Çocuk Dergisi 12(2):78-82, 212 doi:1.222/j.child.212.78 Araştırma Çocukluk Çağı Karı Ağrıları: Prospektif Bir Çalışma Yasemi ÇAYIR *, Ayli BAYDAR ARTANTAŞ **, Atilla ÇAYIR *** Çocukluk Çağı Karı Ağrıları: Prospektif Bir Çalışma Amaç: Bu çalışmada karı ağrısı yakımasıyla acil ve geel pediatri polikliiklerie başvura çocuk hastaları kliik özelliklerii ve hekimler tarafıda asıl değerledirildiğii icelemesi amaçlamıştır. Gereç ve Yötemler: Sağlık Bakalığı Akara Eğitim ve Araştırma Hastaesi Acil ve Geel Pediatri polikliiklerie Ocak-Şubat 2 tarihleride karı ağrısı yakımasıyla başvura çocuk hastaları demografik ve kliik özellikleri, hastalarda istee tetkikler ve değerledire hekimlerleri koyduğu teşhisler açısıda stadart bir form üzeride kayıtlar tutularak prospektif olarak değerledirildi. Bulgular: Çalışmaya alıa toplam 168 çocuk hastaı yaşları 1 ile 1 yıl arasıda değişiyordu. Hastaları. u kız ike, 4. u erkekti. Karı ağrısı ile gele hastaları 64.88 i acil pediatri polikliiklerie, 3.11 i ise geel pediatri polikliiklerie başvurmuştu. Değer-ledirmeye alıa hastalarda karı ağrısıa eşlik ede yakımalar arasıda e sık kusmaya rastladı. Acil pediatri polikliikleride hastalar e sık üst soluum yolu ifeksiyou ( 4.1) taısı alırke; geel pediatri polikliikleride ise foksiyoel karı ağrısı ( 41.2) taısı almaktaydı. Bütü polikliiklerde e sık ( 38) üst solum yolu ifeksiyouu teşhis edildiği görüldü. Souç: Çocukluk çağı karı ağrılarıda üst soluum yolu ifeksiyoua sık rastlamaktadır. Hekimler, çocuklardaki karı ağrılarıı değerledirirke daha dikkatli öykü ve ayrıtılı fizik muayee ile taıya gitmeli ve gereksiz tetkiklerde kaçımalıdır. Aahtar kelimeler: Çocukluk çağı, karı ağrısı, üst soluum yolu ifeksiyou Çocuk Dergisi 212; 12(2):78-82 Abdomial Pai i Childhood: A Prospective Study Objective: I this study, it was aimed to examie cliical presetatios of patiets with abdomial pai who admitted to the emergecy ad geeral pediatric policliics ad physicias evaluatio criteria for these cases. Material ad Methods: Childre who admitted to emergecy departmet ad geeral pediatric policliics of Miistry of Health Akara Traiig ad Research Hospital i Jauary-February 2, with abdomial pai were icluded i the study. Data related to demographic characteristics, cliical presetatios, laboratory tests ad diagoses of patiets were collected ad recorded usig a stadardized form. This ivestigatio was desiged as a prospective study. Results: Total of 168 pediatric patiets were icluded i the study. The mea of age of the patiets was 8.1 years, ad. of the patiets were female ad 4. of them were male. Majority (64.8 ) of the patiets with abdomial pai were admitted to emergecy departmets ad 3.1 of them to geeral pediatric policliics. Vomitig was the most frequet symptom that accompaied by abdomial pai. I the emergecy departmet, the most frequet diagosis was upper respiratory tract ifectio (4.1 ) ad i the geeral pediatric policliic, it was fuctioal abdomial pai (41.2 ). The most commo diagosis was also upper respiratory tract ifectio