Canöz, Soyuer, Akgün ve ark. yüksek ekspresyonunun hastalıksız sağkalım ve genel sağ kalım süresinde kısalma ile ilişkili olduğu bulunmuştur (1, 4). B

Benzer belgeler
MEME KARSİNOMLARINDA GATA 3 EKSPRESYONU VE KLİNİKOPATOLOJİK PARAMETRELER İLE İLİŞKİSİ

NAZOFARENKS KARSİNOMUNDA CLAUDIN 1, 4 VE 7 EKSPRESYON PATERNİ VE PROGNOSTİK ÖNEMİ

Nod-pozitif Meme Kanserinde Lenf Nodu Oranı Nüks ve Mortaliteyi Belirleyen Bağımsız Bir Prognostik Faktördür

Klasik Hodgkin Lenfoma Vakalarında PD-L1 Ekspresyonunun Sıklığı, EBV ile İlişkisi, Klinik ve Prognostik Önemi

Kolorektal Adenokarsinomlarda Tümör Tomurcuklanmasının Kolonoskopik Biyopsi ve Rezeksiyon Materyalleri Arasındaki Uyumu

Predictive and prognostic factors in locally advanced breast cancer: effect of intratumoral FOXP3+ Tregs

ANKARA MEME HASTALIKLARI DERNEĞİ BİLİMSEL TOPLANTISI

10. ULUSAL RADYASYON ONKOLOJİSİ KONGRESİ Nisan 2012, Antalya

TTOD MEME KANSERİ GÜNCELLEME KURSU HAZİRAN 2015 İSTANBUL 08:25-08:30 Açılış 08:00-08:30 Pratiği değiştiren çalışmalar. (salonda kahvaltı ile)

Primeri Bilinmeyen Aksiller Metastazda Cerrahi Yaklaşım. Dr. Ali İlker Filiz GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Genel Cerrahi Servisi

MİDE KANSERİNDE APOPİTOZİSİN BİYOLOJİK BELİRTEÇLERİNİN PROGNOSTİK ÖNEMİ

MİDE KANSERİNDE P53 EKSPRESYONUNUN PROGNOSTİK ÖNEMİ: META- ANALİZ


HER2 POZİTİF HASTALIĞA YAKLAŞIM

Doç. Dr. Ahmet ALACACIOĞLU

SENTİNEL LENF NODU BİOPSİSİ VE ADJUVAN KEMOTERAPİ. Dr. Orhan TÜRKEN

Dr. Filiz FİLİZ. T.C.S.B. Nusaybin Devlet Hastanesi

28. Ulusal Patoloji Kongresi Çıkar İlişkisi Beyanı

SAĞ VE SOL KOLON YERLEŞİMLİ TÜMÖRLER: AYNI ORGANDA FARKLI PATOLOJİK BULGULAR VE MİKROSATELLİT İNSTABİLİTE DURUMU

1. Oturum: Meme Kanserine Giriş, Patoloji ve Alt Tiplendirme Oturum Başkanları : Dr. Orhan ŞENCAN, Dr. İrfan ÇİÇİN

Adrenokortikal Karsinom Tek merkezin 10 yıllık deneyimi

Tıbbı Onkoloji Dışkapı Yıldırım Beyazıt E.A.H Görevler: Görev Unvanı Görev Yeri Yıl Uzman Doktor-

Dr. A. Nimet Karadayı. Hastanesi, Patoloji Kliniği

KOLOREKTAL KARSİNOMLU HASTALARDA PRİMER İLE METASTAZ ARASINDA KRAS DİSKORDANSI

MEME KANSERİNDE TIBBİ TEDAVİ PRENSİPLERİ. Prof.Dr.Evin Büyükünal İç Hastalıkları Medikal Onkoloji Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

MEMENİN PAGET HASTALIĞI. Doç. Dr. M. Ali Gülçelik Ankara Onkoloji Hastanesi

MEME KANSERLERİNDE, TÜMÖR KÖK HÜCRE BELİRTEÇLERİNİN (ALDH1, SOX2) PROGNOZ ve DİĞER PROGNOSTİK PARAMETRELER ile İLİŞKİSİ

Memenin Duktal Karsinoma in Situ Lezyonları: Histopatolojik özellikler ile p53, HER2/neu, bcl-2 ve PCNA Ekspresyonu arasındaki ilişki

Mide Kanseri Tanısı Olan Hastalarda Lenf Nodu Tutulum Oranı ve Sağkalım İlişkisi

Erken Evre Meme Kanserinde Kimlere Aksiller Diseksiyon Gerekir?

