Gebe Kadında Dar QRS Kompleksli Tașikardi: Tanınız Nedir? Dr. Sedat KÖSE*, Dr. Ayhan KILIÇ**, Dr. Fuat GÜNDOĞDU*** *GATA Kardiyoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye **GATA Pediatrik Kardiyoloji Bilim Dalı, Ankara, Türkiye ***Atatürk Üniversitesi Kardiyoloji Anabilim Dalı, Erzurum, Türkiye ÖZET 23 yaşında ve 27 haftalık gebe kadın, gebelikte ortaya çıkan ve incessant karakterde devam eden, dar QRS kompleksli, sağ dal bloğu ve sol eksen sapması morfolojisinde ve belirgin bir hemodinamik bozulmaya yol açmayan taşikardi ile başvurdu. Tanınız nedir? ANAHTAR KELİMELER Gebelik, taşikardi, dar QRS Narrow QRS Complex Tachycardia in a Pregnant Woman: What is Your Diagnosis? ABSTRACT A 23-year-old, pregnant woman was admitted with narrow QRS complex tachycardia of incessant character, with right bundle branch block and left axis deviation morphology, causing very little discomfort to the patient. What is your diagnosis? KEYWORDS Pregnancy, tachycardia, narrow QRS İLETİŞİM ADRESİ Dr. Sedat KÖSE GATA Kardiyoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye
118 Türk Aritmi, Pacemaker ve Elektrofizyoloji Dergisi Giriş 23 yaşında kadın hasta çarpıntı yakınmasıyla kliniğimize başvurdu. Öyküsünden hastanın 27 haftalık gebe olduğu, gebelik öncesinde bu türden bir yakınması veya hastalığı bulunmadığı, çarpıntılarının tamamen gebelikle birlikte başladığı öğrenildi. Çarpıntılarının gebeliğin ikinci trimesterinde başladığı, eforla ilişkisiz olarak istirahatte ortaya çıktığı, çok sık tekrarladığı, bazen başdönmesi nedeni olduğu ifade edildi. Daha önceden başlanılan beta bloker tedaviye yanıt alınamamıştı. Hastanın kardiyak fizik muayenesi taşikardi dışında normaldi. Hastanın bazal EKG kaydında normal sinüs ritminde olduğu dönemlerde manifest aksesuar yol bulgusu olmadığı görüldü Holter kaydında kesintisiz karakterli dar QRS kompleksli taşikardi saptandı. Hastanın rutin biyokimyasal tetkikleri, ekokardiyografi ve tiroid fonksiyon testlerinde bir anormallik saptanamadı. Çarpıntı EKG sinde 125 vuru/dk hızlı, sağ dal bloğu örneği ve sol eksen sapması içeren, QRS genişliği 0.11 sn olan, atriyoventriküler dissosiyasyonlu, capture vuruları gösteren düzenli taşikardi örneği görüldü (Şekil 1). Tanınız Nedir? Hastanın gebeliği ve ciddi hemodinamik bozulma olmaması nedeniyle izlenmesine karar verildi. Hasta gebeliğin normal doğumla sonlanmasını izleyerek elektrofizyolojik çalışmaya alındı. Hastanın sinüs vuruları sırasındaki bazal kayıtlarda AH intervali 110 msn, HV intervali 45 msn bulundu. Kesintisiz (incessant) özellikli dar QRS kompleksli, sağ dal bloğu, sol eksen sapması, HV negatifliği ve ventriküloatriyal dissosiyasyon içeren taşikardi örneği gözlendi. Bu bulgular idiyopatik sol ventriküler taşikardi için tipikti. Bu bulgularla intrakardiyak haritalama için retrograd transaortik yaklaşımla sol ventriküle kateter yerleştirildi. Öncelikle sol ventrikül apikal ve mid-posterior septal bölgelerinde Purkinje potansiyelleri araştırıldı. Bu sırada aktivasyon haritalama ile taşikardi sırasında ventriküler aktivasyonun erken olduğu yerler bulunmaya çalışıldı. Sol ventrikül mid-posterior septal bölgesinde QRS kompleksinden 40 msn önce Purkinje potansiyeli görülebiliyordu. Buraya 60 saniye süreyle ısı kontrollü 50 Watt radyofrekans enerji uygulandı ve enerji uygulaması sırasında taşikardinin sonlandığı izlendi (Şekil 2). Programlı atriyal ve ventriküler stimülasyon manevraları ile taşikardi indüklenemez duruma gelindi. İşlem sonrası EKG Şekil 3 te görülmektedir. İşlem süresi 70 dk ve floroskopi süresi 13 dk oldu. Hastanın bir yıllık izleminde herhangi bir ŞEKİL 1 Hastanın gebelikte başvuru anında alınan EKG sindeki taşikardi örneği.