amog all admissios to the emergecy departmet ad geeral pediatric policliics. Coclusio: Upper respiratory tract ifectio is see frequetly i childhood. Whe the physicias evaluate the childre with abdomial pai, they should get a diagosis via careful history ad physical examiatio ad avoid use of uecessary laboratory tests. Key words: Childhood, abdomial pai, upper respiratory tract ifectio J Child 212; 12(2):78-82 Alıdığı tarih: 31.7.212 Kabul tarihi: 1.1.212 * Atatürk Üiversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Aabilim Dalı ** Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastaesi Aile Hekimliği *** Atatürk Üiversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Aabilim Dalı Yazışma adresi: Yrd. Doç. Dr. Yasemi Çayır, Atatürk Üiversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Aabilim Dalı, Erzurum e-posta: dryasemicayir@yahoo.com GİRİŞ Karı ağrısı, çocuklarda sık karşılaşıla bir yakımadır. Çocukluk döemideki karı ağrıları gastroitestial sistem kayaklı olabileceği gibi, diğer sistemlere bağlı olarak da ortaya çıkabile bir semptomdur. 78
Y. Çayır ve ark., Çocukluk Çağı Karı Ağrıları: Prospektif Bir Çalışma Karı ağrıları, ağrıı lokalizasyou, eşlik ede bulgular ve altta yata edeler açısıda iyi icelemelidir. Çocuklarda ağrıı lokalizasyou ve iteliği hakkıda bilgi almak oldukça zordur. Bu edele doğru taıya gidebilmek içi kliik ve laboratuvar ipuçlarıı uygu şekilde değerledirmek, tedavii medikal ya da cerrahi olarak yöledirilmesi ve gereksiz tetkikleri öüe geçilmesi açısıda büyük öem taşır. Karı ağrılarıı çoğuda altta yata edeler iyi kliik seyirli olmasıa rağme, öcelikli olarak akut batı tablosuu dışlaması yaşamsal öem arz eder (1-). Bu çalışmada karı ağrısı yakımasıyla acil ve geel pediatri polikliiklerie başvura çocuk hastaları hekimler tarafıda asıl değerledirildiğii icelemesi amaçlamıştır. Karı ağrısıa eşlik ede semptomlar, değerledire hekim tarafıda tespit edile patolojik fizik muayee bulguları, istee tetkikler ve hastaları aldığı taılar prospektif olarak değerledirilmiştir. GEREÇ ve YÖNTEM Çalışmaya Sağlık Bakalığı Akara Eğitim ve Araştırma Hastaesi Acil ve Geel Pediatri polikliiklerie Ocak-Şubat 2 tarihleride karı ağrısı yakımasıyla başvura toplam 168 çocuk hasta alıdı. Bir yaş altıdaki ve 18 yaş üstüdeki hastalar çalışmaya dâhil edilmedi. Çalışmaya alıacak hasta çocukları ailelerie çalışmaı amacı ve kapsamı ile ilgili ayrıtılı bilgi verildi. Çalışmaya katılmaya göüllü ola ailelerde sözlü oamları alıdı. Batı travması edeiyle başvura ve kuşkulu yakımaları ola hastalar çalışma dışı bırakıldı. Hastalarla ilgili kayıtlar stadart bir form aracılığıyla tutuldu. Her hasta başvurduğu polikliikteki görevli doktor tarafıda değerledirildi. Hastaları değerledire doktorlar, toplaa verileri yalızca bilimsel çalışma amaçlı kullaılacağıa dair bilgiledirildi ve doktorları sözlü oayları alıdı. Formlar hastayı değerledire, tetkik isteye ve taı koya tek bir hekimi göüllü olarak verdiği bilgiler ışığıda dolduruldu. Formda, hastaı yaşı, cisiyeti, karı ağrısıı