dayalı etkinlikler sunması ve doğal, sosyo-kültürel ve ekonomik kaynakların sürdürülebilirliği açısından ekoturizmin ilkelerini bünyesinde barındırması ile alternatif bir turizm şeklidir. Bu doğrultuda, Türkiye de Cilt 20 = Sayı 1 = Bahar 2009 = 133

turizmin çeşitlendirilmesinde ve özellikle kırsal alanların gelecekteki sürdürülebilir gelişiminde tatil çiftlikleri büyük önem taşımaktadır. Araştırmada Türkiye de faaliyet gösteren tatil çiftliklerinin sahipleriyle nitel araştırma yöntemlerinden görüşme tekniği, katılımlı gözlem, doküman incelemeleri ile internet sitesinde yer alan çiftlik bilgileri kullanılarak elde edilmiş verilerle birlikte, tatil çiftliklerinin güçlü ve zayıf yönleri ile fırsat ve tehditlerinin belirlenmesine yönelik bir durum analizi (SWOT) ne yer verilmektedir. Araştırma Türkiye de farklı yörede faaliyet gösteren ve farklı yapılardaki iki tatil çiftliğinde yapılmıştır. Araştırma sonucunda, çiftliklerde doğa dostu tarımın yapıldığı, ekolojik ve kültürel dokuya uygun yapılar oldukları, turizm hizmetlerinden finansal anlamda ve istihdam yararlar elde etmenin yanında, insanlarla iletişim kurma gibi sosyal ihtiyaçlarını da bu yolla karşılayabildikleri tespit edilmiştir. Bununla birlikte çiftliklerin ürünleri, fiyatlandırma, dağıtım ve tutundurma yöntemleri ile fiziksel olanakları ile ilgili bilgiler de sunulmaktadır. Bilgi Teknolojisindeki Gelişmelerin Seyahat Acentalarına Yansımaları: Bir Alan Araştırması (Yüksek Lisans Tezi). E. Dilşad TATAR. Çanakkale: Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, 2008 (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Lütfi ATAY). Hızla değişen ve gelişen global iş ortamında tüm sektörlerde olduğu gibi turizm sektöründe de işletmeler avantaj sağlayabilmek, ayakta kalabilmek ve karlılıklarını arttırabilmek için farklı yollar ve stratejiler aramaktadırlar. Bir hizmet işletmesi olan seyahat acentaları da emek yoğun özelliğe sahip olmalarına rağmen, bu gelişen teknolojiyi iyi takip edebilmek durumunda kalmışlardır. Rekabet politikalarını da bu kavram üzerinde oluşturmaya başlamışlardır. Bilgi ve iletişim teknolojisindeki gelişimlerin bir ürünü olan bilgisayar, bilginin sistemli olarak düzenlenmesini, saklanmasını, işlenmesini ve gerektiğinde yeniden ulaşılmasını mümkün kılmıştır. 1968 yılında fiilen faaliyete geçen internet ise, günümüzde hayatın hemen her alanına girmiş ve kişilerin, işletmelerin ve devlet kuruluşlarının işleyişinde etkileyici konuma gelmiş durumdadır. Bilginin internet ortamında sunumu genel dağıtım sistemlerine göre daha düşük maliyetle olup, bilginin eskiye oranla büyük bir kitleye kısa bir zaman içerisinde ulaştırılabilmesine olanak tanımıştır. Zaman ve mekan sınırının olmayışı ticari işletmelerde kullanılmasına yol açmış, online (gerçek zamanlı) satış sistemi kavramını gündeme getirmiştir. Bu teknolojik gelişmelerden büyük ölçüde etkilenen sektörlerin başında turizm sektörü gelmektedir. Özelliklede seyahat acentaları bilgi ve iletişim teknolojisindeki gelişmelerle yeniden şekillenmiştir. Bu nedenle, hızla gelişen bilgi teknolojilerinin seyahat acentalarına yansımalarının incelenmesi ve etkilerinin analiz edilmesi bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde; bilgi teknolojisi ve internet kavramları üzerinde durulmuş, internet üzerinden pazarlamanın avantajlı ve dezavantajlı yönleri tartışılmıştır. İkinci bölümde seyahat acentalarında bilgi teknolojilerinin kullanımı ve uygulamalarına ilişkin özellikle son on yıla ait yazın taraması yapılarak genel bilgiler sunulmuştur. Son bölümde ise, seyahat acentalarının bilgi ve iletişim teknolojilerini ne oranda kullandıkları, online (gerçek zamanlı) satış sistemlerini etkin bir biçimde kullanıp kullanmadıkları irdelenmiş, Ankara da faaliyet gösteren seyahat acentaları üzerinde bir alan araştırması yapılmış ve sonuçları tartışılmıştır. Yapılan araştırmaya Ankara da faaliyet gösteren 100 seyahat acentası katılmıştır. Elde edilen verilere göre; acentaların % 60 ının interneti ana iletişim aracı olarak gördükleri ve interneti geleneksel pazarlama yöntemlerine tercih ettikleri görülmektedir. Ayrıca, internetin satışları önemli ölçüde artırdığı görüşüne % 57 lik bir oran sıcak bakmaktadır. % 63 lük bir oran ise internet kullanımının acentanın faaliyet giderlerini azalttığı görüşünü savunmaktadır. Öte yandan, seyahat acentalarının % 71 inin online satış sistemini etkin bir şekilde kullandığı, önümüzdeki yıllarda ise bu oranın daha da artacağı belirlenmiştir. Kariyer Yönetimi ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma (Doktora Tezi). Gonca KILIÇ. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2008 (Danışman: Doç. Dr. Yüksel ÖZTÜRK). Örgütlerin artan rekabet ortamında devamlılığını sağlayabilmesi amacıyla en önemli kaynaklarından biri olan insan unsurunu etkili bir şekilde kullanması gerekir. Örgütlerde verimliliği etkileyen en önemli faktörün insan olduğu gerçeği motivasyon, işgören tatmini, kariyer yönetimi ve örgütsel bağlılık gibi kavramların önemini giderek artırmaktadır. Bununla birlikte, bu kavramların birbirleriyle ilişkisinin saptanması, örgütsel politikaların belirlenmesinde etkili olabilecektir. Kariyer yönetimi ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik gerek ulusal gerekse uluslararası çalışma sayısının çok sınırlı olması ve özellikle turizm alanında Türkiye de buna ilişkin yapılmış bir çalışmaya rastlanmaması, bu araştırmanın yapılmasında belirleyici olmuştur. Araştırmada beş yıldızlı otel işletmelerinde yapılan bir uygulamayla, kariyer yönetim sistemi (kariyer yönetimi, kariyer planlama ve kariyer geliştirme) ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik olarak Türkiye de çeşitli illerde faaliyet gösteren beş yıldızlı otellerde çalışan toplam 1084 işgörene anket uygulanmıştır. Çalışanların beş yıldızlı otel işletmelerindeki kariyer yönetimi sistemi uygulamalarına ilişkin görüşleri ile örgütsel bağlılık düzeylerini tespit etmek amacıyla kullanılan anket üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, kariyer yönetimi, kariyer planlama ve kariyer geliştirme uygulamalarına ilişkin, ikinci bölümde, çalışanların örgütsel bağlılık düzeylerini belirlemeye ilişkin toplam 42 adet ifade bulunmaktadır. Anketin üçüncü bölümünde ise, çalışanların bireysel özelliklerine yönelik çeşitli sorular yer almaktadır. Bu araştırmada çalışanların kariyer yönetimi, kariyer planlama ve kariyer geliştirme uygulamalarına ilişkin görüşleri arasında ve örgütsel bağlılığın alt boyutları olan tutumsal ve davranışsal bağlılık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığı ilişkili ölçümler için t testi ve varyans analizi ile test edilmiştir. Diğer taraftan, ankete katılanların örgütsel bağlılık ile kariyer yönetimi, kariyer planlama ve kariyer geliştirme uygulamalarına ilişkin görüşlerinin bireysel özelliklerine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği bağımsız örneklemler için t testi ve varyans analizi ile test edilmiştir. Ayrıca, katılımcıların kariyer yönetimi sistemi uygulamalarına ilişkin görüşleri ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki korelasyon ve çoklu doğrusal regresyon analizi ile belirlenmiştir. Araştırmada, katılımcıların kariyer yönetimi uygulamalarına ilişkin görüşlerinin kariyer planlama ve kariyer geliştirme uygulamalarına ilişkin görüşlerinden daha olumlu olduğu belirlenmiştir. Beş yıldızlı otel işletmelerinde kariyer yönetimi sistemine ilişkin faaliyetlerin orta seviyede uygulandığı ve buna 134 n Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi

bağlı olarak da çalışanların örgütsel bağlılığının orta düzeyde olduğu gözlemlenmiştir. Bununla birlikte, örgütsel bağlılık ile kariyer yönetimi sistemi arasında r=0,74 düzeyinde pozitif yönlü kuvvetli bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, kariyer yönetimi, kariyer planlama ve kariyer geliştirme değişkenlerinin örgütsel bağlılık üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu ve en önemli etkiye sahip değişkenin ise kariyer planlama olduğu saptanmıştır. Uzundere İlçesi ve Yakın Çevresinin Ekoturizm Potansiyelinin Belirlenmesi ve Sınıflandırılması (Yüksek Lisans Tezi). Tuba ORHAN. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2008 (Danışman: Doç Dr. Faris KARAHAN). Turizm ve özellikle son yıllarda benimsenen ekoturizm yaklaşımları, yerel kültürlere saygılı ve onların mevcut yapılarını koruyan bir ekonomik gelişme öngörmektedir. Ekoturizm, turizm sektörü açısından bir planlama yaklaşımı olarak Uzundere yöresinin gelişmesi için son yıllarda önemli araçlardan biri olarak değerlendirilmektedir. Bu yüksek lisans tezi, Türkiye nin en görkemli doğa hazinelerinden biri olan Çoruh Havzasında yer alan Uzundere İlçesi nin ekoturizm potansiyelini belirlemeye ve sınıflandırmasına yönelik olarak gerçekleştirilmiştir. Uzundere İlçesi doğal zenginliği, kültürel, tarihi ve rekreasyonel değerleri açısından Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi nin önemli turizm potansiyeline sahip yörelerindendir. Çok geniş bir kültürel mirasa ve doğal zenginliğe sahip olan ilçe yerli ve yabancı turistler için alternatif bir turizm bölgesi potansiyeline sahiptir. Bu çalışmada bölgedeki mevcut potansiyelin, doğal ve kültürel kaynaklar korunarak çevreye zarar vermeyecek şekilde yöre ekonomisine önemli katkı sağlaması ve bu alanların korunması için ekonomik faydalar üretebilecek bir ekoturizm planlamasıyla turizm sektörüne kazandırılması ve ekoturizm kaynaklarının sınıflandırılması hedeflenmiştir. Araştırmada yöntem olarak SWOT Analizi Tekniği kullanılmış, yörenin ekoturizm açısından güçlü, zayıf yanları ile fırsatlar ve tehditler belirlenmeye çalışılmıştır. SWOT Analizi, gözlemler ve yörede yapılan çalışmalar yardımı ile mevcut ve potansiyel turizm etkinlikleri değerlendirilmiş, sınıflandırılmış ve haritalanmıştır. Aktif turizm etkinlikleri (1) İnanç Turizmi Etkinlikleri, (2) Tortum Şelalesi ve Yıkıklar (Yedi Göller) Odaklı Etkinlikler, (3) Piknik Aktiviteleri, (4) Festival ve Şenlikler olarak belirlenmiştir. Potansiyel turizm etkinlikleri ise, (1) Botanik Turizmi, (2) Kuş Gözlemciliği, (3) Kelebek Gözlemciliği, (4) Yaban Hayatı Gözlemciliği, (5) Trekking, (6) Manzara Seyri, (7) Tortum Gölü ne Dayalı Etkinlikler olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucu olarak yörede coğrafi, ekolojik ve sosyo kültürel açıdan ekoturizme kaynak oluşturan önemli değerler bulunduğu ve yörenin sivil toplum, üniversite, yerel yönetim ve kamu yatırımları ile önemli bir ekoturizm merkezi olabileceği kanısına ulaşılmıştır. Frederick Herzberg in Çift Etmen (Hijyen Motivasyon) Kuramının İşgörenin İş Tatminine Etkisi ve Otel İşletmelerinde Bir Uygulama (Doktora Tezi). Hüseyin ALKIŞ. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2008 (Danışman: Doç. Dr. Yüksel ÖZTÜRK). Bu araştırmada, F. Herzberg in Çift Etmen Teori sinde ortaya koymuş olduğu faktörlerin turizm işletmelerinde uygulanması sonucunda işgören iş tatmini üzerindeki etkisini belirlemesi amaçlanmaktadır. Özellikle Hijyen faktörleri olarak bilinen; şirket politikası, ücret, iş güvenliği, vb. faktörlerin iş tatmini ile ilişkisinin olup olmadığını, motivasyon faktörü olarak bilinen; başarı, tanınma, sorululuk vb. faktörlerin de iş tatmini ile ilişki düzeyini belirleyerek konaklama işletmeleri için işgörenlerin iş tatminini sağlama konusundaki problemlere çözüm aranmaya çalışılmıştır. Araştırmada, Herzberg Çift Etmen Teorisi ve iş tatmini konusundaki teorik bilgileri ve daha önce çeşitli alalarda yapılmış olan araştırmalar için literatür incelemesi yapılmıştır. Araştırmanın otel işletmelerinde çalışan işgörenlerin Herzberg Çift Etmen Teorisi ne göre iş tatmini konusundaki düşüncelerini ortaya çıkarılması için anket tekniği kullanılmıştır. Araştırma evreninde Ankara, İstanbul, İzmir, Muğla ve Nevşehir turistik bölgelerinde bulunan 4 ve 5 yıldızlı otel işletmeleri seçilmiştir. Evren üzerinde yapılan hesaplanmaya göre örneklem çapı 589 olarak belirlenmiştir. Toplanan veriler Herzberg e göre Hijyen-motivasyon faktörlerinin iş tatmini ile ilişkisini ve ilişki düzeyini belirlemek için frekans analizi, t-testi, F-testi ve çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi, 0,05 kabul edilmiş ve çıkan sonuçlar buna göre yorumlanmıştır. Araştırmaya göre çıkan sonuçlar; Hijyen faktörleri ile iş tatmini arasında güçlü bir ilişkinin olduğu ortaya çıkmıştır. Diğer yandan motivasyon faktörleri ile iş tatmini arasında ise daha güçlü bir ilişkinin olduğu görülmektedir. Motivasyon faktörlerinde tanınma ile iş tatmini arasında ilişki ters yönde olduğu, hijyen faktörlerinde en yüksek ilişki düzeyi işgörenin sosyal yaşantısı, motivasyon faktörlerinde ise ilerleme ve gelişme imkanları olarak görüldüğü, bu çalışmada Herzberg in Çift Etmen Teorisini, araştırma sonuçlarının kısmen desteklemediği ortaya çıkmıştır. Örgütlerde Kadın Çalışanların Karşılaştıkları Cam Tavan Engeli: Orta ve Büyük Ölçekli Otel İşletmelerinde Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Bayram SEZEN. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 (Yrd. Doç. Dr. Şule AYDIN TÜKELTÜRK). Cam tavan, kadınların yetenek ve başarılarının göz ardı edilerek kadınları işletme içerisinde daha üst basamaklara çıkmaktan alıkoyan, görünmez ve kırılmaz bir engeldir. Cam tavan, diğer sektördeki işletmelerde olduğu gibi otel işletmelerinde de oldukça önemli bir sorundur. Otel işletmelerinde görülecek cam tavan engelleri, kadın çalışanların sağlayabilecekleri katkıları engellediği gibi, iş tatminsizliği ve işletmeye bağlılığın azalması, işi bırakma ve işe devamsızlık gibi işletmenin verimliliği doğrudan etkileyecek sorunlar yaratacaktır. Bu noktadan hareketle; bu çalışmada, cam tavan sendromunun boyutları tespit edilip, nedenleri ve sonuçları ortaya konulmuş, çözüm önerileri ve stratejiler sunulmuştur. Ayrıca, turizm sektöründe cam tavan sendromunun boyutlarının ve nedenlerinin tespit edilebilmesi için, İstanbul İlinde faaliyet gösteren dört ve beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma yapılmıştır. Buna göre, otel işletmelerinde çalışan kadınların bir cam tavan engeli ile karşı karşıya oldukları tespit edilmiştir. WEB Tabanlı CBS ile Bergama nın Turizm Coğrafyasında Kültürel Miras Değerlendirmesi (Yüksek Lisans Tezi). Meryem SÖNMEZ. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Gözde EMEKLİ). Günümüzde bilgisayar teknolojisindeki gelişmeler, birçok sektörde olduğu gibi turizmde de etkisini göstermektedir. Bu teknolojiler içinde en çok dikkat çekenlerden biri olan coğrafi bilgi Cilt 20 = Sayı 1 = Bahar 2009 = 135

sistemleri turizm ve tanıtım etkinliklerinde önemli bir avantaj sunmaktadır. Bergama da turizmin temelini oluşturan birçok çekicilik bulunmaktadır. Kozak yaylası ve çevresinin sahip olduğu vejetasyon zenginliği, ilçenin çeşitli yerlerinde yer alan termal su kaynakları, bunun yanında tarihi ve kültürel çekicilikler sınıflandırılmasında yer alan kültürel mirasını oluşturan Akropol, Asklepion, Kızılavlu, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerini yansıtan çeşitli yapılar başta olmak üzere, kültürel yapısı, kermesi, yiyecekleri, el dokuması halılar gibi etnografik özellikleri ile ön plana çıkmaktadır. Bergama nın antik dönemden günümüze tarihle, kültürle yaşayan ve kültürü yaşatan bir ilçe olması, buradaki tarihi ve kültürel varlıklara paha biçilmez değer katmakta, bu nedenle Dünya Kültürel Miras Listesinde yer almaları gerekmektedir. Bu gereklilik üzerine kültür varlıklarının tespiti, korunması, izlenmesi, sergilenmesi, yayınlanması ve yönetimi aşamalarının tümünde, kültür varlıkların envanteri ve kültürel miras haritalarının oluşturulmasında ve bunların gelecek nesillere korunarak aktarılmasında bilgi teknolojilerinin etkin olarak kullanımında CBS uygulaması önemli araçlardan biridir. Bergama da kültürel mirasın tanıtımında CBS nin kullanılması birçok avantaj sağlamaktadır. Bu avantajlar; kaliteli grafik veri tabanı sağlaması, zengin görsel öğeler içermesi, bilgiye ulaşmayı ve bilginin güncellenmesini ayrıca yönetimini kolaylaştırması, kültürel miras olarak değerlendirilen alanların düzgün ve doğru bir şeklide kayıt altına alınmasını, kültürel miras değerlerinin fiziki ve beşeri çevre ile ilişkili sorgulamalarının yapılabilmesi ve kültürel miras envanterinin mekansal ve sözel sorgulamaları kolayca yapılabilmesi şeklinde sıralanabilir. Bergama Kültürel Varlıklar Envanter Bilgi Sisteminin Web tabanlı CBS ne entegre edilmesi ile kullanıcıların sistemde yer alan verilere kolayca ulaşıp, çeşitli uygulama ve sorgulamaları internet ortamında yapabilmeleri sağlanmıştır. Sonuç olarak Bergama nın sahip olduğu turistik çekiciliklerin tanıtımı, zaman ve paradan tasarruf edilerek, turizme olan ilginin artmasına katkı sağlanmaya çalışılmıştır. KKTC Turizm Sektöründe Bütünleşik Tedarik Zincirinin Konaklama İşletmelerinin Performansına Etkisi (Doktora Tezi). Ali ÖZTÜREN. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 (Danışman: Prof. Dr. Güven SEVİL). Kuzey Kıbrıs turizm sektöründe faaliyet gösteren işletmeler, temelde siyasi izolasyonlardan kaynaklanan oldukça sıkıntılı şartlar altında yaşamlarını sürdürmektedirler. Hedeflerine ulaşabilmeleri, diğer destinasyonlardaki işletmelere kıyasla daha zordur. Bununla birlikte, stratejik ortaklarıyla kuracakları güçlü ilişkiler, sürdürülebilir gelişme yolunda zengin fırsatları içerisinde barındırmaktadır. Bu mantıkla yola çıkarak, öncelikle ilişkilerin mevcut durumları saptanmıştır. Daha sonra, Kuzey Kıbrıs turizm sektöründeki konaklama işletmelerinin tedarikçiler, seyahat acenteleri ve müşterilerle ilişkilerini; ve bu ilişkilerin performansları üzerindeki etkilerini ortaya koyan bir model geliştirilmiştir. Araştırma verileri, konaklama işletmelerinde ilgili faaliyetleri yürüten yöneticilerden toplanmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda, kuramsal olarak geliştirilen modeldeki hipotezler kabul edilmiş ve modelin uygulamadaki geçerliliği kanıtlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre, konaklama işletmelerinin tedarikçilerle, seyahat acenteleriyle ve müşterilerle kurdukları ilişkiler sonucunda, tüm işletmelerin performansları karşılıklı olarak yükselmektedir. Ayrıca, katılımcılardan izolasyonların kalkması halinde, mevzubahis ilişkilerdeki değişimlere yönelik beklentilerini yansıtmaları istenmiştir. Bu amaçla, mevcut ve gelecek durumu açıklayan iki ayrı senaryo tanımlanmış ve sorular bu yönde düzenlenmiştir. Yöneticiler, gelecekteki muhtemel gelişmeler sonucunda şimdikinden daha iyi bir noktaya gelineceğini, bahsi geçen faaliyetlerde ve performanslarda ilerlemeler olacağını beklemektedirler. Bu tezin ortaya koyduğu sonuçlar, işbirliğine dayanan bütünleşik bir zincir sayesinde piyasadaki gücün sağlamlaşabileceğini doğrulamaktadır. Zincirdeki tüm halkaların önemini kavranması ve karşılıklı bağlılığa dayanan sürdürülebilir ilişkiler kurulması işletmelere ve turizm sektörüne başarının anahtarını sağlayacaktır. Konaklama İşletmelerinde Nakit Yönetimi Etkinliğinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Saliha Başak ERDİNÇ. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ercüment Okutmuş). Bugünün işletmecilik anlayışı çerçevesinde başarılı işletme kavramından söz edilecek olursa; işletmenin kârlı olmasının yanında hatta ötesinde mevcut kaynaklarının en iyi şekilde değerlendirerek piyasa değerini maksimize eden işletme kavramı ortaya çıkmaktadır. Bir işletmenin mevcut kaynaklarını en iyi şekilde değerlendirebilme yollarının en önemlilerinden biri ise; etkin bir nakit yönetimi yürütebilmesi ile doğru orantılı olacaktır. Nakit yönetimi son otuz yıldır gelişme gösteren bir kavram olmasına rağmen; faiz oranlarının değişkenlik gösterdiği; işletmeler arası işlemlerin çok büyük boyutlara ulaştığı; işletmelerin çok uluslu işletme ve global işletme olarak dünya çapına yayıldığı; iletişim teknolojisinin hızla geliştiği günümüzde daha da karmaşık bir hal almaktadır. İşletmeler nakit yönetimi konusundaki becerileri ile değerlendirildiğinde büyük işletmelerin kendilerine has yöntemler geliştirebildikleri; küçük işletmelerin ise nakit yönetimi konusuna hâkim personel bulmakta dahi zorlandıkları gözlemlenmektedir. Çok uluslu ve global işletmelerin finansal işlem yapısının karmaşıklığı dolayısıyla tüm dünya boyutunda ürün / hizmet üretimi için finansman temini; artı değer olarak kalan nakdin finansal piyasalardaki kullanılmama sonucunda satın alma gücünün yıpranmasını önlemek amacıyla değerlendirilmesi de dahil olmak üzere artık bugünün en önemli işletme sorunlarından biri haline gelmiştir. Ülkemizde faaliyet göstermekte olan konaklama işletmelerinin büyük bir kısmı KOBİ kapsamında yer almaktadır. Dolayısıyla konaklama işletmeleri nakit yönetimi konusunda hem KOBİ lerin karşılaştıkları sorunlarla hem de sektörün getirmiş olduğu özellikler neticesinde ortaya çıkan sorunlarla karşı karşıya kalmakta ve etkin bir nakit yönetimi politikası sergileyememektedirler. Bu durum beraberinde çeşitli büyüklüklerde finansman sorununu getirirken konaklama işletmelerinin önemli bir kısmında ayrı bir finans departmanı bulunmaması nedeniyle yaşanan sorunlar süre ve miktar açısından da büyüyebilmektedir. Buradaki en büyük faktör; ayrı bir finans departmanı bulunmayan konaklama işletmelerinde finansal kararların muhasebe departmanı ya da üst düzey yöneticiler tarafından alınmasıdır. Nakit yönetiminde etkinliğin sağlanması hedeflendiğinde yapılacak ilk işlerden birisi konusuna hâkim nitelikli bir finans personelinin işletmenin nakit ihtiyacı veya fazlasını belirlemesi ve bu doğrultuda nakit yönetim stratejileri geliştirerek mevcut nakdin atıl duruma düşmesini engellemesinin sağlanmasıdır. Ancak konaklama işletmelerinde nakit yönetimi politikaları, bu niteliklere sahip personel yerine konu hakkında yeterli bilgi düzeyine sahip olmayan muhasebe personeli ya da 136 n Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi

birçok işi aynı anda yapmak zorunda olan üst düzey yöneticiler tarafından oluşturuldukları için yıl içerisinde pek çok kez gözden geçirilmeleri; onarılmaları veya değiştirilmeleri gerekmektedir. Bazı konaklama işletmelerinde sezonluk dalgalanmalar yaşanmaktadır. Nakit yönetiminde etkinliğe sahip olunamaması dalgalanmalar karşısında oluşabilecek nakit açığının önceden tespitini engellemekle birlikte nakit fazlasının oluşması durumunda nakdin nerede ve nasıl değerlendirileceği de doğru bir şekilde belirlenememektedir. Konaklama işletmelerinin sezonluk dalgalanmalar karşısında sıkıntıya düşmeden faaliyetlerine devam edebilmeleri, yoğun sezonlarında elde ettiği nakdini zamanında en iyi şekilde değerlendirecek ve yıl boyunca etkinliğini yitirmeyecek bir nakit yönetimine bağlıdır. Yapılan bu çalışmanın amacı; konaklama işletmelerinin nakit yönetimi konusunda yaşadıkları zorlukları ve yaptıkları hataları belirleyerek; bu hataların yok edilmesi ve yaşanan zorlukların aşılması adına çözüm önerileri üreterek etkin bir nakit yönetimi oluşturabilmelerini sağlamaktır. Çalışmada konaklama işletmelerinin nakit yönetimi konusuna bakış açılarının değerlendirilmesinin yapıldığı bir anket çalışması ve Antalya da faaliyet göstermekte olan 5 yıldızlı bir konaklama işletmesinin bir yıllık nakit yönetimi uygulamalarının yer aldığı örnek uygulaması yer almaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde nakit yönetimi ile ilgili temel konular açıklanmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde konaklama işletmelerinde nakit yönetiminin kapsamı ve nakit yönetim stratejileri anlatılmaktadır. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde ise ilk olarak yapılan anket çalışması daha sonra da örnek olarak incelenen konaklama işletmesinin nakit yönetim stratejileri yer almaktadır. Bir Yönetim Aracı Olarak Bütçeleme, Seyahat Acentaları ve Tur Operatörlerine Yönelik Bir Uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Övünç İŞLER. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 (Danışman: Doç. Dr. G. Nilüfer TETİK). Uzun ve kısa vadeli planları olan işletmeler, bu planları rakamsal olarak oluşturmak ve bütçe tabloları düzenlemek zorundadırlar. Geleneksel yönetim şekilleri ve mali yapılar günümüz piyasa şartlarında yeterli olmamaktadırlar. Bir yönetim aracı olarak bütçeleme ve bütçe takibi uzun zamandan beri işletmeler tarafından kullanılan bir yöntemdir. Diğer sektörlere göre ülkemizde daha yeni olan turizm sektöründe faaliyet gösteren turizm işletmeleri de bu kavramın önemini her geçen gün daha iyi anlamaktadırlar. Bu çalışmada öncelikle seyahat acentaları ve tur operatörlerine ait bilgiler verilmiş sonrasında bütçe ve bir yönetim aracı olarak bütçeleme kavramına değinilmiştir. Son bölümde bu tekniğin seyahat acentaları ve tur operatörlerine uygulaması anlatılmıştır. İlk olarak hedefler ve veriler doğrultusunda bütçeler oluşturulmuş, yıl ortasında sezonun durumuna göre bütçe revizeleri yapılmış, yılsonunda farklı olarak oluşan durumların ve değişen parametrelerin gerçekleşmeyi nasıl etkilediği gözlemlenmiştir. Konaklama İşletmelerinde Müşteri Sadakat ve Bağlılığının Arttırılmasında Müşteri İlişkileri Bölümünün Rolü Üzerine Antalya İlinde Bir Uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Eyüp İSPİR. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 (Danışman: Prof. Dr. Ahmet AKTAŞ). Son yıllarda Konaklama İşletmeleri Yönetim Anlayışında Müşteri İlişkileri Yönetimi kavramı giderek önem kazanmakta ve uygulamaya geçilmektedir. Pazarlık gücünün üreticilerden müşterilere el değiştirdiği günümüz pazarlama anlayışı yepyeni bir boyut kazanmıştır. Müşteriyi anlamak, onun ihtiyaçları doğrultusunda ürün ve hizmetler sunarak müşteri memnuniyeti sağlamak, müşterilerin konaklama işletmelerine olan sadakat ve bağlılığını arttırmak Müşteri İlişkileri Yönetimini en etkili şekilde uygulayabilmekten geçmektedir. Müşteri İlişkileri Yönetimi, Müşteri Davranışının Anlaşılması, Takip ve Analizi sonucunda gerçekleştirilen davranışların bütününü ifade etmektedir. Bütün bu çabaların müşteri üzerinde bıraktığı etki ise müşterilerimizin memnun olmalarını ve işletmemizi tekrar tercih etmelerini, başkalarına tavsiye etmelerini sağlar. CRM uygulamaları ile birlikte, Müşteri Seçimi, Müşteri Edinme, Müşteri Sadakati, Müşteri Bağlığı, Müşteri Derinleştirme Kavramları ön plana çıkmaktadır. Müşteri sürekliliğini hedefleyecek şekilde müşteri tatminin sağlanması için satış öncesi, satış ve satış sonrasını içeren toplam müşteri deneyiminin işletme tarafından takip edilebilir olması en kritik başarı faktörlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunu başarmak müşteri temas noktaları ve çeşitliğinin arttığı günümüzde etkin bir CRM uygulamasından geçmektedir. Konaklama İşletmeleri Müşteri İlişkileri Yönetimini etkin bir şekilde uygulama yönünde çabalar göstererek bunu iyi bir rekabet aracı olarak kullanabilirler. Türk Konaklama İşletmelerinde Sermaye Yapısını Etkileyen Faktörlerin Analizi (Doktora Tezi). Erdinç KARADENİZ. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 (Danışman: Prof. Dr. Yıldırım Beyazıt ÖNAL). Konaklama işletmeleri, yatırım aşamasında büyük arazi ve arsalar üzerine sabit varlık ağırlıklı yatırımlar yapan ve bu nedenle sermaye yoğun özellik gösteren işletmelerdir. Ayrıca konaklama işletmeleri sistematik olmayan risklere duyarlı olduğu için faaliyet ve finansal riskleri yükselmektedir. Dolayısıyla konaklama işletmeleri açısından sermaye yapısının bileşimi ve borçlanma kararlarını etkileyen değişkenlerin belirlenmesi önemlidir. Bu tez kapsamında Türk konaklama işletmelerinin sermaye yapılarını belirleyen değişkenler ve buna ek olarak konaklama işletmelerinin sermaye yapılarının açıklanmasında hangi sermaye yapısı teorisinin geçerli olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda ilk olarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayınlanan sektör bilançolarından yararlanılarak otel ve lokantalar sektörünün sermaye yapısı yıllar itibariyle (1990-2006) incelenmiştir. İkinci olarak İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda (İMKB) hisseleri işlem gören Türk konaklama işletmelerinin, sermaye yapılarını etkileyen değişkenler 1994-2006 ve 2000-2006 dönemlerini kapsayacak şekilde dinamik panel veri analizi ve sabit etki tahmin modeli kullanılarak saptanmaya çalışılmıştır. Analiz sonuçları İMKB de hisseleri işlem gören Türk konaklama işletmelerinin sermaye yapılarını finansal hiyerarşi ve dengeleme teorisinin değişken bazında açıkladığı saptanmıştır. Çalışmanın üçüncü uygulaması olan anket uygulamasının sonuçlarına göre İMKB de işlem görmeyen konaklama işletmelerinde sermaye yapısı davranışlarının daha fazla finansal hiyerarşi teorisiyle uyum gösterdiği saptanmıştır. İşletmelerde İşgören Güçlendirmenin İşgörenlerin İş Doyumuna Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma (Doktora Tezi). Elbeyi PELİT. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2008 (Danışman: Prof. Dr. Yüksel ÖZTÜRK). İşletmelerin, özellikle rekabette üstünlük sağlamada kullanabilecekleri bir strateji olarak işgören güçlendirme uygulamalarına, gerekleriyle birlikte işlerlik kazandırmaları onlara; belirledik- Cilt 20 = Sayı 1 = Bahar 2009 = 137

leri hedeflerini gerçekleştirmelerinde ve nihayetinde amaçlarına ulaşmalarında da önemli katkılar sağlayacaktır. Bu husus, emek-yoğun bir sektörde faaliyette bulunan otel işletmeleri açısından, daha da önemlidir. Diğer taraftan, işletmelerde işgören güçlendirme uygulamalarının; çalışanların işlerine karşı tutumları üzerinde de önemli ölçüde etkisinin bulunmasına yönelik ilgili literatürdeki görüşler, söz konusu etkinin, otel işletmeleri açısından ayrıntılı bir biçimde incelenmesini gündeme getirmektedir. Bu kapsamda, gerçekleştirilen araştırmanın amacı, bir hizmet işletmesi olan otel işletmelerindeki işgören güçlendirmenin, işgörenlerin iş doyumlarına etkisinin belirlenebilmesidir. Araştırmanın amacını gerçekleştirmek için, konuyla ilgili ayrıntılı literatür taraması yapılmış ve işgörenlerin güçlendirme ve iş doyum düzeylerini ortaya koymaya yönelik, çok aşamalı örnekleme yöntemi kullanılarak Türkiye nin 7 bölgesinde faaliyet gösteren 5 yıldızlı otel işletmelerindeki toplam 1854 işgören üzerinde, anket yöntemi kullanılarak bilgi toplanmıştır. Çalışmada, kullanılan ölçeklerin, genel geçerlik ve güvenirliğine ilişkin, gereken analizler de gerçekleştirilmiş olup, 1 Mayıs 31 Kasım 2007 tarihleri arasında örneklem gruba uygulanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde, yüzde, frekans, bağımsız örneklemler için t-testi, ilişkili ölçümler için t-testi, tek faktörlü varyans (Anova) analizi, Tukey (HSD) testi, korelasyon, basit ve çoklu doğrusal regresyon analizleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, anket uygulanan otel işletmeleri işgörenlerinin, iş doyumlarında en olumsuz unsur, ücret unsuru olurken; en olumlu unsurlar olarak, iş yerine ilişkin fiziksel (ısıtma, aydınlatma, havalandırma vb.) şartlar ve iş arkadaşlarıyla olan ilişkiler olmuştur. Araştırmadan çıkan bir başka sonuç da; işgörenlerin psikolojik güçlendirmeye ilişkin algılamalarının, işletme yönetim uygulamalarını içeren davranışsal güçlendirme algılamalarından daha olumlu olduğu hususudur. Yine araştırmada, işgörenlerin; gerek psikolojik ve davranışsal, gerekse bir bütün olarak güçlendirme algılamalarının, işgörenlerin bazı bireysel özelliklerine (yaş, çalışılan eğitim düzeyi, sektörde çalışma süresi), departmanlarına, çalıştıkları işletmelerin sahiplik yapısına (yerli zincir, yabancı zincir, bağımsız otel işletmesi) ve işletmelerin konumlarına (şehir/sayfiye) göre anlamlı farklılıklar taşıdığı yapılan analizler sonucu belirlenmiştir. Aynı şekilde, işgörenlerin iş doyum düzeylerinde, bazı bireysel özelliklerine (yaş, çalışılan departman, eğitim düzeyi, sektörde çalışma süresi) ve işletmelerin konumlarına (şehir/sayfiye) göre de, anlamlı farklılıklar gözlenmiştir. Araştırmaya ilişkin geliştirilen hipotezlerin testine yönelik gerçekleştirilen analizler sonucunda ise, psikolojik ve davranışsal güçlendirmenin, işgörenlerin iş doyumları üzerinde önemli etkisi olduğu, diğer taraftan güçlendirmenin bir bütün olarak değerlendirilmesi sonucu (davranışsal+psikolojik) bu etkinin daha fazla olduğu yapılan korelasyon ve regresyon analizleriyle