çindekiler Ba ms z Denetim Raporu Ayr nt l Bilanço Ayr nt l Gelir Tablosu Bilanço Dipnotlar Gelir Tablosu Dipnotlar Ek Mali Tablolar 50
TURKCELL LET fi M H ZMETLER ANON M fi RKET 31 ARALIK 2002 VE 2001 TAR HLER T BAR YLE AYRINTILI B LANÇOLAR (Birim - Milyon TL) AKT F (VARLIKLAR) Cari Dönem Önceki Dönem Not I.DÖNEN VARLIKLAR 1,372,892,059 1,154,013,815 A. Haz r De erler 30 658,892,670 369,375,428 1. Kasa 88,908 55,663 2. Bankalar 654,249,915 364,995,387 3. Di er Haz r De erler 4,553,847 4,324,378 B. Menkul K ymetler 63,255 39,971 1. Hisse Senetleri - - 2. Özel Kesim Tahvil,Senet ve Bonolar - - 3. Kamu Kesimi Tahvil,Senet ve Bonolar 11, 20 ve 21 63,255 39,971 4. Di er Menkul K ymetler - - 5. Menkul K ymet De er Düflüklü ü Karfl l (-) - - C. K sa Vadeli Ticari Alacaklar 254,879,001 291,450,842 1. Al c lar 10,17 ve 30 428,622,487 397,515,835 2. Alacak Senetleri 31,874,213 58,341,538 3. Verilen Depozito ve Teminatlar - - 4. Di er K sa Vadeli Ticari Alacaklar - - 5. Alacak Reeskontu (-) 11 (1,016,573) (5,671,118) 6. fiüpheli Alacaklar Karfl l (-) 11 ve 25 (204,601,126) (158,735,413) D. Di er K sa Vadeli Alacaklar 31,581,701 127,392,782 1. Ortaklardan Alacaklar 10 ve 30 3,157,376 7,324,773 2. fltiraklerden Alacaklar 10 ve 30 205,690 88,563,334 3. Ba l Ortakl klardan Alacaklar 10 ve 30 8,875,908 2,157,659 4. K sa Vadeli Di er Alacaklar 22 ve 30 19,342,727 29,347,016 5. Alacak Reeskontu (-) - - 6. fiüpheli Alacaklar Karfl l (-) - - E. Stoklar 11 9,318,191 12,047,387 1. lk Madde ve Malzeme - - 2. Yar Mamuller - - 3. Ara Mamüller - - 4. Mamüller - - 5. Emtia 10,311,020 12,660,849 6. Di er Stoklar 750,974 135,162 7. Stok De er Düflüklü ü Karfl l (-) (1,743,803) (748,624) 8. Verilen fiiparifl Avanslar - - F. Di er Dönen Varl klar 13, 22 ve 30 418,157,241 353,707,405 II. DURAN VARLIKLAR 2,782,270,044 2,478,013,875 A. Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 16,080,775 15,038,715 1. Al c lar - - 2. Alacak Senetleri - - 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 30 640,972 520,682 4. Di er Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 22 ve 30 15,666,692 14,518,033 5. Alacak Reeskontu (-) 22 ve 30 (226,889) - 6. fiüpheli Alacaklar Karfl l (-) - - B. Di er Uzun Vadeli Alacaklar 134,593 15,671 1. Ortaklardan Alacaklar - - 2. fltiraklerden Alacaklar - - 3. Ba l Ortakl klardan Alacaklar - - 4. Uzun Vadeli Di er Alacaklar 134,593 15,671 5. Alacak Reeskontu - - 6. fiüpheli Alacaklar Karfl l - - C. Finansal Duran varl klar 11 ve 20 184,834,404 109,740,798 1. Ba l Menkul K ymetler - - 2. Ba l Menkul K y.de.düfl.karfl l (-) - - 3. fltirakler 26 230,029,217 114,978,109 4. fltiraklere Sermaye Taahhütleri (-) - - 5. fltirakler De er Düflüklü ü Karfl l (-) 26 (87,860,571) (41,246,366) 6. Ba l Ortakl klar 26 48,173,697 38,193,159 7. Ba l Ortakl klara Sermaye Taahhütleri (-) 26 (96,704) (96,704) 8. Ba l Ortakl klar De er Düflüklü ü Karfl. (-) 26 (5,411,235) (2,087,400) 9. Di er Finansal Duran Varl klar - - D. Maddi Duran Varl klar 8,9,11,13,15,16 ve 29 2,440,499,435 2,193,362,790 1. Arazi ve Arsalar 708,782 326,007 2. Yerüstü ve Yeralt Düzenleri - - 3. Binalar 70,652,639 41,989,061 4. Makine, Tesis ve Cihazlar 3,740,164,709 2,630,046,871 5. Tafl t Araç ve Gereçleri 6,354,813 2,217,064 6. Döfleme ve Demirbafllar 117,983,110 67,080,963 7. Di er Maddi Duran Varl klar 69,154,532 42,398,090 8. Birikmifl Amortismanlar (-) (1,679,987,248) (746,841,976) 9. Yap lmakta Olan Yat r mlar 103,414,920 137,252,577 10. Verilen Siparifl Avanslar 30 12,053,178 18,894,133 E. Maddi Olmayan Duran varl klar 11 135,088,183 138,388,463 1. Kurulufl ve Teflkilatlanma Giderleri - - 2. Haklar 132,435 131,605 3. Araflt rma ve Gelifltirme Giderleri - - 4. Di er Maddi Olmayan Duran Varl klar 22 134,955,748 138,256,858 5. Verilen Avanslar - - F. Di er Duran Varl klar 5,632,654 21,467,438 AKT F TOPLAMI 4,155,162,103 3,632,027,690 52
TURKCELL LET fi M H ZMETLER ANON M fi RKET 31 ARALIK 2002 VE 2001 TAR HLER T BAR YLE AYRINTILI B LANÇOLAR (Birim - Milyon TL) Cari Dönem Önceki Dönem Not PAS F (KAYNAKLAR) I. KISA VADEL BORÇLAR 2,466,241,598 2,109,479,723 A. Finansal Borçlar 888,580,006 615,497,728 1. Banka Kredileri 30 23,868 553,140 2. Uzun Vadeli Krd. Anapara Taksit ve Faizleri 30 888,556,138 614,944,588 3. Tahvil Anapara ve Faizleri - - 4. Ç kar lm fl Bonolar ve Senetler - - 5. Di er Finansal Borçlar - - B. Ticari Borçlar 44,513,343 428,812,886 1. Sat c lar 10 ve 30 44,513,343 428,812,886 2. Borç Senetleri - - 3. Al nan Depozito ve Teminatlar - - 4. Di er Ticari Borçlar - - 5. Borç Reeskontu (-) - - C. Di er K sa Vadeli Borçlar 297,782,509 220,262,705 1. Ortaklara Borçlar 10-46,292 2. fltiraklere Borçlar - - 3. Ba l Ortakl klara Borçlar - - 4. Ödenecek Giderler - - 5. Ödenecek Vergi, Harç ve Di er Kesintiler 13 291,395,883 202,675,451 6. Ertelenen ve Taksite Ba lanan Devlet Alacaklar 6,046,615 17,516,061 7. K sa Vadeli Di er Borçlar 30 340,011 24,901 8. Borç Reeskontu (-) - - D. Al nan Siparifl Avanslar 586,255 1,308,853 E. Borç ve Gider Karfl l klar 1,234,779,485 843,597,551 1. Vergi Karfl l klar - - 2. Di er Borç ve Gider Karfl l klar 13,22 ve 33 1,234,779,485 843,597,551 II. UZUN VADEL BORÇLAR 1,298,465,013 1,773,869,862 A. Finansal Borçlar 1,282,496,418 1,760,262,551 1. Banka Kredileri 30 1,282,496,418 1,760,262,551 2. Ç kar lm fl Tahviller - - 3. Ç kar lm fl Di er Menkul K ymetler - - 4. Di er Finansal Borçlar - - B. Ticari Borçlar 441,441 3,965 1. Sat c lar 30 441,441 3,965 2. Borç Senetleri - - 3. Al nan Depozito ve Teminatlar - - 4. Di er Ticari Borçlar - - 5. Borç Senetleri Reeskontu (-) - - C. Di er Uzun Vadeli Borçlar 3,921,432 3,921,432 1. Ortaklara Borçlar - - 2. fltiraklere Borçlar - - 3. Ba l Ortakl klara Borçlar - - 4. Ertelenen ve Taksite Ba lanan Devlet Alacaklar 34 3,921,432 3,921,432 5. Uzun Vadeli Di er Borçlar - - 6. Borç Reeskontu (-) - - D. Al nan Siparifl Avanslar - - E. Borç ve Gider Karfl l klar 11,605,722 9,681,914 1. K dem Tazminat Karfl l klar 11 8,742,513 5,387,101 2. Di er Borç ve Gider Karfl l klar 22 2,863,209 4,294,813 III. ÖZ SERMAYE 2,3,4 ve 5 390,455,492 (251,321,895) A. Sermaye 2 500,000,000 500,000,000 B. Sermaye Taahhütleri (-) - - C. Emisyon Primi 269,324 269,324 D. Yeniden De erleme De er Art fl 11 ve 29 497,146,300-1. Duran Varl klardaki De er Art fl 497,146,300-2. fltiraklerdeki De er Art fl - - 3. Borsada Oluflan De er Art fl - - E. Yedekler 1,154 1,154 1. Yasal Yedekler 70 70 2. Statü Yedekleri - - 3. Özel Yedekler - - 4. Ola anüstü Yedekler 1,084 1,084 5. Maliyet Art fl Fonu - - 6. Serm. Ekl. flt. His.ve Gayr. Sat fl Kazançlar - - 7. Geçmifl Y l Kar - - F. Net Dönem Kar 144,631,087 - G. Dönem Zarar (-) - (646,788,933) H. Geçmifl Y llar Zararlar (-) (751,592,373) (104,803,440) 1. 2000 Y l Zarar (104,803,440) (104,803,440) 2. 2001 Y l Zarar (646,788,933) - PAS F TOPLAMI 4,155,162,103 3,632,027,690 53
