1. HFT ISL108 GENEL MUHSEE 2 ralık ve Sürekli Envanter Yöntemi(Satılan Ticari Mallar Maliyetinin Hesaplanması) Doç.Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr 2 Envanter Geniş anlamda envanter, işletmenin mevcutlarını, alacaklarını ve borçlarını ölçmek saymak, tartmak ve değerlemek suretiyle ayrıntılı ve kesin bir şekilde tespit etme işlemidir. Dar anlamda envanter, işletmenin sahip olduğu stoklarına ait mal mevcudu ve satılan ticari mallar maliyetinin tespit edilmesidir. Dönem sonu mal mevcudu ve satılan ticari mallar maliyeti rakamları işletmenin brüt karının hesaplanmasından önemli bir yere sahiptirler. Satılan ticari mallar maliyetinin hesaplanmasında aralıklı envanter yöntemi ve sürekli envanter yönetimi olmak üzere iki yöntem kullanılmaktadır. ralıklı Envanter Yönteminde Satılan Malın Maliyetinin Hesaplanması ve Muhasebeleştirilmesi ralık Envanter yönteminde satılan malların maliyeti dönem sonunda topluca hesaplanır ve bir dönem boyunca yapılan bütün satışlar maliyet kaydı ile bir kerede topluca kaydedilir. Satılan malın maliyetinin hesaplanabilmesi için mutlaka dönem sonunda malların sayımının yapılması ve dönem sonu mal mevcudunun değerinin belirlenmesi gerekir. 3 4 ralıklı Envanter Yönteminde Satılan Malın Maliyetinin Hesaplanması ve Muhasebeleştirilmesi Dönem aşı Mal Mevcudu u yöntemde, dönem içinde ticari mal hareketleri ile ilgili tüm işlemler 153 Ticari Mallar Hesabına kaydedildikten sonra dönem sonunda hesabın bakiyesi Satışa Hazır Mal Maliyetini göstermektedir. Dönem sonunda Ticari Mal Hesabının bakiyesinden dönem sonu mal mevcudu çıkarılarak Satılan Ticari Mallar Maliyeti Hesaplanır. İşletmemizin 01.01.201. tarihinde(dönembaşında) bilnçosunda görülen mal mevcudu TL dir Varlıklar Kasa ankalar Ticari Mal Demirbaşlar..Ticaret İşletmesinin 01.01.201.. Tarihli ilançosu (TL) anka Kredileri Sermaye Kaynaklar Varlıklar Toplamı Kaynaklar Toplamı 5 6 1
Dönem aşı Mal Mevcudu çılış kaydı, yevmiye defterine şu biçimde yapılır. 01.01.201. orç lacak 153 DMM 100 Kasa 102 ankalar 153 Ticari Mal 255 Demirbaşlar 300 anka Kredileri 500 Sermaye çılış Kaydı Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 7 8 Ticari Mal lışlar İşletmemiz, % 18 KDV hariç TL lik ticari mal satın almıştır. 360.000 TL sini peşin ödemi, kalan tutar için ise satıcılara borçlanmıştır. 153 100 Kasa 320 Satıcılar Ticari Mal lış Kaydı.../ /201. orç lacak 108.000 360.000 348.000 153 DMM Dönem İçi Mal lış 800.000 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 9 10 Ticari Mal lış Giderleri İşletme, satın aldığı malın işletmeye getirilmesi için % 18 KDV hariç TL taşıma gideri ödemiştir. 153../ /201. orç lacak 1.800 100 Kasa 11.800 Ticari Mal lış Gideri Kaydı 153 DMM Dönem İçi Mal lış Dönem İçi Mal lış Gideri Kaydı 8 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 11 12 2
