TÜRKİYE NİN AVRUPA BİRLİĞİ NE GİRMESİ KONUSUNDAKİ TUTUMLARIN TÜRK VE ALMAN ÖĞRENCİ ÖRNEKLEMİNDE KARŞILAŞTIRILMASI ÖN ÇALIġMA BULGULARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ PROF. DR. MELEK GÖREGENLİ EGE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ UZM. PSK. PELİN KARAKUŞ İZMİR TİCARET ODASI KAMUOYU ARAŞTIRMA OFİSİ PROF. DR. HANS-WERNER BIERHOFF RUHR ÜNİVERSİTESİ SOSYAL PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ- BOCHUM. ULUSAL PSİKOLOJİ KONGRESİ - EYLÜL, 008 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
TEORĠK ARKA PLAN: Sosyal Üstünlük Kuramı Grup Temelli Sosyal Üstünlük Yönelimi Değerler Sistemi Meşrulaştırma Kuramı Ekonomik Sistemi Meşrulaştırma Eğilimi Genel Sistemi Meşrulaştırma Eğilimi Türkiye nin AB ye Girişine İlişkin Tutumlar İnsan Hakları ve Militarizm İnsan Haklarına Duyarlılık Militarizme İlişkin Tutumlar Cinsiyet Rolleri
ARAŞTIRMADA KULLANILAN SORU FORMU:. Sosyo-demografik sorular: Cinsiyet, yaģ, doğum yeri, eğitim, bölüm, gelir, etnik köken ve dini mezhep.. Politik görüşler, dini inançların günlük yaşam üzerindeki etkililiği ve AB ye girme konusundaki görüşler:. Değerler (Schwartz, 99): Türkiye de ve Almanya da yaşayan öğrencilerin değerlere önem verme düzeyi
Eşitlik (Herkes için eşit imkanlar sağlamak) İç Uyum (Kendiyle barışık olmak) AVRUPALILAR AVRUPALILAR Hiç Çok Hiç Çok TÜRKLER TÜRKLER Hiç Çok Hiç Çok Sosyal Güç (Diğerleri üzerinde kontrol ve üstünlük kurmak) Memnuniyet (İstek ve dilekleri gerçekleştirmek) AVRUPALILAR AVRUPALILAR Hiç Çok Hiç Çok TÜRKLER TÜRKLER Hiç Çok Hiç Ç ok Özgürlük (Düşünce ve davranış özgürlüğüne sahip olmak) Manevi Hayat (Maddiyata değil maneviyata önem vermek) AVRUPALILAR AVRUPALILAR Hiç Çok Hiç Çok TÜRKLER TÜRKLER Hiç Çok Hiç Çok Yönerge: Lütfen aşağıda size sunulan her bir değeri dikkatle okuyup, bu değerlere önce Avrupalıların sonra da Türklerin ne kadar önem verdiğini belirtiniz. Uygun bulduğunuz seçeneği karşısındaki cetvelden yararlanarak işaretleyiniz.
Tamamen karşıyım Karşıyım Kararsızım Katılıyorum Tamamen katılıyorum Tamamen karşıyım Karşıyım Kararsızım Katılıyorum Tamamen katılıyorum. Grup Temelli Üstünlük Yönelimi Ölçeği (Sidanius ve ark.ları, 99; Jost & Thompson, 000): Örnek Maddeler Aşağıdaki maddeleri dikkatle okuyup katılıp katılmadığınızı karşısındaki cetvelden yararlanarak belirtiniz..bazı grupların üstte bazı grupların ise altta olması belki de iyi bir şeydir..daha alttaki gruplar kendi yerlerinde kalmalıdır..üstün gruplar aşağıdaki gruplara hükmetmelidir..hayatta ilerlemek için bazen diğer grupların üstüne basmak gereklidir. (Cronbach Alpha=.8). Genel Sistemin Meşrulaştırılması Ölçeği (Kay & Jost, 00): Örnek Maddeler Aşağıdaki maddeleri dikkatle okuyup katılıp katılmadığınızı karşısındaki cetvelden yararlanarak belirtiniz..genel olarak, toplumu adil bulurum..genel olarak, Türkiye de politik sistem gerektiği gibi işler..türk toplumu baştan sona yeniden yapılandırılmalıdır..türkiye dünyada yaşanılacak en iyi ülkedir..türkiye de uygulanan çoğu politika daha iyiye hizmet eder. (Cronbach Alpha=.)