TURKCELL LET fi M H ZMETLER ANON M fi RKET 31 ARALIK 2002 VE 2001 TAR HLER NDE SONA EREN HESAP DÖNEMLER NE A T AYRINTILI GEL R TABLOLARI (Birim - Milyon TL) Cari Dönem Önceki Dönem Not A- Brüt Sat fllar 5,11 ve 16 3,331,792,428 2,237,463,034 1- Yurtiçi Sat fllar 3,101,335,482 2,039,445,366 2- Yurtd fl Sat fllar 184,903,999 157,504,992 3- Di er Sat fllar 45,552,947 40,512,676 B- Sat fllardan ndirimler (-) (158,710,624) (55,248,004) 1- Sat fltan adeler (-) (86,788,867) (54,511,005) 2- Sat fl skontolar (-) (71,921,757) (736,999) 3- Di er indirimler (-) - - C- Net Sat fllar 3,173,081,804 2,182,215,030 D- Sat fllar n Maliyeti (-) 1,2,5 ve 8 (1,966,299,253) (1,384,677,864) BRÜT SATIfi KARI veya ZARARI 1,206,782,551 797,537,166 E- Faaliyet Giderleri (-) (734,676,692) (572,395,031) 1- Araflt rma ve Gelifltirme Giderleri (-) - - 2- Pazarlama, Sat fl ve Da t m Giderleri (-) 2 (473,689,711) (334,339,590) 3- Genel Yönetim Giderleri (-) 1,2,5,7 ve 8 (260,986,981) (238,055,441) ESAS FAAL YET KARI veya ZARARI 472,105,859 225,142,135 F- Di er Faaliyetlerden Gelirler ve Karlar 268,522,290 317,488,183 1- fltiraklerden Temettü Geliri - - 2- Ba l Ortakl klardan Temettü Geliri - - 3- Faiz ve Di er Temettü Gelirleri Bilanço dipnotu 22 ve 6 92,709,735 71,657,301 4- Faaliyetle lgili Di er Gelirler ve Karlar Bilanço dipnotu 22 175,812,555 245,830,882 G- Di er Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar (-) 2 (55,068,197) (39,589,154) H- Finansman Giderleri (-) 2,3,4 ve 6 (787,678,884) (1,079,818,424) 1- K sa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) (461,976,923) (317,925,043) 2- Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-) (325,701,961) (761,893,381) FAAL YET KARI veya ZARARI (102,118,932) (576,777,260) I- Ola anüstü Gelirler ve Karlar 262,378,790 125,835,052 1- Konusu Kalmayan Karfl l klar Bilanço Dipnotu 13 ve 33 236,465,927 68,444,695 2- Önceki Dönem Gelir ve Karlar 755,354 170,021 3- Di er Ola anüstü Gelirler ve Karlar 25,157,509 57,220,336 J- Ola anüstü Giderler ve Zararlar (-) (15,628,771) (195,846,725) 1- Çal flmayan K s m Giderleri ve Zararlar (-) - - 2- Önceki Dönem Gider ve Zararlar (-) 13 (12,042,863) (37,997,673) 3- Di er Ola anüstü Giderler ve Zararlar (-) Bilanço dipnotu 22 (3,585,908) (157,849,052) DÖNEM KARI veya ZARARI 144,631,087 (646,788,933) K- Ödenecek Vergi ve Di. Yasal Yük. Karfl. (-) Bilanço dipnotu 34 - - NET DÖNEM KARI veya ZARARI 144,631,087 (646,788,933) - 54
TURKCELL LET fi M H ZMETLER A.fi. 31 ARALIK 2002 VE 2001 TAR HLER T BAR YLE B LANÇO D PNOTLARI (Tutarlar aksi belirtilmedikçe milyon TL olarak ifade edilmifltir.) 1 flletmenin fiili faaliyet konusu: Turkcell letiflim Hizmetleri Anonim fiirketi (fiirket), 5 Ekim 1993 tarihinde stanbul da kurulmufltur. fiirket in faaliyet konular, T.C. Ulaflt rma Bakanl (Bakanl k) ile imzalanm fl bulunan GSM (Global System for Mobile Communications) Pan Avrupa Mobil Telefon Sistemi ihalesinde öngörülen ifl ve hizmetler ile PTT kanununa ayk r olmamak üzere, her türlü telefon, telekomünikasyon ve benzeri hizmetlerdir. fiirket, 1993 y l nda Türk Telekomünikasyon A.fi. (Türk Telekom) ile bir gelir paylafl m sözleflmesi imzalam fl, bu sözleflme çerçevesinde, GSM standartlar nda bir mobil telefon sistemini yat r m bedelini de karfl lamak suretiyle gerçeklefltirmekle sorumlu k l nm flt r. Abonelere yönelik ücretlerin tahakkuk ve tahsilat n ise Türk Telekom üstlenmifltir. 15 y ll k bir süreyi kapsayan bu sözleflmeye göre, fiirket, tesis ücretleri, ayl k sabit ücretler ve konuflma ücretlerinden elde edilen gelirler üzerinden %32.9 oran nda pay alm flt r. fiirket, 27 Nisan 1998 tarihinde Bakanl k ile bir lisans sözleflmesi imzalam fl ve bu sözleflme uyar nca 500 milyon Amerikan Dolar lisans ücreti karfl l nda 25 y l süreli bir GSM iflletme lisans (Lisans) almaya hak kazanm flt r. Lisans sözleflmesi çerçevesinde, abonelere yönelik ücretlerin tahakkuk ve tahsilat fiirket taraf ndan yap lmakta ve tahsilat riski fiirket taraf ndan üstlenilmektedir. Ayr ca, fiirket, abonelerinden elde etti i brüt gelirin %15 ini her ay Türkiye Cumhuriyeti Hazine Müsteflarl na (Hazine) Hazine Pay olarak ödemektedir. fiirket, 4673 say l Kanunun Geçici 2. maddesi uyar nca, 23 Temmuz 2001 tarihinde Telekomünikasyon Kurumu (Kurum) ile yeni bir görev ve imtiyaz sözleflmesi imzalam flt r. Dan fltay n görüflleri do rultusunda revize edilen yeni sözleflme fiirket taraf ndan 12 fiubat 2002 tarihinde imzalanm fl ve Kurum a gönderilmifltir. mzalanan yeni sözleflme 13 fiubat 2002 tarihi itibariyle yürürlü e girmifltir. Kurum ile imzalanan sözleflme gere i, yukar da aç klanan Hazine Pay ödemesine ek olarak, brüt gelirlerden her türlü vergi, resim, harç, fon, hazine pay ve KDV düflüldükten sonra kalan tutar n %0.35 oran ndaki bir pay n y lda bir kez olmak üzere Kurum masraflar na kat l m pay olarak Kurum a ödenmesi gerekecektir. 55
2 Sermayenin %10 ve daha fazlas na sahip ortaklar: 31 Aral k 2002 ve 2001 tarihleri itibariyle, fiirket ortaklar n n pay oranlar ve tutarlar afla daki gibidir: Pay Oran (%) Pay Tutar Ortak Ad 2002 2001 2002 2001 Turkcell Holding A.fi. (Turkcell Holding) 51.00 51.00 255,000,000 255,000,000 Sonera Holding BV (Sonera) 13.07 13.07 65,370,950 65,370,950 Di er 21.97 22.04 109,843,725 110,156,725 Halka Aç k 13.96 13.89 69,785,325 69,472,325 Toplam 100.00 100.00 500,000,000 500,000,000 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle, çeflitli kurulufllardan kullan lan kredilere karfl l k rehin olarak tutulan fiirket hisseleri toplam 177,841,509,416 (31 Aral k 2001: 178,341,735,416 adet) adettir. 3 Sermayeyi temsil eden hisse senetlerine tan nan imtiyazlar (hisse senetleri tertipleri ve türleri itibari ile ayr ayr ): Hisse senetlerine tan nan imtiyaz bulunmamaktad r. 4 Kay t sermayeli ortakl klarda kay tl sermaye tutar : fiirket in kay tl sermaye tavan 500,000,000 TL d r (31 Aral k 2001: 500,000,000 TL). 5 Dönem içinde yap lan sermaye artt r mlar ve kaynaklar : Yoktur. 6 Dönem içinde ihraç edilen hisse senedi d fl ndaki menkul k ymetler: Yoktur. 7 Dönem içinde itfa edilen borçlanmay temsil eden menkul k ymetler: Yoktur. 8 Cari dönemde duran varl k hareketleri : a. Sat n al nan, imal veya infla edilen maddi duran varl k maliyeti 347,041,453 1,254,860,191 b. Sat lan veya hurdaya ayr lan maddi duran varl k maliyeti (-) (7,531,536) (25,202,997) c. Cari dönemde ortaya ç kan yeniden de erleme art fllar 497,146,300 - - Varl k maliyetlerinde (+) 881,450,613 - - Birikmifl amortismanlarda (-) (384,304,313) - 31 Aral k 2002 tarihinde sona eren dönemde, sat n al nan, imal veya infla edilen maddi duran varl k maliyeti içinde 204,125,745 TL (31 Aral k 2001: 1,166,625,165 TL) tutar nda aktiflefltirilmifl finansman gideri bulunmaktad r. 56