Gebe Kadında Dar QRS Kompleksli Taşikardi: Tanınız Nedir? 119 ŞEKİL 2 Ablasyon sırasında ventriküler taşikardinin sonlandığı aşama. taşikardi yakınması olmadı. Holter kayıtlarında herhangi bir aritmi saptanmadı. Tartışma Gebelikte ilk kez görülmeye başlanan ventriküler taşikardiler çok seyrektir, literatürde 30 kadar olgu bildirilmiştir. Yapısal kalp hastalıklarıyla ilişkisizdir ve hem anne hem bebek açısından prognoz iyidir (1). Kadınlarda ve erkeklerde bazı elektrofizyolojik parametrelerin anlamlı farklılıklar gösterdiği bilinmektedir (2). Kadınlarda istirahat kalp hızı daha yüksek, QT intervali daha uzun, QRS süresi daha kısa ve QRS voltajı daha düşük olmaktadır. Kadınlarda sinüs nod disfonksiyonu, uygunsuz sinüs taşikardisi, atriyoventriküler nodal reentran taşikardi, idiyopatik sağ ventrikül taşikardisi ve uzun QT sendromunda aritmik olay insidensi daha yüksek bulunmaktadır. Buna karşın, erkeklerde atriyoventriküler blok, karotid sinüs sendromu, atriyal fibrillasyon, aksesuar yol bağımlı supraventriküler taşikardi, WPW sendromu, reentran ventriküler taşikardiler, ventriküler fibrillasyon ve ani kardiyak ölüm ve Brugada sendromu daha sık bildirilmektedir. Gebelik ve postpartum dönem ise ek aritmi riski getiren olaylar olarak ortaya çıkmaktadır (3). Bu dönemde supraventriküler taşikardi (SVT) riski artmaktadır. Tawam ve ark. 60 kadın üzerinde yaptıkları retrospektif çalışmada gebelikte yeni başlayan SVT ve gebelikte alevlenen SVT riskinin arttığını bulmuşlardır (görece risk 5.1, p <0.001) (4). SVT semptomları da gebelikte artmıştır. SVT artışında etkenle-
120 Türk Aritmi, Pacemaker ve Elektrofizyoloji Dergisi ŞEKİL 3 Hastanın işlem sonrasında normal sinüs ritmindeki EKG örneği. rin hormonlar, otonomik tonus ve artmış intravasküler sıvı hacmi olduğu, aynı zamanda, gebelikte kadınların daha fazla tıbbi yardıma başvurdukları düşünülmektedir. Gebelikte ventriküler taşikardi seyrek görülmektedir, ancak gebelikte ilk kez başlayan ventriküler taşikardiler, uzun QT sendromları ve ICD implantasyonları bildirilmektedir (5). Brodsky gebelikte yeni başlayan ventriküler taşikardileri gözden geçirmiş ve hastaların çoğunda yapısal kalp hastalığı bulunmadığını görmüştür (1). VT episodlarının çoğu fiziksel veya emosyonel bir stres ile ortaya çıkmaktaydı, bu da katekolamin tetiklenmesini düşündürüyordu. Bu episodlar beta-blokajla kontrol edilmiş ve doğumla birlikte kaybolmuşlardı. Gebelikte ortaya çıkan idiyopatik sol ventrikül taşikardisinin nedeninin hormonal etkiler, otonomik tonus değişiklikleri ve/veya intravasküler sıvı hacmindeki artışların neden olduğu atriyal gerilme ve diyastol sonu hacim artışları olduğu düşünülebilir. İdiyopatik sol ventriküler taşikardilerin tedavisinde verapamil başarıyla kullanılmaktadır (6). Fetal taşikardilerin tedavisi amacıyla verapamil kullanıldığında fetusta bradikardi ve kalp bloğu görülmesi endişe yaratmıştır (7), bu nedenle hastamızda gebelik sürecinde verapamil kullanmayı düşünmedik. Flekainid de maternal ventriküler taşikardi tedavisinde başarıyla kullanılmıştır (8). VT esnasında hemodinamideki bozulmanın tolere edilebilir ölçülerde kalması nedeniyle konservatif kalmayı ve gebeliğin sonlanmasını izleyerek ablatif tedavi yapmayı yeğledik.
Gebe Kadında Dar QRS Kompleksli Taşikardi: Tanınız Nedir? 121 KAYNAKLAR 1. Brodsky M, Doria R, Allen B, Sato D, Thomas G, Sada M. New-onset ventricular tachycardia during pregnancy. Am Heart J 1992; 123:933-941. 2. Bernal O, Moro C. [Cardiac arrhythmias in women]. Rev Esp Cardiol 2006; 59:609-618. 3. Yarnoz MJ, Curtis AB. More reasons why men and women are not the same (gender differences in electrophysiology and arrhythmias). Am J Cardiol 2008; 101:1291 1296. 4. Tawam M, Levine J, Mendelson M, Goldberger J, Dyer A, Kadish A. Effect of pregnancy on paroxysmal supraventricular tachycardia. Am J Cardiol 1993; 72:838 840. 5. Nakagawa M, Katou S, Ichinose M, Nobe S, Yonemochi H, Miyakawa I, Saikawa T. Characteristics of new-onset ventricular arrhythmias in pregnancy. J Electrocardiol. 2004; 37:47-53. 6. Belhassen B, Rotmensch HH, Laniado S. Response of recurrent sustained ventricular tachycardia to verapamil. Br Heart J 1981; 46:679-682. 7. Page RL. Treatment of arrhythmias during pregnancy. Am Heart J 1995; 130:871-876. 8. Connaughton M, Jenkins BS. Successful use of flecainide to treat new-onset maternal ventricular tachycardia in pregnancy. Br Heart J 1994; 72:297.