MEME KANSERİNDE Kİ-67 EKSPRESYONU VE DİĞER PROGNOSTİK FAKTÖRLER İLE

Paratiroid Kanserinde Yönetim İzmir den Üç Merkezli Deneyim

Primeri Bilinmeyen Aksiller Metastaz ( PBAM) Sistemik Tedavinin Yeri. o Dr. Mehmet Aliustaoğlu

Meme kanser cerrahisinde sentinel lenf nodunu değerlendirmede intraoperatif sitolojinin tanı değeri

MEME KANSERİ KÖK HÜCRELERİNİN GEN EKSPRESYON PROFİLİ

MEME KANSERİNİ NASIL RAPORLAYALIM. Serpil Dizbay Sak Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji ABD

CORRELATION OF C-ERBB-2 OVEREXPRESSION WITH HISTOPATHOLOGIC AND IMMUNOHISTOCHEMICAL PROGNOSTIC FACTORS IN 131 INVASIVE DUCTAL CARCINOMA CASES

TİROİD PAPİLER MİKROKARSİNOMLARDA SANTRAL LENF NODU METASTAZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Meme Kanseri Cerrahisinde İntraoperatif Değerlendirme Ne kadar güvenebiliriz?

Meme Olgu Sunumu. Gürdeniz Serin. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı. 3 Kasım Antalya

Ulusal Cerrahi Dergisi

CURRICULUM VITAE( CV) DEGREES AND POSTDOCTORAL EDUCATION

ERKEN VE LOKAL İLERİ EVRE MEME KANSERLERİNDE BCL-2C ERB B-2 DÜZEYLERİ İLE PROGNOSTİK FAKTÖRLER ARASINDAKİ İLİŞKİ

KOLON ADENOKARSİNOMLARINDA TÜMÖR-STROMA ORANI, TÜMÖR KÖK HÜCRELERİ İLE ENTROPİNİN İLİŞKİSİ VE PROGNOSTİK ÖNEMİ. Yasemin Çakır DEÜTF Tıbbi Patoloji AD

KOLOREKTAL KARSİNOMLARDA VENÖZ İNVAZYON SAPTANMASINDA MORFOLOJİK BULGULARIN ve EVG nin ROLÜ

TRİPLE NEGATİF MEME KANSERİNE YAKLAŞIM RADYOTERAPİ

MEME KANSERİNDE C-ERBB-2 EKSPRESYONU İLE DİĞER PROGNOSTİK FAKTÖRLER ARASINDA İLİŞKİ VAR MI? ÖZET SUMMARY GİRİŞ

Küçük Hücreli Dışı Akciğer Karsinomlarının EGFR Mutasyon Analizinde Real-Time PCR Yöntemi ile Mutasyona Spesifik İmmünohistokimyanın Karşılaştırılması

Dr. Fatma PAKSOY TÜRKÖZ Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji

MEME PATOLOJİSİ SLAYT SEMİNERİ

Meme Kanseri Cerrahi Yenilikler Sancar Bayar Ankara Üniversitesi Tıp fakültesi Cerrahi Onkoloji BD

Vaka Eşliğinde Güncel Pratik Yaklaşım: Oligometastatik Meme Kanserine Yaklaşım. Prof. Dr. Feyyaz ÖZDEMİR K.T.Ü Tıbbi Onkoloji B.D.

Serviks Kanserinde Fertilite Koruyucu Tedavi

Aksiller Lenf Nodu Negatif Meme Kanserli Hastalarda Çıkarılan Lenf Nodu Sayısının Prognostik Önemi

Meme Kanserinde Lenfatik ışınlamanın Sağkalıma Etkisi Varmıdır? Dr. İlknur Bilkay Görken DEÜTFH Radyasyon Onkolojisi AD

Dünya da ve Türkiye de Erken Evre Meme Kanseri İnsidansı ve Farklılıkları

PROSTAT ADENOKARSİNOMLARINDA MAMMALIAN TARGET OF RAPAMYCIN (mtor) YOLAĞININ PROGNOZA ETKİSİ

Erkan ALATAŞ 1, Banuhan ŞAHIN 2 *, Sevgi ÖZKAN 3, Metin AKBULUT 4

Erkekte, gebelikte, daha önce meme veya aksiller cerrahi uygulananlarda aksillaya yaklaşım

Erken Evre Endometrium Kanserinde Cerrahi Tedavi. Prof. Dr. Mehmet Ali VARDAR Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum A.B.D.

Prof.Dr. Rian Dişçi İ.Ü.Onkoloji Enstitüsü Kanser Epidemiyolojisi ve Biyoistatistik Bilim Dalı

AKCİĞERİN NÖROENDOKRİN TÜMÖRLERİ. Doç. Dr. Mutlu DEMİRAY Bursa Medical Park Hastanesi

Lokalize Mide Kanseri Nedeniyle Adjuvan Kemoradyoterapi Uygulanan Hastalarda p53 Ekspresyonun Prognostik Önemi

Meme ve Over Kanserlerinde Laboratuvar: Klinisyenin Laboratuvardan Beklentisi

MEME KANSERİNDE YENİ BİR BELİRTEÇ: İnsan Epididymis Proteini 4 (HE-4)

DUKTAL KARSİNOMA İN SİTU: CERRAHİ YAKLAŞIM. Dr. N. Zafer Utkan Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı

Erkek meme kanseri-3 olgu sunumu

PROSTAT KANSERİNDE YENİ DERECELENDİRME SİSTEMİ. Prof. Dr. Işın Kılıçaslan İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı

AZ DİFERANSİYE TİROİD KANSERLERİ. Prof. Dr. Müfide Nuran AKÇAY Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı ERZURUM

ERKEN LOKAL NÜKS GELİŞEN VULVA KANSERİ: OLGU SUNUMU

KOLOREKTAL KARSİNOMLARDA HPV NİN ROLÜ VE KARSİNOGENEZ AÇISINDAN P53 VE BCL-2 İLE İLİŞKİSİ

Kolorektal kanserlerde c-erbb-2 ve p53 ekspresyonunun prognostik önemi

MEME KANSERİNDE GENEL VE HASTALIKSIZ SAĞ KALIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ

Dr.Bahar Müezzinoğlu Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

Prognostik Öngörü. Tedavi Stratejisi Belirleme. Klinik Çalışma Dizaynı

SERVİKS KANSERİNDE LESS RADİKAL CERRAHİ

DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I HÜCRE BİLİMLERİ 2 KOMİTESİ. İmmunohistokimya teknikleri ve Kullanım Alanları. Doç.Dr.

İnvaziv Mesane Kanserinde Radikal Sistektomi + Lenfadenektomi, Neoadjuvan ve Adjuvan Kemoterapi. Dr. Öztuğ Adsan

ENDOMETRİUM KANSERLERİNDE GOLGİ FOSFOPROTEİN 3 (GOLPH3) EKSPRESYONU: İMMUNOHİSTOKİMYASAL VE MOLEKÜLER ÇALIŞMA

Renin-Angiotensin System Blockers May Prolong Survival of Metastatic Non-Small Cell Lung Cancer Patients Receiving Erlotinib

DKIS: Radyoterapi. Dr. Melis Gültekin. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı

ERKEN EVRE OVER KANSERİ VE BORDERLİNE OVER TÜMÖRLERİ. Dr. Derin KÖSEBAY

MEME RADYOLOJİSİ DEĞERLENDİRME Kabul Şekli 1 (Bildiri ID: 39)/Meme Kanserinin Mide Metastazı Poster Bildiri KABUL POSTER BİLDİRİ

MESANE KORUYUCU YAKLAŞIM. Dr. Deniz Yalman Ege Ü.T.F. Radyasyon Onkolojisi A.D.

Acıbadem Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı, İstanbul, Türkiye

Prognostic Significance of Immunohistochemical P53 Expression in Patients with Breast Cancer

PAPİLLER TİROİD KARSİNOMLU OLGULARIMIZDA BRAF(V600E) GEN MUTASYON ANALİZİ. Klinik ve patolojik özellikler

MEME KANSERİ. Doç.Dr. Ali Çerçel

Evre I Seminom Dışı Testis Tümörlerinde (NSGHT) Tedavi

MEME KANSERLERİ SUBGRUPLARININ SIKLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ FREQUENCY OF BREAST CANCER S SUBGROUPS AND EFFECT FOR SURVIVAL

ENDOMETRİAL HİPERPLAZİ VE KARSİNOMUNDA NÜKLEUS BOYUTUNUN KARŞILAŞTIRMALI MORFOMETRİK ANALİZİ. Dr. Ayşe Nur Uğur Kılınç. Dr.

MEME KANSERİ ve ERKEN TEŞHİS. Dr.Koray Öcal Mersin Tıp Fak.Genel Cerrahi AD.Meme-Endokrin Cerrahisi Grubu

OLGU SUNUMU. Araştırma Gör. Dr. N. Volkan Demircan

Erken Evre Meme Kanserinde Radyoterapi Gerekmeyen Hasta Var mıdır?

Radikal Prostatektomi Sonrası Yüksek Riskli Grupta RT: Erken mi Geç mi? Dr Şefik İğdem

SERVİKAL PREKANSER VE KANSERLERİN TESPİTİNDE P16/Kİ 67 DUAL BOYAMA YÖNTEMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE TARAMA TRİAGE KULLANIMI PROF. DR. M.

MİDE KANSERLİ HASTALARDA SERUM TİROZİN KİNAZ RESEPTÖR-2 VE VASKÜLER ENDOTELYAL BÜYÜME FAKTÖRÜNÜN TEDAVİ YANITI ve PROGNOZ İLE İLİŞKİSİ

Düşük Riskli Diferansiye Tiroid Kanserlerinde RAİ Tedavisi

CORRELATION of CLINICAL and HISTOPATHOLOGICAL PARAMETERS to SURVIVAL and NECK METASTASIS in LARYNGEAL SQUAMOUS CELL CARCINOMA

MEME PATOLOJİSİ Slayt Semineri Oturum Başkanları: Dr. Osman ZEKİOĞLU - Dr. Gülnur GÜLER

Transkript:

A R A Ş T I R M A L A R ( R e s e a r c h R e p o r t s ) Meme kanserinde immünohistokimyasal olarak cathepsin-d ekspresyonu: Diğer prognostik faktörlerle ve sağkalımla ilişkisi MEME KANSERİNDE İMMÜNOHİSTOKİMYASAL OLARAK CATHEPSİN-D EKSPRESYONU: DİĞER PROGNOSTİK FAKTÖRLERLE VE SAĞKALIMLA İLİŞKİSİ Immunohistochemical cathepsin-d expression in breast carcinoma: correlation with prognostic factors and survival Özlem CANÖZ 1, Serdar SOYUER 2, Hülya AKGÜN 3, Kemal DENİZ 3, Metin ÖZKAN 4, Can KÜÇÜK 5, Figen ÖZTÜRK 6 Özet Amaç: Meme kanseri kadın popülasyonda önemi günden güne artan hastalık ve ölüm nedenidir. Son yıllarda Cathepsin-D (CD) gibi çeşitli prognostik belirleyiciler önem kazanmıştır. Gereç ve yöntem: CD protein immunreaktivitesi 64 meme kanserli hastada immünohistokimyasal olarak belirlendi. Bulgular: CD ekspresyonu vakaların %68.7 sinde izlendi, %45.3 ünde ise immünreaksiyon şiddetli idi. CD ekspresyonu ile tümör evresi (p=0.01) ve c-erbb-2 immünreaktivitesi (p=0.017) arasında anlamlı ilişki elde edildi. Ortalama 33 ay izlem sonrası CD ekspresyonu ile hastalıksız sağ kalım arasında anlamlı ilişki elde edildi (p= 0.011). Genel sağ kalım süresi ile CD ekspresyonu anlamlı bir ilişki göstermedi. Sonuç: CD ekspresyonunun nüks ve metastatik potansiyel ile yakından ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca kuvvetli immünreaksiyon gösteren tümörlerin komşu insitu duktal karsinom sahalarında da immünreaksiyon olması, meme karsinomlarında CD ekspresyonunun preinvaziv dönemde kazanılmış olabileceğini desteklemektedir. Anahtar Kelimeler: Cathepsin D; İmmünhistokimya; Meme karsinomu; Prognoz Abstract Purpose: Breast cancer is an increasingly important cause of illness and death among women. In recent years, several prognostic determinents of breast cancer have been identified, including Cathepsin-D (CD). Material and methods: CD protein expression was analysed immunohistochemically in tumor specimens of 64 breast cancer patients. Results: CD expression was determined in 68.7% of the cases, and immunoreaction was strong in 45.3% of the cases. There was a significant correlation between stage (p=0.01) and c-erbb-2 immunorectivity (p=0.017). After a median follow up of 33 months, CD positivity showed significant correlation with disease free survival (p=0.011) but not with overall survival. Conclusions: CD expression is related to recurrence and metastatic potential of breast cancer. In addition, CD expression may be acquired in the preinvasive stage of the carcinoma, since there was CD immunoreactivity in adjacent in-situ ductal carcinoma areas of strongly immunoreactive invasive carcinomas. Key Words: Breast, neoplazm; Cathepsin D; Immunohistochemistry; Prognosis Meme kanseri; kadınlarda en sık görülen ve ikinci sırada ölüme yol açan kanserdir. Meme kanserlerinde çok sayıda biyolojik parametre çalışılmıştır ve bu çalışmalar, gelişiminde çok Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi 38039 KAYSERİ Patoloji. Y.Doç.Dr. 1, Öğr.Gör.Dr. 3, Prof.Dr. 6. Radyasyon Onkolojisi. Y.Doç.Dr. 2. Medikal Onkoloji. Uzm.Dr. 4. Genel Cerrahi. Y.Doç.Dr. 5. Geliş tarihi: 14 Nisan 2004 çeşitli biyolojik olayın rol oynadığını göstermiştir. Bunlar arasında Cathepsin-D (CD) en popüler olanlardan biridir. İlk defa 1980 de tanımlanmış proteolitik bir enzim olup, kanser hücreleri ve stromal hücreler tarafından salınır (1). Stromanın sindirilmesi ve bazal membranın yıkılmasına katkıda bulunur. Bu özellikleri sayesinde tümör hücreleri göç ve invazyon yeteneğini artırır ve daha sonra metastaz geliştirirler (2). CD proteininin aynı zamanda mitojenik rolü olduğu bulunmuştur (3). Daha önce yapılan çalışmaların çoğunluğunda CD 178 Erciyes Tıp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 26 (4) 178-185, 2004

