BÖÜM IŞI VE GÖGE MODE SORU - DEİ SORURIN ÇÖZÜMERİ 4 B Z ayınlık yaı yaı Z T T aalığı e iki kaynaktan a ışık alabili Z aalığı yalnız kaynağınan ışık alabili Şekile göülüğü gibi, ve Z noktalaı e üç kaynaktan a ışık alı CE VP B ZT aalığı yalnız kaynağınan ışık alabili Peee oluşmaz I, II ve III yagıla oğuu CE VP E 5 Z 5 T Şekile göülüğü gibi, ve T noktalaı ışık kaynaklaının yalnız biinen ışık alı Şekile göülüğü gibi, ışık kaynağının konumu 5 noktasınaı CE VP E CE VP B 6 Z T Şekile göülüğü gibi, yalnız noktası e iki kaynaktan a ışık alı CE VP Pee üzeine un sinin oluşmaması için noktasal ışık kaynağı noktasına konulmalıı CEVP OPTİ9
MODE SORU - DEİ SORURIN ÇÖZÜMERİ M küesel fl k kayna nok ta sın a ki göz lem ci en ışık kay na ğı na ışın la gön e il i ğin e, gözlemci ta ma men ışık kay na ğı nı gö e bil mek te i Say am ol ma yan ci sim en o la yı gö ü le me yen bi kı sım yok tu aynağın I eki gibi göünmesi için M noktasınan, II eki gibi göünmesi için noktasınan, III teki gibi göünmesi için noktasınan bakılması geeki I II III M nok ta sın a ki göz lem ci en ışık kay na ğı na ışın la gön e il i ğin e, göz lem ci ışık kaynağının bi kısmını göemez olu CEVP E M nok ta sın a ki göz lem ci ışık kayna ğı nı in ce bi çem be şek lin e ay ın lık gö ü Bu nu a i mal ee sek bu nok ta a ki göz lem ci ışık kay na ğı nı iç gö e mez CEVP C 4 O Ι siliniik fl k emeti O Şekileki gibi siliniik bi ışık emeti içine bulunan O mekezli beyaz küeye G noktasınan bakan bi gözlemci, küeeki ayınlık bölgeyi şekileki gibi göü CEVP G ışık kaynağı küenin sol kısmını ayınlatı noktasınan küeye bakan gözlemci küenin I ayınlık bölgesini göemez Bu uuma, noktasınan bakan gözlemci küeyi şekileki gibi göü O noktasınan bakan gözlemci küeyi şekileki gibi göü 9 OPTİ
MODE SORU - TEİ SORURIN ÇÖZÜMERİ yaı yaı ve ışık kaynaklaınan sayam olmayan un kenalaına ışınla göneiliğine e şekileki büyüklüklee ve yaı le oluşu CE VP B 4 5 yaı yaı ve ışık kaynaklaınan un kenalaına ışınla göneiliğine e şekile göülüğü gibi yaı le oluşu CEVP C yaı yaı ve ışık kaynaklaınan sayam olmayan un kenalaına ışınla göneiliğine e şekileki gibi ve yaı le oluşu CEVP E yaı yaı ve ışık kaynaklaınan sayam olmayan un kenalaına ışınla göneiliğine e şekileki gibi ve yaı le oluşu CEVP E 6 yaı yaı yaı ve ışık kaynaklaınan sayam olmayan laın kenalaına ışınla göneiliğine e şekileki büyüklüklee ve yaı le oluşu CE VP C ışık kaynağı ışık kaynağına yaklaştıılısa, nin alanı büyü, yaı nin alanı küçülü ışık kaynağı a yaklaştıılısa, nin alanı eğişmez, yaı nin alanı büyü Pee tan uzaklaştıılısa, nin ve yaı nin alanlaı büyü I ve III işlemlei tek başına yapılmalıı OPTİ9
7 9 engel noktasal ışık kaynağınan laın kenalaına ışınla göneiliğine e şekileki gibi le oluşu CEVP B He iki uum için üçgenlein benzeliğinen, & 4 olu 4 & olu 4 ve taaf taafa oanlanısa, 4 bulunu CEVP B 0 8 x y y ise, e yalnız oluşu I yagı oğu olabili < ise, e ve yaı bilikte oluşu III yagı oğu olabili Peee yalnız yaı kesinlikle oluşmaz II yagı yanlıştı ışık kay na ğın an say am ol ma yan la ın kena la ı na ışın la gön e il i ğin e pe e e şe kil e ki gi bi göl ge le olu şu Benze üçgenleen, y 6 + x y eşitlikleinen, 6 + x + x & x olu CEVP C 94 OPTİ