d. Yap lmakta olan yat r mlar n niteli i, toplam tutar, bafllang ç ve bitifl tarihi ve tamamlanma derecesi : 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle: Bafllama Bitifl Toplam Tamamlanma Yat r m Niteli i Tarihi Tarihi Harcama Derecesi (%) Faz 9 GSM fiebeke Yat r m Mart 2001 Aral k 2005 101,423,966 42 VAS Projeleri GSM fiebeke Yat r m ** Mart 2003 1,499,494 * Di er Yat r mlar Bina ve IT Yat r mlar ** Mart 2003 491,460 * 103,414,920 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle: Bafllama Bitifl Toplam Tamamlanma Yat r m Niteli i Tarihi Tarihi Harcama Derecesi (%) Faz 9 GSM fiebeke Yat r m Mart 2001 Aral k 2005 136,513,814 25 Di er Yat r mlar Bina ve IT Yat r mlar ** Haziran 2002 738,763 * 137,252,577 * Ayn anda devam eden birçok projeden olufltu undan tamamlanma derecesi verilememektedir. ** Muhtelif tarihlerde yap m bafllat lm fl küçük çapl projelerdir. 9 Cari ve gelecek dönemlerde yararlan lacak yat r m indiriminin toplam tutar : 31 Aral k 2002 ve 2001 tarihleri itibariyle, fiirket in yararlanabilece i yat r m indiriminin toplam tutar afla daki gibidir: Devreden yat r m indirimi 2,950,272,030 1,771,586,888 Endeksleme 1,449,685,959 890,656,623 Cari dönem yat r m indirimi 82,505,802 293,474,582 Düzeltme +/(-) (4,231,336) (5,446,063) Kullan lan yat r m indirimi (-) - - Toplam 4,478,232,455 2,950,272,030 Önceki dönemlerde yat r m indirimine konu edilmifl bir k s m teflvikli yat r m malzemesinin dönem içinde sat lmas sebebiyle, bu malzemelere ait yat r m indirimi tutar hakedilen yat r m indirimi tutar ndan düflülmüfl ve yukar daki tabloda "Düzeltme" bafll alt nda ayr ca gösterilmifltir. Yap lan sat fllar Hazine den al nan izin ile yap lm flt r. 57
10 flletmenin ortaklar, ifltirakler ve ba l ortakl klarla olan alacak-borç iliflkisi: 31 Aral k 2002 Alacaklar Borçlar Ticari Ticari Ticari Olmayan Ticari Olmayan ORTAKLAR Sonera - 154,132 - - Çukurova Investment NV (Çukurova Investment) - 2,836,152 - - Genel Sigorta A.fi. (Genel Sigorta) - - 1,490,956 - Bilka Bilgi Kaynak ve letiflim Sanayi A.fi. (Bilka) - 167,092 - - Yap Kredi Bankas A.fi. (Yap Kredi) 18,848 - - - Pamukbank TA.fi. (Pamukbank) 656 - - - Toplam 19,504 3,157,376 1,490,956 - fit RAKLER Fintur Holdings BV (Fintur) - 205,690 - - Toplam - 205,690 - - BA LI ORTAKLIKLAR Global Bilgi Pazarlama, Dan flma ve Ça r Servisi Hizmetleri A.fi. (Global) - - 2,409,333 - Turktell Biliflim Servisleri A.fi. (Turktell) - 4,379,955 - - K br s Mobile Telekomünikasyon Limited (KKTCell) 4,731,169 4,495,953 - - Mapco nternet ve letiflim Hizmetleri A.fi. (Mapco) - - 9,619 - Corbuss Kurumsal Telekom Servis Hizmetleri A.fi. (Corbuss) - - 334,606 - Toplam 4,731,169 8,875,908 2,753,558 - Genel Toplam 4,750,673 12,238,974 4,244,514-10.1 Ortaklar ile lgili Bakiyeler Sonera, Çukurova Investment ve Bilka dan ticari olmayan alacaklar, bu firmalara yans t lan halka arz giderleri ve Takasbank kiralar ndan oluflmaktad r. Genel Sigorta ya olan ticari nitelikteki borç tutar bu firmaya ödenecek olan sigorta primlerinden oluflmaktad r. Ticari nitelikteki alacaklar n Yap Kredi ile ilgili k sm sözkonusu banka ile ortaklafla gerçeklefltirilen kampanya sonucu gider paylafl m ndan, Pamukbank bakiyesi ise bu bankaya verilen haberleflme hizmetlerinden kaynaklanmaktad r. 58
10.2 fltirakler ile lgili Bakiyeler fltiraklerden ticari olmayan alacak tutar, fiirket taraf ndan Fintur ad na yap lan birtak m masraflar n sözkonusu firmaya faturalanmas ndan oluflmufltur. 10.3 Ba l Ortakl klar ile lgili Bakiyeler Ba l ortakl klardan ticari olmayan alacaklar n KKTCell ile ilgili k sm bu firmaya verilen çeflitli avanslardan Turktell ile ilgili olan k sm ise bu firmaya verilen sermaye avanslar ndan oluflmaktad r. KKTCell den olan ticari alacaklar bu firma ile olan roaming, sabit k ymet ve simkart sat fl iliflkisi sonucu oluflmufltur. Global e olan ticari borç bakiyesi bu firmadan al nan abone hizmetlerinin faturalar ndan, Mapco ya olan ticari borç bakiyesi bu firmadan al nan internet hizmetlerinin faturalar ndan, Corbuss a olan ticari borçlar ise bu flirketten al nan kurumsal hizmet bedellerinden oluflmaktad r. 31 Aral k 2002 Alacaklar Borçlar Ticari Ticari Ticari Olmayan Ticari Olmayan ORTAKLAR Sonera - 4,628,815-46,292 Çukurova Investment - 2,497,906 - - Genel Sigorta - - 585,194 - Bilka - 167,092 - - Çukurova Holding - 30,960 - - Yap Kredi 52,121 - - - Pamukbank 9,799 - - - Toplam 61,920 7,324,773 585,194 46,292 fit RAKLER Fintur 226,106 88,563,334 - - Toplam 226,106 88,563,334 - - BA LI ORTAKLIKLAR Global - - 2,009,306 - Turktell - 626,339 66 - KKTCell 3,525,081 1,301,369 - - Mapco - 229,951 64,569 - Toplam 3,525,081 2,157,659 2,073,941 - Genel Toplam 3,813,107 98,045,766 2,659,135 46,292 59
11 Stoklar ve di er bilanço kalemlerinde uygulanan de erleme, envanter ve amortisman ay rma yöntemleri, bunlarda ve di er muhasebe politikalar nda önceki dönemlere göre yap lan de ifliklikler, bu de iflikliklerin parasal etkileri ve iflletmenin süreklili i ile dönemsellik varsay mlar n de ifltirecek muhtemel geliflmeler ve bunlar n gerekçeleri: liflikteki mali tablolar n haz rlan fl nda takip edilen temel muhasebe ilkeleri afla da belirtilmifltir: 11.1 fiüpheli Alacaklar Karfl l fiirket yönetimi alacaklar n tahsil edilebilirli ini dönemsel olarak takip etmekte ve Lisans al m tarihinden bilanço tarihine kadar gerçekleflen tahsilat oranlar n esas alarak tahsili flüpheli alacaklardan do abilecek muhtemel zararlar için karfl l k ay rmaktad r. 11.2 Alacak ve Borç Reeskontu Bilanço tarihi itibariyle fiirket in Türk Liras borç ve alacak senetleri ile vadeli çekleri T.C. Merkez Bankas nca (TCMB) aç klanan oran (%64) esas al narak, vadeye kalan gün say s üzerinden reeskonta tabi tutulmufltur. Bilanço tarihi itibariyle fiirket in Azertel flirketinden Amerikan Dolar cinsinden olan uzun vadeli alaca n y l sonu itibariyle gerçekleflen y ll k libor faiz oran esas al narak reeskonta tabi tutulmufltur (Not 22). 11.3 Stoklar Stoklar a rl kl ortalama maliyet yöntemi ile de erlenmektedir. Ancak, net gerçekleflebilir de er, bahsi geçen ortalama maliyetin alt na düfltü ü takdirde, net gerçekleflebilir de er esas al nmaktad r. Envanterdeki varl klar n net gerçekleflebilir de erleri ile de erlenmeleri durumunda oluflan de er düflüfl karfl l klar, "Genel Yönetim Giderleri" ve "Stok De er Düflüklü ü Karfl l " hesaplar nda muhasebelefltirilmektedir. 