ortaya konulmuştur. Araştırma bulgularının sonucunda, işgören güçlendirmeye ilişkin, özellikle bir hizmet işletme türü olan otel işletmeleri açısından, söz konusu bu etkinin önemi vurgulanmış ve konuya ilişkin öneriler getirilmiştir. Hizmet Kalitesinin Müşteri Sadakati Üzerindeki Etkisi ve Beş Yıldızlı Bir Otel İşletmesinde Uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Cenk Murat KOÇOGLU. Düzce: Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009 (Tez Danışmanı: Doç. Dr. Kahraman ÇATI). Birçok hizmet isletmesi, her geçen gün kalite konusuna ilgi göstermekte ve hizmet kalitesini geliştirmek için çalışmalar yapmaktadır. Bu nedenle hizmet isletmelerinin temel amacı kalitenin sağlanması olmuştur. Genel anlamda, müşterinin istek ve beklentilerini en iyi şekilde karşılayan hizmetin verilmesi olarak tanımlanan hizmet kalitesinin, isletmelere sağladığı önemli avantajlar bulunmaktadır. Bu avantajların basında, müşteri sadakati gelmektedir. Müşteri sadakati, ürün ve hizmetlerin tekrar tekrar satın alınması ve bu ürün ve hizmetlerin es dost ve akrabalara tavsiye edilmesi seklinde ifade edilmektedir. Müşteri sadakati ile birlikte isletmeler; maliyetlerin azaltılması ve karlılıkların artırılmasını sağlayarak önemli bir rekabet avantajına sahip olmaktadır. Özellikle, birbirine benzer ürün ve hizmet sunan otel isletmelerinde, bu durum çok daha önem kazanmaktadır. Bu araştırmanın amacı, öncelikle, hizmet kalitesi ile müşteri sadakati arasındaki ilişkiyi teorik olarak ortaya koymak ve hizmet kalitesinin, müşteri sadakati üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir uygulama yapmaktır. Bu amaç doğrultusunda, Alanya daki bes yıldızlı bir otel isletmesinde konaklayan 176 müşteriye anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 10.00 paket programında analiz edilmiştir. Uygulama sonuçlarını değerlendirmek için; aritmetik ortalama, frekans ve faktör analizi, T testi, anova analizi, regresyon ve korelasyon analizlerinden yararlanılmıştır. Sonuçta, hizmet kalitesiyle, müşteri sadakatini ifade eden davranışsal ve tutumsal sadakat arasında bir iliksinin varlığı saptanmıştır. Müşteri sadakati üzerinde en büyük etkiyi hizmet kalitesinin Güvence boyutunun yaptığı ortaya çıkmıştır. Ayrıca davranışsal sadakat ile tutumsal sadakat arasında pozitif ve güçlü bir ilişki tespit edilmiştir. Yaz Tatilinden Beklenen Faydalara Göre Turist Pazarının Bölümlendirilmesi: Antalya da Yapılan Bir Araştırma (Doktora Tezi). Sevda SAHİLLİ BİRDİR. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009 (Danışman: Prof. Dr. M. Şükrü AKDOĞAN). Bu araştırmanın amacı; Antalya yı ziyaret eden turist pazarını yaz tatilinden bekledikleri faydalara göre birbirine benzeyen gruplara ayırmak ve bekledikleri faydalar açısından farklı turist profillerini ortaya koymaktır. Ayrıca, Antalya ya gelen turistlerin, yaz tatilinden bekledikleri faydanın demografik ve seyahat özelliklerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada, pazarı bölümlendirmede kullanılan yaygın yaklaşımlarından birisi olan post hoc bölümlendirme yaklaşımı kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak ta anket tekniğinden faydalanılmıştır. Anket, Almanca, Rusça, İngilizce ve Türkçe dillerinde, 20-23 Ağustos 2007 de, Antalya da tatilini yapıp ülkesine dönen turistlere, Antalya Hava Limanında yüz yüze uygulanmıştır. Toplam 1000 anketten, kullanılabilir anket geri dönüş oranı %77 olarak gerçekleşmiştir. Araştırmada, verilerin analizinde aritmetik ortalama, medyan, mod ve standart sapma gibi tanımlayıcı istatistiklerden yararlanılmıştır. Ayrıca, t-testi, ANOVA, korelasyon analizi, faktör analizi, kümeleme analizi, ayırma analizi ve ki-kare analizlerinden de yararlanılmıştır. Araştırmada yapılan faktör analizi sonucunda, 9 faktör elde edilmiştir. Ortaya çıkan dokuz faktöre kümeleme analizi uygulanmıştır. Kümeleme analizi, iki pazar bölümü üretmiştir. Birinci pazar bölümünün adı Güvenlik ve Konfor Faydaları Arayanlar, ikinci pazar bölümünün adı ise, Güneş-Deniz- Kum Faydaları Arayanlar olarak belirlenmiştir. Yapılan t-testi analizi, iki pazar bölümünün arasında tüm faktörler itibariyle anlamlı (p<0.000) farklılık olduğunu ortaya koymuştur. Sonuç olarak, araştırma sonucunda elde edilen bulguların, turizm pazarlama yöneticilerince, turistlerin beklentilerine odaklı, turistik mal ve hizmetlerini üretmelerine, konumlandırmalarına ve pazarlamalarına yönelik önemi üzerinde durulmuştur. 138 n Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi

Seyahat Acentasında Çalışan İşgörenlerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki (Yüksek Lisans Tezi). Beril DÖNMEZ. Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008 (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Kemal BİRDİR). Seyahat acentaları, turizm sektöründe üretilen mal ve hizmetlerin müşterilere ulaştırılmasına aracılık eden işletmelerdir. Kesintisiz ve yüz-yüze hizmet vermelerinin yanında tamamen insan kaynağına dayalı emek yoğun çalışmaları en önemli özellikleri arasında yer almaktadır. Bu özellikler dikkate alındığında; kaliteli hizmet, müşteri memnuniyeti ve dolayısıyla işletme karlılığı konularında en önemli görev işgörenlere düşmektedir. Günümüzde işgörenlerin, çalıştıkları örgüte ve yaptıkları işe karşı geliştirdikleri tutumların araştırılması oldukça popüler hale gelmiştir. Konu ile ilgili yapılan bilimsel araştırmalar sayesinde, hem literatüre hem de sektöre katkı sağlamakta ve insan kaynaklarının etkili ve verimli şekilde kullanılması konusundaki bilinç artmaktadır. Seyahat işletmelerinde, işgörenlerin çalıştıkları örgüte ve yaptıkları işe karşı geliştirdikleri tutumları belirlemek amacıyla yapılmış olan bilimsel araştırma sayısının bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar az olması dikkat çekmektedir. Seyahat işletmelerinin kendine has özelliklerini dikkate alarak yapılacak olan iş doyumu ve tükenmişlik çalışmaları karşılaşılan sorunlara uygun çözüm önerilerinin sunulması açısından önemlidir. Bu çalışma ile iş doyumu ve tükenmişlik konuları, ilişkili oldukları faktörler, iş doyumsuzluğu ve tükenmişlik durumunda ortaya çıkacak sonuçlar incelenmiş, seyahat acentalarında çalışan işgörenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki araştırılmıştır. Veri toplama aracı olarak; Minnesota Doyum Anketi, Maslach Tükenmişlik Envanteri ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Türkiye de A grubu seyahat acentalarının yoğunlukta bulunduğu İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Muğla, Mersin şehirlerinde faaliyet gösteren acenta çalışanlarından 298 kişinin katılımıyla toplanan verilerin analizi sonucunda, seyahat acentasında çalışan işgörenlerin iş doyumu ile tükenmişlik puanları arasında negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu bulgulanmıştır. Azerbaycan ın Turizm Coğrafyası (Yüksek Lisans Tezi). Yusuf ÖZTAŞBAŞI. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2008 (Danışman: Yrd. Doç. Dr. HÜLYA KAYALI). Azerbaycan, 86600 km² lik yüzölçümüne ve 8.686.000 nüfusa sahiptir. Ülke, turizm yönünden dünyada ender bulunan bir coğrafî yapıya sahiptir. Birçok turizm faaliyeti için çok sayıda çekicilikler sunmaktadır.azerbaycan, Kafkasların bölgesinin turizm bakımından en elverişli bölgesidir. Turizm alanında Azerbaycan, çok çeşitli doğal, tarihi ve kültürel özelliklere sahip olmakla beraber yeterince gelişmiş değildir. Turizm için altyapı, tanıtım ve ulaşım kolaylığının yakın zamana kadar en uygun duruma getirilmeyişi başlıca sebeptir. 20. asrın sonlarından başlayarak turizm dünya iktisadında süratle gelişen ve büyüyen bir pazar haline gelmiştir. Gelişmesine paralel olarak turizm ülkelerde daha ciddi kurumlar seviyesinde yapılmaya ve halklar arasında ilişkilerin gelişmesine zemin hazırlamıştır. Azerbaycan da turizm etkinlikleri daha çok dinlenmeye yönelik olup şifalı mineral suları ve kaplıcaların bulunduğu yerleri içine almaktadır. Bu durumda rekreasyona dayalı iç turizmin üstünlük taşıdığı ve kıyı-deniz turizmi ile kaplıca turizminin yaygınlık kazandığı görülmektedir. Bu da sağlık turizmini canlandırmaktadır. Azerbaycan da çok fazla şifalı su kaynağının, volkan çamurlarının, tuzlu göl tedavi çamurlarının, şifalı çamur petrollerinin bulunması ülkenin sağlık turizmi açısından ne kadar elverişli koşullara sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Konaklama İşletmelerinde Uygulanan Herşey Dahil Sisteminin İşgörenlerin İş Tatmini Üzerindeki Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Hakan OTAR. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2008 (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Muharrem TUNA). Araştırma herşey dahil sistemini uygulayan ve uygulamayan konaklama işletmelerinde çalışan işgörenlerin, iş tatmini düzeyleri arasındaki farkın karşılaştırılması amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın evrenini; İzmir, Bodrum, Kuşadası ve Antalya- Kundu turizm bölgesindeki dört ve beş yıldızlı otellerde çalışan işgörenler oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında evrenin tamamına ulaşılamadığından dolayı örneklem alınmıştır. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak anket tekniği kullanılmıştır. 1100 adet anket formu konaklama işletmelerine ulaştırılmış ve geri dönen toplam 844 adet anket formu değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında; örnekleme ait demografik faktörlere ve işgörenlerin iş tatmini düzeylerine yer verilmiştir. İşgörenlerin demografik özellikleri ile ilgili veriler ve işgörenlerin iş tatmini düzeyleri ile ilgili veriler frekans ve yüzde olarak ortaya konmuştur. İş tatminini etkileyen faktörler; işin özellikleri, yönetici davranışları, ücret-terfi olanakları, işin psikolojik etkileri ve çalışma koşullarıdır. Bu faktörler ışığında iş tatmininin alt boyutları ile ilgili bulgular da değerlendirilmiştir. Herşey dahil sistemini uygulayan ve uygulamayan konaklama işletmelerinde çalışan işgörenlerin iş tatmin düzeyleri arasında fark olup olmadığı Mann-Whitney U testi ile analiz edilmiştir. Çünkü örneklem normal dağlım özelliği göstermemektedir. Araştırmada anlamlılık düzeyi 0.05 olarak kabul edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; herşey dahil sistemi uygulayan ve uygulamayan konaklama işletmelerinde çalışan işgörenlerin iş tatmini düzeyleri arasında anlamlı bir fark olduğu ortaya çıkmıştır. Herşey dahil sisteminin uygulanmadığı konaklama işletmelerinde çalışan işgörenlerin iş tatmini düzeyleri daha yüksek bulunmuştur. Herşey dahil sistemini uygulayan konaklama işletmelerindeki insan kaynakları bölümlerinin, işgörenlerin iş tatmini düzeylerine daha fazla dikkat etmeleri ve belli periyotlarda gerekli ölçümleri yapmaları gerekmektedir. Cilt 20 = Sayı 1 = Bahar 2009 = 139