Ticari Mal lıştan İadeler İşletme, daha önce kredili olarak satın aldığı malın % 18 KDV hariç TL tutarındaki kısmını satıcıya iade etmiştir.../ /201. orç lacak 320 Satıcılar 5.900 153 Ticari Mal lıştan İade Kaydı 900 153 DMM Mal lıştan İade Dönem İçi Mal lış Dönem İçi Mal lış Gideri Kaydı 8 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 13 14 Ticari Mal lış Iskonotosu İşletmemiz, daha önce kredili olarak satın aldığı mal için satıcı işletmeden % 18 KDV hariç TL tutarında bir indirim almıştır.../ /201. orç lacak 320 Satıcılar 17.700 153 Ticari Mal lıştan İade Kaydı 2.700 153 DMM Dönem İçi Mal lış Dönem İçi Mal lış Gideri Kaydı Mal lıştan İade Mal lış İskontosu 8 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 15 16 Mal Satış İşlemi İşletmemiz, % 18 KDV hariç TL lik mal satmıştır. 100.000 TL sini peşin tahsil etmiş, 100.000 TL müşterinin cari hesabına kaydedilmiştir ve kalanı için ise 2 ay vadeli senet almıştır. 100Kasa 120 lıcılar 121 lacak Senetleri 391 Hesaplan KDV Mal Satış Kaydı../ /201. orç lacak 100.000 100.000 272.000 72.000 153 Ticari Mallar 8 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 17 18 3
Mal Satıştan İadeler İşletmemiz, % 18 KDV hariç TL lik malı müşterinin talebi doğrultusunda iade almıştır. İlgi tutar işletme tarafından müşteriye nakit olarak ödenmiştir. 610 Satıştan İadeler 391 Hesaplanan KDV../ /201. orç lacak 3.600 100 Kasa 23.600 Mal satıştan iade 153 Ticari Mallar 8 610 Satıştan İadeler Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 19 20 Mal Satış İskontosu İşletmemiz, daha önce kredili olarak sattığı mallar için % 18 KDV hariç TL lik tutarında müşterisine iskonto yaptığını bildirmiştir. İlgili tutarı müşterinin cari hesabından düşülmüştür. 611 Satış İskontoları 391 Hesaplanan KDV../ /201. orç lacak 1.800 120 lıcılar 11.800 Mal satış iskontosu 153 Ticari Mallar 8 610 Satıştan İadeler 611 Satış İskontoları Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 21 22 ralık Envanter Yöntemine Göre Satılan Ticari Mallar Maliyeti Satılan Malın Maliyetinin Hesaplanması 153 orç Tarafı 153 lacak Tarafı Fiili Sayım Sonucu ulunur. Satılan Ticari Mallar Maliyetinin Hesaplanması Dönem aşı Mal Mevcudu (+) Dönem İçi Mal lışlar (+) Dönem İçi Mal lış Giderleri (+) Mal lıştan İadeler (-) Mal lış İskontosu (-) Net Mal lışlar Dönem Sonu Mal Mevcudu (-) Satılan Ticari Mallar Maliyeti (STMM) Satılan Ticari Mallar Maliyeti = Net lışlar Dönem Sonu Stok Net lışlar = (Dönem aşı Stok+Dönem İçi lışlar+lış Giderleri) - (lıştan İadeler+lış İskontoları) 23 İşletmenin dönembaşı mal mevcudu TL dir. Dönem için mal alışları TL olup, TL alış gideri ödenmiştir. Satın alınan malların TL lik kısmı iade edilmiş olup, TL lik satıcı firma tarafından iskonto yapılmıştır. Dönem sonu yapılan sayımda Dönem Sonu Mal Mevcudu 500.000 TL olarak bulunmuştur. Satılan Ticari Mallar Maliyetini bularak, 153 Dönem sonu mal mevcudunu göstermesini sağlayınız. Satılan Ticari Mallar Maliyetinin Hesaplanması 153 Ticari Mallar orç Tarafı 153 Ticari Mallar lacak Tarafı Dönem aşı Mal Mevcudu (+) Dönem İçi Mal lışlar (+) Dönem İçi Mal lış Giderleri (+) Mal lıştan İadeler (-) Mal lış İskontosu (-) () () Net Mal lışlar 790.000 Dönem Sonu Mal Mevcudu (-) (500.000) Satılan Ticari Mallar Maliyeti (STMM) 290.000 24 4