Tamamen karşıyım Karşıyım Kararsızım Katılıyorum Tamamen katılıyorum Tamamen karşıyım Karşıyım Kararsızım Katılıyorum Tamamen katılıyorum. Ekonomik Sistemin Meşrulaştırılması (Jost & Hunyady, 00): Örnek Maddeler Aşağıdaki maddeleri dikkatle okuyup katılıp katılmadığınızı karşısındaki cetvelden yararlanarak belirtiniz.. Eğer insanlar çok çalışırsa, hemen hemen her zaman istediklerini elde ederler..yaygın ekonomik farklılıkların var olması, bunların değişmez oldukları anlamına gelmez..toplumdaki refah farklılıklarından doğanın kanunları sorumludur; doğada da işler böyle yürür.. Ekonomik sistemin adil olmadığını düşünmek için pek çok sebep var..yoksulluğu ortadan kaldırmak neredeyse imkânsız..yoksul insanlar zengin insanlardan özlerinde/özsel olarak farklı değildir. (Cronbach Alpha=.8). İnsan Haklarına Duyarlılık (CEHR) ve Militarizme İlişkin Tutumlar Ölçeği (ATMEHR) (Fetchenhauer & Bierhoff, 00): Aşağıdaki maddeleri dikkatle okuyup katılıp katılmadığınızı karşısındaki cetvelden yararlanarak belirtiniz..kişisel olarak, insan haklarının savunulmasına büyük katkıda bulunurum..kişisel olarak, insan haklarına bağlılığın sağlanmasında kendimi sorumlu hissetmiyorum: bu devletin görevidir.. İnsan hakları bugüne kadar hep görüşme ve müzakerelerle sağlanmaya çalışıldı. Ancak bazen tek seçenek askeri güç olabilir..insan hakları ihlallerini engellemek için askeri güce başvurmak insani bir davranıştır. (İnsan Haklarına Duyarlılık Cronbach Alpha=. Militarizme İlişkin Tutumlar Cronbach Alpha=.8)
8. Cinsiyet Rolleri Ölçeği (PQA: Spence & Helmreich, 98): Bana Hiç Uygun Değil Tamamen karşıyım Bana Uygun Değil Karşıyım Kararsızım Kararsızım Bana Uygun Katılıyorum Bana Çok Uygun Tamamen katılıyorum Örnek Maddeler Aşağıdaki maddeleri dikkatle okuyup katılıp katılmadığınızı karşısındaki cetvelden yararlanarak belirtiniz..erkekler kadınlardan daha rekabetçidirler..erkekler genel olarak kadınlardan daha maceraperesttirler..kadınlara kıyasla erkekler genel olarak daha kendini beğenmiştir..erkekler kadınlara kıyasla daha kibirlidirler..karısı çalışırken evde çocuklara bakmak için kalan bir erkeğe ben saygı duyamam..aileyi geçindirmek erkeğin sorumluluğudur..bir kadının iş bularak kocasını, evde çocuklara bakması için bırakmasını onaylıyorum. 8. Bir evlilikte kararları veren erkek olmalıdır. (Cronbach Alpha=.8) 9. Sosyo-Kültürel Nitelemeler (Göregenli & Teközel, 00) Örnek Nitelemeler Aşağıdaki nitelemeleri kendinize ne kadar uygun görüyorsunuz?.türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı. Dünya vatandaşı.dünya vatandaşı. Sağcı.Sağcı. Katolik.Müslüman. Protestan.Muhafazakar. Yahudi.Milliyetçi. Feminist