Canöz, Soyuer, Akgün ve ark. yüksek ekspresyonunun hastalıksız sağkalım ve genel sağ kalım süresinde kısalma ile ilişkili olduğu bulunmuştur (1, 4). Bir diğer çalışmada ise östrojen reseptörü (ÖR) pozitif veya lenf nodu tutulumu olan hastalarda CD overekspresyonunun, uzun sağ kalım ile ilişkili olduğu bildirilmiştir (5). Bu şekilde çelişkili sonuçlar olması nedeniyle, bu çalışmada, bizim toplumumuzdaki meme kanserli hastalarda CD overekspresyonunun bilinen prognostik faktörlerle ve c-erb-b2 ile ilişkisini ve dolayısıyla prognostik değerini belirlemeyi amaçladık. GEREÇ VE YÖNTEM Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi nde 1998-2001 yılları arasında tedavi olan 64 meme kanseri olgusu çalışmaya alındı. Hastalar küratif cerrahi tedavi uygulanan hastalardı. Hastaların % 87.6 sına modifiye radikal mastektomi uygulanmıştı. Endikasyonu konulan hastalara postoperatif radyoterapi ve östrojen reseptörü pozitif veya bilinmeyen hastalara hormonoterapi uygulandı. Hastaların %46.9 u adjuvan radyoterapi, %87.5'si adjuvan kemoterapi almıştı. Bunlardan %42.8'i CMF (Siklofosfamid, Metotreaksat, Fluorourasil), %21.4'ü ise antrasiklin içeren rejimlerle adjuvan tedavi almışlardı. Sekiz hastanın ise adjuvan kemoterapi aldıkları bilinmesine rağmen kemoterapi protokolü net olarak ortaya konulamadı. Yaş, grade, tümör tipi, lenf nodu durumu, tümör büyüklüğü, damar ve lenfatik invazyonu gibi morfolojik değişkenler kaydedildi. Menapoz durumu, parite, uzak metastaz, tedavi protokolü ve sağ kalım durumu gibi diğer değişkenler hasta dosyalarından elde edildi. Doku tespit ve takip işlemleri rutin metodlarla yapıldı ve daha sonra dokulara parafine gömme işlemi uygulandı. İmmünohistokimya için hematoksilen-eosin ile değerlendirmeye alınan aynı bloklar kullanıldı. Bloklardan hazırlanan 5µm kalınlığında kesitler polilizin-l ile kaplı lamlara alındı. Kesitler etüv içinde 60 o C de 1 saat bekletildi. Üç defa 10 ar dakikalık ksilol ile deparafinize edildi. Her biri 3 defa olmak üzere önce 10 dakika absolü alkolde sonrada 5 dakika %96 lık alkolde bekletildi. Çeşme suyu ile 5 dakika ve tamponlanmış yıkama solusyonunda ile 5 dakika yıkandıktan sonra bir damla bloke edici solüsyon damlatıldı ve 5 dakika beklenildi. On dakika mikrodalga cihazında retrieval solusyon içinde (dilüe sitrat buffer 1/10) %50 güç seviyesinde bekletildi. Daha sonra tavşan poliklonal Anti-CD (Dako-Denmark) ve Anti-cerbB-2 (Dako-Denmark) primer antikoru damlatıldı ve 30 dakika beklenildi. Yıkama solusyonunda 5 dakika yıkandı ve 2-3 damla polikolonal tavşan serumu damlatılarak 30 dakika beklendi. Yıkama solusyonunda 5 dakika bekletildikten sonra 2-3 damla streptoavidin enzimi damlatıldı ve 30 dakika beklendi. Tekrar 5 dakika yıkama solusyonu ile yıkandı. AEC kromojeni damlatılarak 15-20 dakika beklendi. Çeşme suyu ile yıkandıktan sonra Mayer hematoksilen içinde bir dakika tutularak zıt boyanma sağlandı. Menekşe rengi oluşana kadar çeşme suyu ile, daha sonra distile su ile yıkandı. İşlemin son aşamasında lamlar gliserin jel ile kaplandı. Tüm preperatlarda CD pozitif hücreler semi kantitatif olarak hafif, orta ve şiddetli olarak derecelendirildi. Derecelendirilme işleminde CD pozitif tümör hücrelerinin yüzdesi (%0-10:1, %10-50:2, >%50:3) ve reaksiyonun yoğunluğu (negatif:0, +:1, ++:2, +++:3) birlikte değerlendirildi. Her ikisinden toplam puanı 0-1 olan negatif, 2 olan zayıf, 3-4 olan orta, 5-6 olan şiddetli immünreaktif olarak skorlandı. C-erbB-2 için hazırlanan preperatlar ışık mikroskopisinde hücrenin membran boyanma özelliklerine göre değerlendirildi. Sonuçlar; negatif ve 1+ skorlar negatif, diğerleri 2+ ve 3+ olarak raporlandı. İstatistiksel analizler SPSS yazılımı kullanılarak yapıldı. Yaşın, gruplar arası karşılaştırılması nonparametrik testlerden Mann-Whitney U testi ile, menapoz durumu, histopatoloji, aksiller lenf nodu tutulumu, evre ve östrojen reseptör pozitifliği Kikare testi ile karşılaştırdı. Tanıdan ilk nükse kadar geçen süre hastalıksız yaşam süresi ve ölüme kadar Erciyes Tıp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 26 (4) 178-185, 2004 179