süresi, karı ağrısıa eşlik ede ateş, kusma, bulatı, ishal, ağrılı idrar yapma, öksürük, boğaz ağrısı, aal bölgede kaşıtı gibi yakımaları, hastayı değerledire doktor tarafıda bulua patolojik fizik muayee bulguları, hastada istee tetkikler ve souçları ile hastaları aldığı taılar yer alıyordu. Karı ağrısı üç güde kısa süreler akut karı ağrısı olarak değerledirilirke, e az üç ay süreyle gülük aktiviteleri etkileye üç ya da daha fazla karı ağrısı atağı olalar kroik karı ağrısı olarak değerledirildi (6,7). Foksiyoel karı ağrısı kabul edile hastalar Roma III kriterlerie göre sııfladırıldı (8). İstatistiksel aalizler, SPSS 1. paket programıda yapıldı. İstatistiksel karşılaştırmalar içi ki-kare testi kullaıldı. Alamlılık seviyesi p<. olarak belirledi. BULGULAR Çalışmaya toplam 168 çocuk hasta alıdı. Hastaları yaş ortalaması 8.1 idi. Hastaları, u (=1) kız ike, 4, u (=68) erkekti. Karı ağrısı ile gele hastaları 1 u ( 64.88) acil pediatri polikliiğie, u ( 3.11) ise geel pediatri polikliiğie başvurmuştu. Kız çocukları 74 ü geel pediatri polikliiklerie başvururke, 26 sı acil pediatri polikliiklerie başvurmuştu. Erkek çocuklarda ise bu ora sırasıyla 1, ve 48, idi. Değerledirmeye alıa hastaları 8 ide karı ağrısıa e az bir yakıma daha eşlik ediyordu. Hastaları 28 ide (=47) karı ağrısı ile beraber kusma olduğu görüldü. Karı ağrısı ile birlikte görüle diğer yakımalar sıklık sırasıa göre; 2.8 ateş, 12, ishal ve 8. ağrılı idrar yapmaydı (Tablo 1). Karı ağrısıa eşlik ede yakımalar açısıda kız ve erkek cisiyet karşılaştırıldığıda aralarıda alamlı bir fark yoktu (p>.). Tablo 1. Karı ağrısıa eşlik ede yakımaları dağılımı. Eşlik ede yakımalar Kusma Ateş İshal Ağrılı idrar yapma Bulatı Öksürük Boğaz ağrısı Aal bölgede kaşıtı Sık idrara çıkma Çalışmaya alıa çocuklardaki karı ağrılarıı 7.2 sii (=133) akut, 2.8 ii (=3) kroik 28 2,8 12, 8, 7,1,3,3 2, 1,7 47 3 21 1 12 3 7
Çocuk Dergisi 12(2):78-82, 212 olduğu görüldü. Akut karı ağrılarıı 4. u kız ike, 4.1 i erkeklerde oluşuyordu. Kroik karı ağrılarıı ise 77.1 i kız ike, 22. u erkekti. Cisiyetler arasıda karı ağrısıı süreleri açısıda karşılaştırma yapıldığıda; kroik karı ağrılarıı kızlarda erkeklere orala alamlı derecede yüksek olduğu izledi (p<.). Hastaları değerledire hekime göre karı ağrısı ola çocuklarda patolojik fizik muayee bulgusu olarak 18, oraıda batıda hassasiyet görülürke, 18, oraıda da tosiller hiperemi ve tosiller hipertrofi izledi. Acil pediatri polikliiğide patolojik fizik muayee bulgusu olarak tosiller hiperemi ve tosiller hipertrofi 4.2, batıda hassasiyet 3 oraıda görüldü. Geel pediatri polikliikleride ise tosiller hiperemi ve tosiller hipertrofi tespit edilme oarı 32.1 ike, batıda hassasiyet tespit edilme oraı 1.4 idi. Kızlar ve erkekler arasıda patolojik fizik muayee bulguları açısıda alamlı bir farklılık saptamadı (p>.). Vakalar, aamez ve fizik muayee sorasıda yapıla değerledirmeler soucu doktoru tarafıda istee tetkikler açısıda iceledi. Hastalarda istee tetkikler sıklık sırasıa göre; abdomial ultrasoografi (USG) ( 2.4) ayakta