Satılan Ticari Malların Stoklardan Düşülmesi Satılan ticari mallar maliyeti tutarı 290.000 TL dir. Stoklardan düşülmesini ve 153 Stokların gerçek durumunu yansıtmasını sağlayınız.../ /201. orç lacak 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti 290.000 153 290.000 Satılan ticari malların stoktan çıkılması 153 Ticari Mallar 290.000(a) 8 3 610 Satıştan İadeler 611 Satış İskontoları 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti 290.000 (a) 290.000 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 25 26 rüt Satış Karın Hesaplanması Ticaret işletmeleri için önemli rakam olan brüt satış karının hesaplanması işlemine bakalım. rüt satış karı, anafaaliyet konusu ile ilgili elde edilen net satışlardan satılan ticari mallar maliyetinin düşülmesi sonucu bulunmaktadır. rüt Satış Karının Hesaplanması rüt Satış Karı rüt Satış Karı = Net Satışlar - Satılan Ticari Mallar Maliyeti = 600 610 611 80.000 TL = TL TL - TL - 621-290.000 TL Sürekli Envanter Yönteminde Satış İşlemleri Sürekli envanter yöntemi bir taraftan işletmenin her zaman elinde bulunan mevcut mal miktarını ve maliyetini, diğer taraftan da satışların tutarını ve o ana kadar yapılan satışlardan elde edilen kar yada zarar durumunu gösteren bir yöntemdir. u yöntem mal çeşidi az, büyük hacimli ve yüksek fiyatlı mal satımı yapan toptancı işletmeler, sınai işletmeleri gibi işletmeler tarafından kullanılır. Sürekli envanter yönteminde her mal satışından sonra o satışın maliyeti hemen kaydedilir; yani 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti Hesabı borçlandırılırken 153 Ticari Mallar Hesabı lacaklandırılır. 27 28 Dönem aşı Mal Mevcudu Dönem aşı Mal Mevcudu İşletmemizin 01.01.201. tarihinde(dönem başında) bilançosunda görülen mal mevcudu TL dir Varlıklar Kasa ankalar Ticari Mal Demirbaşlar..Ticaret İşletmesinin 01.01.201.. Tarihli ilançosu (TL) anka Kredileri Sermaye Kaynaklar Varlıklar Toplamı Kaynaklar Toplamı çılış kaydı, yevmiye defterine şu biçimde yapılır. 100 Kasa 102 ankalar 153 Ticari Mal 255 Demirbaşlar 300 anka Kredileri 500 Sermaye çılış Kaydı 01.01.201. orç lacak 29 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 30 5
Ticari Mal lışlar 153 DMM İşletmemiz, % 18 KDV dahil 708.000 TL lik ticari mal satın almıştır. KDV si tutarını peşin olarak ödemiş geri kalan tutar için ise satıcı işletmeye borçlanmıştır. 153 100 Kasa 320 Satıcılar Ticari Mal lış Kaydı.../ /201. orç lacak 108.000 108.000 31 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 32 Ticari Mal lış Giderleri 153 DMM Dönem İçi Mal lış 1.000.000 İşletme, satın aldığı malın işletmeye getirilmesi için % 18 KDV hariç TL taşıma gideri ödemiştir. 153../ /201. orç lacak 3.600 100 Kasa 23.600 Ticari Mal lış Gideri Kaydı 33 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 34 Ticari Mal lıştan İadeler 153 DMM Dönem İçi Mal lış Dönem İçi Mal lış Gideri Kaydı 1.0 İşletme, daha önce kredili olarak satın aldığı malın % 18 KDV dahil 59.000 TL tutarındaki kısmını satıcıya iade etmiştir.../ /201. orç lacak 320 Satıcılar 59.000 153 Ticari Mal lıştan İade Kaydı 9.000 35 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 36 6
Ticari Mal lış Iskonotosu 153 DMM Mal lıştan İade Dönem İçi Mal lış Dönem İçi Mal lış Gideri Kaydı 1.0 İşletmemiz, daha önce kredili olarak satın aldığı mal için satıcı işletmeden % 18 KDV hariç TL tutarında bir indirim almıştır.../ /201. orç lacak 320 Satıcılar 17.700 153 Ticari Mal lış İskontosu 2.700 37 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 38 Sürekli Envanter Yöntemi 153 DMM Dönem İçi Mal lış Dönem İçi Mal lış Gideri Kaydı Mal lıştan İade Mal lış İskontosu 1.0 6 İşletme, maliyeti 500.000 TL olan malı % 18 KDV dahil 826.000 TL ye kredili olarak satmış ve alıcı 