Meme kanserinde immünohistokimyasal olarak cathepsin-d ekspresyonu: Diğer prognostik faktörlerle ve sağkalımla ilişkisi geçen süre genel yaşam süresi olarak kabul edildi. Sağkalım süreleri ve oranları Kaplan-Meier testi ile hesaplandı ve Log rank testi ile karşılaştırıldı. İstatistiksel sonuçlarda, p değeri 0.05 ve küçük olanlar anlamlı kabul edildi. BULGULAR Hasta Özellikleri Hastaların ortalama yaşı 48 yıl ve sınırları 24 ile 76 arasında değişmekteydi. Otuzbeş yaş altı 10 (% 15) hasta vardı. Hastaların %51.4'ü postmenapozaldı. Vakaların %92 si invaziv duktal karsinom morfolojisine sahipti, % 5 vaka invaziv lobüler karsinom tanısı almıştı. Vakaların %2 sinde ise diğer morfolojik tipler söz konusu idi. Tümör büyüklüğüne göre vakalar üçe ayrıldı; <2 cm (n=8), 2-5 cm (n=30), >5 cm (n=12). Vakaların % 21,9 unda tümör büyüklükleri, çeşitli nedenlerden dolayı (eksizyonel biyopsilerinin başka bir merkezde yapılması gibi) bilinmiyordu. Vakaların %71.4 ünde lenf nodu metastazı vardı ve %48.9 u ileri evredeydi. Reseptör pozitifliği vakaların % 70.4 ünde tespit edildi. Hastaların özellikleri Tablo1 de verildi. İmmünhistokimyasal Özellikler Vakaların %70.3 ünde c-erbb-2 boyaması uygulanabildi, bunlardan %37.8 inde c-erbb-2 ile kuvvetli immünreaksiyon elde edildi. Tümör hücrelerinde CD ekspresyonu vakaların % 68.7 sinde izlendi. Bunlardan %45.3 ünde immünreaksiyon şiddetli idi. Vakaların %71.3 ünde stromal hücrelerde de CD ile immünreaksiyon izlendi. Vakaların % 32.8 inde tümöre eşlik eden in-situ duktal karsinom sahaları vardı. CD ekspresyonu gösteren ve birlikte in-situ duktal karsinom alanlarının bulunduğu vakaların % 80.5 inde bu alanlarda da pozitif reaksiyon görüldü. Oysa CD ekspresyonu göstermeyen vakalarda, in-situ duktal karsinom sahalarında ekspresyon izlenmedi. CD ekspresyonu ile tümör evresi (p=0.01) ve c- erbb-2 immünreaktivitesi (p=0.017) arasında anlamlı ilişki elde edildi. CD ekspresyonu ile histopatolojik özellikler arasındaki ilişki Tablo 2 de verildi. Sağ Kalım Analizi Ortalama olarak 33 ay takip (6 ay ile 71 ay arası) sonrası meme kanserli hastalarda genel sağ kalım oranı % 56, hastalıksız sağ kalım oranı %44 olarak bulunmuştur. CD ekspresyonu ile genel yaşam süresi arasında anlamlı bir ilişki bulunamamakla birlikte (p=0.368), hastalıksız sağ kalım ile istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulundu (p=0.011) (Tablo 3). 180 Erciyes Tıp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 26 (4) 178-185, 2004

Canöz, Soyuer, Akgün ve ark. Tablo I. Hasta özellikleri Özellikler n % Hasta sayısı 64 100 Yaş (ortanca ve sınırlar) 48 (24-76) Menapoz Premenapoz 31 48.4 Postmenapoz 33 51.6 Meme yerleşimi Sağ 40 62.5 Sol 24 37.5 Histopatoloji İDC 59 92.2 İLC 3 4.7 Diğerleri 2 3.1 Lenf nodu tutulumu Evre Bilinen 49 76.6 0 14 28.6 1-3 13 26.5 4-9 9 18.4 >10 13 26.5 Bilinmeyen 15 23.4 Bilinen 47 73.4 Evre 1 1 2.1 Evre 2A 12 25.5 Evre 2B 11 23.4 Evre 3A 23 48.9 Bilinmeyen 17 26.6 Östrojen ve/veya progesteron reseptörü Bilinen 54 84.4 Pozitif 38 70.4 Negatif 16 29.6 Bilinmeyen 10 15.6 c-erbb-2 Bilinen Kuvvetli Pozitif Zayıf Pozitif Negatif Bilinmeyen 45 17 16 12 19 70.3 37.8 35.5 26.7 29.7 Erciyes Tıp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 26 (4) 178-185, 2004 181