direkt batı grafisi ( 22) ve gayta mikroskopisi ( 11.8) idi. Abdomial USG istee hastaları 26.6 sıda patoloji saptadığı görüldü. Geel pediatri polikliiğie başvura hastalarda abdomial USG 3,, gayta mikroskopisi 1.6 tam idrar tahlili.1 oraıda istemişti. Geel pediatri polikliiğie başvura karı ağrılı bir hastada ailevi akdeiz ateşi açısıda ge mutasyou istemişti. Tablo 2. Taıları acil ve geel pediatri polikliiklerie göre dağılımı. Taı Üst soluum yolu ifeksiyou Foksiyoel karı ağrısı Akut apadisit Alt soluum yolu ifeksiyou Akut gastroeterit İdrar yolu ifeksiyou Parazitoz Ailevi Akdeiz Ateşi Toplam Hastayı değerledire hekim tarafıda koula taılar, acil ve geel pediatri polikliikleri içi ayrı ayrı değerledirildi (Tablo 2). Acil pediatri polikliiklerie başvura hastaları aldığı taılar, 4.1 oraıda üst soluum yolu ifeksiyou, 16. oraıda foksiyoel karı ağrısı, 6,7 oraıda akut apadisit oldu. Geel pediatri polikliikleride ise foksiyoel karı ağrısı 41.2 oraıdayke, üst soluum yolu ifeksiyou 32.1 ve akut gastroeterit 11 oraıdaydı. Yapıla icelemelerde 1 hasta ailevi Akdeiz ateşi taısı aldı. Acil ve geel pediatri polikliiklerie yapıla başvurular beraber değerledirildiğide üst soluum yolu ifeksiyou 38, foksiyoel karı ağrısı 32.7, akut gastroeterit 12, ve idrar yolu ifeksiyou 8. oraıdaydı. TARTIŞMA Geel Pediatri Polikliikleri Bu çalışmada çocuklarda karı ağrısı edeleri arasıda e sık üst soluum yolu ifeksiyoua rastlamıştır. Çocukluk çağı karı ağrıları polikliiklere başvuru edeleri arasıda öemli bir yer tutmaktadır. Dolayısıyla çeşitli edelerle ortaya çıkabile bir semptom ola karı ağrılarıı iyi değerledirilmesi ve doğru taıması oldukça öemlidir. Çocuklardaki karı ağrıları, hastaı yaşı, cisiyeti, ağrıı lokalizasyou, süresi, ağrıya eşlik ede semptomlar ve fizik muayee bulguları ile birlikte değerledirilmelidir (). Bir çalışmada karı ağrısıyla hastaeye başvura çocuklarda ağrıı e sık edei akut gastroeteritke buu ürier ifeksiyo, kostipasyo ve parazit efestasyoları takip etmiştir (1). Bir başka çalışmada ise sırasıyla akut gastroeterit, ürier ifeksiyo ve üst soluum yolu ifeksiyou e sık görüle karı ağrısı edeleri olmuştur (1). Çalışmamızı üst soluum yolu ifeksiyolarıı yoğu olarak görüldüğü kış aylarıda yapılmış olmasıda dolayı literatürle farklı souçlar elde edildiğii düşümekteyiz. Kış aylarıda yapıla bir başka çalışmada e sık 18.6 oraıda üst soluum yolu ifeksiyoları ve 16.6 oraıda farejit görülmüş olup, bu souçlar çalışmamızla da uyumludur. Yieleye karı ağrıları, orgaik bir patoloji saptamazsa, foksiyoel karı ağrısı olarak değerledirilmelidir. Foksiyoel karı ağrılarıı, çocukluk çağıda -6 arasıda görüldüğü bildirilmiştir (11). 3 4 1 12 1 1 41,2 32,1, 11,1 4,, Acil Pediatri Polikliikleri 2 1 4 2 1 4,1 16, 6,7 3,4 1,2 8,4 8