3 ay vadeli senet düzenleyerek işletmeye vermiştir. Gerekli yevmiye maddesini yapınız.../ /201. orç lacak 121 lacak Senetleri 826.000 391 Hesaplanan KDV Mal Satış İşlemi 126.000 39 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 40 Sürekli Envanter Yöntemi İşletme, maliyeti 500.000 TL olan malı % 18 KDV dahil 826.000 TL ye kredili olarak satmış ve alıcı 3 ay vadeli senet düzenleyerek işletmeye vermiştir. Gerekli yevmiye maddesini yapınız.../ /201. orç lacak 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti 500.000 153 Ticari Mallar Maliyeti 500.000 Satılan ticari malların stoktan çıkılması 153 Ticari Mallar 500.000 1.0 6 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti 500.000 500.0000 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 41 42 7
Mal Satıştan İadeler Mal Satıştan İadeler İşletmemiz, % 18 KDV hariç TL lik malı müşterinin talebi doğrultusunda iade almıştır. İlgi tutar işletme tarafından müşterinin cari hesabından düşülmüş. İade edilen malı maliyeti TL dir. 610 Satıştan İadeler 391 Hesaplanan KDV../ /201. orç lacak 12.600 120 lıcılar 82.600 Mal satıştan iade İşletmemiz, % 18 KDV hariç TL lik malı müşterinin talebi doğrultusunda iade almıştır. İlgi tutar işletme tarafından müşterinin cari hesabından düşülmüş. İade edilen malı maliyeti TL dir.../ /201. orç lacak 153 Ticari Mallar Maliyeti 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti Mal Satıştan İade Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 43 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 44 Mal Satış İskontosu 153 Ticari Mallar 500.000 (b) 1.0 6 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti 500.000 (b) 610 Satıştan İadeler İşletmemiz, daha önce kredili olarak sattığı mallar için % 18 KDV hariç TL lik tutarında müşterisine iskonto yaptığını bildirmiştir. İlgili tutarı müşterinin cari hesabından düşülmüştür. 611 Satış İskontoları 391 Hesaplanan KDV../ /201. orç lacak 3.600 120 lıcılar 23.600 Mal satış iskontosu 500.0000 45 Uzaktan Eğitim Uygulama ve raştırma 46 rüt Satış Karın Hesaplanması 153 Ticari Mallar 500.000 1.0 6 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti 500.000 500.0000 610 Satıştan İadeler 611 Satış İskontoları rüt Satış Karının Hesaplanması rüt Satış Karı = Net Satışlar - Satılan Ticari Mallar Maliyeti rüt Satış Karı = 600 610 611 1 TL = TL TL - TL - 621-4 TL 47 48 8
Kaynakça Teşekkür Ederim Nalan KDOĞN, Orhan SEVİLENGÜL, Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, Gazi Kitapevi, nkara. Orhan Sevilengül, Genel Muhasebe, Gazi Kitapevi, nkara, 2011. Orhan Sevilengül, Çözümlü Muhasebe Problemleri, Gazi Kitapevi, nkara, 2011. bdullah Karakaya, Genel Muhasebe Ders Notları, Safranbolu, 2002. hmet Vecdi CN/ Sakarya Üniversitesi İİF İşletme ölümü Ders Notları Nalan KDOĞN, Nejat TENKER, Finansal Tablolar ve Mali naliz Teknikleri, Gazi Kitapevi. CEMLCILR, Ö., "Muhasebenin amaçlarına Ulaşmada Muhasebenin Kuramsal Yapısına ağlılığın Gereği ve Önemi", Muhasebe ve Denetime akış, Ocak 2003. 8 No lu TMS- Maddi, Maddi Olmayan Duran Varlıklar ile Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar ISC, International ccounting Standards Committee, International ccounting Standards 1999, London, 1999. Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim 49 50 9