Meme kanserinde immünohistokimyasal olarak cathepsin-d ekspresyonu: Diğer prognostik faktörlerle ve sağkalımla ilişkisi Tablo II. CD ekspresyonu ve histolojik özellikler Histopatolojik parametreler Hasta sayısı CD immünreaktivitesi P değeri Negatif Pozitif Grade: I 19 7 12 II 32 10 22 0.086 III 13 3 10 Tümör büyüklüğü: <2 cm 8 2 6 2-5 cm 30 8 22 0.753 >5 cm 13 6 7 Lenf nodu: Negatif 13 4 9 0.512 Pozitif 40 14 26 Reseptör durumu ÖR/PgR-negatif 15 3 12 0.332 ÖR/PgR-pozitif 38 15 23 Evre Evre 1-2 24 6 17 0.001 Evre 3-4 23 10 13 c-erbb-2 Negatif 6 6 Zayıf pozitif 5 11 0.017 Kuvvetli pozitif 1 16 Tablo III. CD Ekspresyonuna Göre Ortalama Hastalıksız Yaşam Süreleri CD Olgu sayısı Ortalama HYS p Negatif 19 51.57±3.76 Pozitif 15 43.61±2.20 <0.011 182 Erciyes Tıp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 26 (4) 178-185, 2004

Canöz, Soyuer, Akgün ve ark. Kumulatif sag kalım oranı Kumulatif sag kalim orani 1,2 1,0,8,6,4,2 0,0 -,2 0 10 20 30 40 50 60 Hastaliksiz Hastalıksız yaşam Yasam süresi Süresi (ay) (ay) Ş e k i l 1. Hastalıksız yaşam süresi ile CD negatif ve pozitif hastalar arasındaki anlamlı ilişki görülüyor. R e s i m 1. İnvaziv duktal karsinomda granüler CD ekspresyonu (X400, İmmunoperoksidaz) R e s i m 2. Tümör hücreleri yanında stromal hücrelerde de CD ekspresyonu izleniyor ((X400, İmmunoperoksidaz) 70 TARTIŞMA CD, bazal membranlar ile reaksiyona girebilen ve meme karsinogenezisinde ve metastaz potansiyelinde rol alabilen lizozomal bir proteinazdır (6). Aynı zamanda CD, plazminojen aktivatör sistem ile birlikte ekstrasellüler matriksin sindirilmesinde de önemli role sahiptir (7). Bu biyolojik özellikleri nedeniyle CD nin meme kanserinin prognozunu belirlemede önem taşıması muhtemeldir. Literatürdeki çalışmalardan bazılarında CD seviyesi enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) (8) yöntemi ile, bazılarında Western-Blot yöntemi ile (9) bazılarında ise immünhistokimya ile (2) belirlenmiştir. İmmünhistokimyasal çalışmaların, özellikle son yıllarda sıklığı artan küçük tümörlerde ve daha fazla vakanın a ra ş t ı rı labile ceğ i i mmünhist o k i mya sa l çalışmalarda üstünlüğü vardır. Ayrıca CD ekspresyonunun stromal hücrelerde mi, tümör hücrelerinde mi yoksa in-situ alanlarda mı olduğu gibi, lokalizasyonu immünhistokimya ile net bir şekilde belirlenebilmektedir. M e v c u t ç a l ı ş m a d a C D e k s p r e s y o n u immünhistokimya ile belirlendi. Tümör hücrelerinin yanında stromal hücrelerde ve makrofajlarda da pozitiflik bulunması literatür ile uyumlu idi. Ayrıca, kuvvetli immünreaksiyon gösteren tümörlerin komşu in-situ duktal karsinom sahalarında kuvvetli immünreaksiyon olması, meme karsinomlarında CD ekspresyonunun preinvaziv dönemde kazanılmış olabileceğini desteklemektedir. İn-situ duktal karsinomlarda CD ekspresyonunu değerlendiren az sayıdaki çalışmalardan birinde, yüksek dereceli insitu karsinomlarda artmış CD ekspresyonunun azalan ÖR-alfa ile birlikte olduğu, ve ÖR-alfa negatif meme kanserlerinin direk yüksek dereceli in-situ duktal karsinomlardan gelişebileceği öne sürülmüştür (10). Literatürdeki CD ile ilgili çalışmalar, 4000 den fazla meme kanseri hastasını kapsamakta olup, bu çalışmaların çoğunda artmış CD seviyesi azalan Erciyes Tıp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 26 (4) 178-185, 2004 183