Y. Çayır ve ark., Çocukluk Çağı Karı Ağrıları: Prospektif Bir Çalışma Foksiyoel karı ağrıları beig bir soru olmasıa rağme, çocukları ve aileleri kaygı içide oldukları görülmüştür (12). Çalışmamızda karı ağrısı ile başvura her üç çocukta biride foksiyoel karı ağrısı saptamıştır. Hekimleri ise dört hastaı biride abdomial USG istemesi dikkat çekmiştir. Üstelik abdomial USG istee hastaları acak ¼ ide (=11) patoloji saptamıştır. Bu çalışma yoğu hasta popülasyou ile karşı karşıya ola ikici basamak sağlık hizmetlerii verildiği bir sağlık kuruluşuda yapılmıştır. Dikkatli öykü almaya ve ayrıtılı fizik muayee yapmaya yeteri kadar vakit ayıramaya hekimler altta yata ciddi bir hastalığı atlamamak içi hastalarda fazla tetkik istemiş olabilirler. Çalışmamızda kızlarda karı ağrısıa daha fazla rastlamıştır. Foksiyoel karı ağrısı taısı ala ve kroik karı ağrısı ola çocukları da e çok kız çocukları olduğu dikkat çekmiştir. Foksiyoel ya da yieleye karı ağrılarıı, aksiyete ve depresyo gibi psikosomatik bozuklukları daha sık karşılaşıldığı kız çocuklarda erkek çocuklara göre daha fazladır (). Scholer ve ark. (6) akut karı ağrısı ola çocuklarda ağrıya eşlik ede semptomları e sık ateş ( 6) ve kusma ( 42) olduğuu bildirmiştir. Taşar (1) ise yaptığı çalışmada karı ağrısıa eşlik ede semptom olarak e fazla kusmayı görmüştür. Akut karı ağrılarıı değerledire bir başka çalışmada, eşlik ede semptom olarak e fazla iştahsızlık, ateş ve bulatı görülmüştür (13). Biz karı ağrısıa eşlik ede semptom olarak e sık kusmayı saptadık. Kusma yakıması ola hastaları yalızca yarısı akut gastroeterit taısı almıştır. Hastaları çoğu üst soluum yolu ifeksiyou ya da foksiyoel karı ağrısı taısı almıştır. Bu farklılık, çalışmamızda hastaları yalızca ilk başvuru aıda değerledirilmeside kayaklamış olabilir. Hastaları takipleride kusmaya ishali eşlik edip etmediği, bu hastaları yie polikliik başvurusu yapıp yapmadığı çalışmamızda değerledirilmemiştir. Akut karı ağrısı ile başvura çocukları büyük kısmıda cerrahi tedaviye gerek olmadığı bildirilmiştir (14). Akut karı ağrısı ola çocuklarda e sık rastlaa cerrahi durum akut apadisittir (1). Çocukluk döemi akut karı ağrılarıda 1 ile 8 oraıda akut apadisit görüldüğü belirtilmektedir (16). Başka bir çalışmada ise cerrahi gerektire akut karı ağrısı sıklığı 4.6 olarak verilmiştir (). Çalışmamızda acil polikliiklere başvura hastaları yalızca 6.7 side akut apadisit tespit edilmiştir. Akut apadisit taısı alalar tüm karı ağrılı olguları yalızca 2.3 üü oluşturmaktaydı. Dikkatli bir öykü ve batı muayeesi ile çocuklardaki akut apadisitleri büyük bir kısmıı taıabileceği ve çok az bir kısmıda görütüleme yötemlerie gereksiim olacağı akılda tutulmalıdır (17). Souç olarak, bu çalışmada çocukluk çağı karı ağrısı edei olarak e sık üst soluum yolu ifeksiyolarıa rastlamasıa rağme, hekimleri hastaları çoğuda ileri tetkik istediği görülmüştür. Bu durum hem hekim hem de hasta içi vakit kaybıa, ayı zamada sağlık giderleride gereksiz maliyet artışıa ede olmaktadır. Bu durumu öüe geçmek içi hekimleri kliik uygulama rehberleride yararlaarak kaıta dayalı uygulamalar yapması öemlidir. Ayrıca birici basamak sağlık hizmetlerii kalitesii ve buralara başvuru oraıı artırılması gerekmektedir. Böylece ikici basamak sağlık kuruluşlarıa ileri araştırma gerektire seçilmiş vakalar başvuracaktır. Bu durumda hekimleri hastalarıa daha fazla vakit ayırmasıyla gereksiz tetkikleri öüe geçilecektir. KAYNAKLAR 1. Taşar A M. Çocuklarda karı ağrısı edelerii değerledirilmesi. Gülhae Tıp Dergisi 2;47:1-23. 