11.4 Finansal Duran Varl klar ve Menkul K ymetler Finansal duran varl klar maliyet bedelleriyle kaydedilmektedir. Net defter de erinin maliyet bedelinden düflük olmas durumunda, finansal duran varl klar net defter de erleri ile de erlenmektedir. Finansal duran varl klar n net defter de erleri ile de erlenmeleri durumunda oluflan de er düflüfl karfl l klar, "Di er Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar" ve "Finansal Duran Varl klar" hesaplar nda muhasebelefltirilmektedir. fiirket, ifltiraki olan Fintur sermayesindeki 21 A ustos 2002 tarihinde tamamlanan ifltirak pay art fl tutar n elde etme maliyetinden de erlemifltir. fiirket, ifltirak pay art fl öncesi ifltirak pay tutar için ise net defter de eri üzerinden de erleme yapm fl ve iliflikteki mali tablolara 30 Haziran 2002 tarihli mali tablolar nda yer alan ifltirak de er düflüklü ü tutar n yans tm flt r (Not 26). Kamu kesimi tahvil, senet ve bonolar, repo yap lm fl olanlar hariç, rayiç bedelleri ile de erlenmifltir. Repo yap lan menkul k ymetler ise maliyet bedellerine bilanço tarihi itibariyle kazan lm fl faiz gelirleri ilave edilerek gösterilmifltir. 11.5 Maddi Duran Varl klar ve Amortismanlar Maddi duran varl klar elde etme maliyetleri ile kay tlara al nmaktad r. Ayr ca, yürürlükteki mevzuat çerçevesinde, arazi ve arsalar ile özel maliyetler d fl ndaki maddi duran varl klar 31 Aral k 1998 tarihine kadar, T.C. Maliye Bakanl nca aç klanan de erleme oranlar kullan larak yeniden de erlemeye tabi tutulmufltur. fiirket maddi duran varl klar n 1999, 2000 ve 2001 y llar nda yeniden de erlemeye tabi tutmam fl, ancak detaylar 13.19 numaral notta aç klanan dava sonucuna istinaden 2002 y l nda maddi duran varl klar n yeniden de erlemeye tabi tutmufltur (Not 29). Maddi duran varl klar n elde edilmeleriyle ilgili finansman giderleri, yürürlükteki mevzuat çerçevesinde bu varl klar n maliyetlerine ilave edilmektedir. 60
fiirket maddi duran varl klar n, muhtemel faydal ömürlerini dikkate alarak, normal amortisman yöntemiyle amortismana tabi tutmaktad r. Kullan lan amortisman oranlar afla da gösterilmifltir. Binalar 2 2 Tesis, makine ve cihazlar 12.5-20 12.5-20 Tafl t araçlar 20 20 Döfleme ve demirbafllar 20 20 Özel maliyetler 20 20 11.6 Maddi Olmayan Duran Varl klar ve tfalar fiirket in maddi olmayan duran varl klar, Lisans, bilgisayar programlar ve telefon tesis bedellerinden oluflmakta ve kay tlara maliyet bedeli üzerinden yans t lmaktad r. Lisans bedeli d fl ndaki k ymetler 5 y l, Lisans bedeli ise 25 y l üzerinden itfa edilmektedir. 11.7 K dem Tazminat Karfl l Yürürlükteki ifl kanununa göre, fiirket, emeklilik dolay s yla veya istifa ve ifl kanununda belirtilen davran fllar d fl ndaki nedenlerle istihdam sona eren çal flanlar na belirli bir toplu ödeme yapmakla yükümlüdür. Bu yükümlülük çal fl lan her y l için, 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle azami 1,260 TL (31 Aral k 2001: 978 TL) olmak üzere, 30 günlük toplam brüt ücret ve di er haklar esas al narak hesaplanmaktad r. fiirket, Sermaye Piyasas Kurulu (SPK) taraf ndan yay nlanan muhasebe ilke ve standartlar uyar nca, 31 Aral k 1998 tarihi itibariyle olan toplam yükümlülük için 1999 y l ndan bafllayarak 5 y l boyunca eflit taksitlerle karfl l k ay rmak ilkesini benimsemifltir. Bu flekilde hesaplanan k dem tazminat karfl l 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle iliflikteki mali tablolarda 8,742,513 TL (31 Aral k 2001: 5,387,101 TL) olarak yans t lm flt r. fiirket in, çal flan personelin tamam n n ifline son vermesi halinde, 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle ödemesi gereken k dem tazminat tutar 8,789,727 TL d r (31 Aral k 2001: 5,475,171 TL). 11.8 Yeniden De erleme De er Art fl Fonu fiirket, 1999 y l öncesinde aktifinde kay tl olan maddi duran varl klar n her y l T.C. Maliye Bakanl nca aç klanan de erleme oranlar ile yeniden de erlemeye tabi tutmufl ve ortaya ç kan net de er art fllar n özkaynaklar kalemi alt nda "Duran Varl klardaki De er Art fl " hesab nda izlemifltir. fiirket in mali tablolar n n SPK taraf ndan yay nlanan muhasebe ilke ve standartlar na uygun hale getirilmesi s ras nda ortaya ç kan toplam 6,818,172 TL tutar ndaki fon art fl yasal mevzuat çerçevesinde kullan labilir nitelikte olmad ndan, 31 Aral k 1999 tarihli mali tablolarda geçmifl y l karlar hesab na dahil edilmifltir. fiirket, 13.19 numaral notta detaylar belirtilen dava sonucunda, aktifinde kay tl olan maddi duran varl klar ndan 2002 y l al mlar d fl nda kalan duran varl klar n, T.C. Maliye Bakanl n n 2002 y l için aç klam fl oldu u de erleme oran ile 31 Aral k 2002 hesap dönemi itibariyle yeniden de erlemeye tabi tutmufltur. Yeniden de erleme sonucu 61
ortaya ç kan 497,146,300 TL tutar ndaki net de er art fl özkaynaklar kalemi alt nda "Duran Varl klardaki De er Art fl " hesab na kaydedilmifltir. 11.9 Gelir ve Maliyet Tahakkuklar Gelir ve giderler tahakkuk esas na göre gelir tablosuna yans t lm flt r. 11.10 Yabanc Para Birimi Kalemleri Dönem içinde yabanc para birimi baz ndaki ifllemler, ifllem tarihinde geçerli olan döviz kurlar ndan Türk Liras na çevrilmektedir. Bilançoda yer alan yabanc para birimi baz ndaki varl klar ve kaynaklar, bilanço tarihinde geçerli TCMB döviz kurlar kullan larak Türk Liras na çevrilmifltir. Ayr ca, iliflikteki mali tablolarda dövizli borçlar SPK nun öngördü ü flekilde dönem sonu döviz sat fl kuru dikkate al narak de erlenmifltir. 11.11 Di er Bilanço Kalemleri Di er bilanço kalemleri esas olarak kay tl de erleriyle yans t lm fllard r. 12 Tebli in 1 no lu ekinde belirtilen bilanço tarihinden sonra ortaya ç kan ve aç klamay gerektiren hususlara iliflkin bilgi: 12.1 Ocak 2003 tarihinden geçerli olmak üzere k dem tazminat tavan 1,324 TL olarak belirlenmifltir. 12.2 fiirket, toplam kredi borcunu azaltmay ve yurtiçi ve uluslararas borçlanma ya da sermaye piyasalar na giriflini kolaylaflt rmay hedefleyen stratejisi do rultusunda, Deutsche Bank arac l yla kullanm fl oldu u 550,000,000 ABD Dolar tutar ndaki sendikasyon kredisinin, 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle bakiye 244,000,000 ABD Dolar tutar ndaki k sm n 31 Mart 2003 tarihi itibariyle ödemeye karar vermifltir. fiirket, 13 Mart 2003 tarihinde, Deutsche Bank'a kredi borcunun vadesinden önce kapanmas yla ilgili bildirim yapm flt r. Kredinin vadesinden önce kapanmas, geçmiflte fiirket operasyonlar n, yat r mlar n ve stratejilerini s n rland ran finansal taahhüt ve yükümlülüklerini sona erdirecektir. fiirket in likidite pozisyonu iyi bir düzeye ulaflm fl oldu undan, fiirket, söz konusu geri ödemenin nakit ak fl üzerinde olumsuz bir etkisi olmayaca kanaatindedir. Ancak, fiirket, yine de ihtiyatl davranarak, Garanti Bankas 'ndan kullanm fl oldu u kredinin 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle bakiye 75,000,000 ABD Dolar tutar ndaki k sm n n geri ödemesini Nisan 2006 dönemine kadar uzatm flt r. 13 Mart 2003 tarihinde yürürlü e giren ek sözleflme gere i, fiirket, 2003 y l nda yapmaya yükümlü oldu u 75,000,000 ABD Dolar tutar ndaki kredi borcunun geri ödemesini Haziran 2004, Ocak 2006 ve Nisan 2006 dönemlerinde olmak üzere üç eflit taksitle yapacakt r. liflikteki mali tablolarda, 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle, 244,000,000 ABD Dolar tutar ndaki krediler "K sa Vadeli Borçlar" içindeki "Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksit ve Faizler" ve 75,000,000 ABD Dolar tutar ndaki krediler "Uzun Vadeli Borçlar" içindeki "Banka Kredileri" hesaplar nda gösterilmifltir. 13 Tebli in 2 no lu ekinde belirtilen flarta ba l zararlar ile her türlü flarta ba l kazançlara iliflkin bilgi: 13.1 fiirket in, 27 Nisan 1998 tarihinde imzalam fl oldu u lisans sözleflmesi 4673 say l kanunun geçici 2. maddesi uyar nca yenilenmifl ve 13 fiubat 2002 tarihinde Kurum taraf ndan da imzalanarak yürürlü e girmifltir (Not 1). 62