Ben ze lik ten, & 4 6 olu Tam göl ge nin ala nı 08 cm ol u ğun an, 08 c m 9 08 & 48 cm olu 4 yaı ve ışık kaynaklaınan sayam olmayan un kenalaına ışınla göneiliğine e şekileki gibi ve yaı bölgele oluşu aı nin alanı benze üçgenleen, 4 olu olu Işık kay na ğı nok ta sı na ge ti il i ğin e ben ze lik ten göl ge nin ya ı ça pı, olu 4 Tam göl ge nin ala nı, π Peee oluşan yaı nin alanı, ( ) [() () ] (9 4 ) 5 olu CEVP C π() 4 4π 448 9 cm olu CEVP E cm cm cm 8cm ya Cis min ça pı cm ise ya ı ça pı cm i Ben ze lik ten göl ge nin ya ı ça pı, ( + ) ( 8+ + ) Peee şekileki gibi ve yaı le oluşu Benzelikten, & 4 & olu Tam ve yaı lein alanlaı, T () 4 olu ( ) (9 4 ) 5 olu Bu alanla taaf taafa oanlanacak olusa, T 4 4 olu 5 5 CE VP C 4 cm olu Ben ze lik ten ya ı göl ge nin ya ı ça pı, 8 + 0 5 cm olu a ı göl ge nin ala nı, ya ı π π (5) () 75 7 48 cm olu OPTİ95
MODE SORU - 4 TEİ SORURIN ÇÖZÜMERİ +y kaynak y kaynak x +x Tam göl ge şe kil e ki ko yu ile ta a lı kü çük ko ni şeklin e ki böl ge i Pe e en iti ba en x yö nün e kay ı ı lı sa göl ge bü yü +x yö nün e ka ya sa ya ı göl ge bü yü I, II ve III yagıla oğuu CEVP E ay nak +y yö nü ne kay ı ı lı sa, le y yö nü ne ka ya Fa kat ışık kay na ğı say am ol ma yan ci simen uzak laş tı ğın an, ve ya ı göl ge kü çü lü I yagı yan lış tı Pe e ye te li bü yük lük te ol u ğun an, pe e nin y ve ya +y yö nün e a e ket et ti il me si ve ya ı göl ge nin ala nı nı e ğiş ti mez II ya gı oğ u u Cisim x yönüne kayasa ve yaı büyü III ya gı yanlıştı CEVP B 4 4cm cm ya kaynak 4cm 4cm 4cm 60cm x Benzelikten yaı nin yaıçapı, 4 & cm olu aı nin alanı, yaı π π4 () 6 4 48 84 cm olu üesel ışık kaynağınan say am ol ma yan un ke na la ı na ışın la gön e il i ğin e pe e e şe kile ki gi bi yaı göl ge olu şu Benze üçgenleen, 60 + x x 4 60 + x x 4x 60+ x x 60& x 0cm olu CEVP C 96 OPTİ
MODE SORU - 5 TEİ SORURIN ÇÖZÜMERİ üzlem ayna Tam ı üzlem ayna ı fiekil-i yaı fiekil-ii ve aynaaki ı göüntüsünen sayam olmayan un kenalaına ışınla göneiğimize e ve yaı şekileki gibi oluşu ışık kaynağı ok yönüne aeket ettiilise, ve aynaaki ı göüntüsünen sayam olmayan un kenalaına ışınla göneiğimize e şekileki gibi ve yaı bölgele oluşu T üçülü Büyü CEVP C CEVP 4 cm cm cm cm 6cm üzlem ayna üzlem ayna çubuk ya Ön ce ışık kay na ğı nın üz lem ay na a gö ün tü sü alı nı Ben ze lik ten göl ge nin ya ı ça pı, ( + + ) ( 6+ + + ) 6 4 cmolu a ı göl ge nin ya ı ça pı Şekileki benze üçgenleen, ya 5 & 5 + 5 ya + 5 ya 4 ya olu 6 + 8 cm olu a ı göl ge nin ala nı, ya ı π π (8) (4) 9 48 44 cm olu OPTİ97
TEST ÇÖZÜMER IŞI VE GÖGE I II III küesel fl k kayna küe Pe e II ve III ko num la ın a tu tul u ğun a pe ee göl ge oluş maz CEVP E Benze üçgenleen, 9 c m 4 9 4 olu 9 4 CEVP C 4 Tam nin alanını a tı mak için ışık kay na ğı küeye yak laş tı ıl ma lı ve ya pe e küe en uzak laştı ıl ma lı ı kaynak x Benze üçgenleen, π () 9π olu aynak ve cismin yaıçaplaı eşit oluğunan nin e yaıçapı, alanı ise π i Peenin aeket ettiilmesi nin alanını eğiştimez Pee en uzaklaştıılığına yaı nin alanı ata I yagı oğu, III yagı yanlıştı Benzelikten, x & x aı nin alanı, yaı π() π π olacağınan II yagı yanlıştı CEVP 98 OPTİ