2. Steveso RJ. Maagemet of the child with acute abdomial pai I: Rudolph CD, Rudolph AM, Hostetter MK, Lister G, Siegel NJ (eds). Rudolph s Pediatrics. 21st ed. New York: McGraw-Hill, 22:134-66. 3. Sökücü S, Saer G, Süoğlu Ö, Elkabes B. Sidirim sistemi hastalıkları. I: Neyzi O, Ertuğrul T (eds). Pediatri. 3cü baskı. İstabul: Nobel Tıp Kitapevleri, 22:73-862. 4. Drossma DA, Cohe S, Boyce TG. Gastroitestial sistem hastalıkları. I: Beers MH, Berkow R (eds). The Merck Maual Taı ve Tedavi (çeviri). 17th ed. İstabul: Nobel Tıp Kitapevleri, 22:221-4, 2371-7.. Erka T. Akut karı ağrısı. I: Sever L, Taşta Y (eds). Pediatrik Aciller. 2. baskı. İstabul: Kaya Basımevi, 21: 7-84. 6. Scholer SJ, Pituch K, Orr DP, Dittus RS. Cliical outcomes of childre with acute abdomial pai. Pediatrics 16; 8:68-. PMid:88846 7. Di Lorezo C, Colletti RB, Lehma HP, Boyle JT, Gerso WT, et al. AAP Subcommittee; Chroic Abdomial Pai i Childre. Pediatrics 2;11 812-. http://dx.doi.org/1.142/peds.24-247 PMid:174134 8. Rasqui A, Di Lorezo C, Forbes D, Guiraldes E, Hyams JS, Staiao A, Walker LS. Childhood fuctioal gastroitestial disorders: Child/adolescet. Gastroeterology 26; 13: 127-37. http://dx.doi.org/1.13/j.gastro.2.8.63 81
Çocuk Dergisi 12(2):78-82, 212 PMid:1667866. Chitkara DK, Rawat DJ, Talley NJ. The epidemiology of childhood recurret abdomial pai i Wester coutries: a systematic review. Am J Gastroeterol 2;1(8):1868-7. http://dx.doi.org/1.1111/j.172-241.2.4183.x PMid:1686724 1. Maso JD. The evaluatio of acute abdomial pai i childre. Emerg Med Cli North Am 16;14:62-43. http://dx.doi.org/1.116/s733-8627()7271-6 11. Schurma JV, Friese CA, Dada CE, Adre L, Welchert E, Lavebarg T, Cocji JT, et al. Diagosig fuctioal abdomial pai with the Rome II Criteria: paret, child, ad cliicia agreemet. J Pediatr Gastroeterol Nutr 2;41: 21-. http://dx.doi.org/1.17/1.mpg.178438.6467.c4 PMid:1613183 12. Chiou E, Nurko S. Fuctioal abdomial pai ad irritable bowel sydrome i childre ad adolescets, Therapy 211; 8(3):31-31. 13. Erka T, Cam H, Ozka HC, Kiray E, Ergioz E, Kutlu T, Tasta Y, et al. Cliical spectrum of acute abdomial pai i Turkish pediatric patiets: a prospective study. Pediatr It 24;46(3):32-. http://dx.doi.org/1.1111/j.1442-2x.24.188.x PMid:1111 14. McCollough M, Sharieff GQ. Abdomial pai i childre. Pediatr Cli North Am 26;3:17-37. http://dx.doi.org/1.116/j.pcl.2.. PMid:16487787 1. Caty MG, Azizkha RG. Acute surgical coditios of the abdome. Pediatr A 14;23:12-4, 1-21. PMid:8846 16. Rothrock SG, Pagae J. Acute appedicitis i childre: emergecy departmet diagosis ad maagemet. A Emerg Med 2;36:3-1. http://dx.doi.org/1.167/mem.2.168 PMid:1874234 17. Friday JH. Update o appedicitis: diagosis ad presurgical maagemet. Curr Opi Pediatr 26;18:234-8. http://dx.doi.org/1.17/1.mop.13314.7827.27 PMid:16721141 82