Lisans sözleflmesi çerçevesinde, abonelere yönelik ücretlerin tahakkuk ve tahsilat fiirket taraf ndan yap lmakta ve tahsilat riski fiirket taraf ndan üstlenilmektedir. fiirket abonelerinden elde etti i brüt gelirinin %15 ini her ay Hazine ye Hazine Pay olarak ödemektedir. Yenilenen lisans sözleflmesi ile fiirket y lda bir kez olmak üzere brüt gelirden her türlü vergi, resim, harç, fon, hazine pay ve KDV düflüldükten sonra kalan tutar n %0.35 ini Kurum masraflar na kat l m pay olarak ödemekle yükümlü tutulmufltur. Lisans sözleflmesi, GSM standartlar nda bir mobil telefon sisteminin kurulmas, gelifltirilmesi ve iflletilmesine iliflkin hüküm ve flartlar içermektedir. fiirket in sözleflmede öngörülen flartlara uygun faaliyette bulunmas esas olup, sözkonusu flartlar n ihlal edilmesi ve Lisans sözleflmesi nde öngörülen mükellefiyetlerin yerine getirilmemesi halinde önemli ceza ve tedbirlerle karfl karfl ya kalmas olas l mevcuttur. Bunlardan biri de (verilen süre içerisinde ayk r l gidermemesi halinde) sözleflmenin feshidir. Lisans sözleflmesinde, sözleflmenin feshini gerektiren di er sebepler afla daki gibi aç klanm flt r: 1. flletmeci hakk nda yarg yerlerince verilmifl iflas ve konkordato karar olmas ; 2. flletmecinin kendisine tahsis edilen frekanslar ya da GSM sisteminde kullan lmas için iflletmeciye tahsis edilecek di er frekanslar d fl nda faaliyet gösterdi inin belirlenmesi, verilen süre içerisinde bu faaliyetine son verilmemesi. Lisans sözleflmesi, 4501 say l kanunun geçici 1. maddesi ve Dan fltay dari fller Kurulu nun 5 Nisan 2001 tarih ve 2001/51 say l karar gere ince, Uygulanacak Hukuk ve Uyuflmazl klar n Çözümü Ek Maddesi ni de kapsamaktad r. Buna göre taraflar sözleflmenin kapsam, uygulanmas ve feshi ile ilgili konularda ç kan uyuflmazl klar öncelikle Lisans Koordinasyon Kurulu nda görüflmelerle çözümleyeceklerdir. Sözkonusu uyuflmazl k Lisans Koordinasyon Kurulu nda 30 gün içinde çözümlenemezse, taraflardan biri di erine bildirimde bulunarak uyuflmazl n 15 gün içerisinde çözümlenememesi halinde tahkim yoluna baflvuraca uyar s nda bulunacak, yap lacak bildirimi takip eden 15 gün içinde uyuflmazl n çözümlenememesi halinde, uyuflmazl k Uluslararas Ticaret Odas (ICC) tahkim kurallar çerçevesinde seçilecek üç hakem taraf ndan tahkim yoluyla çözümlenecektir. Ancak, Lisans sözleflmesinin ola anüstü durumlarda iflletmenin ask ya al nmas n düzenleyen 26. maddesi ile haberleflmenin gizlili i, milli güvenlik ve kamu düzeni konular n düzenleyen 46. maddesinden do an uyuflmazl klar tahkim kapsam d fl nda tutulmufltur. 13.2 24 Nisan 1998 tarihinde, fiirket, Türk Telekom ile flebekelerini birbirine ba lamay amaçlayan ve fiirket in GSM flebekesinin santral, baz istasyonu, baz istasyon kontrol istasyonu ve ilgili di er teçhizat için Türk Telekom un mevcut yer, bina, tesis, kule, enerji, devre, klima ve benzeri altyap imkanlar ndan yararlanmas n sa layan bir flebekeleraras irtibat ve iflbirli i sözleflmesi imzalam flt r. Sözkonusu sözleflme, Lisans sözleflmesi yürürlükte kald sürece yürürlükte kalacakt r. Türk Telekom un sözleflmede tan mlanan yükümlülüklerini yerine getirememesi, sözleflme hükümlerine uymamas veya sözleflmede tan mlanan ödemeleri yapamamas durumunda fiirket in servis kalitesi ve finansal pozisyonu olumsuz yönde etkilenebilir. 13.3 Lisans sözleflmesinin 5. maddesi, brüt geliri tesis ücretleri, sabit ücretler ve haberleflme ücretlerinin toplam olarak belirtmektedir. Ayn sözleflmenin 8. maddesi, fiirket in tüm abonelerinden elde etti i brüt gelirlerinin %15 inin her ay Hazine ye Hazine Pay olarak ödenmesi gereklili ini ortaya koymaktad r. fiirket yönetimi, yetkili 63
mercilere ödenmesi amac yla abonelere faturalad çeflitli vergi, fon ve kesintileri brüt gelir tan m n n d fl nda tutarak Hazine Pay hesaplamas na katmam flt r. Bakanl k, 8 Kas m 1999 tarihli yaz s nda, Dan fltay n mevcut uygulaman n Lisans sözleflmesine uygun olmad ve Lisans n al nd tarihten itibaren geriye dönük olarak Katma De er Vergisi (KDV), E itime Katk Pay (EKP), Telsiz Ruhsat ve Kullan m Ücretleri (TGM) üzerinden de Hazine Pay hesaplanmas gereklili i hususundaki istiflari karar n fiirket e ve di er GSM operatörüne (Telsim Mobil Telekomünikasyon A.fi.) bildirmifltir. Hazine, 18 Kas m 1999 tarihinde, Dan fltay n karar ve Bakanl k yaz s na istinaden fiirket ten sözkonusu tutar yasal faizi ile birlikte ödenmesini talep etmifltir. 30 Kas m 1999 tarihinde, fiirket, Bakanl k ve Hazine aleyhine yürütmeyi durdurma istemiyle dava açm flt r. Dan fltay, 16 fiubat 2000 tarihinde, KDV üzerinden hesaplanan Hazine Pay yönünden ifllemlerin yürütülmesinin durdurulma isteminin reddine, EKP ve TGM üzerinden hesaplanan Hazine Pay yönünden ise ifllemlerin yürütülmesinin durdurulmas na karar vermifltir. Karar n KDV ile ilgili k sm na fiirket, EKP ve TGM ile ilgili k sm na ise Hazine taraf ndan itiraz edilmifl fakat her iki taraf n itirazlar da reddolunmufltur. 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle, fiirket Dan fltay n 16 fiubat 2000 tarihli karar gere i, KDV üzerinden de Hazine Pay hesaplamakta ve ödemektedir. Dan fltay 10. Dairesi nde görülen dava sonucunda, 17 Nisan 2002 tarihinde tebli edilen gerekçeli karar, EKP ve TGM üzerinden Hazine Pay hesaplanmas n n mümkün olamayaca, ancak KDV üzerinden Hazine Pay ödenmesi gerekti i yönünde olmufltur. Karar n EKP ve TGM yönünden fiirket lehine olmas sebebiyle, dava ile ilgili olarak SPK Muhasebe Standartlar Dairesi nin 10 A ustos 2000 tarihli talebi do rultusunda, EKP ve TGM üzerinden anapara ve gecikme faizleri dahil olmak üzere ayr lan Hazine Pay karfl l klar iliflikteki mali tablolardan tenzil edilmifltir. 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle, tenzil edilen karfl l k tutar 68,509,731 TL olup "Borç ve Gider Karfl l klar " ile "Konusu Kalmayan Karfl l klar" hesaplar kullan larak muhasebelefltirilmifltir (Not 33.1). 