Öğretim Üyesi Mehmet Zeki COŞKUN Y. Doç. Dr. İşaat Fak., Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Ölçme Tekiği Aabilim Dalı (1) 85-6573 coskumeh@itu.edu.tr http://atlas.cc.itu.edu.tr/~cosku
Adres Öğreci görüşme saatleri: Pazartesi 10:00 1:00
Ölçme Hataları, Hata Hesapları -Ölçme Araa bir büyüklüğü, kullaıla ölçme birimi ciside bulumasıdır. Ölçmeler yapılırke, ölçme hatalarıı ortayaçıkması kaçıılmazdır. Bu hataları birkısmı ölçme sırasıdaki yalışlık ve dikkatsizlikte diğer bir bölümü ise isa duyu orgalarıdaki ve alet yapısıdaki eksiklikler ile doğal etkilerde ileri gelmektedir.
Ölçme Hataları, Hata Hesapları -Ölçme 1. Hiçbir ölçme kesi değildir.. Her ölçmede hatalar bulumaktadır. 3. Mevcut hataları büyüklüğü hiçbir zama bilimemektedir. 4. Ölçmei gerçek değeri hiçbir zama belli değildir.
Ölçmelerde Hata Kayakları Kişisel hatalar o İsa duyu orgalarıı tam olmaması edeiyle, kişisel dikkatsizlik ve yeteeği sıırlı olmasıda ileri gelmektedir. Yöeltme hatası Aletsel hatalar o Aleti yapımıdaki bir eksiklik, kalibrasyo eksikliği veya herhagi bir parçasıı oyamasıda ileri gelmektedir. Doğal hatalar o Rüzgar,sıcaklık,em vb...
Hata Türleri Kaba hatalar o Dikkatsizlik ve yorguluk gibi edelerle ileri gele hatalı ölçme ve okumalardır. Düzeli hatalar o Alet hataları(şeridi stadart boyda farklı olması,mira boyu) ve kısmede ölçme araçlarıı hatalı kullaılmasıda ileri gelirler. Düzesiz hatalar o Bu hatalar tam olarak giderilemiye alet hatalarıda ileri gelirler.
Hata Türleri Gerçek Hata Gerçek Hata (ε): Ölçüle bir l büyüklüğüü gerçek değeri x biliiyor ise, gerçek hata ε =x l şeklide taımlaır.
Hata Türleri - Örek Bir üçgei iç açıları ölçülmüş α = 75.455 β = 67.37 γ = 57.351 değerleri elde edilmiştir. Bu durumda yapıla ölçme hatasıı türüü ve miktarıı buluuz. Bir üçgei iç açıları toplamı 180 0 (00 g) olduğua göre x = 00g dır. Gerçek Hata ise; ε = 00 (α + β + γ )= -0.0013 g = -13 cc dir.
Görüe Hata (düzeltme)(v) Hata Türleri Görüe Hata Hesap edile e olasılıklı değerde (e ihtimalli değer) ölçüle değeri farkıa görüe hata deilmektedir. Cebirsel toplamı 0 olmalıdır. Görüe hata; v = x - l şeklide taımlaır. E olasılıklı değer x = [ l ] i = l i dir. (Ölçmeleri aritmetik ortalaması)
1. Ortalama Hata (t) Doğruluk Ölçütleri ε gerçek hataları (veya v görüe hataları) mutlak değerlerii basit aritmetik ortalaması ortalama hata olarak adladırılır. t = ± ε 1 + ε +... ε t = ± ε t = ± v1 + v +... v t = ± v : ölçme sayısı
Hata Türleri K.O.H.. Karesel Ortalama Hata (m) K.O.H..1. Bir ölçüü k.o.h. (m) Bir ölçmei k.o.h. gerçek hatalarda: m = ± ε 1 + ε +... + ε m = ± [ εε ] : ölçme sayısı
Hata Türleri K.O.H.. Karesel Ortalama Hata (m) K.O.H... Bir ölçüü k.o.h. (m) Bir ölçmei k.o.h. görüe hatalarda: m = ± v 1 + v +... + v 1 m = ± : ölçme sayısı [ vv] 1
Hata Türleri K.O.H.. Karesel Ortalama Hata (m) K.O.H..3. E Olasılıklı Değeri K.O.H. (m) M = ± m : ölçme sayısı
. Olasılıklı Hata (r) Hata Türleri K.O.H. Gerçek veya görüe hataları mutlakdeğerleri büyüklük derecesie göre sıraladığıda ortadaki değere olasılıklı hata deir. tek ise r ε = ± ε +1 r v v = ± +1 çift ise r ε 1 = ± ε + ε + r v 1 = ± v + v +
. Orasal Hata (T) Hata Türleri K.O.H. Karesel ortalama hataı ölçüle büyüklüğe oraıdır. T = m l i
. Orasal Hata (T) Hata Türleri K.O.H. Karesel ortalama hataı ölçüle büyüklüğe oraıdır. T = m l i