ÖRNEKLEM 8 Kadın ve Erkek olmak üzere toplam kiģidir. YaĢ ort. =,9 sd=,0 (min. 8 max. 9) grup öğrenci örneklemi: 98 i Türkiye de, ü Almanya da yaģamaktadır. Etnik Köken: 9 Türk, Alman, Türkiye de yaģayan diğer etnik gruplar (Kürt, Arap, Kafkas, Çerkez, Gürcü vb.), Almanya da yaģayan diğer etnik gruplar (Rus, Avusturyalı vb.) Diğer tüm sosyo-demografik değiģkenler normal dağılım göstermektedir. BULGULAR ALT ÖLÇEKLER ARASINDAKİ İLİŞKİLER Cinsiyet Rolleri Militarizme İlişkin Tutumlar Pearson Korelasyon Sig. (-tailed) Kişi Sayısı Pearson Korelasyon Sig. (-tailed) Kişi Sayısı Cinsiyet Rolleri. Militarizme İlişkin Tutumlar.**.008. 9 İnsan Haklarına Duyarlılık Ekonomik Sistemin Meşrulaştırılması Genel Sistemin Meşrulaştırılması Grup Temelli Üstünlük Yönelimi İnsan Haklarına Duyarlılı Pearson Korelasyon Sig. (-tailed) Kişi Sayısı -. -.0*.89.08. 09 8 0 Ekonomik Sistemin Meşrulaştırılması Genel Sistemin Meşrulaştırılması Grup Temelli Üstünlük Yönelimi Pearson Korelasyon Sig. (-tailed) Kişi Sayısı Pearson Korelasyon Sig. (-tailed) Kişi Sayısı Pearson Korelasyon Sig. (-tailed) Kişi Sayısı.**.0* -.**.000.0.000. 8 08.**.** -.8**.**.00.00.00.000. 9 08.9**.8** -.**.**.9**.000.00.00.000.000. 9 8 8 0 **. İlişki 0.0 düzeyinde anlmalıdır (-tailed). *. İlişki 0.0 düzeyinde anlamlıdır (-tailed).
SOSYO-KÜLTÜREL NİTELEMELERE UYGULANAN FAKTÖR ANALİZİ SONUCUNDA ELDE ELDİLEN ALT BOYUTLAR TÜRKİYE ÖRNEKLEMİ FAKTÖR CUMHURİYETÇİLER FAKTÖR MUHAFAZAKAR- DEMOKRATLAR FAKTÖR SOSYALİSTLER FAKTÖR EVRENSELLER FAKTÖR LİBERALLER.Atatürkçü.89.Ulusalcı.8.Atatürk Milliyetçi.8.Kemalist.8.Cumhuriyetçi.8.Yurtsever.8.Milliyetçi. 8.Vatansever..9 9.Türkiyeli.0 0.T.C.Vatandaşı.9..Laik...Müslüman.0..Muhafazakar.88.Sağcı.8.Dindar.8.Muhafazakar-Demokrat.8.Sünni. 8.Merkezci.0.9 9.Devrimci.8 0.Sosyalist.80.Solcu.8.Demokrat.8.0.Dünya Vatandaşı..Akdenizli..Avrupalı.0.0..Sosyal-Demokrat.8.8.Liberal-Solcu.8 8.Liberal.8 9.Batılı.9...9 0.Doğulu. 0.Alevi Dahil edilmedi.ortadoğulu Dahil edilmedi
SOSYO-KÜLTÜREL NİTELEMELERE UYGULANAN FAKTÖR ANALİZİ SONUCUNDA ELDE ELDİLEN ALT BOYUTLAR FAKTÖR BATILI- DEMOKRATLAR FAKTÖR SAĞCILAR FAKTÖR SOSYALİSTLER FAKTÖR DİNDARLAR FAKTÖR EVRENSEL LER FAKTÖR LİBERALLER ALMANYA ÖRNEKLEMİ Avrupalı.8 Batılı. Demokrat.9 Merkezci.9 Sosyal Demokrat.9. Sağcı.8 Milliyetçi.8 Solcu Muhafazakar. Vatansever.8 Sosyalist.89 Feminist. Devrimci.9 Protestan. Yahudi.9 Dindar.. Dünya Vatandaşı.8 Laik. Liberal.90 Liberal-solcu. Çevreci.8 Doğulu Dahil edilmedi Katolik Dahil edilmedi