13.4 Lisans sözleflmesi kapsam nda her ay Hazine ye ödenen %15 oran ndaki Hazine Pay ile ilgili olarak, Hazine, 2 Kas m 2000 tarihinde, fiirket e bir yaz göndermifl ve Incoming Roaming, 8081 Bilgi Hatt, 8080 Finans Hatt, 7532 Tele Sekreter, 7500 Fatura Bilgi Hatt, SMS Geliri, Fax ve Data, Ayr nt l Fatura, Hat Açma Kapama, Ünvan De ifltirme, Devir Ücreti, Kapama Ücreti, fiebekeleraras Geçifl Ücreti, Simkart De ifliklik Ücreti, Fal Servisi, Flash Haber, Fatura Güncelleme, Bilinmeyen Numaralar Servis Ücreti ve Gecikme Faizi Gelirlerinin (Ek Servis Gelirleri) de Lisans sözleflmesinin 8. maddesi çerçevesinde "Brüt Gelir" tan m na girdi ini ve dolay s yla Hazine Pay matrah na dahil edilmesi gerekti ini bildirmifltir. Ayn yaz da, Hazine ad geçen gelirler üzerinden Lisans al m tarihinden itibaren hesaplanan Hazine Pay tutar n n da yasal faizleri ile birlikte ödenmesi gerekti ini belirtmifltir. fiirket, yürütmenin durdurulmas ve iptali için Hazine aleyhine Dan fltay da dava açm flt r. Dan fltay, 9 Temmuz 2001 tarihinde fiirket in yürütmenin durdurulmas talebinin reddine karar vermifltir. fiirket, 25 Temmuz 2001 tarihinde bu karara Dan fltay dari Dava Daireleri Genel Kurulu nezdinde itiraz etmifl, ancak bu itiraz 14 Eylül 2001 tarihinde reddedilmifltir. Dan fltay da dava aflamas nda bulunan ve, ayr ca, fiirket ve Hazine aras nda müzakere aflamas ndaki konu ile ilgili olarak, 15 Kas m 2000 tarihinde, SPK fiirket e bir yaz göndermifl ve ek pay tutar n n kesinleflmesi ve tarh n ödenmeyerek hukuki ihtilaf konusu yap lmas durumunda, talep edilen ek pay tutar için en yak n mali tablolarda karfl l k ayr lmas gerekti ini bildirmifltir. Bu nedenle, fiirket, yukar da belirtilen gelirler üzerinden anapara ve gecikme faizleri dahil toplam 262,247,434 TL tutar nda ek pay hesaplam fl ve 2000 y l ndan bafllamak üzere bu tutarlar n tamam için mali tablolarda karfl l k ay rm flt r (Notlar 22, 33.1 ve Gelir tablosu dipnotu 2). 64
Hazine, ayr ca, 18 Aral k 2000 tarihinde fiirket e bir yaz daha göndermifl ve bu sefer Aral k 1999 dan itibaren fiirket taraf ndan toplanan Özel fllem Vergisi (Ö V) ile Nisan 1999 dan itibaren toplanan Sözleflme Damga Vergisi (DV) tutarlar üzerinden de Hazine Pay hesaplanmas n ve ödenmesini talep etmifltir. fiirket, yürütmenin durdurulmas ve iptali için Hazine aleyhine Dan fltay da dava açm flt r. Dan fltay 10 Temmuz 2001 tarihinde fiirket in yürütmenin durdurulmas talebini reddetmifltir. Konu ile ilgili olarak SPK nun benzer davalardaki yaklafl mlar do rultusunda 2000 y l ndan bafllanarak sözü edilen vergiler üzerinden de Hazine Pay hesaplanarak mali tablolarda karfl l k ayr lm flt r. Ancak, fiirket yönetimi bu dava ile ilgili olarak hukukçular n n görüflleri ile benzer konulardaki yarg içtihatlar n gözönünde bulundurarak bir de erlendirme yapm fl ve konunun niteli i itibariyle TGM ve EKP ile ayn oldu u ve bu nedenle sonucunun fiirket lehine olaca kanaatine varm flt r. Bu do rultuda, 31 Aral k 2001 tarihi itibariyle mali tablolarda ayr lm fl olan toplam 28,511,424 TL tutar ndaki karfl l k iliflikteki mali tablolarda "Borç ve Gider Karfl l klar " ile "Konusu Kalmayan Karfl l klar" hesaplar nda muhasebelefltirilerek tenzil edilmifltir (Not 33.1). 13.5 fiirket, Hazine ye gönderdi i bir yaz ile, bir mobil flebekeden ç k p di er mobil flebekede sonlanan ça r lar ile Türk Telekom dan ç k p yine mobil flebekede sonland r lan ça r lardan kaynaklanan araba lant gelirlerinin brüt gelir olarak tan mlanamayaca ndan bahisle, Kas m 2000 ay sonu itibariyle sehven ödenen, yasal faiz hariç, 88,769,291 TL n n iadesini talep etmifl; ve yine Hazine ye gönderdi i di er bir yaz ile, 1 Mart 2001 tarihinden itibaren araba lant gelirlerinin %15 Hazine Pay ödemesine esas kalemler aras ndan ç karaca n bildirmifl ve bu yönde uygulamaya bafllam flt r. fiirket in bu talebi üzerine Bakanl k taraf ndan Dan fltay dan istiflari görüfl istenmifl, Dan fltay Birinci Dairesi "bir mobil flebekeden bafllat l p di er mobil flebekede sonlanan ça r lar ile Türk Telekom PSTN flebekesinden bafllat l p yine baflka bir mobil flebekede sonlanan ça r lardan kaynaklanan araba lant gelirinin, GSM iflletmecilerinin her biri için ayr ayr brüt gelir unsurlar ndan oldu u ve her bir iflletmecinin bu gelirleri de kapsayan brüt gelirin %15 ini Hazine Pay olarak ödemesi gerekti i sonucuna ulafl ld " yönünde görüfl bildirmifltir. Hazine 18 Temmuz 2001 tarih ve 59792 say l yaz s ile, Dan fltay Birinci Dairesi nin görüflü do rultusunda, brüt gelire esas teflkil edecek matraha araba lant gelirlerinin dahil edilerek Hazine Pay n n yeniden hesaplanmas n ve oluflan fark n ödemenin gerçekleflece i tarih itibariyle amme alacaklar na uygulanan yasal faiz tahakkuk ettirilmek suretiyle ödenmesini istemifltir. fiirket konudaki görüflünü korumufl ve 7 A ustos 2001 tarihinde anlaflmazl n çözümü amac yla bu konunun Lisans Koordinasyon Kurulu nda görüflülmesi için Bakanl k a baflvurmufltur. Lisans Koordinasyon Kurulu iki üyesi fiirket in, iki üyesi Bakanl k temsilcilerinden ve baflkan da iki taraf n ortak karar verdi i befl üyeden oluflmaktad r. Bu kuruldan bir çözüm ç kmamas sonucunda, fiirket, 30 Ekim 2001 tarihinde Uluslararas Ticaret Odas n n Uluslararas Tahkim Divan na bir dilekçe vererek Bakanl k, Telekomünikasyon Kurumu ve Hazine aleyhine tahkim davas açm flt r. Yukar da bahsi geçen konularla ilgili olarak 88,769,291 TL, imtiyaz sözleflmesi tarihi olan 27 Nisan 1998 tarihinden Kas m 2000 sonuna kadar olan tutar olup, Aral k 2000 ile fiubat 2001 tarihi sonuna kadar ödenen tutar 17,066,444 TL d r. 1 Mart 2001 tarihinden itibaren araba lant gelirlerinin %15 Hazine Pay ödemesine esas kalemler aras ndan ç kar lmas yönündeki uygulama sonucu Mart 2001 Aral k 2002 dönemi için oluflan Hazine Pay tutar 237,888,957 TL d r. 65
Dan fltay Birinci Dairesi nin görüflü do rultusunda hesaplanmas talep edilen amme alacaklar na uygulanan yasal faiz tahakkuk ettirilmek suretiyle, 237,888,957 TL için 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle hesaplanan faiz 155,373,937 TL olup, mali tablolarda bu konu ile ilgili olarak toplam 393,262,894 TL karfl l k ayr lm flt r (Notlar 22, 33.1 ve Gelir tablosu dipnotu 2). 