5 8 5b 0b ışık kay na ğın an ve nok ta la ı na ışın la göne il i ğin e çocuk 5 b yol al ı ğın a gö ün tü sü 0 b yol alı Gö ün tü sü iki kat yol al ı ğın an V gö ün tü V olu ve kaynaklaınan ışınla göneiliğine e şekileki gibi oluşu CEVP 6 9 engel kaanl k G ya ay nl k Gözlemcien sayam olmayan cismin uçlaına ışınla göneiliğine küesel ışık kaynağını şekileki gibi göünü I ve III işlemle yapılığına gözlemcinin göüğü ışıklı bölgenin alanı büyü ve ışık kay nak la ın an ışın la gön e i ğimiz e pe e e şekil e ki gi bi göl ge oluşu CEVP B 7 0 ayna kaynak kay na ğın an say am ol ma yan cis min uç la ı na ışın la gön e il i ğin e pe e e şe kil e ki gi bi göl ge göz le ni ışık kay na ğın an gön e i len ışınla üz lem ay na ya çap tık tan son a pe e ye ge leme ye ce ğin en ay na nın bi fonk si yo nu yok tu CEVP B küesel fl k kayna Pe e tan uzak laş tı ı lı sa, ya ı göl ge nin ala nı bü yü ay nak to pa bi mik ta yak laş tı ı lı sa, ya ı nin ala nı bü yü ay nak ve bi lik te pe e en ay nı ız la bi mik ta uzak laş tı ı lı sa, ya ı göl ge nin ala nı bü yü CEVP E OPTİ99
TEST ÇÖZÜMER IŞI VE GÖGE ya küe ya ve nok ta sal ışık kay nak la ın an to pun uç laı na ışın la gön e i ği miz e pe e e şekil e ki gi bi göl ge olu CEVP kaynağı okla gösteilen yöne aeket ettiiliğine şekile gösteiliği gibi büyü, yaı küçülü Şekile göülüğü gibi yukaı yöne aeket ee I, II ve III yagıla oğuu CEVP E üzlem ayna 4 ve gö ün tü sü ı ışık kay nak la ın an to pun uçla ı na ışın la çiz i ği miz e pe e e şe kil e ki gi bi göl ge olu şu Benze üçgenleen, 4 4 olu olu aı nin alanı 4 ya ( ) c m 6 4 9 0 olu 9 CEVP C 5 kay na ğı kay na ğın a yak laş tı ı lı sa, pe e üze in e olu şan göl ge nin ala nı büyü, ya ı göl ge nin ala nı küçülü kay na ğı to pa yak laş tı ı lı sa, pe e üze in e olu şan göl ge nin ala nı e ğiş mez, ya ı nin ala nı bü yü Top kay na ğı na yak laş tı ı lı sa, pe e üze ine olu şan göl ge nin ve ya ı göl ge nin alanla ı bü yü aynak noktasına iken nin yaıçapı, & olu 4 00 OPTİ
Tam nin alanı, π π() 4π 8 6 aynak noktasına getiiliğine benzelikten, & olu Oluşan nin alanı, 9 ( ) 9 olu 4 CEVP kae leva ve nok ta sal ışık kay nak la ın an ka e leva nın uç la ı na ışın la gön e i ği miz e pe e e ki göl ge nin şek li şe kil e ki gi bi olu CEVP B 9 7 kay na ğı kay na ğın an uzak laş tı ı lı sa, pe e üze in e olu şan göl ge nin ala nı küçü lü, ya ı göl ge nin ala nı bü yü kay na ğı to pa yak laş tı ı lı sa, pe e üze in e olu şan göl ge nin ala nı e ğiş mez, ya ı nin ala nı bü yü Pe e to pa yak laş tı ı lı sa, pe e üze in e olu şan göl ge ve ya ı göl ge nin alan la ı kü çü lü ve ışık kay nak la ın an say am ol ma yan un uç la ı na ışın la göne il i ğin e pe e e ve ya ı göl ge olu şu Olu şan ya ı göl ge nin üst kıs mın a ki alan alt kıs mın a ki alan an bü yük tü CEVP B engel 0 yatay ve ışık kay nak la ınan en ge lin uç la ı na ışın la gön eil i ğin e pe e e şe kil e gö ülü ğü gi bi o ta a ay ın lık alan alt ve üst kı sım la a ise ya ı göl ge olu şu ya ay nl k ya CEVP E yatay yatay küesel fl k kayna G G noktasınan küesel ışık kaynağına bakan göz ışık kaynağını şekileki gibi göü CEVP C OPTİ 0