Türkiye'nin AB'ye girişine ilişkin görüşler Çeşitli sosyo-demografik değişkenlere göre Türkiye nin AB ye girişine ilişkin tutum ortalamaları Kadın ve Erkek Katılımcıların Türkiye'nin Farklı Gelir Gruplarının Türkiye'nin AB'ye Girişine İlişkin Görüşleri AB 'ye G irişine İlişkin Görüşleri,,8,0,0,,,,,8,,0,8,,9,8,,,, Kadın Erkek,,0, 000 YTL'den az 00-000 YTL 00-000 YTL 00 YTL'den fazla Cinsiyet F(,) =, p<.0 Gelir Düzeyi F(,9) =,0 p<.0
Türkiye'nin AB'ye girişine ilişkin görüşler Farklı Sürelerde Eğitim göre Katılımcıların Farklı Siyasi Görüşe Sahip Katılımcıların,0, Türkiye'nin AB'ye Girişine İlişkin Gö rüşleri,9,,0,8 Türkiye'nin AB'ye Girişine İlişkin Görüşleri,0,,0,,,,,,,0,0,0. sınıf. sınıf. ve. sınıf Yüksek Eğitim,8, Sol Merkez,9 Sağ Ünivers itede geçirdiği eğitim s üres i Siyasi Görüş F (,)=, p<.0 F(,)=,9 p<.0
AB Taraftarlık Düzeyi AB Taraftarlık Düzeyi Farklı Etnik Grupların Türkiye'nin AB'ye Girişi Konusundaki Taraftarlık Düzeyleri Dinin Günlük Yaşam Üzerindeki Etki Düzeyine Göre AB'ye Taraf Olma Durumu F(,) = 0, p>.0,,,0,9,8 standart sapma,9,,8,,,,,, Türk Alman Türk Diğer Alman Diğer, Hiç Etkili Değil Orta Dü zeyde Etkili Çok Etkili Etnik Köken Dinin Etkililiği F(,)=0, p>.0 Dinin Günlük Yaşam Üzerindeki Etki Düzeyine Göre,9 AB'ye Taraf Olma Durumu F(,)=0, p>.0,8,,,, Hiç Etkili Değil Orta Dü zeyde Etkili Çok Etkili Dinin Etkililiği
Militarizme iliş kin tutumlar AB taraftarlık düzeyi ile alt ölçekler arasındaki ilişki Türkiye'nin AB'ye girmesi konusunda taraftar Türkiye'nin AB'ye girmesi ko nusunda taraftar olan v e olan ve olmayanların "SÜY" puan ortalamaları olmayanların "MİLİTARİZM" alt ölçeği p uan o rtalamaları,,,0 0, 0,0 9, 9, 9, Tamamen Karşı Tamamen Taraftar 9,0 Tamamen Karşı Tamamen Taraftar Orta DüzeydeTaraftar Orta DüzeydeTaraftar AB Taraftarlık Düzeyi AB Taraftarlık Düzeyi F(,) =,98 p<.0 F(,)=,8 p<.0
LİBERALLİK AB taraftarlık düzeyi ile Sosyo-kültürel nitelemelerden elde edilen alt boyutlar arasındaki ilişki Türkiye Örneklemi AB taraftarlık düzeyi ve AB taraftarlık düzeyi ve "EVRENSELLİK" alt boyutu ilişkisi "LİBERALLİK" alt boyutu ilişkisi, 9.0,0,,9 8. 8. 8.9,0, 8.0,0,.,,.,0 Tamamen Karşı Orta DüzeydeTaraftar Tamamen Taraftar.0 Tamamen Karşı Orta DüzeydeTaraftar Tamamen Taraftar AB Taraftarlık Düzeyi AB taraftarlık düzeyi F(,8)=,80 p<.0 F(,8)=, p<.0