13.6 Bo aziçi Kurumlar Vergi Dairesi Müdürlü ü nün (Vergi Dairesi) 4 May s 2000 tarih ve B.K. 4.34.00.54./07/-C- 9433 say l yaz s nda, fiirket in GSM 900 Lisans bedelinin katma de er vergisinin beyan edilmedi i ve ödenmedi i gerekçesiyle ihtiyati tahakkuk karar al nm fl oldu u belirtilmifltir. Vergi Dairesi taraf ndan terettüp ettirilen tutarlar flöyledir: KDV bedeli : 18,631,500 TL Gecikme faizi : 48,069,300 TL (29 fiubat 2000 itibariyle) A r kusur cezas : 37,263,000 TL fiirket taraf ndan uzlaflma talep edilmifl, ancak 18 Temmuz 2000 tarihinde Maliye Bakanl Merkezi Uzlaflma Komisyonu nda yap lan uzlaflma görüflmesinde uzlaflma vaki olmam flt r. Bunun üzerine fiirket, 26 May s 2000 tarihinde, stanbul 2 nolu Vergi Mahkemesi nde açt davaya devam etme karar alm flt r. Ancak, davan n 13 Kas m 2000 tarihinde Mahkemece reddolunmas ve yap lan a r kusur cezal KDV tarhiyat n n onanmas sonucunda fiirket, yasal süresi içinde, Dan fltay nezdinde karar temyiz etmifltir. Dan fltay, a r kusur cezas bak m ndan karar n bozulmas na, vergi asl için ise talebin reddine karar vermifltir. Dan fltay n bu karar üzerine dava dosyas tekrar stanbul 2. Vergi Mahkemesi ne gönderilmifltir. Mahkeme 13 Eylül 2002 tarih ve 2002/1166 say l karar ile Dan fltay n bozma karar na uymufltur. fiirket, 7 Ekim 2002 tarihinde tebli edilen karara karfl süresi içerisinde temyiz talebinde bulunmufltur. Daval Vergi Dairesi de karar kendi aç s ndan temyiz etmifltir. Dan fltay n karar beklenmektedir. Vergi Dairesi, 11 Ocak 2001 tarih ve 2001/2 nolu ödeme emri ile toplam 75,643,890 TL n n (3 Ocak 2001 tarih ve 2001/20 nolu tahakkuk ile 18,631,500 TL KDV ve 57,012,390 TL gecikme faizi) ödenmesini talep etmifltir. fiirket, Vergi Dairesi aleyhine sözkonusu tahakkuk ve ödeme emrinin iptali için iki dava açm flt r. Davalar ilgili mahkemelerde görülürken, Vergi Dairesi nin fiirket in baz bankalar nezdindeki hesaplar na haciz koymas üzerine KDV asl 22 Mart 2001 tarihinde ödenmifltir. fiirket, ayr ca, 57,012,390 TL tutar ndaki gecikme faizi ile 9,315,750 TL tutar ndaki a r kusur ceza bedeli için taksitlendirme talebinde bulunmufl ve bu talep Vergi Dairesi taraf ndan 68,000,000 TL tutar nda teminat mektubu verilmesi kofluluyla kabul edilmifltir. Buna göre tahakkuk bedeli y ll k %36 tecil faizi ile 15 eflit taksite bölünmüfl ve ilk taksit 30 Mart 2001 tarihinde 4,421,876 TL olarak ödenmifltir. stanbul 5. Vergi Mahkemesi gecikme faizi tahakkuk fazlas n n kald r lmas n karara ba lam flt r. Karar n uygulanmas ile yeniden hesaplanan ve Vergi Dairesi nin 31 May s 2001 tarih ve 15904 nolu yaz s ile bildirilen gecikme faizi tutar 11,122,997 TL olarak belirlenmifltir. A r kusur cezas bedeli ise 9,315,750 TL olarak aynen korunmufl, böylece toplamda 20,438,747 TL tutar ndaki borç, Vergi Dairesi taraf ndan belirlenen yeni ödeme plan na göre 15 eflit taksite bölünmüfl ve ayl k ödeme tutar 1,362,583 TL olarak belirlenmifltir. Tecil edilen amme borcunun ödenmesi s ras nda, gerek Dan fltay 9. Dairesi nin fiirket lehine verdi i bozma 66
karar, gerekse gecikme faizi yönünden stanbul 5. Vergi Mahkemesi nde aç lan davan n büyük bir bölümünün fiirket lehine sonuçlanmas nedeniyle, tecil ve taksitlendirmeye tabi bütün borcunun tutar 11,122,997 TL olarak belirlenmifl ve bu tutar yine Mart 2001 tarihinden bafllamak üzere ayn flartlarla 15 eflit taksite ba lanm fl, ayl k ödeme tutar ise 741,533 TL olarak tespit edilmifltir. Gecikme faiz tutar n n 11,122,997 TL olarak belirlenmesi ile fiirket, 31 May s 2001 tarihinde 68,000,000 TL tutar ndaki teminat mektubunu 15,000,000 TL de erindeki yeni bir teminat mektubu ile de ifltirmifltir (Not 18). Daha önce ödenen 4,421,876 TL tutar ndaki taksit nedeniyle, Vergi Dairesi ne kalan borcun toplam tutar 6,701,121 TL olarak hesaplanm fl ve bu durum ilgili Vergi Dairesi taraf ndan 24 Temmuz 2001 tarih ve 21982 say l yaz ile bildirilmifltir. Bütün bu geliflmelere ra men, amme borcunun dayana n teflkil eden gecikme faizi hakk nda stanbul 5. Vergi Mahkemesi karar na karfl fiirket taraf ndan yap lan temyiz ve yürütmenin durdurulmas talebi, Dan fltay 9. Dairesinin 29 A ustos 2001 gün ve E.2001/3972 say l karar ile öncelikle yürütmenin durdurulmas talebi teminat karfl l olmak üzere kabul edilmifltir. 6183 say l Kanunun 49. maddesi uyar nca verilen yürütmenin durdurulmas karar amme borcunun ödenmesini durdurdu undan, Dan fltay n esas hakk nda verece i karar na kadar taksit ödemeleri Vergi Dairesi nce ask ya al nm flt r. Vergi Dairesi, Dan fltay 9. Dairesi taraf ndan verilen bozma karar na karfl karar n düzeltilmesi talebinde ve stanbul 5. Vergi Mahkemesi karar na karfl da Dan fltay 9. Daire nezdinde temyiz talebinde bulunmufl durumdad r. Sonuç olarak, yukar da ayr nt l olarak aç kland üzere, Vergi Dairesi nin 24 Temmuz 2001 tarihli yaz s nda belirtilen toplam amme borcu tutar (A ustos 2001 tarihinde ödenen 27,322 TL taksit tutar da dikkate al narak) 6,673,799 TL olup, Vergi Dairesi taraf ndan Dan fltay 9. Dairesi nin 29 A ustos 2001 tarih ve E.2001/3972 say l yürütmenin durdurulmas karar dikkate al narak tecil faizine tabi tutulmay p, ödenmesi teminat karfl l nda durdurulmufltur. 19 Eylül 2002 tarihinde Vergi Dairesi taraf ndan tebli edilen 6,673,799 TL tutar ndaki gecikme bedeline iliflkin ödeme emri üzerine, fiirket 26 Eylül 2002 tarihinde yürütmenin durdurulmas için stanbul 2 No lu Vergi Mahkemesi nde dava açm flt r. Dava konusu tutarlar, 27 fiubat 2003 tarihinde yürürlü e giren 4811 say l Vergi Bar fl Kanunu kapsam na al nm fl olmas nedeniyle fiirket in bu ifllemden dolay vergi borcu kalmam flt r. Konu ile ilgili olarak SPK nun ihtiyatl l k kavram gözönünde bulundurularak, 2000 y l ndan itibaren karfl l k ayr lmaya bafllanm flt r. 31 Aral k 2001 tarihi itibariyle ayr lan karfl l k 94,204,594 TL tutar ndad r. Ancak, fiirket yönetimi bu davay, dava konusu tutarlar n Vergi Bar fl Kanunu kapsam nda olmas n gözönüne alarak de erlendirmifl ve 31 Aral k 2001 tarihi itibariyle mali tablolarda ayr lm fl olan toplam 94,204,594 TL tutar ndaki karfl l iliflikteki mali tablolarda, "Borç ve Gider Karfl l klar " ile "Konusu Kalmayan Karfl l klar" hesaplar nda 94,204,594 TL azaltm fl ve, dolay s yla, 31 Aral k 2002 tarihi itibariyle dava konusu tutar için mali tablolara gider karfl l yans tmam flt r. 13.7 Vergi Dairesi taraf ndan 28 Ocak 2002 tarihinde fiirket e bildirilen Maliye Bakanl Hesap Uzmanlar Kurulu raporunda, fiirket in brüt geliri üzerinden ayl k olarak hesaplay p ödedi i %15 oran ndaki Hazine Paylar n n da katma de er vergisine tabii oldu u belirtilmifl ve fiirket in Nisan 1998 den itibaren ödedi i Hazine Paylar için sorumlu s fat yla katma de er vergisi ödemesi gerekti i sonucuna var lm flt r. 67