ı ve Soyaı : Sınıfı : Numaa : lığı Not : Bölüm azılı Soulaı (Işık ve Gölge) ÇÖZÜMER b) noktasınan bakan gözlemci, Z c) M noktasınan bakan gözlemci, T M a) ve T noktalaı ışık kaynaklaının yalnız biinen ışık alı b) noktası e ikisinen ışık alı c) Z noktası içbiinen ışık alamaz Işık kaynağını şekileki gibi göü ) N noktasınan bakan gözlemci, yaı yön N kaynağı yönüne aeket ettiilise, nin alanı ata, yaı nin alanı azalı I yagı oğuu kaynağı yönüne aeket ettiilise, nin alanı eğişmez, yaı nin alanı azalı II yagı oğuu Top yönüne aeket ettiilise, nin ve yagı nin alanı ata III yagı oğuu a) nok ta sın an kay na ğa ba kan göz lem ci kay nağı iç gö e mez 4 küesel fl k kayna sayam olmayan küe yaı yaı Işık kaynağı yönüne aeket ettiilise, nin alanı eğişmez, yaı nin alanı küçülü I yagı oğuu Işık kaynağı yönüne aeket ettiilise, nin alanı eğişmez, yaı nin alanı büyü II yagı yanlıştı Işık kaynağı ile küe aasınaki uzaklık, küe ile aasınaki uzaklık oluğuna, yaı nin alanı nin alanının katı olu III yagı yanlıştı 0 OPTİ
5 7 noktasal ışık kaynağınan sayam olmayan laın kenalaına ışınla göneiliğine e şekileki gibi le oluşu Benzelikten lein alanlaı bibiine eşit olu a) Tam nin yaıçapı ise bu yi kaynağı oluştuu Benzelik kullanılısa, 6 6 & cmolu 6 6 b) aı yi kaynağı oluştuu Bu nin yaıçapı ise, benzelik kullanılısa, 4 yaı Işık kaynağınan sayam olmayan engellee ışınla göneiğimize e şekileki gibi ve yaı bölgele oluşu Benze üçgenleen yaıçapı, 4 6 olu Tam nin alanı, T () 9 olu Benze üçgenleen yaıçapı, + 5 & 5 cm olu 6 a ı göl ge nin ala nı, ya ı çap lı böl ge en ya ıçap lı göl ge nin ala nı çı ka ı la ak bu lu nu Bu alan, olu _ i ( 8 5) ( ) B ( 5 44) 4 cm 4 0 5 olu aı nin alanı, [(5) () ] 6 olu Tam ve yaı lein alanlaı oanlanısa, T 9 9 olu 6 6 8 Işık kaynağı noktasına iken: Benze üçgenleen yaıçapı, olu OPTİ 0
Tam nin alanı, 0 ayna c m 4 9 olu cm cm cm cm O 4cm O 9 Işık kaynağı noktasına iken: Benze üçgenleen yaıçapı, olu Tam nin alanı, () 4 olu ve taaf taafa oanlanısa, 9 4 9 olu 4 6 küesel fl k kayna sayam olmayan küe x ı yaı Işık kaynağınan sayam olmayan un kenalaına ışınla göneiliğine e şekileki gibi ve yaı bölgele oluşu Tam nin alanı, T olu aı nin alanınan ı yaıçapı, ( ı ) ( ı ) ı 4 ı olu Benze üçgenleen, ı + x + x + x x olu a) Tam göl ge yi ay na an yan sı yan ışın la oluş tuu Ben ze lik kul la nı lı sa bu göl ge nin ya ı ça pı, + + + + + 4 & cm olu 4 8 Tam nin alanı, T π () cm olu b) aı yi kaynaktan çıkan ışınla oluştuu Bu bölgenin yaıçapı, + 4 & cm olu 6 aı nin ala nı ya ı çap lı böl ge nin ala nınan göl ge nin ala nı çı ka ı la ak bu lu nu Bu alan, olu ^ 5 cm 04 OPTİ