Meme kanserinde immünohistokimyasal olarak cathepsin-d ekspresyonu: Diğer prognostik faktörlerle ve sağkalımla ilişkisi sağ kalım süresi ile ilişkili bulunmuştur. Losch ve arkadaşları, tümör hücrelerinde CD ekpresyonunun, evre, nükleer derece, genel yaşam süresi ve hastalıksız yaşam süresi ile ilişkili olduğunu bulmuştur. Yine Westley ve arkadaşları (1) immünhistokimyasal olarak tümör hücrelerinde CD ekspresyonunun univaryete testlerde kötü sağ kalım ile ilişkili olduğunu, oysa Henry ve arkadaşları (5) immunhistokimya ile belirledikleri CD ekspresyonunun iyi prognoz ile ilişkili olduğunu bildirmişlerdir. Aziz ve arkadaşlarının çalışmasında ise CD ekspresyonu ile sağ kalım arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (11). Bizim çalışmamızda CD ekspresyonu ile hastalıksız sağ kalım arasında univaryete testlerde anlamlı bir ilişki bulunmuş, ancak genel sağ kalım ile anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Bunun yanında kötü prognozla ilişkili bir diğer molekül c-erbb-2 ile CD ekspresyonu arasında anlamlı bir lişki bulunmuştur. Meme kanserinde hem hastalıksız hem de genel sağkalım c-erbb-2 overekspresyonu gösteren hastalarda daha düşüktür. c-erbb-2 nin meme kanserli hastalarda kemoterapi ve endokrin tedavi için prediktif bir faktör olabileceğini düşündüren veriler mevcuttur. Literatürde bu iki molekülün meme kanserlerindeki rolü ile ilgili veriler çelişkilidir. Yayınların çoğunda birbirleri ile ilişkisiz oldukları bildirilmişse de (12, 13) bazılarında c-erbb-2 pozitif vakaların çoğunluğunun CD pozitif olduğu ve bu grubun CD negatif olanlara göre farklı davrandığı vurgulanmıştır (14). Bu veriler ışığında, bizim çalışmamızda da CD ekspresyonunun nüks ve metastatik potansiyel ile yakından ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır. Meme kanserlerinde günümüzde de en önemli prognostik faktörlerin lenf nodu tutulumu ve tümör büyüklüğü olduğu göz önüne alınarak, CD immünreaktivitesinin özellikle lenf nodu pozitifliği göstermeyen ve/veya küçük tümörlerde c-erbb-2 ekspresyonu ile birlikte kullanılabilir ve bu tip vakalarda prospektif çalışmalar yararlı olabilir. KAYNAKLAR 1. Westley B, Rochefort H. A secreted glycoprotein induced by estrogen in human breast cancer cell lines. Cell. 1980; 20: 353-62. 2. Isola J, Weitz S, Visakorpi T, et al. Cathepsin D expression detected by immunohistochemistry has independent prognostic value in axillary node-negative breast cancer. J Clin Oncol. 1993;11: 36-43. 3. Takei Y, Higashira H, Yamamoto T, Hayashi K. Mitogenic activity toward human breast cancer cell line MCF-7 of two bfgfs purified from sera of breast cancer patients: co-operative role of cathepsin D. Breast Cancer Res Treat. 1997; 43: 53-63. 4. Losch A, Tempfer C, Kohlberger P, et al. Prognostic value of cathepsin D expression and association with histomorphological subtypes in breast cancer. Br J Cancer. 1998; 78: 205-9. 5. Henry JA, McCarthy AL, Angus B, et al. Prognostic significance of the estrogenregulated protein, cathepsin D, in breast cancer. An immunohistochemical study. Cancer. 1990; 15; 65: 265-271. 6. Mirza AN, Mirza NQ, Vlastos G, Singletary SE. Prognostic factors in node negative breast cancer A review of studies with sample size more than 200 and follow-up more than 5 years. Annals of Surgery. 2002; 235:10-16. 7. Andreasen PA, Kjoller L, Christensen L, Duffy MJ. The urokinase-type plasminogen activator system in cancer metastasis: a review. Int J Cancer. 1997; 3;72: 1-22. 8. Ferrandina G, Scambia G, Bardelli F, Benedetti Panici P, Mancuso S, Messori A. Relationship between cathepsin-d content and disease-free survival in node-negative breast cancer patients: a meta-analysis. Br J Cancer. 1997; 76: 661-666. 184 Erciyes Tıp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 26 (4) 178-185, 2004

Canöz, Soyuer, Akgün ve ark. 9. Foekens JA, Look MP, Bolt-de Vries J, Meijervan Gelder ME, van Putten WL, Klijn JG. Cathepsin-D in primary breast cancer: prognostic evaluation involving 2810 patients. Br J Cancer 1999; 79: 300-307. 10. Roger P, Daures JP, Maudelonde T, et al. Dissociated overexpression of cathepsin D and estrogen receptor alpha in preinvasive mammary tumors. Hum Pathol. 2000; 31: 593-600. 11. Aziz S, Pervez S, Khan S, Kayani N, Rahbar M. Immunohistochemical cathepsin-d expression in breast cancer: correlation with established pathological parameters and survival. Pathol Res Pract 2001;197: 551-557. 12. Zhao H, Morimoto T, Sasa M, Tanaka T, Izumi K. Immunohistochemical expression of upa, PAI-1, cathepsin D and apoptotic cells in ductal carcinoma in situ of the breast. Breast Cancer. 2002; 9: 118-126. 13. Korkolis D, Ardavanis A, Yotis J, Kyroudi A, Gorgoulis V, Kittas C. HER-2/neu overexpression in breast cancer: an immunohistochemical study including correlations with clinicopathologic parameters, p53 oncoprotein and cathepsin-d. Anticancer Res. 2001; 21: 2207-212. 14. Xu L, Shen Z, Zhu W. The expression of Cath- D, c-erbb-2 and EGFR in breast cancer and its correlation to lymphatic metastasis. Zhonghua Zhong Liu Za Zhi. 1995;17: 60-63. Erciyes Tıp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 26 (4) 178-185, 2004 185