Bu rapora dayanarak, Vergi Dairesi Nisan 1998-Kas m 2001 tarihleri aras nda fiirket in ödedi i Hazine Paylar üzerinden 91,374,223 TL katma de er vergisi ve 145,271,725 TL vergi cezas tarh ettirmifl ve 31 Ocak 2002 tarihinde fiirket e bildirmifltir. fiirket, 13 fiubat 2002 tarihinde, Vergi Dairesi ne sözkonusu vergi ve cezas için uzlaflma komisyonu na müracaat edece ini bildirmifl ve maddi duran varl klar n n 749,498,993 TL tutar ndaki k sm n Vergi Dairesi ne teminat olarak göstermifltir (Not 15). fiirket, 31 Aral k 2002 tarihli mali tablolar nda, 154,544,409 TL tutar ndaki hesaplanan KDV ni "Di er Dönen Varl klar" ve "Ödenecek Vergi, Harç ve Di er Kesintiler" hesaplar nda, 145,271,725 TL tutar nda vergi cezas n ve fiirket in hesaplad 208,172,551 TL tutar ndaki gecikme faizini "Di er Borç ve Gider Karfl l klar " hesaplar nda göstermifltir (Notlar 22, 33.1 ve Gelir tablosu dipnotu 2). Henüz dava aflamas na gelmemifl olan konu ile ilgili olarak fiirket 1 Mart 2002 tarihinde uzlaflma müracaat nda bulunmufltur. Henüz dava aflamas na gelmemekle birlikte, SPK nun benzer konulardaki yaklafl mlar ve dava durumunun ve muhtemel neticelerinin belirgin hale gelmemifl olmas sebebiyle talep edilen tutar n tamam ile hesaplanan gecikme faizleri için 31 Aral k 2001 tarihli mali tablolardan bafllanarak karfl l k ayr lmaktad r. KDV asl ise, ödenmesi durumunda indirim konusu yap labilece i hususu göz önüne al narak ilgili bilanço hesaplar nda gösterilmifltir. fiirket, 27 fiubat 2003 tarihinde yürürlü e giren 4811 say l Vergi Bar fl Kanunu nun konuya etkisini de erlendirmektedir. 13.8 Türk Telekom ile imzalanan "fiebekeleraras rtibat ve flbirli i Sözleflmesi" çerçevesinde, Türk Telekom flebekesinden fiirket flebekesine gelen trafik için, Türk Telekom bir dakikal k temel birim ücretlerden katma de er, haberleflme ve di er vergiler ile resim, harç, fon ve masraflar (4316 say l 1998 Mali Y l Bütçe Kanununun 32. Maddesi gere ince tahakkuk ettirilecek %10 fon pay hariç) düflmekte ve net 0.06 ABD Dolar /dakika y kendisinde tutmak kayd yla kalan fiirket e ödemektedir. 2000 y l Bütçe Kanunu nun 28. Maddesi ile fon pay miktar %15 e ç kar lm fl ve 4499 say l Kanunun geçici 6. maddesi gere ince Türkiye Radyo Televizyon Kurumu na (TRT) ödenmek üzere %2.5 oran nda TRT pay konulmufltur. Ayr ca, 2000 y l Bütçe Kanunu, 1998 ve 1999 y llar ndan farkl olarak Türk Telekom dan yap lacak Hazine ve TRT pay kesintilerinin özellefltirmeden sonra Türk Telekom a geri ödenmeyece i hususunu belirtmifltir. Bu durum üzerine Türk Telekom, Hazine ye yapm fl oldu u bu ödemeleri Ocak 2000 den bafllayarak fiirket e yapt ödemelerden düflmüfltür. fiirket in 25 Nisan 2000 tarihinde yarg merciinden yürütmeyi durdurma karar almas üzerine Mart ay ndan itibaren sözü edilen kesinti yap lmam flt r. fiirket in 6,687,360 TL tutar ndaki Ocak ve fiubat aylar na ait kesintileri geri almak için açt dava, T.C. Ankara 7. Asliye Ticaret Mahkemesi nce reddedilmifltir (5 Ekim 2000 tarihinde tebellü edilen karar). Bu karar üzerine Türk Telekom, Mart A ustos dönemine ait kesinti tutar olan 29,796,934 TL n 1,971,648 TL gecikme faizi ile birlikte üç taksit halinde ödenmek üzere fiirket e faturalam fl ve bunun 1/3 ünü Eylül ay kesintisiyle birlikte fiirket e yapt ödemelerinden ihtirazi kay tla düflmüfltür. fiirket, Ankara Asliye 7. Ticaret Mahkemesi nin davan n reddine dair karar n n bozulmas istemiyle temyiz baflvurusunda bulunmufltur. fiirket, ayr ca, ilgili mahkeme karar n n temyiz edilmifl ve henüz kesinleflmemifl oldu u gerekçesiyle 3 Kas m 2000 tarihinde Ankara 3. Asliye Ticaret Mahkeme sine baflvurmufl ve ihtiyati tedbir talebinde bulunmufltur. fiirket in talebinin hakl bulunmas ile sözkonusu kesintiler için ihtiyati tedbir konulmas na 68
karar verilmifltir. Ayr ca, fiirket yukar da sözedilen Türk Telekom un fiirket e yapt ödemelerden düfltü ü Mart- A ustos kesintisinin ilk taksidini ve Eylül ay kesintisini faiziyle beraber alabilmek için Ankara 3. Asliye Ticaret Mahkemesi nde Türk Telekom aleyhinde 10 Kas m 2000 tarihinde dava açm flt r. Yarg tay 19. Hukuk Dairesi Ankara 7. Asliye Ticaret Mahkemesi nin karar n %15 Fon Pay yönünden bozmufl ve %2.5 TRT Pay yönünden ise onam flt r. Karar fiirket e 20 Haziran 2001 tarihinde tebli edilmifltir. Türk Telekom Tashih-i Karar talebinde bulunmufl ancak bu talep reddedilmifltir. Ankara 7. Asliye Ticaret Mahkemesi 24 Ocak 2002 tarihli karar ile Yarg tay 19. Hukuk Dairesi nin bozma ilam na uyarak %15 fon pay yönünden fiirket lehine karar vermifltir. Bu karar sonucunda, sözkonusu dava %15 fon pay yönünden fiirket ve %2.5 TRT pay yönünden Türk Telekom lehine sonuçlanm flt r. Bu karar üzerine, fiirket 15 fiubat 2002 tarihinde, Ocak ve fiubat 2000 aylar na ait toplam 6,687,360 TL tutar ndaki fon pay ve TRT Pay kesintilerinden fon pay ile ilgili olan 5,857,542 TL anapara ve bununla ilgili faiz ve di er masraflar n Türk Telekom dan tahsili için fiiflli 2. cra Müdürlü ü ne baflvurmufl ve 13 Mart 2002 tarihinde 14,025,000 TL tutar nda tahsilat gerçeklefltirmifltir. fiirket in Türk Telekom un Mart-A ustos 2000 dönemi ile ilgili olarak yapm fl oldu u kesinti ile Eylül ay kesintileri toplam ndan, ödenmesi gerekecek TRT pay tutar n n düflülmesi sonras nda kalacak miktar n iadesi için açm fl oldu u davaya bakan Ankara 3. Asliye Ticaret Mahkemesi, Yarg tay 19. Hukuk Dairesi nin mevcut karar na karfl n, 13 Haziran 2002 tarihinde ilgili dava konusu talebin reddine karar vermifltir. Gerekçeli karar yaz larak 22 Temmuz 2002 tarihinde tebli edilmifltir. fiirket yasal süresi içerisinde karar temyiz etmifltir. fiirket, temyiz sonucunda nihai karar n, Yarg tay 19. Hukuk Dairesi ve Ankara 7. Asliye Ticaret Mahkemesi nin yukar da aç klanan, ayn nitelikteki Ocak ve fiubat 2000 dönemlerine ait fon kesintilerine iliflkin, kararlar ile ayn do rultuda olaca düflüncesiyle, Ankara 3. Asliye Ticaret Mahkemesi ndeki davada talep etmifl oldu u 13,388,004 TL anapara ve 17,342,921 TL faiz olmak üzere toplam 30,730,925 TL tutar nda gelir tahakkuku yaparak "Di er Dönen Varl klar" hesab nda göstermifltir (Not 22). 13.9 fiirket, yukar da madde 13.2 de belirtilen "fiebekeleraras rtibat ve flbirli i Sözleflmesi" kapsam nda tarifeleri Türk Telekom taraf ndan belirlenen transmisyon hatlar n kiralamakta ve bunlar üzerinden iletiflim sa lamaktad r. Sözkonusu transmisyon hatlar için Türk Telekom un kendi tarifeleri üzerinden fiirket e uygulad %60 oran ndaki indirim yine Türk Telekom taraf ndan 1 Temmuz 2000 tarihinden geçerli olmak üzere tek tarafl olarak kald r lm fl ve yerine birtak m flartlara ba l olmak kayd yla, %25 oran nda indirim uygulamaya bafllam flt r. fiirket, bu yeni tarifeye göre ödemelerini yapmakta ve giderlerini muhasebelefltirmektedir. Konu ile ilgili olarak, 4 Temmuz 2000 tarihinde Ankara 9. Ticaret Mahkemesi nde aç lan dava, 23 Kas m 2000 tarihinde Ankara 2. Asliye Ticaret Mahkemesi nde al nan ihtiyati tedbir karar n n kald r lmas ve davan n mahkemece reddedilmesi ile sonuçlanm fl ve bunun üzerine ilgili döneme ait toplam 29,124,614 TL tutar ndaki kira farklar Türk Telekom taraf ndan fiirket e fatura edilmifl ve fiirket alacaklar na mahsup edilmek suretiyle tahsil edilmifltir. fiirket karar n tebli ini takiben yasal süresi içinde karar temyiz etmifl, ayr ca konu ile ilgili olarak Rekabet Kurumu Baflkanl na tedbir, durdurma ve cezaland rma için baflvurmufltur. Yarg tay 11. Hukuk Dairesi Ankara 9. Ticaret Mahkemesi nin karar n onam flt r. fiirket, sözü edilen kira farklar için Türk Telekom tarafindan fatura edilmesi muhtemel gecikme bedeline isti- 69