İnsan Haklarına Duyarlılık Cinsiyet Rolleri Genel Sistemi Meşrulaştırma Siyasi görüş ve alt ölçekler arasındaki ilişkiler Siyasi Görüş ve G RUP TEMELLİ Siyasi Görüş ve GENEL SİSTEMİ ÜSTÜNLÜK Y ÖN ELİMİ Arasındaki İlişki MEŞRULAŞTIRMA Arasındaki İlişki 8 0 9 8 Sol Merkez Sağ Sol Merkez Sağ Siyasi Görüş Siyasi Görüş Siyasi Görüş ve EKONOMİK SİSTEMİ Siyasi Görüş ve İNSAN HAKLARINA Siyasi Görüş ve CİNSİYET MEŞRULAŞTIRMA Arasındaki İlişki DUYARLILIK Arasındaki İlişki ROLLERİ Arasındaki İlişki, 0,0 8, 0,0 8, 0,0 8 Sol Merkez Sağ, Sol Merkez Sağ 0 Sol Merkez Sağ Siyasi Görüş Siyasi Görüş Siyasi Görüş
Militarizm Türkiye de ve Almanya da yaşayan ve farklı siyasi görüşlere sahip öğrencilerin alt ölçeklerden aldıkları puan ortalamaları Militarizm Farklı Siyasi Görüşe Sahip K atıl ımcıları n Farklı Siyasi Görüşe Sahip K atıl ımcıları n Mil itarizme İl işkin Tut umları Mil itarizme İl işkin Tut umları Türk Örneklem Alman ya Örneklemi 0, 0,8 0,0 0, 0, 9,8 0, 9, 0, 0, 9, 0, 9, Sol Merkez Sağ 0, Sol Merkez Sağ Siyasi Görüş Siyasi Görüş F(,8)= 0, p>.0 F(,)=0,98 p>.0
İnsan Haklarına Duyarlılık Türkiye ve Almanya da yaşayan öğrencilerin alt ölçeklerden aldıkları puan ortalamaları Ekonomik Sistemi Meşrulaştırma Cinsiyet Rolleri Yaşanılan Yer ve GENEL SİSTEMİ Yaşanılan Yer ve EKONOMİK SİSTEMİ MEŞRULAŞTIRMA arasındaki ilişki MEŞRULAŞTIRMA arasındaki ilişki 0 9 8 8 Türkiye Alman ya 0 Türkiye Almanya Yaşanılan Yer F(,) =,8 p=.000 Yaşanılan Yer F(,)= 8, p<.0 Yaşanılan Yer ve İNSAN HAKLARINA Yaşanılan Yer ve CİNSİYET DUYARLILIK arasındaki ilişki ROLLERİ arasındaki ilişki 0 0 F(,9)=. p=.000 0 Yaşanılan Yer Türkiye Alman ya F(,)=.8 p<.0 9 Yaşanılan Yer Türkiye Alman ya
Regresyon Analizi: Uygun regresyon modeli belirlenirken adım adım seçim yöntemi (stepwise) kullanılmıştır. Regresyon analizindeki bağımsız değişkenler şunlardır: yaşanılan yer, gelir düzeyi, siyasi görüş, dinin etkililiği, grup temelli üstünlük yönelimi, genel sistemi meşrulaştırma, ekonomik sistemi meşrulaştırma, insan haklarına duyarlılık, militarizm, cinsiyet rolleri Avrupa Birliği ne girişe ilişkin tutumları en iyi şekilde yordayan denkleme dahil olan değişkenlerin; Ekonomik Sistemi Meşrulaştırma ve İnsan Haklarına Duyarlılık olduğu görülmüştür. Regresyon Katsayıları a,b ESM ESM İHD Regresy on Katsay ıları Standardize EdilmiĢ Regresy on Katsay ıları B Beta t p 9.8E-0.89.08.000.E-0.98.9.000.0.9.8.00 a. Bağımlı DeğiĢken: Türkiy e'nin Av rupa Birliği'ne girmesi konusundaki görüģ b. Çoklu Doğrusal Regresy on Analizi